Mana
Ang pangunang pagkaon sa mga Israelinhon sa ilang 40-ka-tuig nga pagpanaw sa kamingawan. (Ex 16:35) Ang mana unang gitagana ni Jehova didto sa Kamingawan sa Sin sa ulahing katunga nga bahin sa ikaduhang bulan human makagawas ang Israel gikan sa Ehipto niadtong 1513 W.K.P. (Ex 16:1-4) Kini ang ilang pagkaon hangtod nga sila misulod sa Canaan niadtong 1473 W.K.P. ug nakapahimulos sa abot sa Yutang Saad.—Jos 5:10-12.
Ang mana makita diha sa yuta human sa pag-alisngaw sa lut-od sa yamog nga motungha pagkabuntag, mao nga “sa ibabaw sa nawong sa kamingawan dihay nipis ug sihagon nga butang, nipis sama sa nanibuok nga tun-og diha sa yuta.” Sa dihang una kining nakita sa mga Israelinhon, sila miingon, “Unsa ba kini?” o, sa literal, “man huʼ?” (Ex 16:13-15; Num 11:9) Lagmit kini ang gigikanan niining ngalana, ug ang mga Israelinhon mismo ang misugod sa pagtawag niining pagkaona ingong “mana.”—Ex 16:31.
Kahubitan. Ang mana maoy “puti sama sa liso sa kulantro” ug ang “dagway” niini sama sa tagok sa bedelio, nga samag-talo ug sihag nga substansiya nga kaamgid ug porma sa perlas. Ang lami niini maoy sama sa “lagpad nga tinapay nga may dugos” o sa “tam-is nga tinapay nga may lana.” Human sa paggaling niini diha sa galingan nga demano o sa paglubok niini diha sa lusong, ang mana lung-agon o himoong mga tinapay ug lutoon.—Ex 16:23, 31; Num 11:7, 8.
Walay kinaiyanhong substansiya karong adlawa nga mohaom sa paghubit sa Bibliya mahitungod sa mana diha sa matag bahin, mao nga wala kaayoy pasukaranan ang pagpanig-ingon niini sa usa ka nailhan na nga produkto. Kini ilabina tungod kay nalangkit ang milagro sa pagtagana ni Jehova sa mana ngadto sa mga Israelinhon. Ang pagkamabatonan sa mana wala mag-agad sa panahon sa tuig o sa usa ka partikular nga dapit sa kamingawan. Bisan tuod ang mana udlon ug mabaho sa tanang ubang mga adlaw kon tipigan sa tibuok gabii, ang dugang usa ka omer nga mana nga tigomon sa ikaunom nga adlaw, nga gamiton ingong pagkaon sa Igpapahulay, dili madaot. Walay makaplagang mana sa Igpapahulay aron ipatuman sa mga Israelinhon ang pagbantay sa Igpapahulay.—Ex 16:19-30.
Ang ulo sa pamilya maoy mamunit o kaha magdumala sa pagpamunit sa mana alang sa tibuok panimalay. Sanglit ang mana matunaw sa dihang moinit na ang adlaw, walay duhaduha nga siya dinaliang mamunit ug igoigong suplay nga gikinahanglan alang sa panimalay ug pagkahuman magtakos niini. Diyutay man o daghan ang matigom, depende sa gidak-on sa panimalay, ang gidaghanon nga matigom kanunayng usa ka omer (2.2 L) kada tawo. (Ex 16:16-18) Si apostol Pablo naghisgot labot niini sa dihang nagdasig sa mga Kristohanon sa Corinto nga gamiton ang ilang sobra nga materyal aron makahulip sa materyal nga kakulangan sa ilang mga igsoon.—2Co 8:13-15.
Katuyoan. Gipasagdan ni Jehova nga gutomon ang mga Israelinhon didto sa kamingawan ug dayon nagtaganag mana aron tudloan sila “nga dili sa tinapay lamang mabuhi ang tawo kondili sa matag pulong gikan sa baba ni Jehova nga ang tawo mabuhi.” Gihimo kini ni Jehova ‘aron sa pagpaubos kanila ug sa pagbutang kanila sa pagsulay aron sa pagbuhat ug maayo kanila sa ilang mga adlaw sa ulahi.’ (Deu 8:3, 16) Sa dihang ang mga Israelinhon gipul-an sa mana ug gitawag kini nga “dulumtanang tinapay,” gisilotan ni Jehova ang ilang pagrebelde pinaagi sa pagpadala ug mga halas nga malala taliwala kanila, nga nakapatay sa daghan.—Num 21:5, 6.
Ang salmista nagtawag sa mana ingong “ang mga lugas gikan sa langit” (Sal 78:24), “tinapay gikan sa langit” (Sal 105:40), ug ang “tinapay sa mga gamhanan” (Sal 78:25). Ang mga manulonda gihubit ingong “gamhanan sa kusog” (Sal 103:20) ug busa mahimong tawgon nga “mga gamhanan.” Hinunoa, kini wala magpasabot nga ang mga manulonda mikaon ug mana apan nagpasabot nga ang Diyos lagmit migamit sa mga manulonda sa pagtagana niini sa mga Israelinhon. (Itandi ang Gal 3:19.) O, sanglit ang langit mao ang puy-anang dapit sa “mga gamhanan,” ang ekspresyon nga “tinapay sa mga gamhanan” lagmit nga nagtumong lamang sa langitnong tinubdan niini.
Aron ang umaabot nga mga kaliwatan makakita ug mana, si Aaron kinahanglang magtipig atubangan kang Jehova ug usa ka tibod nga may sulod nga mana nga usa ka omer (2.2 L). Human makompleto ang bulawang arka sa pakigsaad, ang “tibod nga bulawan” nga may mana gibutang sulod niining sagradong kaban. (Ex 16:32-34; Heb 9:4) Apan, mga lima ka siglo sa ulahi, sa dihang ang Arka gibalhin gikan sa tolda nga gipatindog ni David alang niini ngadto sa templo nga gitukod ni Solomon, ang tibod nga bulawan wala na. (2Sa 6:17; 1Ha 8:9; 2Cr 5:10) Natapos na ang katuyoan niini.
Neh 9:20), kini wala magsustento sa kinabuhi sa mga Israelinhon hangtod sa kahangtoran. Gipasiugda kini ni Kristo Jesus, ug dayon midugang: “Ako mao ang buhing tinapay nga nanaog gikan sa langit; kon may mokaon niini nga tinapay siya mabuhi hangtod sa kahangtoran; ug, sa pagkatinuod, ang tinapay nga akong ihatag mao ang akong unod alang sa kinabuhi sa kalibotan.” (Ju 6:30-33, 48-51, 58) Ang matinumanong mga sumusunod ni Kristo mikaon niining langitnong mana, o “tinapay sa kinabuhi.” Gihimo nila kini sa mahulagwayong paagi pinaagi sa pagpasundayag ug pagtuo sa nagatubos nga gahom sa gihalad nga unod ug dugo ni Jesus. Ang pagbuhat nila niini magbukas alang kanila sa paglaom nga mabuhi sa walay kataposan, sa langit uban ni Kristo o kaha sa Paraiso sa yuta.
Simbolikong Paggamit. Bisan tuod ang mana maoy usa ka tagana sa Diyos (Gigamit usab ni Kristo ang tibod nga may mana sa simbolikong paagi sa dihang iyang gipasaligan ang iyang dinihogan sa espiritung mga sumusunod nga kadtong magmadaogon makadawat sa “tinagong mana,” usa ka dili madaot nga suplay sa pagkaon o nianang moresulta gumikan niana nga suplay, nga sa ilang kahimtang, ang pagkawalay-kamatayon ug pagkadili-madunoton didto sa langit.—Pin 2:17; 1Co 15:53.