Ang kataposang basahon sa Hebreohanong Kasulatan diha sa Cebuano nga mga Bibliya. Diha sa tradisyonal nga Hudiyohanong kanon, kini gibutang diha sa kataposan taliwala sa mga sinulat nga gitawag ug gagmayng mga manalagna apan una pa sa Mga Sinulat (Hagiographa). Naundan kini sa pahayag ni Jehova maylabot sa Israel pinaagi kang Malaquias.​—Mal 1:1.

Mga Kahimtang sa Panahon ni Malaquias. Sa panahon nga nanagna si Malaquias, usa ka makapasubong kahimtang ang naglungtad taliwala sa mga saserdote. Kasukwahi sa Balaod, sila midawat ug piang, buta, ug masakiton nga mga hayop aron  ihalad sa halaran ni Jehova. (Mal 1:8; Lev 22:19; Deu 15:21) Sila napakyas sa paghatag sa katawhan ug tukmang pagtultol ug instruksiyon, nga nakapapandol sa daghan. (Mal 2:​7, 8) Sa dihang maghukom, sila nagpakitag pagpihigpihig. (2:9) Kining tanan adunay daotang epekto sa mga Israelinhon sa katibuk-an, nga tungod niana ilang gilantaw ang pag-alagad kang Jehova ingong dili kaayo bililhon. (3:​14, 15) Tinuod gayod kini tungod kay ang mga Israelinhon wala mosuportar sa templo pinaagi sa paghatag sa ilang mga ikapulo. Hilabihan ang ilang pagkahulog gikan sa ilang debosyon kang Jehova nga tungod niana ilang gidiborsiyohan ang ilang mga asawa aron makigminyo ug mga babaye nga nagsimba sa bakak nga mga diyos. Dugang pa, gihimo ang pagpamarang, pagpanapaw, pagpamakak, pagpanikas, ug pagpanglupig taliwala sa mga Israelinhon. (2:​11, 14-16; 3:​5, 8-10) Tungod niini si Jehova nagpasidaan sa iyang pag-abot nganha sa iyang templo aron sa paghukom. (3:1-6) Sa samang higayon iyang gidasig ang mga mamumuhat ug daotan sa paghinulsol, nga nag-ingon: “Balik kanako, ug ako mobalik kaninyo.”​—3:7.

Panahon sa Pagsulat. Ang pangsulod nga ebidensiya naghatag ug pasukaranan aron matino kon kanus-a natapos ang pagsulat sa basahon ni Malaquias. Kini gisulat human sa pagkadestiyero didto sa Babilonya, tungod kay ang mga Israelinhon nailalom sa pagdumala sa usa ka gobernador. Ang pagsimba gipadayon diha sa templo, nga nagpailang kini natukod na pag-usab. (Mal 1:​7, 8; 2:​3, 13; 3:8-10) Kini nagpunting sa usa ka yugto nga ulahi nianang kang Haggeo (520 W.K.P.) ug Zacarias (520-518 W.K.P.), sanglit kini nga mga manalagna madasigon sa pag-awhag sa mga Israelinhon sa paghuman sa templo. (Esd 5:​1, 2; 6:​14, 15) Ang wala pagpakabana sa Israel maylabot sa matuod nga pagsimba ug ang pagkapakyas niini sa pagtapot sa balaod sa Diyos mopatim-awng mohaom sa mga kahimtang nga naglungtad sa dihang si Nehemias mibalik pag-usab sa Jerusalem human sa ika-32 nga tuig ni Haring Artajerjes (mga 443 W.K.P.). (Itandi ang Mal 1:6-8; 2:​7, 8, 11, 14-16; Neh 13:6-31.) Busa, sama sa basahon ni Nehemias, ang basahon ni Malaquias lagmit nga gisulat human sa 443 W.K.P.

Kaharmonya sa Ubang mga Basahon sa Bibliya. Kini nga basahon bug-os nga nahiuyon sa ubang bahin sa Kasulatan. Si apostol Pablo nagkutlo gikan sa Malaquias 1:​2, 3 sa dihang nagpatin-aw nga ang pagpili sa Diyos nagaagad, “dili sa usa nga nagatinguha ni sa usa nga nagadagan, kondili sa Diyos, kinsa adunay kaluoy.” (Rom 9:10-16) Gipaila si Jehova ingong ang Maglalalang (Mal 2:10; itandi ang Sal 100:3; Isa 43:1; Buh 17:24-26) ug ingong may hustisya, maluluy-on, ug dili-mausab nga Diyos kinsa dili motugot nga dili masilotan ang tinuyong pagbuhat ug daotan. (Mal 2:​2, 3, 17; 3:5-7, 17, 18; 4:1; itandi ang Ex 34:​6, 7; Lev 26:14-17; Neh 9:17; San 1:17.) Gipasiugda ang kahinungdanon sa ngalan sa Diyos. (Mal 1:​5, 11, 14; 4:2; itandi ang Deu 28:​58, 59; Sal 35:27; Miq 5:4.) Ug gidasig ang paghinumdom sa Balaod ni Moises.​—Mal 4:4.

 Ang basahon nag-awhag usab sa Israel nga hatagag pagtagad ang pag-abot sa Mesiyas ug ang adlaw ni Jehova. Bisan tuod gihisgotan nga si Jehova magpadala sa usa nga gitawag nga “akong mensahero,” kini nga usa maoy mag-uuna lamang sa mas dako pa nga “mensahero sa pakigsaad” nga mouban kang Jehova. (Mal 3:1) Ang inspiradong mga asoy ni Mateo (11:10-14; 17:10-13), Marcos (9:11-13), ug Lucas (1:​16, 17, 76) nagkahiusa sa pagpaila sa mag-uuna ni Jesus nga si Juan nga Tigbawtismo ingong ang “mensahero” ug ang “Elias” nga maoy gipasabot sa sinugdan diha sa Malaquias 3:1 ug 4:​5, 6.

[Kahon sa panid 269]

MGA PANGUNANG PUNTO SA MALAQUIAS

Usa ka pahayag nga nagpasiugda sa pagkamay-tulubagon kang Jehova nga Diyos kon isalikway ang iyang mga kinahanglanon

Gisulat sa manalagnang si Malaquias, dayag nga mga 95 ka tuig human nga ang unang Hudiyong mga destiyero namalik gikan sa Babilonya

Gihigugma ni Jehova ang Israel, apan gitamay nila ang iyang ngalan (1:1-14)

Gihigugma ni Jehova ang iyang katawhan sama sa iyang paghigugma kang Jacob, bisan tuod iyang gidumtan si Esau

Bisan pa niana, ang mga saserdote sa Israel nagtamay sa ngalan sa Diyos, nga nagdawat ug piang ug masakiton nga mga hayop aron ihalad; dili sila mohatag ug ingon niana nga mga hayop ngadto sa usa ka tawhanong gobernador

Ang mga saserdote ug ang katawhan gisaway tungod kay sila wala mosubay sa mga dalan ni Jehova (2:1-17)

Ang mga saserdote mibiya gikan sa dalan sa Diyos, ug daghan ang ilang “gipapandol sa balaod,” sa ingon “gidaot ang pakigsaad ni Levi”

Dihay pagpakigminyo ug langyawng mga asawa, ug ang uban nakiglabot nga maluibon sa mga asawa sa ilang pagkabatan-on pinaagi sa pagdiborsiyo kanila

Gipaluya sa mga Israelinhon ang Diyos tungod sa ilang pagpangangkon nga iyang giuyonan kadtong nagbuhat ug daotan

Ang matuod nga Ginoo magahukom ug magadalisay sa iyang katawhan (3:1-18)

Si Jehova moabot sa templo uban ang mensahero sa pakigsaad; siya magadalisay ug magahinlo sa mga Levihanon, ug ang halad nga gasa sa Juda makapahimuot kang Jehova

Ang mga barangan, mga mananapaw, kadtong nanumpa nga binakak, mga tikasan, ug mga malupigon makasinati ug hinanali nga paghukom

Dad-a ang tibuok ikapulo nga bahin sa balay-tipiganan ni Jehova ug sa ingon makadawat ug dagayang mga panalangin

Usa ka basahon sa handomanan pagasulaton alang niadtong nahadlok kang Jehova; ang Iyang katawhan makaila sa kalainan tali sa matarong ug daotan

Ang pag-abot sa dako ug makalilisang nga adlaw ni Jehova (4:1-6)

Ang adlaw ni Jehova magadala ug bug-os nga kalaglagan sa daotan, samtang “ang adlaw sa pagkamatarong mosidlak” alang niadtong nahadlok sa ngalan sa Diyos

Kanang adlawa pagasundan sa usa ka buluhatong pagpasig-uli, nga pagabuhaton ni manalagnang Elias