[lagmit ang Gr. nga porma sa Heb. nga ngalang Eleasar, nga nagkahulogang “Ang Diyos Nagtabang”].

1. Ang igsoong lalaki ni Marta ug Maria; ang iyang pagkabanhaw mao ang usa sa talagsaong mga milagro nga gihimo ni Jesu-Kristo. (Ju 11:​1, 2) Si Jesus may halalom nga gugma niini nga pamilya nga nagpuyo sa Betania, “mga tulo ka kilometro” gikan sa Jerusalem agi sa dalan paingon sa Jerico. (Ju 11:​5, 18, ftn sa Rbi8) Lagmit nga siya kanunayng giabiabi didto sa ilang balay.​—Luc 10:38-42.

Ang duha ka magsoong babaye nagpahibalo kang Jesus, kinsa nianang panahona didto sa tabok sa Suba sa Jordan, nga ang ilang igsoong si Lazaro masakiton kaayo. Walay duhaduhang sila naglaom nga si Jesus mag-ayo kaniya. (Ju 11:​3, 21, 32) Apan, inay nga moadto dayon sa Betania, o mag-ayo kang Lazaro sa halayo, sama sa kahimtang sa sulugoong lalaki sa usa ka opisyal sa kasundalohan (Mat 8:5-13), si Jesus nagpabilin didto sa iyang giestaran sulod sa duha pa ka adlaw. Sa pag-abot niya sa palibot sa Betania, siya gisugat ni Marta ug dayon ni Maria. Si Lazaro nabugtoan na sa gininhawa ug patay na sulod sa upat ka adlaw.​—Ju 11:​6, 17, 20, 30-32.

Sa dihang nakigsulti kang Marta, gipahimuslan ni Jesus ang higayon aron ipasiugda ang pagkabanhaw. (Ju 11:23-27) Sa wala madugay iyang gihatagan ug dugang kahulogan ang iyang mga pulong. Sa pag-abot sa lubnganan o sa langob diin didto gilubong si Lazaro, gisugo ni Kristo nga kuhaon ang bato nga nagtabon sa ganghaan niini. Unya pinaagi sa pag-ampo ngadto sa iyang langitnong Amahan, gipakita ni Jesus nga ang usa ka katarongan nga kining mga butanga nahitabo maoy “aron motuo sila [ang katawhan nga atua didto] nga ikaw nagpadala kanako.” (Ju 11:38-42) Dayon gitawag ni Jesus ang namatayng si Lazaro gikan sa lubnganan, ug siya migula, nga sa walay duhaduha nakapahibulong ug nakapalipay gayod sa mga tawo nga atua didto.​—Ju 11:​43, 44.

Kining milagroha nakatukmod sa daghan sa pagbutang ug pagtuo kang Jesus, apan kini usab ang hinungdan nga ang pangulong mga saserdote ug ang mga Pariseo naglaraw sa pagpatay kaniya. Ang kasuko sa pangulong mga saserdote misamot pa gayod sa dihang nakita sa usa ka dakong panon sa mga Hudiyo dili lamang si Jesus kondili ang nabanhaw usab nga si Lazaro. Tungod kang Lazaro, daghang Hudiyo ang nagbutang ug pagtuo kang Jesus, ug busa ang pangulong mga saserdote nagsabot sa pagpatay usab kang Lazaro. (Ju 11:45-53; 12:1-11) Hinunoa, walay Biblikanhong ebidensiya nga nag-ingon nga natuman niining relihiyosong mga kaaway ang ilang daotang mga laraw batok kang Lazaro.

Ang asoy ni Juan bahin sa pagkabanhaw ni Lazaro gisaway sa pipila ka kritiko sa Bibliya. Sila nangatarongan nga ang ubang mga asoy sa Ebanghelyo wala maghisgot bahin niini nga hitabo. Apan, ang paghatag ug pagtagad sa lainlaing mga Ebanghelyo magpakita nga bisan gani ang mga magsusulat sa sinoptiko o unang tulo ka Ebanghelyo sa tagsatagsa wala magbatbat sa tanang gibuhat ni Jesus. Pananglitan, si Lucas lamang ang nagtaho bahin sa pagkabanhaw sa anak nga lalaki sa babayeng balo sa Nain. (Luc 7:11-15) Sa naandan wala sublia ni Juan kon unsa ang gitala sa uban. Ang pagkabanhaw ni Lazaro maoy usa ka tatawng pananglitan labot niini.

Kining milagro sa pagkabanhaw ni Lazaro hinungdanon kaayo ingong bahin sa ministeryo ni Jesus aron ipasiugda ang gahom sa Anak sa Diyos ug palamboon ang pagtuo nganha kaniya ug sa pagkabanhaw. (Ju 11:​4, 41, 42) Dayag nga nahitabo kini sa hapit nang magsugod ang tuig 33 K.P. Ang Kasulatan wala maghatag ug impormasyon bahin sa mga kahimtang, dapit, o panahon sa pagkamatay ni Lazaro human siya banhawa.​—Tan-awa ang PAGKABANHAW (Mga pagkabanhaw sa wala pa ihatag ang lukat).

Walay giingon sa Bibliya ni may bisan unsang katarongan nga ilangkit ang makasaysayanhong si Lazaro uban sa makililimos sa sambingay ni Jesus bahin sa tawong dato ug si Lazaro.

2. Ang ngalan nga gihatag ngadto sa makililimos diha sa sambingay ni Jesus nga sagad gitawag nga sambingay bahin sa tawong dato ug si  Lazaro. (Luc 16:19-31) Diha sa Vulgate ang pulong nga “dato” gihubad sa Latin nga adhetibo nga dives, nga sagad gigamit sa sayop nga paagi ingong personal nga ngalan sa tawong dato. Apan, ang Hudiyohanong ngalan nga Lazaro maoy komon sa karaang kapanahonan, usa ka kamatuoran nga gipamatud-an pinaagi sa mga inskripsiyon diha sa butanganan ug mga bukog.

Diha sa sambingay, ang gikabahong nga makililimos nga si Lazaro gibutang diha sa ganghaan sa tawong dato, nga nagtinguha nga makakaon sa mga mumho nga mahulog gikan sa maluho nga lamesa sa tawong dato. Human niana si Lazaro namatay ug gidala sa mga manulonda ngadto sa sabakan ni Abraham (usa ka dapit nga susama sa nahimutangan sa usa ka tawo sa karaang kapanahonan kon siya mopauraray sa atubangan sa laing tawo diha sa samang lingkoranan inigpangaon). Nakigsulti si Abraham sa tawong dato, kinsa usab namatay, gilubong, ug didto sa Hades, nga ginasakit. “Usa ka dakong bung-aw” nga dili malabang ang nag-ulang sa tawong dato gikan kang Abraham ug Lazaro. Ang hangyo sa tawong dato nga ipadala unta ni Abraham si Lazaro ngadto sa iyang lima ka igsoong lalaki aron ‘makahatag kanila ug bug-os nga pagpamatuod,’ aron sa pagpalingkawas kanila gikan sa samang kasinatian, gibalibaran tungod kay “anaa [nila] si Moises ug ang mga Manalagna,” ug, kon sila dili buot magpatalinghog kanila, “dili usab sila makombinsir bisan may mobangon gikan sa mga patay.”​—Tan-awa ang SAMBINGAY.

Sa sambingay ni Jesus bahin sa tawong dato ug kang Lazaro, gigamit ba niya ang rabbinikong mga tinuohan mahitungod sa mga patay?

Sa pipila ka kahimtang, ang mga magtutudlo ug mga estudyante nga nagtuon sa kasaysayan sa mga relihiyon nagsugyot nga sa paghatag niini nga sambingay gigamit ni Jesu-Kristo ang rabbinikong konsepto ug pagtulon-an bahin sa kalibotan sa mga patay. Gihatag ni Josephus ang mosunod nga impormasyon bahin sa panglantaw nga sagad gituohan niadtong panahona sa mga Pariseo bahin niini: “Sila nagtuo nga ang mga kalag adunay gahom sa pagpabiling buhi human sa kamatayon ug nga adunay mga ganti ug mga silot ilalom sa yuta alang niadtong nagkinabuhi sa kaligdong o sa kadaotan: ang walay kataposang pagkabilanggo mao ang bahin sa daotang mga kalag, samtang ang maayong mga kalag sayon ra nga makadangat ngadto sa usa ka bag-ong kinabuhi.” (Jewish Antiquities, XVIII, 14 [i, 3]) Apan, si Jesus bug-os nga nagsalikway sa bakak nga mga pagtulon-an, lakip niadtong mga pagtulon-an sa mga Pariseo. (Mat 23) Busa, dili makataronganon nga ipasukad niya ang iyang sambingay bahin sa tawong dato ug kang Lazaro sumala sa mga gilatid sa bakak nga rabbinikong konsepto bahin sa kalibotan sa mga patay. Tungod niini, angayng ihinapos nga diha sa hunahuna ni Jesus ang katumanan sa sambingay ug gipasukad ang mga detalye ug mga kaugmaran niini nga kaharmonya sa mga kamatuoran sa katumanan inay nga pinasukad sa bisan unsang pagtulon-an nga dili kasulatanhon.

Ang konteksto ug ang gigamit nga mga pulong sa estorya tin-awng nagpakita nga kini maoy usa ka sambingay ug dili usa ka aktuwal nga makasaysayanhong asoy. Ang kakabos wala himayaa, ni gihukman ang kabahandianon. Hinunoa, ang panggawi, mga ganti sa kataposan, ug ang pagbalit-ad sa espirituwal nga kahimtang niadtong naglarawan kang Lazaro ug sa tawong dato dayag nga gipakita. Ang kamatuoran nga ang mga igsoon sa tawong dato nagsalikway kang Moises ug sa mga manalagna nagpakita usab nga ang sambingay adunay mas halalom nga kahulogan ug katuyoan kay nianang sa pagtandi sa kakabos ug sa pagbaton ug mga bahandi.