Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Nebo

Nebo

1. Usa ka siyudad sa Moab nga sa usa ka panahon nailalom sa paggahom sa Amorihanon nga si Haring Sihon sa wala pa mosulod ang mga Israelinhon sa Yutang Saad. (Itandi ang Num 21:26; 32:3; Isa 15:2.) Human mapildi sa Israel si Sihon, ang mga Rubenhon nagtukod pag-usab sa Nebo. (Num 32:​37, 38) Bisan pa niana, sa sayong bahin sa ikasiyam nga siglo W.K.P. mopatim-awng ang siyudad naagaw gikan sa mga Rubenhon (1Cr 5:​1, 8), kay diha sa Bato sa Moab, si Haring Mesa nanghambog nga iyang giagaw kini gikan sa Israel tungod sa sugo sa iyang diyos nga si Kemos. Sa ulahi, si Isaias (sa ikawalong siglo W.K.P.) ug si Jeremias (sa ikapitong siglo W.K.P.) naghisgot sa Nebo diha sa mga tagna nga gitumong batok sa Moab.​—Isa 15:2; Jer 48:​1, 22.

Ang Nebo gituohan sa kadaghanan nga mao ang Khirbet Mekhayyet (o, Qaryat el Mukhaiyat), nga nahimutang mga 8 km (5 mi) sa HK sa Hesbon. Adunay mga kagun-oban sa usa ka karaang kuta niining dapita. Dugang pa, nakaplagan ang daghang bika (giisip nga sukad pa sa ika-12 hangtod sa sinugdanan sa ika-6 nga siglo W.K.P.).

2. Usa ka siyudad nga ang mga hawas niini namalik gikan sa pagkadestiyero sa Babilonya. (Esd 2:​1, 29) Lagmit aron mapalahi kini nga Nebo gikan sa Num. 1, kini gitawag nga “laing Nebo.” (Neh 7:33) Gituohan nga posibleng mao kini ang modernong Nuba, nga nahimutang mga 11 km (7 mi) sa AK sa Hebron. Apan, sa Esdras 10:​43, 44, lagmit ngalan kini sa usa ka lalaki kansang kaliwatan namalik gikan sa pagkadestiyero ug naghingilin sa ilang mga asawa.

3. Lagmit nga usa sa mga kabukiran sa Abarim. Gikan sa Bukid sa Nebo o gikan sa tumoy sa Pisga (nga lagmit bahin sa Nebo o ang Nebo lagmit bahin sa Pisga) nga nakita ni Moises ang Yutang Saad, ug unya siya namatay didto. (Deu 32:48-52; 34:1-4) Ang Bukid sa Nebo gituohan sa kadaghanan nga mao ang Jebel en-Neba (Har Nevo). Kini nga bukid adunay gihabogon nga kapin sa 800 m (2,630 p) ibabaw sa lebel sa dagat ug nahimutang mga 17 km (11 mi) sa S sa dapit diin ang Jordan moagos ngadto sa Patayng Dagat. Gituohan nga ang Pisga lagmit mao ang Ras es-Siyaghah, usa ka bukid sa AK ug mubog diyutay kay sa bukid sa Jebel en-Neba. Sa usa ka sanag nga adlaw, malantaw gikan sa tumoy sa Ras es-Siyaghah ang maanindot nga talan-awon sa mga Bukid sa Hermon, Tabor, Ebal, ug Gerizim, ang sentral nga kabukiran diin nahimutang ang Betlehem ug ang Hebron, ingon man ang Walog sa Jordan ug ang Patayng Dagat.

4. Usa ka bathala kansang kaulawan sa dihang napukan ang Babilonya gitagna ni manalagnang Isaias. (Isa 46:​1, 2) Si Nebo gisimba didto sa Babilonya ug sa Asirya. Siya gilangkit sa planetang Mercury ug giisip nga mao ang anak ni Marduk ug Sarpanitu ug ang bana ni Tashmitum. Para sa iyang mga magsisimba, si Nebo maoy diyos sa kaalam ug kahibalo, “ang diyos nga nagbaton ug kinaadman,” “siya nga nagapamati gikan sa halayo,” “siya nga nagatudlo,” ug “ginoo sa dagang sa papan.”​—The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World, ni G. Rawlinson, 1885, Tomo I, p. 91; Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. Pritchard, 1974, p. 450.

Ang pagkaprominente niini nga bathala gipakita sa dihang ang Babilonyanhong hari nga si Nabonido nagtawag kang Nebo ingong “ang administrador sa ibabaw ug ilalom nga kalibotan, nga naglugway sa gitas-on sa akong kinabuhi” ug usab ingong ang usa “nga naglugway sa (gitas-on sa) akong pagmando.” Si Nabonido nag-ingon nga si Nebo maoy nagbutang nganha sa iyang mga kamot “sa tinuod nga setro, ang legal nga sungkod, nga mao (lamang) ang makahatag ug kabantog sa nasod.” (Ancient Near Eastern Texts, p. 310) Ang laing pamatuod nga si Nebo prominente sa relihiyon sa Babilonya mao ang kamatuoran nga ang porma sa iyang ngalan makita diha sa mga ngalan sa mga hari sa Babilonya nga si Nabucodonosor, Nabopolasar, ug Nabonido; ingon man sa Nebuzaradan (2Ha 25:8) ug lagmit sa Abednego.​—Dan 1:7.

Si Nebo prominente usab sa karaang siyudad sa Borsippa (modernong Birs o Birs-Nimrud) nga duol sa Babilonya. Sa tingpamulak sa matag Bag-ong Tuig, ang imahen ni Nebo iprosesyon diha sa sagradong parada gikan sa Borsippa paingon sa Babilonya. Human niana, sa dihang ang imahen ibalik sa sangtuwaryo niini sa Borsippa, ang imahen ni Marduk (gitawag usab pinaagi sa iyang titulo nga Bel [Ginoo]) iprosesyon kadiyot kuyog nianang kang Nebo. Busa, haom gayod nga ang tagna ni Isaias espesipikong naghisgot sa umaabot nga kaulawan ni Bel ug Nebo sa pagkapukan sa Babilonya.​—Isa 46:​1, 2.