Galacia
Ang Romanhong lalawigan nga nag-okupar sa tungang bahin sa nailhan karon nga Asia Minor. Ang utlanan niini mao ang ubang mga lalawigan sa Roma—ang utlanan sa usa ka bahin niini mao ang Capadocia sa S, Bitinia ug Ponto sa A, Asia sa K, ug Pamfilia sa H. (1Pe 1:1) Kining sentrong patag ibabaw sa bukid nga rehiyon nahimutang taliwala sa Kabukiran sa Taurus sa H ug sa kabukiran sa Paphlagonia sa A. Sa tungang amihanan nga bahin niini mao ang siyudad sa Ancyra, nga gitawag karon ug Ankara, ang kaulohan sa Turkey. Ug agi niining dapita moagos ang tungatungang bahin sa Suba sa Halys (ang modernong Kizil Irmak) ug ang ibabaw nga bahin sa Suba sa Sangarius (Sakarya), nga parehong moagos ngadto sa Itom nga Dagat. Ang kasaysayan niini nga rehiyon (400 ug kapin pa nga katuigan, sukad sa ikatulong siglo W.K.P.) nagpakita nga dihay daghang kausaban sa mga utlanan ug mga politikanhong kalangkitan niining estratehikong dapit.
Mopatim-aw nga niadtong mga 278-277 W.K.P. ang daghang Indo-Uropanhong katawhan nga nailhang mga Celt, o Galli, gikan sa Gaul, kinsa gitawag sa mga Grego nga Ga·laʹtai (mao nga ang rehiyon gitawag niining ngalana), mibalhin tabok sa Bosporus ug nanimuyo niining dapita. Giuban nila ang ilang mga asawa ug mga anak ug tingali gilikayan ang pagpakigminyo uban sa mga tawo nga nanimuyo na didto, niining paagiha napatunhay ang ilang rasanhong kinaiyahan latas sa kasiglohan. Ang ilang kataposang hari nga si Amyntas namatay niadtong 25 W.K.P., ug kadto maoy sa panahon sa iyang pagmando ingong hari nga kontrolado sa Imperyo sa Roma ug nga human niadto ang dapit nga gitawag ug Galacia gipadako nga nagsakop sa mga bahin sa Licaonia, Pisidia, Paphlagonia, Ponto, ug Frigia. Kining gipadak-an na nga Galacia mao ang giduaw ni apostol Pablo ug sa ubang nagasangyaw nga mga Kristohanon sa unang siglo K.P. ug didto ilang nakaplagan ang mga tawo nga gustong maorganisar ingong Kristohanong mga kongregasyon.—Buh 18:23; 1Co 16:1.
Si Pablo ug Pedro nagpadalag mga sulat ngadto sa Kristohanong mga kongregasyon nga nahimutang sa lalawigan sa Galacia. (Gal 1:1, 2; 1Pe 1:1) Wala hisgoti kon mao usab kini ang mga kongregasyon nga gitukod ni Pablo ug Bernabe. Niana nga panaw agi sa Galacia, si Pablo ug Bernabe miduaw sa mga siyudad sa Galacia sama sa Antioquia sa Pisidia, Iconio, Listra, ug Derbe (Buh 13:14, 51; 14:1, 5, 6), ug sa dihang sila mibalik ngadto sa mga igsoon sa Antioquia sa Sirya ilang giasoy kon sa unsang paagi niining mga dapita ug sa ubang mga dapit ‘gibuksan sa Diyos ngadto sa kanasoran ang pultahan sa pagtuo.’ (Buh 14:27) Ang usa nila ka kasinatian didto sa Listra maoy talagsaon kaayo. Giayo ni Pablo ang usa ka tawong bakol nga wala pa gayod makalakaw sukad sa iyang pagkabata, ug kalit nga ang panon sa katawhan misinggit diha sa ilang lumad nga pinulongang Licaonianhon: “Ang mga diyos nahimong sama sa mga tawo ug nanaog nganhi kanato!” Ilang gitawag si Bernabe nga Zeus ug si Pablo gituohan nila nga mao si Hermes. Halos dili mapugngan ni Pablo ug Bernabe ang naninggit nga panon sa katawhan sa paghalad ngadto kanila nga maorag sila maoy mga diyos.—Buh 14:8-18.
Ang mga binhi sa Kristiyanidad nga gipugas taliwala sa mga taga-Galacia nagpatunghag maayong mga bunga. Naggikan sa ilang taliwala ang mga tinun-an sama kang Timoteo ug Gayo. (Buh 16:1; 20:4) Gihatag ni Pablo ngadto sa mga kongregasyon sa Galacia ang mga instruksiyon bahin sa paggahin ug mga amot alang sa mga kabos ug sa mga nanginahanglan nga iya sa Ginoo.—1Co 16:1, 2; Gal 2:10.