[Doble ka Mabungahon].

1. Anak nga lalaki ni Jose pinaagi sa iyang asawang si Asenat, ang anak nga babaye ni Potipera nga saserdote sa On. Si Epraim, ang manghod ni Manases, natawo sa Ehipto sa wala pa magsugod ang pito-ka-tuig nga gutom. Ang ngalang Epraim gingalan kaniya sa iyang amahan “tungod kay, sa pagkutlo [kang Jose], ‘Ang Diyos naghimo kanako nga mabungahon diha sa yuta sa akong pagkaalaot.’”​—Gen 41:50-52.

Sa dihang siya himalatyon na, si Jacob, sa diwa, nagsagop sa iyang mga apo nga si Epraim ug Manases ug naghimo kanila nga sama sa iyang kaugalingong mga anak. (Gen 48:5) Ang ilang amahan nga si Jose, nga nakadawat ug katungod ingong panganay taliwala sa mga anak ni Jacob, nakadawat ug duha ka bahin sa panulondon sa iyang amahan pinaagi sa panulondon sa tribo ni Epraim ug Manases. (1Cr 5:1; itandi ang Gen 48:​21, 22; Deu 21:17; Jos 14:4.) Sa pagpanalangin kang Epraim ug Manases, ang patriarka nga si Jacob nagpalabi kang Epraim ug matagnaong nagpaila nga siya mahimong mas dako.​—Gen 48:13-20.

Ang 1 Cronicas 7:20-27 nagtagana ug talaan sa kagikan sa mga anak ni Epraim ug sa ulahing mga kaliwatan hangtod kang Josue, kinsa nanguna sa mga Israelinhon ngadto sa Yutang Saad. Si Ezer ug Elead, nga lagmit mga anak ni Epraim, gipatay sa mga tawo sa Gat. Sa paglabay sa panahon human mamatay kini nga mga anak, si Epraim nanganak kang Beria.

2. Ang ngalang Epraim gigamit usab sa pagtumong sa tribo nga naggikan kaniya. Mga usa ka tuig human sa Pagpanggula gikan sa Ehipto, ang 40,500 ka lalaking manggugubat sa Epraim gikan sa 20 anyos pataas milabaw ug 8,300 sa gidaghanon kay sa mga tawong lig-on ug lawas sa Manases. (Num 1:1-3, 32-35) Ugaling, sa kataposan sa 40 ka tuig nga paglatagaw sa kamingawan, ang narehistro nga mga lalaki sa Epraim mikabat na lamang ug 32,500, o 20,200 nga menos kay niadtong iya sa Manases. (Num 26:​34, 37) Bisan pa niana, gitagna nga ang Epraim mahimong mas dako. Si Moises, sa dihang nagpanalangin sa mga Israelinhon, matagnaong naghisgot sa “tinagpulo ka linibo ni Epraim,” apan naghisgot lamang sa “linibo ni Manases.”​—Deu 33:17.

Sa kamingawan, ang mga Epraimnon, pinaagi kang Elisama nga nag-alagad ingong pangulo, gitudlo nga magkampo sa K nga bahin sa tabernakulo, uban sa mga tribo ni Manases ug Benjamin. Kining tulo-ka-tribo nga dibisyon maoy ikatulo sa han-ay sa pagmartsa.​—Num 2:18-24.

Teritoryo sa Tribo. Ang teritoryo nga gihatag alang sa tribo ni Epraim nag-okupar sa sentro nga bahin sa Canaan, K sa Jordan. Ang tribo usab  may sakop nga mga siyudad sa teritoryo sa Manases. Sa A, ang utlanan sa Epraim mao ang Manases, ug sa H, mao ang Benjamin ug Dan. (Jos 16:1-9) Kini nga rehiyon, bisag kabukiran ug kabungtoran, gipanalanginag dagaya ug tabunok nga yuta ug, sa karaang panahon, baga ug kalasangan. (Jos 17:​15, 17, 18) Ang pangulo nga si Kemuel nag-alagad ingong tinudlo sa Diyos nga hawas sa Epraim sa pagbahinbahin sa Yutang Saad ingong mga pahat nga panulondon.​—Num 34:​18, 24.

Didto sa Shilo, sa Epraim, gipahimutang ang tabernakulo. (Jos 18:1) Gawas pa sa Sekem, nga usa ka siyudad nga dalangpanan, daghan pang ubang Levihanon nga mga siyudad ang nahimutang usab sa teritoryo sa Epraim. (Jos 21:20-22; 1Cr 6:66-69) Gikan sa usa niining Levihanong mga siyudad, ang Gezer, ang mga Epraimnon wala mag-abog sa mga Canaanhon, apan ilang gipailalom sila sa pinugos nga trabaho ingong ulipon.​—Jos 16:10; Huk 1:29.

Ang Epraim Sukad Kang Josue Hangtod Kang David. Nahitabo sa teritoryo sa Epraim ang daghang talagsaong mga hitabo. Sa Sekem, ang manununod ni Moises, ang Epraimnon nga si Josue, nagtigom sa mga tribo sa Israel ug naghangyo kanila sa pag-alagad kang Jehova nga matinumanon. (Jos 24:​1, 14, 15) Lain pa, dinhi sa Sekem, gilubong sa kataposan ang mga bukog ni Jose, ug si Josue ug ang anak nga lalaki ni Aaron nga si Eleasar gilubong sa bukirong rehiyon sa Epraim. (Jos 24:29-33) Sa ulahi, ang Benjaminhon nga si Maghuhukom Ehud nagtigom sa mga Israelinhon didto sa bukirong rehiyon sa Epraim sa pagpakig-away batok sa mga Moabihanon. (Huk 3:26-30) Human sa kamatayon ni Ehud ang manalagnang si Debora, gikan sa iyang pinuy-anan sa bukirong rehiyon sa Epraim, nagpadala kang Barak nga gitudlo ni Jehova sa pagluwas sa Israel gikan sa malupigon nga si Haring Jabin. Sa awit sa kadaogan ni Barak ug Debora, ang Epraim mao ang unang tribo nga gihisgotan. (Huk 4:1-7; 5:14) Sa ulahing panahon, si Tola sa tribo ni Isacar naghukom sa Israel sulod sa 23 ka tuig samtang nagpuyo sa Samir sa bukirong rehiyon sa Epraim. (Huk 10:​1, 2) Ang manalagnang si Samuel sa tribo ni Levi natawo sa Rama sa bukirong rehiyon sa Epraim, ug didto siya nagtukod sa iyang balay sa dihang adulto na siya.​—1Sa 1:​1, 2, 19, 20; 7:15-17.

Tungod sa garbo ug naghingaping tinguha sa kabantog, ang mga Epraimnon nakasinatig grabeng kalisdanan sa ilang relasyon sa ubang mga tribo. Sukad pa sa panahon sa mga maghuhukom kini nga kinaiya gipakita na. Pananglitan, ang mga Epraimnon nakiglalis kang Gideon kay wala sila ipatawag daan sa dihang nakig-away batok sa Midian. Ugaling, nalikayan ang panag-away tungod sa pagkamataktikanhon ni Gideon niadtong higayona. (Huk 8:1-3) Sa ulahi, bisan tuod sa miagi misalikway sa kahigayonan sa pagtabang kang Jepte, ang mga Epraimnon nayugot sa dihang sila wala ipatawag aron sa pagpakig-away batok sa mga Ammonhanon. Nakiggubat sila kang Jepte ug nakaagom ug makauulaw nga kapildihan; linibo ang nangamatay didto sa tabokanang bahin sa Jordan, diin sila nailhan nga mga Epraimnon tungod sa ilang paglitok sa kontrasenyas nga “Shibboleth” ingong “Sibboleth.”​—Huk 12:1-6; tan-awa usab ang 2Cr 25:10.

Human sa kamatayon ni Haring Saul, 20,800 ka tawo sa Epraim ang lakip niadtong miadto sa Hebron aron ihatag ang pagkahari kang David.​—1Cr 12:​23, 30.

Pangunang Tribo sa Amihanang Gingharian. Sukad nga nabahin ang gingharian sa panahon sa pagmando ni Rehoboam, ang Epraim, ingong ang labing prominente ug impluwensiyadong tribo sa amihanang gingharian, nakahimog dili maayong ngalan sa kaugalingon niini. (Os 13:1) Ang unang hari, ang Epraimnong si Jeroboam, nagtukod sa pagsimba sa baka sa Dan ug Bethel. (1Ha 11:26; 12:25-30) Kining pagkahitumpawak sa idolatriya wala gayod tul-ira.

Ingong pangunang tribo sa amihanang gingharian, ang Epraim naghawas sa tibuok napulo-ka-tribong gingharian. (2Cr 25:7; Jer 7:15) Busa ang mga manalagna nga si Oseas ug Isaias nagpunting sa ilang kusganong mga pagsaway batok sa Epraim. Gisaway ni Oseas ang Epraim tungod sa pagpakig-uban niini sa mga nasod, pagkat-on sa ilang mga buhat, ug pag-alagad sa ilang mga idolo. Iyang gitandi ang Epraim sa usa ka lingin nga tinapay nga wala baliha, nga naluto o napaig pa gani ang ilalom apan hilaw ang ibabaw. (Os 7:8; itandi ang Sal 106:​35, 36; Os 4:17; 12:14.) Bisag nakuhaag kusog tungod sa mga estranyo, ang Epraim, imbes nga mobalik kang Jehova, midangop sa Ehipto alang sa tabang ug mihimog pakigsaad uban sa Asirya. Busa ang Epraim nahisama sa usa ka walay buot nga salampati nga dili makalingkawas kay nasikop sa pukot.​—Os 7:9-12; 8:9; itandi ang 2Ha 17:4; Os 12:1.

Ang manalagna nga si Isaias naghisgot mismo sa ‘garbosong mga palahubog sa Epraim.’ Ang ilang pagbulag gikan sa gingharian sa Juda ug ang ilang pagpakig-alyado sa Sirya ug sa ubang mga nasod nakaapektar kanila sama sa makahubog nga ilimnon. Apan, modangat kanila ang katalagman.​—Isa 7:​1, 2, 5-9, 17; 9:9-12; 17:3; 28:1-3.

Bisan pa niana, gitagna usab sa mga manalagna ni Jehova nga mahanaw ang espiritu sa pangabugho ug pagkamabatokon nga naglungtad tali sa Epraim (ang napulo-ka-tribong gingharian)  ug Juda (ang duha-ka-tribong gingharian). (Isa 11:13; Jer 31:6) Ang Juda ug Epraim mahiusa, ug ang Epraim mahibalik sa pag-uyon sa Diyos.​—Jer 31:18-20; 50:19; Eze 37:16-19; Zac 10:7.

Bisag ang tribo ni Epraim nakahimog dili maayong rekord, ang pipila ka indibiduwal nga sakop niana nga tribo misubay sa matarong nga dalan. Pananglitan, sa panahon sa pagmando ni Haring Asa sa Juda, daghang Epraimnon ang midapig kaniya sa dihang ilang nakita nga si Jehova nag-uban kaniya. (2Cr 15:9) Sa ulahi, ang mga Epraimnon didto usab sa Jerusalem aron sa pagsaulog sa Paskuwa sa unang tuig sa pagmando ni Ezequias ug human niana nakigbahin sa paglaglag sa mga butang nga nalangkit sa idolatriya. (2Cr 30:18; 31:1) Ugaling, sa dihang gidapit ni Ezequias ang mga Israelinhon gikan sa A aron motambong sa Paskuwa, ang iyang mga magdadagan giyagayagaan ug giyubit sa kadaghanan sa Epraim, Manases, ug Zabulon. Ang garbo maoy nagpugong kanila nga magpaubos sa ilang kaugalingon ug molugsong sa Jerusalem alang sa Paskuwa.​—2Cr 30:​10, 11.

3. Usa ka siyudad nga giisip sa kadaghanan nga mao ra ang Eprain nga nailog ni Abias nga hari sa Juda gikan kang Jeroboam nga hari sa Israel. (2Cr 13:19) Sa unang siglo K.P., sa dihang ang relihiyosong mga lider nagsabotsabot sa pagpatay kaniya, si Jesu-Kristo, uban sa iyang mga tinun-an, miadto sa Epraim sa dapit nga duol sa kamingawan. (Ju 11:​53, 54) Ang dapit nga kasagarang gituohan alang niini nga siyudad mao ang balangay sa et-Taiyiba, mga 6 km (3.5 mi) sa SAS sa Bethel ug 3 km (2 mi) sa SHS sa gituohan nga lokasyon sa Baal-hazor. (2Sa 13:23) Sumala sa Hudiyong historyador nga si Josephus, gibuntog sa Romanong heneral nga si Vespasian ang Epraim panahon sa iyang pagmartsa batok sa Jerusalem.​—The Jewish War, IV, 551 (ix, 9).

4. “Ang kalasangan sa Epraim” maoy usa ka dapit sa S nga bahin sa Jordan diin ang kasundalohan ni Haring David nakig-away sa kasundalohan sa iyang rebelyosong anak nga si Absalom. (2Sa 18:​6-8) Ang aktuwal nga dapit sa kalasangan sa Epraim sa yuta sa Gilead wala mahibaloi, apan lagmit nahimutang kini sa kasilinganan sa Mahanaim.​—2Sa 17:​22, 24, 26.