Magtutudlo sa Publiko
Usa ka tawo nga giedukar sa usa ka partikular nga natad sa kahibalo ug nagtudlo sa uban diha sa publiko. Ang ekspresyon nga “magtutudlo sa publiko” gihubad gikan sa Gregong pulong nga gram·ma·teusʹ. Ang The New English Bible naghubad niini nga “magtutudlo”; ang Knox naggamit sa mga ekspresyon nga “eskolar” ug ‘tawo sa kahibalo.’ Usa ka nota o footnote sa New World Translation (Rbi8) mabasa: “tawong may kahibalo.” (Mat 13:52, ftn sa Rbi8; Mat 23:34) Ang susamang Gregong pulong sagad gihubad nga “eskriba”; apan aron maklaro nga dili kini ang Hudiyohanong relihiyosong grupo nga nailhan usab ingong mga eskriba, gigamit sa Bag-ong Kalibotang Hubad ang ekspresyong “magtutudlo sa publiko” kon ang teksto nagtumong sa mga tinun-an mismo ni Jesus.
Sa dinhi pa si Jesus sa yuta, ang mga eskriba (gram·ma·teisʹ) maoy mga tawo nga batid sa Balaod ug mga magtutudlo sa katawhan, apan sila nahimong dunot tungod sa mga tradisyon sa mga tawo ug sa paganong mga doktrina. Ang terminong “mga eskriba” mas gigamit ngadto kanila ingong usa ka titulo, nga nagpalahi kanila ingong usa ka hut-ong, inay nga nagtumong sa ilang orihinal nga buluhaton ingong mga magkokopya.
Mianhi si Jesus aron sa pagpamatuod sa kamatuoran. Aron mawali ang maayong balita sa Gingharian, iyang giandam ang iyang mga tinun-an aron mahimong mga magtutudlo, mga magtutudlo sa publiko, bahin sa Gingharian sa Diyos. Iyang gibayaw ang ilang katungdanan ug ang kahinungdanon sa pagpatalinghog sa ilang pagpanudlo sa dihang iyang gihisgotan sila ingong mga magtutudlo sa publiko; iyang gitandi ang matag usa kanila sa usa ka tawong may kahibalo nga nagbaton ug tinuod nga tipiganan sa bahandi nga gikan niana siya magkuha niini. (Mat 13:52) Kini sila iyang gipadala ngadto sa Israel, apan ang kaugalingong mga eskriba sa Israel wala makasabot sa mga bahandi nga, pinaagi niini nga mga tawo, gitanyag sa Diyos ngadto kanila. Sa kasukwahi, sila misupak sa maong pagtudlo sa publiko ug nakig-ambit sa paghampak, paglutos, ug pagpatay kang Jesus ug sa iyang kaubang mga magtutudlo sa publiko, sa ingon nagpamatuod sa ilang kaugalingon ingong mini nga mga magtutudlo. Bisan pa niana, daghang tawo sa Israel ug sa kanasoran ang natudloan sa mga tinudloan ni Jesus, ug sa baylo, sila mismo nahimong mga magtutudlo sa publiko sa Pulong sa Diyos.—Mat 23:34; 28:19, 20.
Ubos sa Balaod, ang mga Levihanon gipiyalan sa pagtino nga publikong matudloan ang katawhan. (Lev 10:11; Deu 17:10, 11; 2Cr 17:7-9) Si Moises nga Levihanon, ingong tigpataliwala sa pakigsaad sa Balaod, ug sa ulahi, si Josue sa tribo ni Epraim, ingong pangulo sa nasod, nahimong mga magtutudlo sa publiko sa katawhan sa Diyos. (Deu 4:1; 34:9; Jos 8:35) Sa susama, ang mga maghuhukom ug ang matinumanong mga hari naghatag ug mga instruksiyon sa Balaod sa dihang sila maghusay ug maghukom ug mga kaso ug sa dihang sila magdumala sa mga okasyon may kalabotan sa pagsimba.—1Ha 8:1-61; 2Ha 23:2.
Ang usa ka talagsaong panig-ingnan sa usa ka magtutudlo sa publiko mao ang saserdoteng si Esdras, kinsa, uban sa pagpaluyo ni Nehemias, mihimog usa ka programa sa publikong pagpanudlo sa mga Israelinhon nga nahibalik gikan sa Babilonya. Iyang gibasa ang Balaod ug giorganisar ang mga Levihanon sa pagtuman sa ilang mga katungdanan sa ‘pagpatin-aw sa balaod ngadto sa katawhan,’ sa ‘paghatag ug kahulogan niini,’ ug sa “pagpasabot sa gibasa,” sa ingon “nagtudlo sa katawhan.”—Neh 8:1-9.