Ang mga pulong sa orihinal nga pinulongan nga gihubad sa lainlaing paagi nga “pagbuno” ug “pagpatay” nagtumong sa paghunos sa kinabuhi, nga niana ang konteksto o ang ubang mga kasulatan maoy motino kon kini ba tinuyo ug wala awtorisahi o supak sa balaod nga paghunos sa kinabuhi sa usa ka tawo. Pananglitan, diha sa sugo, “Dili ka magbuno” (Ex 20:13), ang Hebreohanong pulong alang sa ‘pagbuno’ (ra·tsachʹ) dinhi tin-aw nga nagtumong sa tinuyo ug supak sa balaod nga pagpatay. Apan sa Numeros 35:27 ang samang termino nagtumong sa usa ka buhat nga ang usa ka tigpanimalos sa dugo giawtorisahan sa paghimo. Busa, ang sugo nga “Dili ka magbuno” pagasabton pinasukad sa katibuk-ang gambalay sa Moisesnong Balaod, nga nag-awtorisar sa paghunos sa tawhanong kinabuhi ubos sa pipila ka kahimtang, sama sa pagpatay sa mga kriminal.

 Sayong Kasaysayan. Halos sa pagsugod sa tawhanong kasaysayan, ang pagbuno nahibaloan na. Tungod sa iyang pagkamasinupakon, ang unang tawo nga si Adan nagpasa sa sala ug kamatayon ngadto sa iyang mga kaliwat, sa ingon, naghimo sa iyang kaugalingon nga usa ka mamumuno. (Rom 5:12; 6:23) Ang Yawa mao ang tinuyong nakaamot niini nga panghitabo pinaagi sa pagtental nga makasala ang asawa ni Adan nga si Eva, busa siya nahimong usa ka mamumuno sa sinugdan sa iyang dalan ingong tigbutangbutang sa Diyos.​—Gen 3:13; Ju 8:44.

Wala pay 130 ka tuig human niadto, nahitabo ang unang mapintas nga pagbuno, ang pagbuno sa kaugalingong igsoon. Tungod sa masinahong pagdumot, ang panganayng anak ni Adan nga si Cain nagbuno sa iyang matarong nga igsoong si Abel. (Gen 4:1-8, 25; 5:3) Tungod niini nga buhat si Cain tinunglong gihinginlan aron mahimong usa ka latagaw ug kagiw diha sa yuta. (Gen 4:​11, 12) Pagkahuman lamang sa Lunop sa adlaw ni Noe nga ang Diyos nag-awtorisar sa mga tawo sa pagpahamtang sa silot nga kamatayon tungod sa pagbuno.​—Gen 9:6.

Ilalom sa Balaod. Kasiglohan sa ulahi ang Moisesnong Balaod gihatag ngadto sa mga Israelinhon, ug kini naglakip ug daghang pamalaod maylabot sa paghunos sa kinabuhi sa tawo. Gilatid niini ang kalainan tali sa tinuyo ug dili-tinuyo nga pagpatay. Ang mga butang nga timbangtimbangon batok sa usa ka tawong nangangkon nga dili-tinuyong nakabuno mao: Kon siya ba (1) nagdumot kanhi sa tawong gipatay (Deu 19:​11, 12; itandi ang Jos 20:5), (2) nag-atang sa biktima (Num 35:​20, 21), o (3) naggamit ug usa ka butang o galamiton nga mahimong ikamatay (Num 35:16-18). Bisan ang mga ulipon, kon mamatay samtang gibunalan sa ilang mga agalon, kinahanglang ipanimalos. (Ex 21:20) Samtang ang silot nga kamatayon ipahamtang sa tinuyong mga mamumuno ug wala itugot nga sila lukaton, ang dili-tinuyong mga mamumuno makapreserbar sa ilang kinabuhi pinaagi sa pagpahimulos sa gitaganang panalipod kanila diha sa mga siyudad nga dalangpanan.​—Ex 21:​12, 13; Num 35:​30, 31; Jos 20:​2, 3; tan-awa ang SIYUDAD NGA DALANGPANAN.

Ang pipila ka tinuyong mga buhat nga dili-direktang magpahinabo o moresulta sa kamatayon sa laing tawo giisip nga sama ra sa tinuyong pagbuno. Pananglitan, ang tag-iya sa usa ka manungay nga torong baka nga nagbalewala sa kanhing mga pasidaan nga bantayan ang hayop mahimong patyon kon ang iyang torong baka makapatay ug tawo. Apan, sa pipila ka kahimtang ang usa ka lukat mahimong dawaton bugti sa kinabuhi sa tag-iya. Walay duhaduha nga sa maong kaso tagdon sa mga maghuhukom ang mga kahimtang. (Ex 21:​29, 30) Dugang pa, ang usa ka tawo nga naglaraw nga mapatay ang laing tawo pinaagi sa pagpresentar ug bakak nga testimonya, siya mismo kinahanglang pagapatyon.​—Deu 19:18-21.

Ang Balaod nagtugot sa pagdepensa sa kaugalingon apan kini wala motugot nga makig-away ang usa ka indibiduwal alang sa iyang propiedad. Mahimong sad-an sa dugo ang usa ka tawo kinsa, bisan tuod nakadakop sa usa ka kawatan sa akto nga nangawat sa iyang panimalay, nagpatay kaniya sa adlawng dako. Kini tungod kay ang pagpangawat walay silot nga kamatayon, ug ang kawatan mahimong mailhan ug ikasumbong sa hukmanan. Sa kagabhion, hinunoa, malisod nga makita kon unsay ginabuhat sa usa ka tawo ug ang pagtino kon unsay katuyoan sa usa ka tawo nga nanglungkab. Busa, ang tawo nga nakapatay ug tawo nga nanglungkab sa kagabhion isipon nga dili sad-an.​—Ex 22:​2, 3.

Sa unang siglo K.P. kadtong buot mopatay kang Jesus gitawag nga ‘mga anak sa Yawa,’ ang unang mamumuno. (Ju 8:44) Ang mga eskriba ug mga Pariseo nagdayandayan sa mga lubnganan sa mga matarong, nga nangangkong sila wala makigbahin sa pagpatay sa mga manalagna. Apan sila nagpasundayag sa samang mabunoong espiritu ngadto sa Anak sa Diyos.​—Mat 23:29-32; itandi ang Mat 21:33-45; 22:2-7; Buh 3:​14, 15; 7:​51, 52.

Pagdumot Gipakasama sa Pagbuno. Ang mga pagbuno naggikan sa kasingkasing sa usa ka tawo. (Mat 15:19; Mar 7:21; itandi ang Rom 1:28-32.) Busa, si bisan kinsa nga nagadumot sa iyang igsoon maoy usa ka mamumuno. (1Ju 3:15) Gilangkit usab ni Kristo Jesus ang pagbuno uban sa sayop nga mga tinamdan, sama sa usa ka tawo nga padayong napungot sa iyang igsoon, nagsultig mga pasipala kaniya, o sayop nga naghukom ug nagsaway kaniya ingong usa ka “buang.” (Mat 5:​21, 22) Ang maong pagdumot lagmit motultol sa aktuwal nga pagbuno. Mopatim-aw nga ang mga pulong ni Santiago (5:6), “Gihukman ninyo, gibuno ninyo ang tawong matarong,” mahimong sabton niining paagiha. Ang daotan nga datong mga tawo kinsa nagdumot sa tinuod nga mga tinun-an sa Anak sa Diyos ug mihimog malupigong mga buhat batok kanila, sa pipila ka higayon aktuwal nga nagbuno niini nga mga Kristohanon. Sanglit ang pagtratar nga gihimo ngadto sa iyang mga igsoon giisip ni Kristo Jesus nga sama rag gihimo ngadto kaniya, kining mga tawhana sa  mahulagwayong paagi nagbuno usab kaniya, ug dayag nga kana ang diha sa hunahuna ni Santiago.​—Itandi ang San 2:1-11; Mat 25:​40, 45; Buh 3:​14, 15.

Bisan tuod nga ang mga sumusunod ni Kristo mahimong lutoson ug gani patyon tungod sa pagkamatarong, sila dili angayng mag-antos tungod kay nakahimog pagbuno o ubang mga krimen.​—Mat 10:​16, 17, 28; 1Pe 4:12-16; Pin 21:8; 22:15.