[Kinsa ang Sama sa Diyos?].

1. Ang bugtong balaang manulonda gawas kang Gabriel nga ginganlan sa Bibliya, ug ang bugtong gitawag nga “arkanghel.” (Jud 9) Unang makita ang ngalan diha sa ikanapulong kapitulo sa Daniel, diin si Miguel gihubit ingong “usa sa mga labawng prinsipe”; siya miabot aron sa pagtabang sa usa ka mas ubos nga manulonda nga gipakigbatokan sa “prinsipe sa gingharian sa Persia.” Si Miguel gitawag nga ‘ang prinsipe sa katawhan ni Daniel,’ ‘ang dakong prinsipe nga nagbarog alang sa mga anak sa katawhan ni Daniel.’ (Dan 10:​13, 20, 21; 12:1) Kini nagpakita nga si Miguel mao ang manulonda nga nagtultol sa mga Israelinhon latas sa kamingawan. (Ex 23:​20, 21, 23; 32:34; 33:2) Nagpaluyo niini nga panghinapos mao ang kamatuoran nga “si Miguel nga arkanghel may panagbingkil sa Yawa ug nakiglalis bahin sa lawas ni Moises.”​—Jud 9.

Ang Kasulatanhong ebidensiya nagpaila nga ang ngalang Miguel gipadapat ngadto sa Anak sa Diyos sa wala pa siya mobiya sa langit aron mahimong si Jesu-Kristo ug usab human sa iyang pagbalik. Si Miguel mao lamang ang giingong “arkanghel,” nga nagkahulogang “pangulong manulonda,” o “pangunang manulonda.” Ang termino makita lamang sa Bibliya diha sa singular. Kini mopatim-awng usa lamang ang gitudlo sa Diyos ingong pangulo, o ulo, sa panon sa mga manulonda. Sa 1 Tesalonica 4:16 ang tingog sa nabanhaw nga si Ginoong Jesu-Kristo gihubit ingong tingog sa usa ka arkanghel, nga nagpailang siya, sa pagkatinuod, mao ang arkanghel. Kini nga teksto naglarawan kaniya ingong nanaog gikan sa langit uban sa “singgit sa pagsugo.” Busa, makataronganon lamang nga ang tingog nga nagpahayag niini nga singgit sa pagsugo hubiton pinaagi sa usa ka pulong nga dili makapakunhod o makapamenos sa dakong awtoridad nga nabatonan karon ni Kristo Jesus ingong Hari sa mga hari ug Ginoo sa mga ginoo. (Mat 28:18; Pin 17:14) Kon ang  ngalang “arkanghel” gipadapat, dili kang Jesu-Kristo, apan ngadto sa ubang mga manulonda, nan ang paghisgot sa “tingog sa arkanghel” dili mohaom. Niana nga kahimtang kini mahimong maghubit sa usa ka tingog nga mas ubos ug awtoridad kay sa nianang sa Anak sa Diyos.

Adunay uban pa usab nga mga kaamgiran nga nagpamatuod nga si Miguel mao gayod ang Anak sa Diyos. Si Daniel, human hisgoti si Miguel sa unang higayon (Dan 10:13), nagtala ug usa ka tagna nga moabot sa “panahon sa kataposan” (Dan 11:40) ug dayon miingon: ‘Ug nianang panahona si Miguel mobarog, ang dakong prinsipe nga nagbarog alang sa mga anak sa katawhan ni Daniel.’ (Dan 12:1) Ang ‘pagbarog’ ni Miguel angayng ilangkit sa “usa ka panahon sa kasakit nga ang ingon wala pa ikapahinabo sukad nga may nasod hangtod nianang panahona.” (Dan 12:1) Sa tagna ni Daniel, ang ‘pagbarog’ sagad nagtumong sa paglihok sa usa ka hari, sa paghupot sa iyang harianong gahom o kaha sa paglihok nga malamposon sa iyang katungdanan ingong hari. (Dan 11:​2-4, 7, 16b, 20, 21) Kini nagpaluyo sa konklusyon nga si Miguel mao si Jesu-Kristo, sanglit si Jesus mao ang tinudlong Hari ni Jehova, nga gisugo sa paglaglag sa tanang kanasoran sa Har–Magedon.​—Pin 11:15; 16:​14-16.

Ang basahon sa Pinadayag (12:​7, 10, 12) espesipikong naghisgot kang Miguel maylabot sa pagkatukod sa Gingharian sa Diyos ug naglangkit niini nga panghitabo sa kagubot sa yuta: “Ug miulbo ang gubat sa langit: Si Miguel ug ang iyang mga manulonda nakiggubat sa dragon, ug ang dragon ug ang mga manulonda niini nakiggubat. Ug nadungog ko ang usa ka makusog nga tingog didto sa langit nga nag-ingon: ‘Ania na ang kaluwasan ug ang gahom ug ang gingharian sa atong Diyos ug ang awtoridad sa iyang Kristo, tungod kay ang magsusumbong sa atong mga igsoon gitambog na . . . Tungod niini, paglipay kamong kalangitan ug kamong nanagpuyo niini! Alaot ang yuta ug ang dagat.’” Sa ulahi si Jesu-Kristo gilarawan ingong nangulo sa langitnong kasundalohan sa pagpakiggubat batok sa mga nasod sa yuta. (Pin 19:11-16) Kini magkahulogan ug usa ka yugto sa kasakit alang kanila, nga makataronganong ilakip sa “panahon sa kasakit” nga nalangkit sa pagbarog ni Miguel. (Dan 12:1) Sanglit ang Anak sa Diyos makiggubat sa mga nasod, makataronganon lamang nga siya mao ang usa kinsa una nang nakiggubat uban sa iyang mga manulonda batok sa labaw-tawhanon nga dragon, si Satanas nga Yawa, ug sa iyang mga manulonda.

Sa iyang una-tawhanon nga paglungtad si Jesus gitawag nga “ang Pulong.” (Ju 1:1) Siya nagbaton usab sa personal nga ngalang Miguel. Pinaagi sa pagpabilin sa ngalang Jesus human sa iyang pagkabanhaw (Buh 9:5), “ang Pulong” nagpakita nga siya mao ra usab ang Anak sa Diyos dinhi sa yuta. Ang iyang paggamit pag-usab sa iyang langitnong ngalang Miguel ug sa iyang titulo (o ngalan) nga “Ang Pulong sa Diyos” (Pin 19:13) naglangkit kaniya sa iyang una-tawhanon nga paglungtad. Ang mismong ngalang Miguel, nga nagsukna, “Kinsa ang Sama sa Diyos?” nagpunting sa kamatuoran nga si Jehova nga Diyos walay kaparehas, o katupong, ug nga si Miguel nga iyang arkanghel mao ang iyang hawod nga Manggugubat o Tigbindikar.

2. Ang amahan sa pangulong si Setur sa tribo ni Aser kinsa usa sa 12 nga gipadala aron mangespiya sa Canaan.​—Num 13:​2, 13.

3. Katigulangan ni Asap; sa banay ni Gersom, ang anak nga lalaki ni Levi.​—1Cr 6:​39, 40, 43.

4. Usa sa mga pangulo sa tribo ni Isacar; sa banay ni Tola.​—1Cr 7:1-3.

5. Usa ka pangulo sa tribo ni Manases nga mitalikod dapig kang David didto sa Ziklag.​—1Cr 12:20.

6. Ang amahan ni Omri, ang pangulo sa balay sa amahan ni Isacar sa panahon sa paghari ni David.​—1Cr 27:18.

7. Usa sa mga anak nga lalaki ni Haring Jehosapat sa Juda kinsa, uban sa iyang mga igsoong lalaki, nakadawat ug mahalong mga gasa ug kinutaang mga siyudad gikan sa ilang amahan. Apan, sa dihang ang iyang magulang nga igsoong si Jehoram nahimong hari, gipatay ni Jehoram ang tanan niyang unom ka manghod nga lalaki, lakip si Miguel.​—2Cr 21:1-4.

8. Usa ka Gadhanon ug kaliwat ni Buz; usa ka katigulangan sa Num. 9, labing menos lima ka kaliwatan ang giwala.​—1Cr 5:​11, 13, 14.

9. Usa ka Gadhanon, ang una sa pito ka anak nga lalaki ni Abihail, usa ka kaliwat sa Num. 8 ug usa ka pangulo sa balay ni Gilead nga gitala sumala sa talaan sa kagikan sa mga adlaw sa Israelinhon nga si Haring Jeroboam II ug sa Judeanhon nga si Haring Jotam.​—1Cr 5:11-17.

10. Usa ka Benjaminhon; kaliwat ni Saharaim pinaagi sa iyang asawa nga si Husim pinaagi ni Elpaal ug Beria.​—1Cr 8:​1, 8, 11-13, 16.

11. Amahan ni Zebadias nga mitungas sa Jerusalem gikan sa Babilonya kauban ni Esdras niadtong 468 W.K.P.​—Esd 8:​1, 8.