Usa ka basahon sa Hebreohanong Kasulatan nga pangunang nag-asoy sa mga hitabo nga nahitabo wala madugay una pa ug sa panahon sa pagkagobernador ni Nehemias sa Juda. (Neh 5:14; 13:​6, 7) Ang pangbukas nga mga pulong niining inspiradong asoy nagpaila sa magsusulat ingong si “Nehemias nga anak nga lalaki ni Hacalias” (1:1), ug ang dakong bahin niini gisulat diha sa unang persona.

Gikobrehan nga Panahon ug Panahon sa Pagsulat. Ang bulan sa Kislev (Nobyembre-Disyembre) sa ika-20 nga tuig mao ang sukaranang petsa nga niana nagsugod ang makasaysayanhong asoy. (Neh 1:1) Ingon sa gipakita sa Nehemias 2:​1, kining ika-20 nga tuig mao gayod ang ika-20 nga tuig sa paghari ni Artajerjes. Dayag, ang ika-20 nga tuig niini nga asoy dili kuwentahon nga nagsugod sa Nisan (Marso-Abril), kay ang Kislev dili mag-una sa Nisan (gihisgotan sa Neh 2:1) sa mao rang ika-20 nga tuig. Busa lagmit nga gigamit ni Nehemias ang iyang kaugalingong pagkuwenta sa panahon, nga nagkuwenta sa lunar nga tuig ingong nagsugod sa Tisri (Septiyembre-Oktubre), nga ang maong bulan giila sa mga Hudiyo karong adlawa ingong sinugdanan sa ilang sibil nga tuig. Ang laing posibilidad mao nga ang pagmando sa hari gikuwenta sukad sa aktuwal nga petsa nga ang monarko milingkod sa trono. Mahimong tinuod kini bisan pag ang Babilonyanhong mga eskriba nagpadayon sa pagkuwenta sa mga tuig sa pagmando sa Persianhong hari sumala sa ilang naandang pagkuwenta nga Nisan hangtod sa sunod nga Nisan, ingon sa gipakita sa ilang mga papan nga sinulatag cuneiform.

Ang kasaligang ebidensiya sa kasaysayan ug ang katumanan sa tagna sa Bibliya nagpunting sa 455 W.K.P. ingong mao ang tuig nga niana natunong ang Nisan sa ika-20 nga tuig sa paghari ni Artajerjes. (Tan-awa ang PERSIA, PERSIANHON [Ang Paghari ni Jerjes ug ni Artajerjes].) Sa ingon, ang Kislev nga nag-una sa Nisan sa maong ika-20 nga tuig natunong sa 456 W.K.P., ug ang ika-32 nga tuig sa paghari ni Artajerjes (ang kataposang petsa nga gihisgotan sa Nehemias [13:6]) maglakip ug bahin sa 443 W.K.P. Busa, ang basahon ni Nehemias nagkobre sa usa ka yugto sukad sa Kislev sa 456 W.K.P. hangtod sa pipila ka panahon human sa 443 W.K.P.

Sa panahon sa ika-32 nga tuig sa paghari ni Artajerjes nga si Nehemias mibiya sa Jerusalem. Sa iyang paghibalik, iyang nakaplagan nga wala paluyohi sa mga Hudiyo ang mga saserdote ug mga Levihanon, gilapas ang balaod sa Igpapahulay, daghan ang nakigminyog langyaw nga mga babaye, ug ang mga anak niini nga kaminyoon dili gani makamaong mosulti sa pinulongan sa mga Hudiyo. (Neh 13:10-27) Ang pag-us-os sa mga kahimtang sa ingon niini nga paagi nagpaila nga taudtaod ang pagkawala ni Nehemias. Apan walay paagi nga matino kon unsa ka dugay human sa 443 W.K.P. nga natapos ni Nehemias ang basahon nga nagdala sa iyang ngalan.

Panagkauyon Niini sa Ubang mga Basahon sa Bibliya. Ang basahon ni Nehemias nagbayaw kang Jehova nga Diyos. Kini nagbutyag kaniya ingong mao ang Maglalalang (Neh 9:6; itandi ang Gen 1:1; Sal 146:6; Pin 4:11), usa ka Diyos nga nagatubag sa tim-os nga mga pag-ampo sa iyang mga alagad (Neh 1:11–​2:8; 4:​4, 5, 15, 16; 6:16; itandi ang Sal 86:​6, 7), ug ang Tigpanalipod sa iyang katawhan (Neh 4:​14, 20; itandi ang Ex 14:​14, 25). Siya maoy “usa ka Diyos sa mga buhat sa pagpasaylo, mapuangoron ug maluluy-on, mahinay sa kasuko ug dagaya sa mahigugmaong-kalulot” (Neh 9:17; itandi ang Num 14:18), ang “Diyos sa mga langit, ang Diyos nga dako ug makalilisang, nga nagatuman sa pakigsaad ug mahigugmaong-kalulot ngadto kanila nga nahigugma kaniya ug nagatuman sa iyang mga sugo.”​—Neh 1:5; itandi ang Deu 7:​9, 10, 21.

Ang daghang paghisgot sa Balaod makaplagan sa basahon ni Nehemias. Kini naglakip sa mga katalagman nga mosangpot tungod sa pagkadili-masinugtanon ug sa mga panalangin nga moabot tungod sa paghinulsol (Lev 26:33; Deu 30:4; Neh 1:7-9), sa mga pagpahulam (Lev 25:35-38; Deu 15:7-11; Neh 5:2-11), sa pagpakig-alyansa sa kaminyoon uban sa mga langyaw (Deu 7:3; Neh 10:30), sa mga Igpapahulay, sa pagpahigawas gikan sa mga utang (Ex 20:8; Lev 25:4; Deu 15:​1, 2; Neh 10:31), sa kalayo sa halaran (Lev 6:13; Neh 10:34), sa Pista sa mga Balongbalong (Deu 31:10-13; Neh 8:14-18), ug sa pagsulod sa mga Moabihanon ug mga Ammonhanon sa kongregasyon sa Israel  (Deu 23:3-6; Neh 13:1-3), maingon man sa mga ikapulo, mga unang bunga, ug sa mga amot.​—Ex 30:16; Num 18:12-30; Neh 10:32-39.

Adunay makasaysayanhong impormasyon usab niini nga basahon nga makaplagan sa ubang bahin sa Hebreohanong Kasulatan. (Neh 9:7-35; 13:26; itandi ang Neh 13:​17, 18 sa Jer 17:21-27.) Ug ang kadungang kasaysayan diha sa asoy nag-ilustrar sa ubang mga teksto sa Bibliya. Ang Salmo 123 ug 129 adunay kasaysayan nga susama sa nasinati ni Nehemias ug sa ubang mga Hudiyo labot sa ilang pagtukod pag-usab sa paril sa Jerusalem. (Neh 4:1-5, 9; 6:1-14) Ang pagpahinabo ni Jehova nga buhaton ni Artajerjes ang Iyang kabubut-on pinaagi sa pagtugot sa hangyo ni Nehemias nga tukoron pag-usab ang paril sa Jerusalem, sa makasaysayanhong paagi nag-ilustrar sa Proverbio 21:1: “Ang kasingkasing sa usa ka hari sama sa mga sapa sa tubig diha sa kamot ni Jehova. Iyang iliso kini sa bisan diin nga iyang kahimut-an.”​—Neh 2:4-8.

Ang basahon ni Esdras (2:1-67) ug ang basahon ni Nehemias (7:6-69) nagtala sa gidaghanon gikan sa lainlaing pamilya o panimalay nga mipauli kauban ni Zorobabel gikan sa pagkadestiyero didto sa Babilonya. Ang mga asoy nagkauyon sa pag-ingon nga 42,360 ang bug-os nga gidaghanon sa mga Israelinhon nga mipauli, gawas pa sa mga ulipon ug mga mag-aawit. (Esd 2:64; Neh 7:66) Apan, adunay mga kalainan sa gidaghanon nga gihatag maylabot sa matag pamilya o panimalay, ug ang tagsatagsa ka gidaghanon sa duha ka talaan mikabat lamang sa bug-os nga gidaghanong mas ubos kaayo kay sa 42,360. Gipasangil sa daghang eskolar nga kini nga mga kalainan maoy mga sayop sa pagkopya. Bisan tuod kining bahina dili bug-os  nga ibalewala, adunay ubang posibleng mga katin-awan sa maong mga kalainan.

Lagmit nga si Esdras ug Nehemias nagpasukad sa ilang mga talaan sa magkalahi nga mga tinubdan. Pananglitan, mahimong gigamit ni Esdras ang usa ka dokumento nga nagtala niadtong nagpatala nga mopauli ngadto sa ilang yutang natawhan, samtang si Nehemias lagmit nagkopya gikan sa usa ka talaan niadtong aktuwal gayod nga mipauli. Sanglit dihay mga saserdote nga dili makasubay sa ilang talaan sa kagikan (Esd 2:61-63; Neh 7:63-65), dayag lamang nga problema usab kini sa daghang uban pang mga Israelinhon. Busa, ang 42,360 lagmit mao ang bug-os nga gidaghanon gikan sa matag banay dugang pa sa daghan pang uban nga dili makasubay sa ilang mga kagikan. Apan, sa ulahi ang pipila mahimong nakasubay ra sa ilang hustong kagikan. Kini ang hinungdan kon nganong ang kausaban sa pag-ihap mohatag gihapon sa samang bug-os nga gidaghanon.

[Kahon sa panid 449]

MGA PANGUNANG PUNTO SA NEHEMIAS

Mga hitabo labot sa pagtukod pag-usab sa mga paril sa Jerusalem ug sa misunod nga pagwagtang sa sayop nga mga buhat taliwala sa mga Hudiyo

Nagkobre sa usa ka yugto nga nagsugod kapin sa 80 ka tuig human mahibalik ang mga Hudiyo gikan sa pagkadestiyero didto sa Babilonya

Ang mga paril sa Jerusalem gitukod pag-usab bisan pa sa pagsupak

Sa Susan, nasayran ni Nehemias ang gun-ob nga kahimtang sa paril sa Jerusalem; siya nag-ampo sa pagpaluyo ni Jehova, dayon nangayog pagtugot sa Persianhong monarko nga si Artajerjes sa pag-adto ug sa pagtukod pag-usab sa siyudad ug sa paril niini; si Artajerjes mitugot (1:1–​2:9)

Sa pag-abot sa Jerusalem, gisusi ni Nehemias ang gun-ob nga mga paril panahon sa kagabhion; human niana iyang gibutyag sa mga Hudiyo ang iyang katuyoan sa pagtukod pag-usab (2:11-18)

Si Sanbalat, Tobias, ug Gesem​—nga pulos mga langyaw—​misupak sa pagtukod pag-usab; una, misulay sila sa pagyubit, dayon sila nagkunsabo sa pagpakig-away batok sa Jerusalem; si Nehemias nagsangkap ug hinagiban sa mga trabahante, ug sila nagpadayon sa pagtukod (2:19–​4:23)

Ang daotang mga laraw batok kang Nehemias napakyas, ug ang paril nahuman sulod sa 52 ka adlaw (6:1-19)

Ang paril giinagurahan; sa panahon sa seremonyas dihay duha ka koro sa pagpasalamat ug mga parada nga naglakaw sa magkaatbang nga direksiyon sa ibabaw sa paril ug nagtagbo didto sa templo; dihay dakong pagmaya (12:27-43)

Gihikay ang mga kalihokan sa Jerusalem

Human matapos ang paril, giprotektahan ni Nehemias ang Jerusalem pinaagig pagbutang ug mga ganghaan ug gitudlo ang mga buluhaton sa mga magbalantay-sa-ganghaan, mga mag-aawit, ug mga Levihanon; iyang gitudlo si Hanani ug Hananias nga maoy magdumala sa siyudad (7:1-3)

Si Nehemias nagsugod sa paghimog talaan sa kagikan sa katawhan; iyang nakaplagan ang talaan sa kagikan niadtong namalik gikan sa Babilonya kauban ni Zorobabel; ang mga saserdote nga dili makasubay sa ilang mga kagikan gidid-an “hangtod nga motindog ang saserdote nga may Urim ug Tumim” (7:5-73)

Ang Jerusalem diyutay rag molupyo, busa usa sa matag napulo sa katawhan gitudlo pinaagig ripa aron mopuyo sa siyudad (7:4; 11:​1, 2)

Gipaningkamotan nga mapauswag ang espirituwal nga kahimtang sa mga Hudiyo

Ang adunahang mga Hudiyo miuyon nga ulian nila ang kabos nilang mga igsoon, nga sayop nilang gipatuboan sa ilang mga gipahulam (5:1-13)

Sa usa ka publikong panagkatigom, gibasa ni Esdras ang Balaod ug ang pipila ka Levihanon nakigbahin sa pagpatin-aw niini; ang katawhan mihilak apan gidasig sa pagmaya tungod kay ang maong adlaw balaan; sila nagmaya usab tungod kay ilang nasabtan ang gibasa ngadto kanila (8:​1-12)

Sa sunod nga adlaw, gikan sa ilang pagbasa sa Balaod, nasayran sa katawhan ang bahin sa pagsaulog sa Pista sa mga Balongbalong; ilang gituman kini pinaagi sa pagsaulog sa maong pista uban ang dakong pagmaya (8:13-18)

Dayon, dihay usa ka panagkatigom diin gisugid sa katawhan ang ilang nasodnong kasal-anan ug gisubli ang mga pakiglabot ni Jehova sa Israel; sila nanumpa usab sa pagtuman sa Balaod, sa paglikay nga makigminyo sa mga langyaw, ug sa pagdawat sa mga obligasyon sa pagmentinar sa templo ug sa pagpadayon sa mga pag-alagad diha niini (9:1–​10:39)

Human sa inagurasyon sa paril, dihay laing publikong pagbasa gikan sa Balaod; sa dihang ilang nasabtan nga ang mga Ammonhanon ug mga Moabihanon dili angayng tugotan sulod sa kongregasyon, ilang gibulag gikan sa Israel “ang tibuok nagkasagol nga panon sa katawhan” (13:​1-3)

Human sa dugaydugay nga pagkawala, si Nehemias mibalik sa Jerusalem ug nakaplagan nga dili na maayo ang mga kahimtang; iyang gihinloan ang mga lawak-kan-anan, gisugo nga ihatag ang mga ikapulo aron suportahan ang mga Levihanon ug mga mag-aawit, gipatuman ang pagsaulog sa Igpapahulay, ug gibadlong kadtong nanagminyo ug langyawng mga babaye (13:4-30)