Hades
Kini ang katumbas nga Cebuanong espeling sa Gregong pulong nga haiʹdes. Kini tingali nagkahulogang “ang dili-makitang dapit.” Tanantanan, ang pulong nga “Hades” makaplagan sa napulo ka higayon diha sa kinaunahang mga manuskrito sa Kristohanon Gregong Kasulatan.—Mat 11:23; 16:18; Luc 10:15; 16:23; Buh 2:27, 31; Pin 1:18; 6:8; 20:13, 14.
Ang King James Version naghubad sa haiʹdes ingong “impiyerno” diha niini nga mga teksto, apan ang Revised Standard Version naghubad niini ingong “Hades,” gawas sa Mateo 16:18, diin gigamit ang “mga gahom sa kamatayon,” bisan tuod ang nota o footnote niini mabasa nga “mga ganghaan sa Hades.” Ang “Hades” inay nga “impiyerno” mao ang gigamit diha sa daghang modernong mga hubad.
Ang Gregong Septuagint nga hubad sa Hebreohanong Kasulatan (gikan sa Genesis hangtod sa Malaquias) naggamit sa pulong nga “Hades” sa 73 ka higayon, nga naggamit niini sa 60 ka higayon sa paghubad sa Hebreohanong pulong nga sheʼohlʹ, nga sagad gihubad ingong “Sheol.” Si Lucas, ang inspirado sa Diyos nga magsusulat sa Mga Buhat, tin-awng nagpakita sa Hades ingong mao ang Gregong katumbas sa Sheol sa dihang gihubad niya ang kinutlo ni Pedro gikan sa Salmo 16:10. (Buh 2:27) Baliktad niini, siyam ka modernong Hebreohanon nga mga hubad sa Kristohanon Gregong Kasulatan naggamit sa pulong nga “Sheol” sa paghubad sa Hades sa Pinadayag 20:13, 14; ug ang Syriac nga hubad naggamit sa kaamgid nga pulong nga Shiul.
Sa tanang higayon nga gigamit ang pulong nga Hades diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan, gawas sa duha ka teksto, kini nalangkit sa kamatayon, diha sa bersikulo mismo o kaha sa konteksto niini; ang duha ka laing paggamit gihisgotan sa mosunod nga parapo. Ang Hades wala magtumong sa usa lamang ka lubnganan (Gr., taʹphos, mneʹma) o sa usa ka handomanang lubnganan (Gr., mne·meiʹon), apan ngadto sa komon nga lubnganan sa katawhan, diin ang mga patay ug ang mga gilubong dili na makita. Busa kini samag kahulogan sa katumbas nga pulong nga “Sheol,” ug ang pagsusi sa paggamit niini diha sa napulo ka teksto nga kini makaplagan nagpamatuod niini.—Tan-awa ang LUBNGANAN, PAGLUBONG; SHEOL.
Sa unang teksto nga kini makita, sa Mateo 11:23, si Jesu-Kristo, sa pagsaway sa Capernaum tungod sa kawalay pagtuo niini, naggamit sa Hades sa paghulagway sa ubos kaayong kahimtang nga dangatan sa Capernaum, nga sukwahi sa pagkahataas sa langit diin didto kini gibayaw tungod sa ministeryo ni Jesus nianang dapita. Ang susamang mga pulong makaplagan sa Lucas 10:15. Matikdi ang susamang pagkagamit sa Sheol diha sa Job 11:7, 8.
Si Jesus ug ang Kongregasyon Giluwas Gikan sa Hades. Labot sa Kristohanong kongregasyon, si Jesus miingon diha sa Mateo 16:18 nga “ang mga ganghaan sa Hades [“mga gahom sa kamatayon,” RS] dili makabuntog niini.” Sa susama, si Haring Ezequias, sa dihang nag-ungaw sa kamatayon, miingon: “Taliwala sa akong mga adlaw ako mosulod sa mga ganghaan sa Sheol.” (Isa 38:10) Busa, dayag nga ang kadaogan nga gisaad ni Jesus batok sa Hades nagpasabot nga ang “mga ganghaan” niini mobukas aron pagulaon ang mga patay pinaagi sa pagkabanhaw, ingon sa nahitabo kang Kristo Jesus.
Sanglit ang Hades nagpunting sa komon nga lubnganan sa katawhan, si Jesus misulod sa “mga ganghaan sa Hades” sa dihang siya gilubong ni Jose nga taga-Arimatea. Sa Pentekostes 33 K.P., si Pedro miingon bahin kang Kristo: “Wala siya biyai sa Hades ni ang iyang unod makakita ug pagkadunot. Kining maong Jesus gibanhaw sa Diyos, nga niining kamatuorana kaming tanan mga saksi.” (Buh 2:25-27, 29-32; Sal 16:10) Samtang “ang mga ganghaan sa Hades” (Mat 16:18) nagtanggong pa gihapon kang David sulod sa dominyo niini sa mga adlaw ni Pedro (Buh 2:29), kini nabuksan sa dihang si Kristo Jesus gibanhaw sa iyang Amahan gikan sa Hades. Human niadto, pinaagi sa gahom sa pagkabanhaw nga gihatag kaniya (Ju 5:21-30), si Jesus nahimong ang Tighupot sa “mga yawi sa kamatayon ug sa Hades.”—Pin 1:17, 18.
Tin-aw, ang Hades sa Bibliya dili mao ang hinanduraw nga dapit nga gihubit sa karaang dili-Kristohanong mga Grego diha sa ilang mga mitolohiya ingong usa ka “mangiob, walay adlaw nga rehiyon ilalom sa yuta,” kay walay pagkabanhaw gikan sa maong mitolohikanhong kalibotan sa mga patay.
Masambingayong Paggamit. Sa Pinadayag 6:8 ang Hades mahulagwayong gilarawan nga nagsunod dayon sa mangangabayo sa luspad nga kabayo, nga gihulagwayan sa Kamatayon, aron dawaton ang mga biktima sa makamatay nga mga gubat, kagutmanan, mga hampak, ug sa mapintas nga mga mananap.
Ang dagat (nga usahay nagsilbing tubig nga lubnganan sa pipila) gihisgotan gawas pa sa Hades (ang komon nga yutan-ong lubnganan), aron ipasiugda ang paglakip sa tanan gayod nga mga nangamatay sa dihang ang Pinadayag 20:13, 14 nag-ingon nga ang dagat, kamatayon, ug ang Hades nagtugyan sa mga patay nga diha kanila. Human niana, ang kamatayon ug ang Hades (apan dili ang dagat) igatambog ngadto “sa linaw nga kalayo,” “ang ikaduhang kamatayon.” Sa ingon kini sa mahulagwayong paagi ‘mamatay,’ ug kini nagkahulogan sa pagkatapos sa Hades (Sheol), ang komon nga lubnganan sa katawhan, ingon man sa kamatayon nga napanunod pinaagi kang Adan.
Ang lain pang teksto nga niana gigamit ang Hades makaplagan sa Lucas 16:22-26 diha sa asoy labot sa “tawong dato” ug “si Lazaro.” Ang mga pulong sa tibuok nga asoy maoy masambingayon ug busa dili angayng isipon nga literal kon tagdon ang tanang nag-unang mga teksto. Apan, matikdi nga ang “tawong dato” sa sambingay gihisgotan ingong “gilubong” sa Hades, nga naghatag ug dugang pamatuod nga ang Hades nagpasabot sa komon nga lubnganan sa katawhan.—Tan-awa ang GEHENNA; TARTARO.