Ang katakos sa utok nga pinaagi niana kita magtigom ug impormasyon, katarongan, ug maghimog mga konklusyon. Ang “hunahuna o kaisipan” gihubad gikan sa pipila ka kaamgid nga Gregong mga pulong nga nagpahayag ug mga katakos sa hunahuna sama sa gahom sa panghunahuna, katakos sa pagpanabot, salabotan, kinaadman, katarongan, pangisip, intensiyon, handomanan, kahimtang sa hunahuna o panglantaw, opinyon, ug kiling sa hunahuna, tinamdan, o mga gahom. Bisan tuod may mga panahon nga ang mga pulong nga “hunahuna o kaisipan” maoy gigamit sa lainlaing mga hubad, diha sa samang mga teksto ang ubang mga hubad migamit sa mahubiton ug espesipikong mga termino nga gihisgotan na. Diha sa Hebreohanong teksto, ang mga pulong alang sa “hinumdom” ug “palandong” mahimong hubaron diha sa pipila ka teksto pinaagi sa mga ekspresyon nga “ibutang sa hunahuna” ug “anaa sa hunahuna.” Sa Hebreohanong Kasulatan, ang “hunahuna o kaisipan” makita diha sa pipila ka bersiyon ingong hubad sa Hebreohanong mga pulong nga sa literal ug sa tukma nagkahulogang  “kasingkasing,” “kalag,” ug “espiritu.”​—Itandi ang Deu 4:​39, ftn sa Rbi8; 2Ha 9:​15, Ro; Eze 20:​32, JB; tan-awa ang KASINGKASING.

‘Magbag-o Diha sa Puwersa nga Nagpalihok sa Inyong Kaisipan.’ Ang inklinasyon sa kaisipan o hunahuna sa dili-hingpit nga tawo sa kinaiyanhon nakiling ngadto sa sayop nga panghunahuna. Ang Bibliya nagtawag niini nga “unodnon nga kaisipan.” (Col 2:18) Ang mga Kristohanon gipahinumdoman nga kanhi sila maoy mga kaaway sa Diyos tungod kay ang ilang mga kaisipan anaa sa mga buhat nga daotan.​—Col 1:21.

Ang kaisipan sa “pisikal” (sa literal, “kalagnon”) nga tawo, nga lahi sa “espirituwal” nga tawo, sa kinaiyanhon nakiling sa materyal nga mga butang. Ang puwersa nga nagpalihok sa iyang kaisipan sa usa ka bahin naumol diha kaniya tungod kay kini iyang napanunod ug sa laing bahin tungod sa mga butang nga gitudlo ug nasinatian niya. Sa dihang ang usa ka butang ipresentar kaniya, kini nga puwersa mag-aghat o magpakiling sa iyang kaisipan sa materyalistiko o unodnon nga direksiyon. Busa, ang mga Kristohanon gisugo nga ‘magbag-o diha sa puwersa [espiritu] nga nagpalihok sa ilang kaisipan.’ (Efe 4:23) Pinaagi sa pagtuon sa Pulong sa Diyos sa kamatuoran ug pinaagi sa paglihok sa espiritu sa Diyos, kining nagpalihok nga puwersa mahimong mausab aron nga ang nagpatigbabaw nga tinamdan sa hunahuna sa usa ka tawo makiling sa hustong direksiyon. Unya, sa dihang ang usa ka butang ipresentar ngadto sa maong tawo, ang hunahuna ikiling niini nga puwersa ngadto sa hustong espirituwal nga dalan. (1Co 2:​13-15) Ang maong tawo makabaton sa “panghunahuna ni Kristo,” kinsa sa tanang panahon gipalihok sa hustong puwersa, sanglit ang kiling sa iyang hunahuna kanunay man nga espirituhanon.​—1Co 2:16; Rom 15:5.

Ang yanong kahibalo o intelihensiya dili pa igo aron mabatonan sa usa ka tawo ang pag-uyon sa Diyos. Kining mga butanga dili makapabag-o sa hunahuna aron buhaton ang kabubut-on sa Diyos. (Rom 12:2) Si Jehova miingon: “Pagahanawon ko ang kaalam sa mga tawong maalamon, ug ang kinaadman sa mga tawong makinaadmanon igasalindot ko.” (1Co 1:19) Gikinahanglan ang tabang sa espiritu sa Diyos aron mabatonan ang tinuod nga pagsabot (Pr 4:5-7; 1Co 2:11), kaalam, ug maayong panabot.​—Efe 1:​8, 9.

Ang ‘Balaod sa Hunahuna.’ Kining puwersa nga naggiya sa paglihok niining gibag-o nga hunahuna gitawag ni apostol Pablo ingong balaod sa hunahuna. Kini nagkontrolar sa bag-ong hunahuna sumala sa “balaod sa Diyos,” ug ang bag-ong hunahuna nagpabili niini nga balaod. Apan ang “balaod sa sala” nga nagalihok diha sa makasasalang unod nakigbugno batok sa ‘balaod sa hunahuna,’ mao nga adunay padayon nga panagtigiay sa sulod nga pagkatawo sa usa ka Kristohanon. Siya ba magmadaogon? Oo, “salamat sa Diyos pinaagi kang Jesu-Kristo nga atong Ginoo!” Ang dili-takos nga kalulot sa Diyos nagtagana, pinasukad sa halad lukat ni Kristo, sa kapasayloan sa mga sala sa unod ug, dugang pa, sa tabang sa balaang espiritu. Ang usa ka Kristohanon anaa sa kahimtang nga lahi nianang sa dili-Kristohanon, ingon sa gibatbat ni Pablo: “Busa, sa akong hunahuna ako usa ka ulipon ngadto sa balaod sa Diyos, apan sa akong unod ngadto sa balaod sa sala.”​—Rom 7:21-25; Gal 5:​16, 17.

Sa unsang paagi modaog ang hunahuna sa maong panag-away? Ang apostol nagpatin-aw pag dugang niining butanga, nga nag-ingon: “Kadtong nahiuyon sa unod nagtumong sa ilang mga hunahuna diha sa mga butang sa unod, apan kadtong nahiuyon sa espiritu diha sa mga butang sa espiritu. Kay ang paghunahuna sa unod nagkahulogan ug kamatayon, apan ang paghunahuna sa espiritu nagkahulogan ug kinabuhi ug kalinaw; tungod kay ang paghunahuna sa unod nagkahulogan ug pakig-away sa Diyos, kay kini [ang makasasala, dili-hingpit nga unod] wala mailalom sa balaod sa Diyos, ni, sa pagkatinuod, mapailalom kini. . . . Kon, karon, ang espiritu niya nga nagbangon kang Jesus gikan sa mga patay nagpuyo diha kaninyo, siya nga nagbangon kang Kristo Jesus gikan sa mga patay maghatag usab sa inyong may-kamatayong lawas ug kinabuhi pinaagi sa iyang espiritu nga nagpuyo diha kaninyo.”​—Rom 8:5-11.

Ang “Ipasabot” sa Espiritu. Sa Roma 8:​26, 27, gipakita ni Pablo nga sa dihang ang mga alagad sa Diyos mag-ampo, sila tingali dili kanunayng mahibalo kon unsa gayod ang angayng iampo sumala sa ilang gikinahanglan. Apan ang Diyos nasayod nga buot nilang matuman ang iyang kabubut-on. Siya nasayod usab kon unsay gikinahanglan sa iyang mga alagad. Ang Diyos sa miagi nagpatala sa daghang inspirado nga mga pag-ampo diha sa iyang Pulong, nga nagpahayag sa iyang kabubut-on o hunahuna alang niini. Busa iyang gidawat kining inspirado nga mga pag-ampo ingong mao ang buot nga pangayoon o iampo sa iyang katawhan, ug subay niana, kini iyang gituman. Ang Diyos nakaila sa mga matinud-anog kasingkasing ug nahibalo usab sa gipasabot sa mga butang nga iyang gipasulti sa iyang espiritu pinaagi sa mga magsusulat sa Bibliya. Siya nahibalo kon unsa ang “ipasabot [hunahuna, pangisip] sa espiritu” sa dihang ang espiritu “mangamuyo,” o magpataliwala, alang kanila.

Paghigugma Diha sa Kaisipan. Gitagna ni Jehova ang paghimo ug usa ka bag-ong pakigsaad nga ilalom niana ang balaang espiritu magalihok  aron sa pagsulat sa iyang mga balaod diha sa mga hunahuna ug mga kasingkasing sa iyang katawhan. (Heb 8:10; 10:16) Niining paagiha ilang natuman ang butang nga diha niana gipasukad ang tibuok Balaod ug ang mga Manalagna, nga mao, ang ‘paghigugma kang Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong kaisipan, ug sa imong silingan sama sa imong kaugalingon.’ (Mat 22:37-40; Luc 10:​27, 28) Kinahanglang higugmaon sa usa ka tawo ang Diyos sa iyang tibuok kasingkasing (mga tinguha, pagbati, ug mga emosyon sa sulod nga pagkatawo), sa iyang tibuok kalag (iyang kinabuhi ug kinatibuk-ang pagkatawo), ug sa iyang tibuok kaisipan (iyang intelektuwal nga mga katakos). Kining ulahi nga prase nagpasabot nga dili lamang ang mga alagad sa Diyos kinahanglang mahigugma uban ang pagbati, emosyon, ug kusog apan sila kinahanglan usab nga bug-os mogamit sa ilang mga kaisipan o hunahuna aron sa pagkuha ug kahibalo bahin sa Diyos ug kang Kristo (Ju 17:3), sa pagsabot (Mar 12:33; Efe 3:18), sa pag-alagad sa Diyos ug sa iyang mga katuyoan, ug sa pagpakig-ambit sa pagpahayag sa maayong balita. Sila gitambagan nga ‘padayon nga ipunting ang ilang mga kaisipan sa mga butang sa itaas’ (Col 3:2), sa ‘pag-andam sa ilang kaisipan alang sa buluhaton,’ ug sa ‘bug-os nga paghupot ug maayong panghunahuna.’ (1Pe 1:13) Nakita ni apostol Pedro ang kahinungdanon sa ‘pagpukaw sa ilang tin-awng mga gahom sa panghunahuna’ aron mahinumdoman ang mga butang nga nakat-onan. (2Pe 3:​1, 2) Kinahanglan nga ilang ‘ibutang kanunay sa hunahuna ang presensiya sa adlaw ni Jehova.’​—2Pe 3:​11, 12.

Sa paghisgot sa milagrosong mga gasa sa espiritu nga gigamit sa unang Kristohanong kongregasyon, gipasiugda ni Pablo ang panginahanglan sa paggamit sa hunahuna. Siya miingon nga kon siya mag-ampo pinaagig laing pinulongan nga dili niya mahubad, ang iyang hunahuna dili magmabungahon. Dugang pa, kon siya moawit ug mga pagdayeg sa samang paagi, sa unsang paagi matabangan niini ang mamiminaw nga dili makasabot sa laing pinulongan? Busa, siya miingon nga palabihon pa niya nga mosultig lima ka pulong uban sa iyang hunahuna, aron matudloan ang uban, kay sa napulo ka libong pulong sa laing pinulongan. Dayon iyang giawhag ang iyang mga igsoon nga magpakahingkod sa mga gahom sa pagsabot.​—1Co 14:13-20.

Ang mga alagad ni Jehova gisugo nga “bug-os nga magkahiusa sa samang kaisipan ug sa samang panghunahuna.” (1Co 1:10; Flp 2:2; 1Pe 3:8) Siyempre, kini nagkahulogan sa pagkahiusa diin nalangkit ang mga intereses sa putli nga pagsimba​—ang mahinungdanong mga butang​—dili kon unsay kagustohan sa indibiduwal o ang gagmayng mga butang nga masulbad ra sa dihang makab-ot ang pagkahamtong. (Rom 14:2-6, 17) Sila kinahanglang magbaton ug “samang kaisipan diha sa Ginoo” (Flp 4:2), dili mag-away, kondili ‘maghunahuna nga may panag-uyon.’​—2Co 13:11.

Ang mga Kristohanon angayng maningkamot nga mailhan pa ang Diyos, hangtod nga ikapadayag niya ang iyang hunahuna bahin sa mga butang. (Rom 11:​33, 34; 16:​25, 26) Ug kinahanglang mabatonan nila ang tinamdan sa pangisip bahin sa pagkamasinugtanon ug pagkamapainubsanon ni Jesu-Kristo; sa ingon sila makabaton sa “panghunahuna ni Kristo.” (1Co 2:​15, 16) Si Pedro nagtambag: “Sanglit si Kristo nag-antos man diha sa unod, sangkapi usab ninyo ang inyong kaugalingon sa samang kiling sa kaisipan.”​—1Pe 4:1.

Pagkahabol o Pagkadunot sa Hunahuna. Ang mga Israelinhon didto sa Bukid sa Sinai, tungod kay wala makabaton ug mga kasingkasing nga bug-os nga nagasalig kang Jehova, maoy habol sa salabotan, sama niadtong nagpabilin ilalom sa Balaod bisan pag gipapas na kini sa Diyos pinaagi ni Jesus. (2Co 3:​13, 14) Wala nila masabti nga si Jesus mao ang usa nga gipunting sa Balaod. (Col 2:17) Mahitungod sa mga tawo nga wala mouyon nga ilhon ang Diyos sumala sa tukmang kahibalo apan misimba sa mga linalang, “ang Diyos nagtugyan kanila ngadto sa dili-inuyonan nga kahimtang sa panghunahuna”; sila anaa sa kangitngit sa kaisipan, nga nagbuhat sa tanang matang sa dili-mapuslanon ug dili-angayng mga butang. (Rom 1:28; Efe 4:​17, 18) Ang dunot-ug-hunahuna nga mga tawo misupak sa kamatuoran bisan sa panahon ni Moises, ug sa ulahi ang sama niana nga mga tawo nakigbatok sa tinuod nga Kristiyanidad, ang pipila nangangkon pa gani nga mga Kristohanon, apan misulay sa pagbahinbahin ug sa pagdaot sa mga kongregasyon. (2Ti 3:8; Flp 3:​18, 19; 1Ti 6:​4, 5) Sanglit ang mga hunahuna ug mga tanlag nahugawan, walay mahinlo alang kanila; busa sila nanagsulti nga walay pulos sa tinguha nga limbongan ang mga hunahuna sa tinuod nga mga Kristohanon pinaagi sa pagsulay sa pagpaulipon kanila ngadto sa mga ideya sa mga tawo. (Tit 1:10-16) Tungod niini gikinahanglan sa tanang Kristohanon, ug ilabina niadtong anaa sa responsableng mga katungdanan, nga magbaton ug maayong panghunahuna.​—Rom 12:3; 1Ti 3:2; Tit 2:6; 1Pe 4:7.

“Ang diyos niini nga sistema sa mga butang,” ang Yawa, mao ang responsable sa pagbuta sa mga hunahuna sa mga dili-magtutuo gikan sa kahayag  sa mahimayaong maayong balita bahin kang Kristo. (2Co 4:4) Busa, anaa ang kapeligrohan nga kining pangunang kaaway sa Diyos magdaldal sa mga Kristohanon pinaagi sa iyang lipatlipat, sa pagpahisalaag sa ilang kaisipan “gikan sa katim-os ug kaputli nga angay kang Kristo.” (2Co 11:3) Tungod niini, gikinahanglan sa mga Kristohanon nga magkahiusa sa kaisipan ug magmakataronganon, magpadayon sa pag-ampo, aron nga ang kalinaw sa Diyos “nga labaw sa tanang panghunahuna” magbantay sa ilang mga gahom sa pangisip pinaagi kang Kristo Jesus.​—Flp 4:​2, 5-7.

Pag-ayo ug Pagbukas sa Hunahuna. Gipasig-uli ni Jesus ang maayong panghunahuna sa usa ka tawo nga gigamhan-sa-demonyo, nga nagpasundayag sa iyang gahom sa paghimo niini bisan ngadto sa mga tawong ang pangisip gidaot sa mga demonyo.​—Mar 5:15; Luc 8:35.

Siya usab makabukas sa mga hunahuna niadtong adunay pagtuo aron masabtan ang kahulogan sa Kasulatan. (Luc 24:45) Ang mga tawong maulawon o kadtong mibating ubos sa kinaadman makabaton ug kahupayan sa mga pulong ni apostol Juan: “Kita nahibalo nga ang Anak sa Diyos mianhi, ug siya naghatag kanato ug katakos sa pagsabot aron kita makabaton ug kahibalo sa usa nga matuod [si Jehova nga Diyos].”​—1Ju 5:20.

Gipakita ni Pablo sa kongregasyon sa Corinto nga siya maayog panghunahuna bisan tuod sa ilang tan-aw ‘siya wala sa maayong panghunahuna’ (o, ‘wala sa kaugalingon’) sa dihang nanghambog bahin sa iyang mga kredensiyal ingong apostol, usa ka butang nga dili sagad himoon sa usa ka Kristohanon. Siya nagpatin-aw nga siya napugos sa paghimo niini aron ibalik sila sa Diyos, aron maluwas sila gikan sa pagkahisalaag. Kini tungod kay sila midangop sa bakak nga mga apostoles ug napasimang ngadto sa sayop nga direksiyon.​—2Co 5:13; 11:16-21; 12:​11, 12, 19-21; 13:10.