Mesopotamia
[gikan sa Gr., nga nagkahulogang “[Yuta] Taliwala sa mga Suba”].
Kini mao ang Gregong termino alang sa halapad nga yuta nga nahimutang taliwala sa mga suba sa Tigris ug Euprates. Lagmit katumbas kini sa Hebreohanong ngalan nga susamag kahulogan, ang Aram-naharaim. (Sal 60:Sup) Ngani, ang mga maghuhubad sa Gregong Septuagint sagad naghubad sa “Aram-naharaim” ingong “Mesopotamia.”—Tan-awa ang ARAM Num. 5.
Ang kapadapatan sa termino nga “Mesopotamia” managlahi sa karaan ug moderno nga paggamit. Sa panguna, diha sa halapad nga diwa, kini naglangkob sa tibuok nga rehiyon nga nahimutang taliwala sa Tigris ug Euprates ug miabot gikan sa Gulpo sa Persia sa H hangtod sa kabukiran sa Turkey ug Iran sa A. Kini naglakip sa patag sa yutang binanlas sa karaang Babilonya nga miabot ug mga 400 km (250 mi) hangtod sa H sa Baghdad. (Tan-awa ang BABILONYA Num. 2.) Apan, sa mas limitado nga diwa, dili lakip ang Babilonya, ang rehiyon lamang dapit sa A mao ang gitawag ug Mesopotamia. Kining amihanang rehiyon naglakip sa usa ka ubos nga nagbugdobugdo nga patag sa ibabaw sa bukid nga adunay daghang dal-as diha niana. Batoon usab kini nga lugar.
Ang ebidensiya sa lapad nga pagkagamit niini nga ngalan sa unang siglo K.P. makaplagan diha sa Buhat 7:2, diin si Esteban namulong bahin kang Abraham nga nagpuyo sa “Mesopotamia” samtang didto pa sa Ur, usa ka siyudad sa Babilonya. Apan dili matino kon ang Hebreohanong “Aram-naharaim” naglakip ba usab sa Babilonya. Sa dihang may pasukaranan nga matino ang kinatibuk-ang geograpikanhong dapit nga gihisgotan diha sa Hebreohanong Kasulatan, ang amihanang lugar palibot sa Haran (Gen 24:2-4, 10) o ang amihanan nga bukirong rehiyon nga naglibot sa Petor (Deu 23:4; itandi ang Num 23:7) maoy lakip sa lugar nga ginganlan ug “Aram-naharaim” (Mesopotamia). Bisan tuod nga dili tino ang gidak-on sa lugar nga nailalom sa pagkontrolar ni Haring Cusan-risataim nga taga-Mesopotamia (ang nanglupig sa Israel sa panahon ni Maghuhukom Otniel), ang sentro sa iyang pangagamhanan lagmit nahimutang usab sa A. (Huk 3:8-10; tan-awa ang CUSAN-RISATAIM.) Lagmit gikan sa amihanang Mesopotamia nga ang Ammonhanon nga si Haring Hanun nag-abang ug mga karo ug mga mangangabayo alang sa iyang pagpakiggubat kang Haring David.—1Cr 19:6, 7.
Lakip sa mga Hudiyo ug mga kinabig nga miadto sa Jerusalem alang sa Pista sa Pentekostes niadtong 33 K.P. mao ang mga molupyo sa Mesopotamia. (Buh 2:1, 2, 9) Kini lagmit naglakip sa mga pumoluyo gikan sa habagatang bahin sa maong yuta, nga mao, ang Babilonya. Niining bahina angayng matikdan nga ang historyador nga si Josephus nagtaho nga dihay “daghang Hudiyo” sa Babilonya niadtong unang siglo W.K.P.—Jewish Antiquities, XV, 14 (ii, 2).