Ang ikaduhang linukot nga basahon sa Pentateuko, gitawag usab nga Ikaduhang Basahon ni Moises. Nailhan kini sa Hebreohanon ingong Shemohthʹ, “Mga Ngalan,” gikan sa pangbukas nga prase niini nga, Weʼelʹleh shemohthʹ, “Karon kini ang mga ngalan.” Ang “Exodo” mao ang Latin nga katumbas sa Gregong pulong niini; kini nagkahulogang “Paggula; Pagbiya,” nga mao, sa mga Israelinhon gikan sa Ehipto.

Kini nga basahon dayag nga sumpay sa Genesis, nga nagsugod sa ekspresyon nga “Karon” (sa literal, “Ug”) ug dayon nagtala pag-usab sa mga ngalan sa mga anak nga lalaki ni Jacob nga gikuha gikan sa mas kompleto nga rekord sa Genesis 46:8-27. Ang Exodo gisulat niadtong 1512 W.K.P., usa ka tuig human nga ang mga Israelinhon mibiya gikan sa Ehipto ug nagkampo sa kamingawan sa Sinai. Ang basahon nagkobre sa yugto nga 145 ka tuig, sukad sa kamatayon ni Jose niadtong 1657 W.K.P. hangtod sa pagtukod sa tabernakulo niadtong 1512 W.K.P.

Magsusulat. Ang pagkamagsusulat ni Moises sa Exodo wala gayod duhaduhai sa mga Hudiyo. Ang mga ekspresyong Ehiptohanon nga gigamit nagpaila sa usa ka magsusulat nga nabuhi sa maong mga panahon, ug dili sa usa ka Hudiyo nga natawo sa ulahi.

Pagkatukma, Pagkatinuod. Mahitungod sa magsusulat sa Exodo “masabtan nga siya sinati gayod sa Karaang Ehipto. Ang baroganan sa mga Ehiptohanon labot sa mga langyaw​—ang ilang pagkabulag gikan kanila, bisan pa niana gitugotan sila diha sa ilang nasod, ang ilang talagsaong pagdumot sa mga magbalantay sa mga hayop, ang ilang katahap sa mga estranyo gikan sa Palestina ingong mga espiya​—ang ilang kagamhanan, ang kalig-on niini, ang gahom sa Hari, ang impluwensiya sa mga Saserdote, ang dagkong mga pagpanukod, ang pagpatrabaho sa mga langyaw diha sa ilang pagpanukod, ang paggamit ug mga tisa, . . . ug sa mga tisa nga may uhot diha niana, . . . ang mga tigpatrabaho, ang pag-embalsamar sa patayng mga lawas, ang misunod nga pag-importar  ug mga yerbang-paalimyon, . . . ang grabeng mga pagbangotan, . . . ang pagpakiggubat pinaagig mga kabayo ug mga karo . . .​—kini ang pipila sa daghang mga punto nga makita nga nagpaila sa pagkasinati kaayo sa awtor sa Pentateuko sa Ehiptohanong mga batasan ug mga kostumbre.”​—The Historical Evidences of the Truth of the Scripture Records, ni George Rawlinson, 1862, pp. 290, 291.

Ang asoy sa pagkaligo sa anak nga babaye ni Paraon didto sa Nilo gilalisan (Ex 2:5), apan si Herodotus (II, 35) nag-ingon (maingon sa gipakita usab sa karaang mga monyumento) nga sa karaang Ehipto ang mga babaye dili pinugngan. Dugang pa, ang mga Ehiptohanon nagtuo nga adunay talagsaong birtud ang katubigan sa Nilo. May mga panahon nga si Paraon miadto sa suba aron sa pagsimba. Dinhi siya gitagbo ni Moises labing menos duha ka higayon sa panahon sa Napulo ka Hampak.​—Ex 7:15; 8:20.

Kon bahin sa temporaryong pagpuyo sa mga Israelinhon didto sa Ehipto, walay makitang ebidensiya diha sa mga monyumento niini. Kini dili ikatingala tungod kay ang usa ka pagtuon labot sa mga monyumento didto nagpadayag nga ang mga Ehiptohanon wala magtala sa mga butang nga makadaot sa ilang dungog. Hinunoa, ang mas kusganong pamatuod kay sa ebidensiya nga makaplagan diha sa mga monyumento mao ang pagsaulog sa mga Hudiyo sa Paskuwa, nga sa tibuok nilang kasaysayan ilang gihandom ang Pagpanggula pinaagi niana nga kasaulogan.

Adunay lig-ong pasukaranan sa pagdawat sa pagkatukma sa kasaysayan ug sa katibuk-ang asoy nga gihatag sa Exodo. Sumala kang Westcott ug Hort, si Jesus ug ang mga magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan nagkutlo o naghisgot sa Exodo kapin sa 100 ka higayon. Ang integridad sa magsusulat nga si Moises nagpamatuod sa  pagkatinuod niini nga basahon. Iyang giasoy nga walay lipodlipod ang iyang kaugalingong mga kahuyangan, ang iyang pagpanuko, ug ang iyang mga sayop, nga wala magpasidungog sa iyang kaugalingon maylabot sa mga milagro, sa pagpanguna, ug sa pag-organisar, bisan tuod siya giila nga bantogan sa mga Ehiptohanon ug, labaw sa tanan, gitahod pag-ayo sa Israel.​—Ex 11:3; 3:10-12; 4:10-16.

Dayag nga gipanalipdan sa Diyos ang temporaryong pagpuyo sa Israel didto sa Ehipto ug ang ilang Pagpanggula. Wala nay mas haom nga dapit alang sa kusog nga pagtubo sa Israel aron mahimong usa ka gamhanang nasod. Kon sila nagpabilin pa didto sa Canaan, sila seguradong gubaton sa Canaanhong mga molupyo. Apan kay nagpuyo sulod sa teritoryo sa unang gahom sa kalibotan sa panahon sa kinatayuktokan niini, sila napanalipdan sa gahom niini. Sila nagpuyo sa labing maayong bahin sa yuta, nga nakaamot sa ilang kahimsog ug kamabungahon, ingon man sa ilang pag-uswag sa kinaadman sa pipila ka sukod.

Apan ang ilang kahimtang sa Ehipto dili maayo alang sa moral ug espirituwal nga pagtubo; ni kini haom sa paghimo kanilang usa ka nasod ilalom sa teokratikanhong pagmando, nga may naghalad ug nanudlo nga mga saserdote. Dugang pa, ang saad sa Diyos sa paghatag sa binhi ni Abraham sa yuta sa Canaan kinahanglang matuman, ug ang panahon sa Diyos alang niini miabot na. Ang Israel himoong usa ka dakong nasod diin si Jehova ang Hari niini. Giasoy sa basahon sa Exodo ang pagpalampos ni Jehova niini nga katuyoan.​—Ex 15:13-21.

Linukot nga mga Basahon sa Patayng Dagat. Lakip sa mga manuskrito nga nakaplagan sa Patayng Dagat, 15 ang naundan sa mga tipik sa basahon sa Exodo. Ang usa ka tipik (4QEx^f) gituohang sukad pa sa mga 250 W.K.P. Duha sa mga tipik, gituohan nga sukad pa sa ikaduha o ikatulong siglo W.K.P., gisulat diha sa karaang Hebreohanong mga karakter nga gigamit sa wala pa ang pagkadestiyero didto sa Babilonya.

[Kahon sa panid 769]

MGA PANGUNANG PUNTO SA EXODO

Ang rekord kon sa unsang paagi si Jehova nagluwas sa Israel gikan sa malupigong pagkaulipon didto sa Ehipto ug nag-organisar kanila ingong usa ka teokratikanhong nasod

Gisulat ni Moises sa 1512 W.K.P., mga usa ka tuig human ang Israel mibiya sa Ehipto

Ang Israel nakaagom ug malupigong pagkaulipon didto sa Ehipto (1:1–​3:1)

Pinaagi sa mando sa hari ang mga Israelinhon giulipon nga malupigon; gimando nga inigkahimugso patyon ang tanan nilang mga anak nga lalaki

Gisagop si Moises sa anak nga babaye ni Paraon ug busa nakalingkawas sa kamatayon, apan siya gimatuto sa iyang kaugalingong inahan

Gipatay ni Moises ang usa ka malupigon nga Ehiptohanon, mikalagiw ngadto sa Midian, nahimong magbalantay sa kahayopan didto

Giluwas ni Jehova ang Israel pinaagi sa kamot ni Moises (3:2–​15:21)

Didto sa nagdilaab nga tanom si Moises gitudlo ingong manluluwas, sa pagsulti ug sa pagbuhat pinaagi sa ngalan ni Jehova

Mibalik sa Ehipto; uban kang Aaron, siya miatubang kang Paraon, misulti kaniya nga si Jehova nagsugo sa pagpalakat sa Israel aron mosimba Kaniya didto sa kamingawan; si Paraon midumili ug nagpasamot sa pagpanglupig

Gisubli ni Jehova ang saad sa pagluwas sa Israel ug sa paghatag kanila sa yuta sa Canaan, sa ingon nagpalalom sa ilang pagpabili sa iyang ngalang Jehova

Ang Napulo ka Hampak nga gipahibalo ni Moises ug Aaron midangat sa Ehipto; human sa unang tulo ka hampak, ang mga Ehiptohanon na lamang ang nakaagom sa mga hampak; sa ikanapulo, ang tanang panganay nga mga lalaki sa mga Ehiptohanon ug sa ilang mga hayop namatay, samtang ang Israel nagsaulog sa Paskuwa

Ginamit ang usa ka haligi nga panganod sa maadlaw ug usa ka haligi nga kalayo sa magabii, si Jehova nagtultol sa Israel sa paggula sa Ehipto; siya nagbukas sa Pulang Dagat aron sila makalabang sa malang yuta, dayon naglumos kang Paraon ug sa iyang kasundalohan sa dihang sila milabang sa salog sa dagat sa paggukod kanila

Giorganisar ni Jehova ang Israel ingong teokratikanhong nasod (15:22–​40:38)

Gitagan-an ug mainom nga tubig ingon man karne ug mana ang Israel didto sa kamingawan; maylabot sa tagana nga mana, gisugdan sa pagsaulog ang Igpapahulay

Tungod sa sugyot ni Jetro, si Moises nagpili ug takos nga mga lalaki sa pag-alagad ingong mga pangulo, nga motabang sa buluhaton sa paghukom

Didto sa Bukid sa Sinai, si Jehova nagdapit sa nasod sa paghimog pakigsaad uban kaniya; sila kinabubut-ong miuyon; si Jehova nagpakitag makalilisang nga pagpasundayag sa iyang himaya

Ang Napulo ka Sugo ug ang ubang mga balaod nga gihatag pinaagi kang Moises naglatid sa mga gikinahanglan ni Jehova sa Israel

Ang pakigsaad sa Balaod gihimo pinaagig dugo sa halad nga mga hayop; ang katawhan miingon, “Kami andam nga mobuhat ug magmasinugtanon sa tanang gisulti ni Jehova”

Gihatag sa Diyos ang mga instruksiyon sa pagtukod sa tabernakulo ug sa kasangkapan niini, ingon man sa paghimo sa mga besti sa mga saserdote ug sa pagpahiluna-sa-katungdanan sa mga saserdote

Samtang si Moises didto sa Bukid sa Sinai, ang katawhan misimba sa usa ka bulawang nating baka; gipusgay ni Moises ang mga papan nga bato nga gihatag sa Diyos kaniya; nagmaunongon ang mga Levihanon; mga 3,000 ka tigsimbag idolo ang gipamatay

Nakita ni Moises ang pagpasundayag sa himaya ni Jehova, nabatian ang pagpahayag sa Diyos sa Iyang ngalan

Pinaagig kinabubut-ong mga halad nga materyales, natukod ang tabernakulo ug ang mga kagamitan niini; ang tabernakulo natukod niadtong Nisan 1, 1512 W.K.P., ug gipakita ni Jehova ang iyang pag-uyon