Usa ka siyudad sa Asirya nga gitukod ni Nimrod, “usa ka gamhanang mangangayam nga supak kang Jehova.” Uban sa Rehobot-Ir, Cala, ug Resen kini nahimong “ang bantogang siyudad.” (Gen 10:​9, 11, 12; Miq 5:6) Sa mas ulahi pa, kini nahimong kaulohan sa Asiryanhong Imperyo. Tungod niana, ang Nineve nahimong usa ka “siyudad nga nagaula ug dugo” (Nah 3:1), kay ang mga Asiryanhon nakigsangka ug daghang gubat alang sa  pagpanakop ug naggamit ug mapintas nga mga paagi sa pagpatay sa nabihag nga mga manggugubat. Sa walay duhaduha ang mga kampanya militar nakaamot ug dako sa pagkabahandianon sa siyudad. (Nah 2:9) Ang pangunang bathala sa Nineve mopatim-aw nga mao si Ishtar, usa ka diyosa sa gugma ug gubat.

Arkeolohikanhong Imbestigasyon. Gipakita sa ebidensiya nga ang Kuyunjik ug Nebi Yunus (“Manalagnang Jonas”), duha ka bungdo nga makita sa S nga tampi sa Suba sa Tigris atbang sa Mosul, A sa Iraq, mao ang nahimutangan sa kanhing bantogang siyudad sa Nineve. Usa ka modernong balangay, nga may usa ka sementeryo ug usa ka moske, ang nag-okupar sa Nebi Yunus. Busa kini nga bungdo, nga maoy nahimutangan sa palasyo ni Esar-hadon, wala kaayo masusi. Apan, ang mga pagpangubkob sa Kuyunjik nakahatag ug dakong katin-awan nga nagpamatuod sa kanhing himaya sa Nineve. Ang mga kaplag naglakip sa linibong mga papan nga sinulatag cuneiform gikan sa librarya ni Ashurbanipal ug sa mga kagun-oban sa palasyo ni Senakerib ug nianang kang Ashurbanipal. Kini nga mga palasyo maoy maanindot nga mga tinukod. Pinasukad sa iyang mga kaplag, si Sir Austen Layard misulat:

“Ang sulod nga bahin sa Asiryanhong palasyo nindot ug dako kaayo. Gipahanduraw nako sa magbabasa ang mga kagun-oban niini, ug tingali ang iyang impresyon bahin sa mga lawak niini maoy sama nianang sa usa ka bisita kinsa sa karaang mga panahon nakasulod sa unang higayon sa pinuy-anan sa Asiryanhong mga hari. Siya gipasulod agi sa pultahan nga gibantayan sa dagkong mga leyon o mga torong baka nga ginama sa puting alabastro. Sa unang lawak iyang makita nga siya gilibotan sa mga eskultora nga nag-asoy sa kasaysayan sa imperyo. Ang mga gubat, mga paglikos, mga kadaogan, talagsaong mga kalamposan sa paggukod, relihiyosong mga seremonyas, gihulagway diha sa mga bungbong, gikulit ginamit ang alabastro, ug gidibuho nga may talagsaong mga bulok. Ubos sa matag hulagway mao ang kinulit nga mga inskripsiyon nga naghubit sa gipakitang mga hulagway diha sa mga karakter nga gihaklapan ug sinaw nga tumbaga. Ibabaw sa mga eskultora gidibuho ang ubang mga hitabo​—ang hari, gialagaran sa iyang mga eunuko ug mga manggugubat, midawat sa iyang mga binilanggo, mihimog mga pakig-alyansa sa ubang mga monarko, o mihimog pipila ka sagradong mga buhat. Kini nga mga hulagway gilibotan ug mabulokong mga ribete, sa makuti ug elegante nga disenyo. Ang mahulagwayong kahoy, ang pak-an nga mga torong baka, ug ang dagkong mga hayop, maoy dayag kaayo taliwala sa mga dayandayan. Sa ibabaw nga tumoy sa lawak adunay dako kaayong hulagway sa hari nga nagsimba atubangan sa supremong bathala, o nagdawat sa balaang kopa gikan sa iyang eunuko. Siya gialagaran sa mga manggugubat nga nagdala sa iyang mga hinagiban, ug sa mga saserdote o sa nagdumalang mga diyos. Ang iyang kupo, ug ang mga kupo sa iyang mga sumusunod, gidayandayanan sa daghang larawan, mga hayop, ug mga bulak, ang tanan gidibuho diha sa hayag nga mga bulok.

“Ang bisita nagtunob diha sa mga papan nga alabastro, nga ang matag usa niini adunay inskripsiyon, nga nagrekord sa mga titulo, talaan sa kagikan, ug mga kalamposan sa bantogang hari. Ang ubay-ubayng mga pultahan, nga naporma pinaagi sa pak-an nga higanteng mga leyon o mga torong baka, o mga larawan sa guwardiya nga mga bathala, maoy padulong ngadto sa ubang mga lawak, nga may agianan na usab ngadto sa laing mas layolayong mga lawak. Diha sa matag lawak may lain na usab nga mga eskultora. Diha sa pipila ka bungbong gipakita ang mga parada sa dagkong mga larawan​—armadong mga tawo ug mga eunuko nga nagsunod sa hari, mga manggugubat nga nagdalag daghang inagaw, nagdala sa mga binilanggo, o nagbitbit ug mga gasa ug mga halad ngadto sa mga diyos. Sa ubang mga bungbong gihulagway ang pak-an nga mga saserdote, o nagdumalang mga diyos, nga nagbarog atubangan sa sagradong mga kahoy.

“Ang mga kisame ibabaw kaniya gikuwadro-kuwadro, nga gidibuhoan ug mga bulak, o mga larawan sa mga hayop. Ang uban gihal-opan ug garing, ang matag kuwadro gilibotan ug maanindot nga mga ribete ug mga liston. Ang mga sagbayan, ingon man ang mga kilid sa mga lawak, hayan hinaklapan, o pinulogan pa gani sa bulawan ug plata; ug ang labing talagsaong mga kahoy, diin dayag kaayo ang mga kahoy nga sedro, mao ang gigamit diha sa mga butang nga gama sa kahoy. Ang kuwadradong mga lungag diha sa mga kisame sa mga lawak mao ang naghatag ug kahayag sa maadlaw.”​—Nineveh and Its Remains, 1856, Bahin II, pp. 207-209.

Sa Panahon ni Jonas. Ang manalagna ni Jehova nga si Jonas, sa ikasiyam nga siglo W.K.P., nagpasidaan sa nagsingabot nga kalaglagan sa Nineve tungod sa pagkadaotan sa mga molupyo niini. Apan, sanglit ang mga tawo, lakip ang hari, naghinulsol man, si Jehova nagluwas sa siyudad. (Jon 1:​1, 2; 3:​2, 5-10) Sa maong panahon ang Nineve maoy usa ka dakong siyudad “nga may gilay-ong tulo ka adlaw nga pagbaktas.” (Jon 3:3) Ang populasyon niini mikabat ug kapin sa 120,000 ka tawo. (Jon 4:11) Kining kahubitan sa Bibliya wala lalisa sa  arkeolohikanhong ebidensiya. Si André Parrot, Pangulong Tagdumala sa Nasodnong mga Museyo sa Pransiya nag-ingon:

“Ingon man usab karong adlawa, ang bahin sa London nga nahimutang sulod sa karaang utlanan niini maoy lahi kaayo gikan sa gitawag nga ‘dakong London’​—usa ka termino nga naglakip sa mga kasikbit nga bahin sa siyudad ug nagpasabot sa usa ka mas dakong luna​—busa ang mga tawong nagpuyo nga halayo sa Asirya lagmit nakasabot sa pulong ‘Nineve’ ingong nagtumong sa nailhan karon nga ‘Assyrian triangle . . . , nga miabot gikan sa Khorsabad sa amihanan ngadto sa Nimrud sa habagatan, ug, may taas kaayong kutay sa kabalangayan, nga may gilay-ong mga bayente-sayis milyas. . . .

“Gibanabana ni Felix Jones nga ang populasyon sa Nineve tingali mikabat ug 174,000 ka tawo, ug niining bag-o lang, diha sa iyang mga pagpangubkob sa Nimrud, si M. E. L. Mallowan nakadiskobre ug bantayog ni Ashurnazirpal nga diha niana narekord nga iyang gidapit sa usa ka bangkete ang daghan kaayong bisita nga mikabat ug 69,574. Giisip ni Mallowan nga, kon pananglit dihay mga langyaw, ang populasyon sa Kalakh (Nimrud) lagmit mikabat ug 65,000. Apan ang gidak-on sa yuta sa Nineve maoy duha ka pilo kay sa Nimrud, ug busa ikaingon nga ang gidaghanon diha sa Jonas 4.11 nakompirmar sa dili direkta nga paagi.”​—Nineveh and the Old Testament, 1955, pp. 85, 86; tan-awa ang JONAS Num. 1; JONAS, BASAHON NI.

Ang Kalaglagan Niini Nagtuman sa Tagna. Bisag naghinulsol sa pagsangyaw ni Jonas (Mat 12:41; Luc 11:​30, 32), ang mga taga-Nineve mibalik ug mibuhat na usab sa ilang daotang mga buhat. Mga pipila ka tuig human sa pagbuno sa Asiryanhon nga si Haring Senakerib didto sa Nineve sa balay sa iyang diyos nga si Nisrok (2Ha 19:​36, 37; Isa 37:​37, 38) nga gitagna ni Nahum (1:1; 2:8–​3:19) ug Sofonias (2:13-15) ang kalaglagan nianang daotang siyudad. Ang ilang mga tagna nangatuman sa dihang ang gihiusang kasundalohan ni Nabopolasar nga hari sa Babilonya ug ni Cyaxares nga taga-Media naglikos ug nagsakop sa Nineve. Ang siyudad dayag nga gisunog, kay daghan sa Asiryanhong mga linilok nagpakitang nadaot o nangitom tungod sa kalayo ug sa aso niini. Ang Babilonyanhong Cronica nag-ingon bahin sa kalaglagan sa Nineve: “Gidala nila ang daghang inagaw sa siyudad ug sa templo (ug) [naghimo] sa siyudad nga usa ka tapok sa kagun-oban.” (Assyrian and Babylonian Chronicles, ni A. Grayson, 1975, p. 94; HULAGWAY, Tomo 1, p. 958) Hangtod karong adlawa ang Nineve maoy usa ka awaaw, ug sa tingpamulak, ang panon sa mga hayop manibsib duol o sa bungdo sa Kuyunjik.

Ang Petsa sa Pagkapukan sa Nineve. Bisan tuod napapas na gikan sa naglungtad nga papan nga sinulatan sa estilong cuneiform nga nag-asoy sa pagkapukan sa Nineve, ang petsa niining hitaboa, ang ika-14 nga tuig ni Nabopolasar, mahibaloan gihapon diha sa konteksto. Posible usab ang pagpetsa sa kalaglagan sa Nineve diha sa gambalay sa kronolohiya sa Bibliya. Sumala sa usa ka Babilonyanhong cronica, ang mga Ehiptohanon napildi didto sa Carkemis sa ika-21 nga tuig sa paghari ni Nabopolasar. Ang Bibliya nagpakita nga kini nahitabo sa ikaupat nga tuig sa paghari ni Jehoiakim o niadtong 625 W.K.P. (Jer 46:2) Busa, ang pag-ilog sa Nineve maoy (mga pito ka tuig nga mas una pa) sa ika-14 nga tuig sa paghari ni Nabopolasar nga motakdo sa tuig 632 W.K.P.​—Tan-awa ang ASIRYA (Ang pagkapukan sa imperyo).