Kamatay
Ang bisan unsang sakit nga mananakod nga kusog mokaylap nga mahimong epidemya ug makapahinabog kamatayon. Ang Hebreohanong pulong alang sa kamatay (deʹver) 2Cr 22:10) Diha sa daghang teksto ang kamatay gilangkit sa pagpahamtang sa Diyos ug paghukom, labot sa katawhan sa Diyos nga nagdala sa iyang ngalan ug sa ilang mga magsusupak.—Ex 9:15; Num 14:12; Eze 38:2, 14-16, 22, 23; Am 4:10; tan-awa ang HAMPAK.
naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “laglag.” (Gipahinabo Tungod sa Paglapas sa Balaod sa Diyos. Ang nasod sa Israel gipasidan-an nga ang dili pagtuman sa pakigsaad sa Diyos kanila mosangpot sa iyang ‘pagpadala ug kamatay sa ilang taliwala.’ (Lev 26:14-16, 23-25; Deu 28:15, 21, 22) Sa tibuok Kasulatan, ang pisikal o espirituwal nga kahimsog nalangkit sa panalangin sa Diyos (Deu 7:12, 15; Sal 103:1-3; Pr 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Pin 21:1-4), samtang ang sakit o balatian nalangkit sa sala ug pagkadili-hingpit. (Ex 15:26; Deu 28:58-61; Isa 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12; Ju 5:14) Busa, bisan tinuod nga sa pipila ka kahimtang si Jehova nga Diyos ang direkta ug dihadihang nagpahamtang ug sakit nganha sa mga tawo, sama sa sanla ni Miriam, Uzzias, ug Gehazi (Num 12:10; 2Cr 26:16-21; 2Ha 5:25-27), mopatim-aw nga sa daghang kahimtang ang mga sakit ug kamatay nga nahitabo maoy kinaiyanhon ug dili-mapugngang mga resulta sa makasasalang dalan nga gisubay sa katawhan o sa kanasoran. Giani lamang nila ang ilang gipugas; giantos sa ilang unodnong mga lawas ang mga epekto sa ilang sayop nga mga binuhatan. (Gal 6:7, 8) Labot niadtong miliso sa malaw-ayng seksuwal nga imoralidad, ang apostol nag-ingon nga ang Diyos “nagtugyan kanila sa kahugawan, aron ang ilang mga lawas mapakaulawan sa ilang taliwala . . . nagadawat diha sa ilang kaugalingon sa bug-os nga bayad, nga angay sa ilang sayop.”—Rom 1:24-27.
Ang Israel naapektohan. Busa, ang pasidaan sa Diyos ngadto sa Israel sa ingon nagpina kanila nga modangat gayod ang daghang kasakitan tungod sa ilang pagkamasinupakon sa iyang kabubut-on. Ang iyang Balaod nga gihatag kanila nagsilbing usa ka pugong ug panalipod batok sa mga sakit, tungod sa hataas nga mga sukdanan niini sa moral ug sa kahinlo (tan-awa ang SAKIT UG PAGTAMBAL [Pagkatukma sa mga Ideya sa Kasulatan]), ug tungod usab sa makapahimsog nga mga epekto niini diha sa ilang mga hunahuna ug emosyon. (Sal 19:7-11; 119:102, 103, 111, 112, 165) Ang gihubit sa Levitico 26:14-16 dili ang panalagsang paglapas sa maong Balaod kondili ang pagbiya ug pagsalikway sa mga sukdanan niini, ug kini maghimo gayod sa nasod nga daling mataptan sa tanang matang sa balatian ug mga sakit nga mananakod. Ang kasaysayan, kaniadto ug karong adlawa, nagpamatuod sa pagkatinuod niini.
Ang nasod sa Israel nahitumpawak sa grabeng apostasya, ug ang tagna ni Ezequiel nagpakita nga ang katawhan naghisgot sa ilang kaugalingon ingong “nagakaut-ot” tungod sa ilang mga pag-alsa ug mga sala. (Eze 33:10, 11; itandi ang 24:23.) Ingon sa gitagna, ang nasod nakaagom “sa espada ug sa gutom ug sa kamatay,” ug kini misangko sa kinatayuktokan sa panahon nga misulong ang Babilonya. (Jer 32:24) Ang kanunayng paghisgot sa kamatay uban sa espada ug gutom (Jer 21:9; 27:13; Eze 7:15) maoy kaharmonya sa tinuod nga mga panghitabo. Ang kamatay sagad mahitabo nga dungan o sunod sa gubat ug duyog niini ang mga kanihit sa pagkaon. Sa dihang ang kaawayng kasundalohan mosulong sa usa ka yuta, ang kalihokang agrikultural mamenosan, ang mga abot sagad nga embargohon o sunogon. Ang mga siyudad nga gilikosan dili makabaton sa mga kahinguhaan niini sa gawas, ug mahitabo ang gutom taliwala sa katawhan nga napugos sa pagpuyo nga naghuot ug ubos sa mahugaw nga mga kahimtang. Ubos niini nga mga kahimtang, momenos ang resistensiya batok sa sakit ug dali nang mabiktima sa makamatayng pag-atake sa kamatay.
“Sa Kataposan sa Sistema sa mga Butang.” Sa dihang gitagna ang kalaglagan sa Jerusalem ug “sa kataposan sa sistema sa mga butang,” gipakita ni Jesus nga ang kamatay mahimong usa ka iladong timailhan sa yugto sa panahon una pa ang “dakong kasakitan.” (Mat 24:3, 21; Luc 21:10, 11) Gisulat human malaglag ang Jerusalem (nga inubanan sa grabeng gutom ug balatian), ang Pinadayag 6:1-8 nagpunting sa usa ka umaabot nga panahon sa espada, gutom, ug “makamatay nga hampak.” Kini mosunod human sa pagtungha sa gipurongpurongan nga mangangabayo sa usa ka puting kabayo nga nagapangdaog, usa ka larawan nga tukmang motumbas sa larawan nga gihubit sa Pinadayag 19:11-16, nga tin-awng mapadapat sa nagahari nga si Kristo Jesus.
Panalipod ni Jehova. Si Haring Solomon nag-ampo nga, sa dihang hampakon sa kamatay, ang katawhan ni Jehova mahimong moampo Kaniya alang sa kahupayan, nga magbukhad sa ilang mga kamot paingon sa templo, ug patalinghogan. (1Ha 8:37-40; 2Cr 6:28-31) Ang katakos usab ni Jehova sa pagpanalipod sa iyang matinumanong mga alagad batok sa espirituwal nga kadaot, lakip nianang sa moral ug sa espirituwal nga “kamatay nga nagalakaw sa kangiob,” mahupayong gipahayag diha sa Salmo 91.