Jeroboam
Duha ka hari sa Israel kansang paghari may kal-ang nga mga 130 ka tuig.
1. Unang hari sa napulo-ka-tribong gingharian sa Israel; ang anak nga lalaki ni Nebat, usa sa mga opisyal ni Solomon sa balangay sa Zereda; gikan sa tribo ni Epraim. Mopatim-awng sa bata pa si Jeroboam, siya nailo-sa-amahan ug gipadako sa iyang nabalong inahan nga si Zerua.—1Ha 11:26.
Sa dihang naobserbahan ni Solomon nga si Jeroboam dili lamang maisog, gamhanan nga tawo kondili kugihan usab, iyang gitudlo siya nga magdumala sa pinugos nga trabaho sa balay ni Jose. (1Ha 11:28) Human niadto, si Jeroboam giadto sa manalagna sa Diyos nga si Ahias dala ang makapakurat nga balita. Human gisigisia ang iyang bag-ong besti sa 12 ka piraso, gisultihan sa manalagna si Jeroboam nga kuhaon ang napulo niini ingong simbolo kon sa unsang paagi gision ni Jehova ang gingharian ni Solomon sa duha ka bahin ug himoon si Jeroboam nga hari ibabaw sa napulo ka tribo. Hinuon, usa lamang kini ka pagbahin sa kagamhanan ug dili usab pagbiya sa matuod nga pagsimba nga nasentro sa templo sa Jerusalem, ang kaulohan sa habagatang gingharian. Busa si Jehova nagpasalig kang Jeroboam nga siya magpanalangin ug magpalampos sa iyang paghari ug magtukod kaniya ug usa ka malungtarong balay sa mga manununod kon siya motuman sa mga balaod ug mga sugo sa Diyos.—1Ha 11:29-38.
Sa dihang nasayran ni Solomon kini nga panghitabo, lagmit siya nagtinguha sa pagpatay kang Jeroboam. Apan, si Jeroboam mikalagiw ngadto sa Ehipto, ug didto ubos sa proteksiyon ni Paraon Sisak siya nagpabilin hangtod sa kamatayon ni Solomon.—1Ha 11:40.
Tungod sa balita bahin sa kamatayon ni Solomon niadtong mga 998 W.K.P., si Jeroboam mibalik dayon ngadto sa iyang yutang natawhan, diin siya miduyog sa iyang katawhan sa paghangyo sa anak nga lalaki ni Solomon nga si Rehoboam nga pagaanon ang ilang mga palas-anon kon buot niya ang ilang pagpaluyo sa iyang bag-ong paghari. Apan, gisalikway ni Rehoboam ang maayong tambag sa tigulang nga mga magtatambag ug gipalabi ang tambag sa batan-ong mga lalaki nga iyang kaedad nga misulti kaniya nga pabug-atan pa ang luwan sa katawhan. Tungod niini nga pagkamapig-oton, ang napulo ka tribo naghimo kang Jeroboam nga ilang hari. Sa pagkatinuod, kini nga “kausaban sa mga panghitabo nahitabo pinaagi sa sugo ni Jehova, aron matuman gayod niya ang iyang pulong nga gisulti ni Jehova pinaagi ni Ahias.”—1Ha 12:1-20; 2Cr 10:1-19.
Ang bag-ong gipalingkod nga hari nga si Jeroboam misugod dayon sa pagtukod sa Sekem ingong kaulohan sa iyang gingharian, ug sa S sa Sekem, sa pikas bahin sa Jordan, iyang gipalig-on ang balangay sa Penuel (Peniel), ang dapit diin nakigdumog si Jacob sa usa ka manulonda. (1Ha 12:25; Gen 32:30, 31) Kay nakakita nga ang iyang mga sakop nagganayan ngadto sa templo sa Jerusalem aron mosimba, si Jeroboam naghunahuna nga tingalig sa kadugayan iliso nila ang ilang pagkamaunongon ngadto kang Rehoboam ug unya ilang patyon si Jeroboam. Busa siya nakahukom sa pagpakgang niini pinaagi sa pagtukod ug relihiyon nga nasentro sa pagsimba sa duha ka bulawan nga nating baka nga iyang gitukod, ang usa didto sa Bethel sa habagatan, ug ang lain didto sa Dan sa amihanan. Nagtudlo usab siya ug iyang kaugalingong dili-Aaronikong mga saserdote, nga naglangkob niadtong naggikan sa kasagarang katawhan nga andam nga makabaton sa katungdanan pinaagi sa paghalad ug usa ka toreyong baka ug pito ka laking karnero. Dayon kini sila nag-alagad “alang sa hatag-as nga mga dapit ug alang sa pormag-kanding nga mga demonyo ug alang sa mga nating baka nga iyang gihimo.” Si Jeroboam nagmugna usab ug linain nga ‘balaang mga adlaw’ ug personal nga nanguna sa katawhan sa paghalad alang sa iyang bag-ong hinimong mga diyos.—1Ha 12:26-33; 2Ha 23:15; 2Cr 11:13-17; 13:9.
Sa usa niini ka okasyon sa dihang ihalad na unta ni Jeroboam ang gipaaso nga halad sa iyang halaran sa Bethel, ang espiritu ni Jehova nagpalihok sa usa ka tawo sa Diyos sa pagbadlong sa hari tungod sa iyang dulumtanang idolatriya, ug sa dihang ang hari nagsugo sa pagdakop niining alagad sa Diyos, ang halaran napikas, ang mga abo niini nayabo, ug ang kamot sa hari mikuyos. Ayha lamang naulian ang kamot sa hari sa dihang nalukmay sa tawo sa Diyos ang kasuko ni Jehova, apan bisan pa niana si Jeroboam nagpadayon gihapon sa iyang mapasipalahong pagsupak kang Jehova. (1Ha 13:1-6, 33, 34) Ang pagtukod niya sa pagsimba sa nating baka naglangkob sa “mga sala ni Jeroboam,” mga sala nga nahimong sad-an ang ubang mga hari sa Israel tungod sa pagpadayon niining apostatang pagsimba.—1Ha 14:16; 15:30, 34; 16:2, 19, 26, 31; 22:52; 2Ha 3:3; 10:29, 31; 13:2, 6, 11; 14:24; 15:9, 18, 24, 28; 17:21-23.
Sa ika-18 nga tuig sa paghari ni Jeroboam namatay si Rehoboam, apan ang panaggubat nga nahitabo na tali sa duha ka nasod nagpadayon sulod sa tulo-ka-tuig nga paghari sa anak nga lalaki ni Rehoboam nga si Abiam (Abias), kinsa mipuli kaniya. (1Ha 15:1, 2, 6; 2Cr 12:15) Sa usa ka higayon, si Abias nagtigom ug 400,000 aron makiggubat sa puwersa ni Jeroboam nga doble ang gidaghanon. Bisan pa sa labaw nga puwersa ni Jeroboam ug sa iyang intelihenteng estratehiya sa pagbanhig, siya nasugamak sa grabeng kapildihan. Siya napildihan ug 500,000 ka tawo ug sa iyang daghang kalungsoran sa Epraim ug siya naulawan pag-ayo. Ang hinungdan sa kadaogan sa Juda maoy tungod kay si Abias ug ang iyang mga tawo misalig kang Jehova ug mituaw kaniya alang sa tabang.—2Cr 13:3-20.
Dugang pa sa katalagman ni Jeroboam, ang iyang anak nga lalaking si Abias grabeng nasakit, nga tungod niadto ang hari nagsugo sa iyang asawa nga magtakoban, ug dayon iyang gipaadto siya nga may dalang gasa ngadto sa tigulang nga manalagnang si Ahias, nga buta na nianang tungora, aron magpakisayod kon maulian pa ba ang bata. Ang tubag maoy ‘Dili.’ Dugang pa, gitagna nga ang matag lalaking manununod ni Jeroboam pagaputlon, ug gawas niini nga anak, nga kaniya si Jehova nakakaplag ug butang nga maayo, walay anak ni Jeroboam ang makabaton ug desenteng paglubong, hinunoa, ang ilang patayng mga lawas pagakan-on sa mga iro o kaha sa mga langgam.—1Ha 14:1-18.
Wala magdugay human niadto, sa mga 977 W.K.P., “si Jehova naghampak [kang Jeroboam], mao nga siya namatay,” sa ingon nagtapos sa iyang 22-ka-tuig nga paghari. (2Cr 13:20; 1Ha 14:20) Ang iyang anak nga lalaking si Nadab mipuli kaniya sa trono sulod sa duha ka tuig sa wala pa patya ni Baasa, kinsa nagpatay usab sa tanang may gininhawa sa balay ni Jeroboam. Niining paagiha ang iyang dinastiya kalit nga natapos “sumala sa pulong ni Jehova,” ug “tungod sa mga sala ni Jeroboam.”—1Ha 15:25-30.
2. Hari sa Israel; anak nga lalaki ug manununod ni Jehoas, ug apo-sa-tuhod ni Jehu. Ingong ang ika-14 nga magmamando sa amihanang gingharian, si Jeroboam II naghari sulod sa 41 ka tuig nga nagsugod niadtong mga 844 W.K.P. (2Ha 14:16, 23) Sama sa daghang nahiuna kaniya, siya nagbuhat kon unsay daotan sa mga mata ni Jehova pinaagi sa pagpadayon sa pagsimba sa nating baka ni Jeroboam I.—2Ha 14:24.
Gihatagag pagtagad ang usa ka linaing pagrehistro sa talaan sa kagikan, dayag nga gihimo panahon sa paghari ni Jeroboam II. (1Cr 5:17) Hinuon, ang talagsaong kalamposan sa iyang paghari mao ang pagpasig-uli sa yutang nawala kanhi sa gingharian. Ingong katumanan sa tagna ni Jonas, si Jeroboam “nagpasig-uli sa utlanan sa Israel gikan sa pagsulod sa Hamat hangtod sa dagat sa Araba [Patayng Dagat].” Gipasidungog usab kaniya ang pagpasig-uli sa ‘Damasco ug Hamat ngadto sa Juda sa Israel.’ (2Ha 14:25-28) Kini lagmit nagkahulogan nga si Jeroboam naghimo sa gingharian sa Damasco ug Hamat nga maghatagan ug tributo, sama sa ilang gihimo kanhi ngadto sa Juda panahon sa paghari ni Solomon.—Itandi ang 1Ha 4:21; 2Cr 8:4.
Tungod niini nga mga kalamposan, walay duhaduhang miuswag pag-ayo sa materyal ang amihanang gingharian. Apan sa samang higayon ang nasod nagpadayon sa espirituwal nga pag-us-os. Ang mga manalagnang si Oseas ug Amos naghatag ug pipila ka masakit nga pagsaway batok sa rebelyosong si Jeroboam ug sa iyang mga tigpaluyo tungod sa ilang tatawng pag-apostata, maingon man sa ilang imoral nga panggawi—pagpanglimbong, pagpangawat, pakighilawas, pagbuno, pagpanglupig, idolatriya, ug uban pang mga buhat nga nagapasipala sa Diyos. (Os 1:2, 4; 4:1, 2, 12-17; 5:1-7; 6:10; Am 2:6-8; 3:9, 12-15; 4:1) Ilabinang gipunting mao ang pasidaan ni Jehova ngadto kang Jeroboam pinaagi sa baba sa iyang manalagnang si Amos: “Ako motindog batok sa balay ni Jeroboam uban ang usa ka espada.”—Am 7:9.
Human mamatay si Jeroboam, ang iyang anak nga lalaki nga si Zacarias mipuli sa paglingkod sa trono. (2Ha 14:29) Ugaling, dihay kal-ang nga 11 ka tuig tali sa kamatayon ni Jeroboam ug sa unom-ka-bulan nga pagmando nga gipasidungog kang Zacarias, ang kataposan sa dinastiya ni Jehu. Lagmit tungod kay si Zacarias bata pa kaayo o tungod sa uban pang hinungdan, ang iyang paghari wala pa bug-os maestablisar o makompirmar nga iyaha hangtod sa mga 792 W.K.P.