[Salampati].

1. “Anak nga lalaki ni Amitai”; usa ka manalagna ni Jehova gikan sa Gat-heper (2Ha 14:25), usa ka utlanan nga siyudad sa teritoryo sa Zabulon. (Jos 19:​10, 13) Ingong katumanan sa pulong ni Jehova nga gipahayag pinaagi ni Jonas, si Haring Jeroboam II sa Israel milampos sa pagpasig-uli “sa utlanan sa Israel gikan sa pagsulod sa Hamat hangtod sa dagat sa Araba [ang Dagat sa Asin].” (2Ha 14:23-25; itandi ang Deu 3:17.) Busa mopatim-aw nga si Jonas nag-alagad ingong manalagna ngadto sa napulo-ka-tribo nga gingharian sa usa ka panahon sulod sa paghari ni Jeroboam II. Dayag nga siya usab ang gisugo ni Jehova sa pagmantala sa paghukom batok sa Nineve (Jon 1:​1, 2) ug busa, mao usab ang magsusulat sa basahon nga nagdala sa iyang ngalan.

Imbes nga moadto sa iyang asaynment sa pagsangyaw sa mga taga-Nineve, si Jonas mihukom sa pagkalagiw gikan niini. Sa pantalan sa Jope, siya misakay ug barko paingon sa Tarsis (sagad nga gilangkit sa Espanya) nga kapin sa 3,500 km (2,200 mi) sa K sa Nineve.​—Jon 1:1-3; 4:2.

Human makasakay sa inandanahang sakayan, si Jonas nahinanok sa pagkatulog sa “kinailadmang bahin” niini. Sa kasamtangan, ang mga marinero, nga nagsagubang sa gipahinabo sa Diyos nga unos nga hapit nang moguba sa barko, nagpakitabang sa ilang mga diyos ug naglabay ug mga butang gikan sa barko aron mogaan kini. Ang kapitan sa barko nagpukaw kang Jonas, ug nag-awhag usab kaniya nga motawag sa iyang “diyos.” Sa kataposan ang mga marinero nagripa aron sa pagtino kon kinsa ang hinungdan sa pagtungha sa bagyo. Dayag nga gipahinabo ni Jehova nga ang ripa matunong kang Jonas. Sa dihang gisukitsukit, si Jonas misugid nga siya wala magmatinumanon sa gisugo kaniya. Kay dili buot nga mamatay ang uban tungod kaniya, iyang gihangyo nga itambog siya sa dagat. Sa dihang napakyas ang tanang paningkamot nga makabalik sa dunggoanan, gihimo sa mga marinero ang sumala sa gisulti ni Jonas, ug mihunong ang kabangis sa dagat.​—Jon 1:4-15.

Samtang si Jonas miunlod ilalom sa tubig, ang mga lusay milambod sa iyang ulo. Sa kataposan wala na siya mobating nalumos, ug iyang naamgohan nga siya diha na sa sulod sa usa ka dakong isda. Si Jonas nag-ampo kang Jehova, nga naghimaya kaniya ingong Manluluwas ug nagsaad nga tumanon kon unsa ang iyang gipanaad. Sa ikatulo ka adlaw ang manalagna gisuka ngadto sa mamala nga yuta.​—Jon 1:17–​2:10.

Makataronganon bang tuohan nga ang mga taga-Nineve maghinulsol pinaagi sa pagsul-ob ug sakong panapton tungod sa pasidaan ni Jonas?

Kay gisugo sa ikaduhang higayon sa pag-adto sa Nineve, iyang gihimo ang taas nga panaw paingon didto. “Sa kataposan, si Jonas misulod sa siyudad nga may gilay-ong usa ka adlaw nga pagbaktas, ug siya nagmantala ug nag-ingon: ‘Kap-atan ka adlaw na lamang, ug ang Nineve pagalaglagon.’” (Jon 3:1-4) Kon kaha si Jonas makamao mosulti ug Asiryanhon o milagrosong gitugahan sa abilidad sa pagsulti sa maong pinulongan, kini wala ibutyag sa Bibliya. Mahimo usab nga nagsulti siya ug Hebreohanon, ug ang iyang gimantala gihubad sa  ulahi sa usa o sa pipila nga makasabot sa maong pinulongan. Kon gipahayag sa pinulongang Hebreohanon, ang mga pulong ni Jonas lagmit nakapukaw ug hilabihang pag-usisa, ug daghan ang natingala kon unsa ang gipamulong niini nga estranyo.

Ang pipila ka kritiko naghunahuna nga dili katuohan nga ang mga taga-Nineve, lakip na ang hari, misanong sa pagsangyaw ni Jonas. (Jon 3:5-9) Labot niini makapaikag ang giingon sa komentarista nga si C. F. Keil: “Ang kusganong impresyon nga nahimo sa pagsangyaw ni Jonas nganha sa mga taga-Nineve, nga maoy nakaingon sa paghinulsol sa tibuok siyudad pinaagig sakong panapton ug abo, masabot kaayo, kon ibutang nato sa hunahuna ang pagkadaling matandog sa pagbati sa mga taga-Sidlakan, ang pagkahadlok alang sa usa ka Supremong Persona nga maoy kinaiya sa tanang pagano nga relihiyon sa Asia, ug ang dakong pagtamod sa pagpanagna ug sa mga orakulo nga gihuptan sa mga Asiryanhon sukad pa sa kinasayohang mga panahon . . . ; ug kon atong tagdon usab ang pag-abot sa usa ka langyaw nga wala gayoy personal nga interes, ug uban ang bug-os nga kaisog, nagbutyag sa dili-diyosnong mga paagi niining dakong harianong siyudad, ug nagpahibalo sa haduol na kaayong kalaglagan niini uban ang pagkamasaligon nga maoy kinaiya sa mga manalagna nga gipadala sa Diyos, makahatag gayod ug kusganong impresyon diha sa mga hunahuna sa mga tawo, nga mahimong mas katuohan pa gayod kon ang taho sa mga milagro nga gihimo sa mga manalagna sa Israel nakaabot sa Nineve.”​—Commentary on the Old Testament, 1973, Tomo X, Jonah 3:​9, pp. 407, 408.

Paglabay sa 40 ka adlaw ug wala pay nahitabo sa Nineve, si Jonas wala gayod mahimuot nga si Jehova wala magpadangat ug kadaot sa siyudad. Nag-ampo pa gani siya sa Diyos nga kuhaon ang iyang kinabuhi. Apan gitubag ni Jehova si Jonas pinaagig pangutana: “Angay ka ba nga manginit sa kasuko?” (Jon 3:10–​4:4) Dayon ang manalagna mibiya sa siyudad ug, sa ulahi, nagtukod ug usa ka balongbalong alang sa iyang kaugalingon. Didto, sa S sa Nineve, gipaabot ni Jonas kon unsay mahitabo sa siyudad.​—Jon 4:5.

Sa dihang ang usa ka tabayag milagrosong mitubo aron malandongan si Jonas, ang manalagna nalipay kaayo. Apan ang iyang kalipay wala ra magdugay. Pagkasunod adlaw, sayo sa buntag, usa ka ulod ang mikutkot sa tanom mao nga kini nalaya. Kay nawad-an sa landong niini, naladlad si Jonas sa mainit nga hangin sa sidlakan ug ang iyang ulo nabulad sa mainit nga adlaw. Sa makausa pa, gihangyo niyang siya mamatay.​—Jon 4:6-8.

Pinaagi niining tanom nga tabayag, si Jonas gitudloan ug leksiyon sa kaluoy. Nasubo siya sa tanom nga tabayag, nga lagmit naghunahuna kon nganong kini namatay. Bisan pa niana, si Jonas dili mao ang nagtanom ni ang nag-atiman niini. Sa laing bahin, ingon nga Maglalalang ug Tigsustento sa kinabuhi, mas labaw nga may katarongan si Jehova nga masubo alang sa Nineve. Ang bili sa mga molupyo niini ug sa kahayopan mas labaw kaayo kon itandi sa bili sa usa ka tanom nga tabayag. Busa, si Jehova nangutana kang Jonas: “Sa akong bahin, dili ba diay ako masubo alang sa Nineve nga dakong siyudad, diin adunay kapin sa usa ka gatos ug kawhaan ka libo ka tawo nga wala mahibalo sa kalainan tali sa ilang tuong kamot ug sa ilang wala, gawas pa sa daghang binuhing hayop?” (Jon 4:9-11) Ang iyang tin-aw nga paghulagway sa kaugalingon niyang kasinatian nagpakita nga nasabtan gayod ni Jonas ang punto.

Lagmit nga sa usa ka panahon sa ulahi nahibalag ni Jonas ang labing menos usa sa mga pasahero sa barko nga gikan sa Jope, tingali didto sa templo sa Jerusalem, ug nasayran gikan kaniya ang mga panaad nga gihimo sa mga marinero human molurang ang bagyo.​—Jon 1:16; itandi ang Jon 2:​4, 9; tan-awa ang JONAS, BASAHON NI; NINEVE.

2. Amahan sa mga apostoles nga si Pedro ug Andres (Mat 16:17; Ju 1:40-42); gitawag usab ug Juan sa Juan 1:42; 21:15-17 sa pipila ka manuskrito.