[Ang Diyos Nagauban Kanato].

Usa ka ngalan nga unang gihisgotan ni manalagnang Isaias (7:14; 8:8) sa panahon sa paghari ni Ahaz (761-​746 W.K.P.). Sa Mateo 1:​23, ang bugtong laing teksto diin kini makita, ang Emmanuel  maoy usa ka ngalan ug titulo nga gipadapat kang Kristo nga Mesiyas.

Tungod sa mga kahimtang nga niana gihatag ang tagna, ang mga komentarista sa Bibliya nangitag usa ka “Emmanuel” sa adlaw ni Isaias, usa nga niadtong panahona tukma nga mahimong usa ka ilhanan nga ‘ang Diyos nagauban kanila.’ Nianang ikawalong siglo W.K.P., si Peka ug Rezin, ang mga hari sa Israel ug Sirya, determinado sa pagpukan kang Ahaz, ang hari sa Juda, aron sa pagpalingkod sa anak nga lalaki ni Tabeel diha sa iyang trono. (Isa 7:1-6) Apan, si Jehova nahinumdom sa iyang pakigsaad sa gingharian uban kang David, ang katigulangan ni Ahaz, ug nagpadala sa iyang manalagna uban niining makapadasig nga mensahe:

“Pamati, palihog, Oh balay ni David. . . . Si Jehova maghatag kaninyo ug usa ka ilhanan: Tan-awa! Ang usa ka dalaga magmabdos, ug siya manganak ug usa ka anak nga lalaki, ug iyang pagatawgon ang iyang ngalan nga Emmanuel. Mantekilya ug dugos maoy iyang kaonon sa panahon nga siya mahibalo na kon unsaon pagsalikway sa daotan ug sa pagpili sa maayo. Kay sa dili pa mahibalo ang maong bata kon unsaon pagsalikway sa daotan ug sa pagpili sa maayo, ang yuta nianang duha ka hari nga imong gikalisangan sa hilabihan mabiyaan sa bug-os.”​—Isa 7:13-16.

Dayon, human sa pagsulti bahin sa pagkatawo sa ikaduhang anak nga lalaki ni Isaias nga si Maher-salal-has-baz, ang tagna sunod nga naghubit kon sa unsang paagi mahanaw ang hulga batok sa Juda. Samag dili-mapugngang baha, ang mga Asiryanhon bug-os nga mosalanap sa Sirya ug sa amihanang gingharian sa Israel, nga dili mohunong hangtod nga sila peligrosong mokaylap sa tibuok yuta sa Juda, gani “molukop sa gilapdon sa imong yuta, Oh Emmanuel!” Dayon, pinaagig matahom nga balak, si manalagnang Isaias nagpasidaan sa tanan nga misupak kang Jehova: Kon ikaw magbakos sa imong kaugalingon alang sa gubat, kon ikaw magmugna ug usa ka laraw, kon ikaw mosulti ug usa ka pulong batok kang Jehova​—“kini dili mobarog, kay ang Diyos uban kanamo [Emmanuel]!”​—Isa 8:5-10.

Gituohan sa pipila nga ang naglarawan kang “Emmanuel” niadtong higayona mao ang ikatulong anak nga lalaki ni Isaias, nga lagmit anak sa usa ka Hudiyong dalaga nga tingali nahimong ikaduhang asawa sa manalagna. Ang pipila ka Hudiyong mga komentarista misulay sa pagpadapat sa tagna ngadto sa pagkatawo sa anak nga lalaki ni Ahaz nga si Ezequias. Apan, kini imposible sanglit ang tagna gipamulong panahon sa paghari ni Ahaz (Isa 7:1), nga naghimo kang Ezequias nga labing menos siyam ka tuig ang pangedaron niadtong higayona.​—2Ha 16:2; 18:​1, 2.

Ang laing posibilidad mao ang ikaduhang anak nga lalaki ni Isaias, nga gihisgotan sa sunod nga kapitulo, si Maher-salal-has-baz, nga bahin kaniya giingon: “Sa dili pa ang bata makakat-on pagtawag, ‘Amahan ko!’ ug ‘Inahan ko!’ kuhaon sa usa ang mga bahandi sa Damasco ug ang mga inagaw sa gubat sa Samaria atubangan sa hari sa Asirya.” (Isa 8:1-4) Nagpalanog gayod kini sa kon unsay giingon bahin kang Emmanuel: “Sa dili pa mahibalo ang maong bata kon unsaon pagsalikway sa daotan ug sa pagpili sa maayo, ang yuta nianang duha ka hari [sa Damasco ug Samaria] nga imong gikalisangan sa hilabihan mabiyaan sa bug-os.” (Isa 7:16) Lain pa, ang pagkatawo sa ikaduhang anak nga lalaki ni Isaias gihubit nga susama kaayo sa dugang pang tagna maylabot kang Emmanuel ug, sanglit si Emmanuel mahimong usa ka “ilhanan,” si Isaias usab miingon: “Ako ug ang mga anak nga gihatag ni Jehova kanako maoy ingon sa mga ilhanan.”​—Isa 7:14; 8:18.

Ang pangunang hinungdan nganong gitutolan ang ikaduhang anak nga lalaki ni Isaias ingong ang Emmanuel sa adlaw ni Ahaz maoy tungod sa mga katarongan nga ang asawa ni Isaias gihisgotan ingong “manalagnang babaye,” dili “usa ka dalaga,” ug tungod usab kay siya nanganak na sa panganay ni Isaias nga si Sear-jasub, busa dili na usa ka “dalaga.” (Isa 7:3; 8:3) Hinunoa, angayng matikdan nga ang Hebreohanong pulong nga gihubad dinhi nga “dalaga” dili bethu·lahʹ, nga espesipikong nagkahulogang “ulay,” kondili ʽal·mahʹ, nga sa mas lapad nga diwa nagtumong sa usa ka batan-ong babaye, nga mahimong usa ka dalagang ulay o kaha usa ka babaye nga bag-o pang naminyo. Ang ʽal·mahʹ nga usa ka komon nga nombre makita usab diha sa unom pa ka laing mga teksto, nga kapin sa usa niini ang espesipikong naghisgot ug mga dalagang ulay.​—Gen 24:43 (itandi ang ber 16); Ex 2:8; Sal 68:25; Pr 30:19; Aw 1:3; 6:8.

Siyempre, ang bug-os ug kompletong pag-ila bahin kang Emmanuel makita diha sa katungdanan ug personahe ni Ginoong Jesu-Kristo. Busa, ang paggamit sa Hebreohanong pulong nga ʽal·mahʹ diha sa tagna motugot sa pagsabot kon kinsa ang persona nga naglarawan (kon kini maoy batan-ong asawa ni Ahaz o ni Isaias) ug ang persona nga gilarawanan (ang sinayoran ug ulay pa nga si Maria). Bahin kang Maria, walay pagduhaduha bahin sa iyang pagkaulay sa dihang siya ‘nagmabdos pinaagi sa balaang espiritu,’ kay girekord ni Mateo ug Lucas kining makasaysayanhong kamatuoran. (Mat 1:18-25; Luc 1:30-35) “Kining tanan sa pagkatinuod nahitabo aron matuman ang gisulti ni Jehova pinaagi sa iyang manalagna,” matod ni Mateo. Kadto maoy usa ka ilhanan nga nagpaila sa dugay nang gipaabot nga Mesiyas. Busa, kaharmonya  niini nga kamatuoran, ang Ebanghelyo ni Mateo (nga nagkutlo sa Isa 7:14) migamit sa Gregong pulong par·theʹnos, nga nagkahulogang “ulay,” sa paghubad sa ʽal·mahʹ, nga nag-ingon: “Tan-awa! Ang ulay [par·theʹnos] magmabdos ug manganak ug usa ka anak nga lalaki, ug ilang pagatawgon ang iyang ngalan nga Emmanuel.” (Mat 1:​22, 23) Dili gayod kini binuotbuot nga pag-usab o pagtuis sa teksto. Kapin sa usa ka siglo una pa niana, ang Hudiyong mga maghuhubad sa Gregong Septuagint migamit usab sa par·theʹnos sa paghubad sa Isaias 7:14.

Kini nga pag-ila nga si Jesu-Kristo mao si Emmanuel wala magkahulogan nga siya mao ang nagpakatawo nga Diyos, ‘ang Diyos diha sa unod,’ diin ang mga tigpaluyo sa pagtulon-an sa Trinidad nangangkon nga kini mao ang gipasabot sa kahulogan sa Emmanuel, nga mao, “Ang Diyos Nagauban Kanato.” Nahimong batasan taliwala sa mga Hudiyo ang paglakip sa pulong nga “Diyos,” bisan sa “Jehova,” diha sa Hebreohanong mga ngalan. Bisan karong adlawa ang Emmanuel maoy personal nga ngalan sa daghang tawo, walay usa kanila ang inkarnasyon sa Diyos.

Kon ugaling may panagsumpaki tali sa mga instruksiyon sa manulonda ngadto kang Maria (“pagatawgon mo ang iyang ngalan nga Jesus”) ug sa tagna ni Isaias (“iyang pagatawgon ang iyang ngalan nga Emmanuel”), angayng hinumdoman nga ang Mesiyas pagatawgon usab sa uban pang mga ngalan. (Luc 1:31; Isa 7:14) Pananglitan, ang Isaias 9:6 nag-ingon bahin kaniya: “Ang iyang ngalan pagatawgon nga Kahibulongang Magtatambag, Diyos nga Gamhanan, Amahang Walay Kataposan, Prinsipe sa Pakigdait.” Apan walay usa niining mga ngalana ang gingalan ngadto sa panganay ni Maria ingong personal nga mga ngalan, ni niadtong siya masuso pa o sa panahon sa iyang ministeryo. Hinunoa, kining tanan maoy matagnaong mga titulo ug ngalan nga pinaagi niini mailhan ang Mesiyas. Bug-os nga gituman ni Jesus ang kahulogan niini nga mga ngalan, ug mao kana ang diwa sa paghatag niini sa matagnaong paagi, aron ipakita ang iyang mga hiyas ug ang iyang dungganong mga katungdanan nga iyang tumanon alang niadtong tanan nga modawat kaniya ingong Mesiyas. Mao man usab ang iyang titulong Emmanuel. Siya nagkinabuhi ug nagtuman sa kahulogan niini.

Ang mga magsisimba ni Jehova kanunayng nagtinguha nga ang Diyos magauban kanila, modapig kanila, magapaluyo kanila sa ilang mga buluhaton, ug siya kanunayng nagapasalig kanila nga siya nagahimo niana, nga usahay naghatag kanilag mga ilhanan alang niini. (Gen 28:10-20; Ex 3:12; Jos 1:​5, 9; 5:13–​6:2; Sal 46:5-7; Jer 1:19) Kon karong adlawa nagpabiling dili matino kon kinsa si Emmanuel sa mga adlaw ni Ahaz, lagmit nga gimbut-an kini ni Jehova aron ang pagtagad sa ulahing mga kaliwatan masentro lamang sa Dakong Emmanuel, sa dihang siya magpakita na ingong usa ka ilhanan gikan sa langit. Sa pag-abot sa iyang hinigugmang Anak dinhi sa yuta ingong ang gisaad nga Mesiyanikong “binhi” (Gen 3:15) ug ang lehitimong manununod sa trono ni David, gihatag ni Jehova ang iyang kinadak-ang ilhanan nga wala niya pasagdi ang katawhan o ang iyang pakigsaad sa Gingharian. Busa, ang titulo ug ngalan nga Emmanuel maoy ilabinang haom kang Kristo, tungod kay ang iyang presensiya mao gayoy usa ka ilhanan gikan sa langit. Ug pinaagi niining pangunang hawas ni Jehova taliwala sa katawhan, si Mateo pinaagig pag-inspirar sa pagkatinuod nakaingon, “Ang Diyos Nagauban Kanato.”