Ang pagkanapalihok pinaagi sa o pagkanatultolan sa usa ka espiritu gikan sa labaw-tawhanong tinubdan. Kon kana nga tinubdan mao si Jehova, ang resulta maoy usa ka pahayag o mga sinulat nga tinuod gayod nga pulong sa Diyos. Si apostol Pablo miingon sa 2 Timoteo 3:16: “Ang tibuok Kasulatan inspirado sa Diyos.” Ang prase nga “inspirado sa Diyos” maoy hubad sa gikombinar nga Gregong pulong nga the·oʹpneu·stos, nga nagkahulogan, sa literal, “Gihuypan sa Diyos.”

Niini lamang nga teksto makita kining Gregong termino diha sa Kasulatan. Ang pagkagamit niini dinhi tin-awng nagpaila sa Diyos ingong mao ang Tinubdan ug Tagbuhat sa Sagradong Kasulatan, ang Bibliya. Kini nga ekspresyon nga “gihuypan sa Diyos” makita usab diha sa Hebreohanong Kasulatan sa Salmo 33:6: “Pinaagi sa pulong ni Jehova nabuhat ang mga langit, ug ang tanan nilang panon pinaagi sa espiritu [o gininhawa] sa iyang baba.”

Mga Resulta Gumikan sa Paglihok sa Espiritu sa Diyos. Ang gigamit sa pagdasig o pag-inspirar sa “tibuok Kasulatan” mao ang balaang espiritu, o aktibong puwersa sa Diyos. (Tan-awa ang ESPIRITU.) Kana nga balaang espiritu milihok diha sa mga tawo aron aghaton sila ug giyahan  sila sa pagsulat sa mensahe sa Diyos. Tungod niana, si apostol Pedro nag-ingon labot sa panagna sa Bibliya: “Una sa tanan hibaloi ninyo kini, nga walay panagna sa Kasulatan nga nagagikan sa kaugalingong interpretasyon. Kay walay panagna bisan kanus-a nga midangat pinaagi sa kabubut-on sa tawo, hinunoa ang mga tawo nagsulti gikan sa Diyos samtang sila giagak sa balaang espiritu.” (2Pe 1:​20, 21) Ang ebidensiya nagpakita nga ang espiritu sa Diyos milihok diha sa mga hunahuna ug mga kasingkasing sa tanang magsusulat sa Bibliya aron agakon sila ngadto sa tumong nga buot sa Diyos. Si Haring David miingon: “Ang espiritu ni Jehova mao ang misulti pinaagi kanako, ug ang iyang pulong diha sa akong dila.” (2Sa 23:2) Sa dihang gikutlo ni Jesus ang Salmo 110, siya miingon nga si David misulat niini “pinaagi sa pagdasig [sa literal, pinaagi sa espiritu].” (Mat 22:43) Ang susamang teksto sa Marcos 12:36 mabasa nga “pinaagi sa balaang espiritu.”

Maingon nga ang espiritu ni Jehova nagpalihok sa mga tawo o nagpaarang kanila sa pagbuhat sa ubang mga buluhaton gikan sa Diyos​—ang paghimog mga besti alang sa mga saserdote ug mga kasangkapan alang sa tabernakulo (Ex 28:3; 35:30-35), ang buluhaton sa pagdumala (Deu 34:9), ang pagpanguna sa kasundalohan (Huk 3:​9, 10; 6:​33, 34)​—sa ingon usab kini nagpaarang sa mga tawo sa pagtala sa Kasulatan. Pinaagi niana nga espiritu, sila mahatagan ug kaalam, pagsabot, kahibalo, tambag, ug gahom, nga labaw sa kasarangan ug sumala sa ilang partikular nga panginahanglan. (Isa 11:2; Miq 3:8; 1Co 12:​7, 8) Giingon nga si David nakadawat sa plano sa arkitektura sa templo “pinaagi sa pagdasig [sa literal, pinaagi sa espiritu].” (1Cr 28:12) Gipasaligan ni Jesus ang iyang mga apostoles nga ang espiritu sa Diyos mobulig kanila, motudlo, mogiya, ug mopahinumdom sa mga butang nga ilang nadungog gikan kaniya, ingon man mopadayag kanila sa umaabot nga mga butang. (Ju 14:26; 16:13) Kini nagpasalig nga matuod ug tukma ang ilang mga asoy sa Ebanghelyo, lakip ang daghang tag-as nga mga pagkutlo sa mga pakigpulong ni Jesus, bisan tuod ang asoy sa Ebanghelyo ni Juan, gisulat mga katuigan na human sa kamatayon ni Jesus.

Gikontrolar sa “kamot ni Jehova.” Busa, ang mga magsusulat sa Bibliya, nailalom sa “kamot” ni Jehova, o sa nagagiya ug nagakontrolar nga gahom. (2Ha 3:​15, 16; Eze 3:​14, 22) Maingon nga ang “kamot” ni Jehova magpaarang sa iyang mga alagad sa pagsulti o sa pagpakahilom sa tinudlong mga panahon (Eze 3:​4, 26, 27; 33:22), kini usab makaaghat sa pagsulat o sa paglihok ingong nagapugong nga puwersa; kini makapalihok sa magsusulat nga tagdon ang pipila ka butang o pugngan siya nga ilakip ang ubang butang. Sa tanang kahimtang, kini mopatungha sa kon unsay gitinguha ni Jehova.

Kon sa Unsang Paagi Nadawat sa mga Magsusulat ang Pagtultol sa Diyos. Maingon sa gipahayag sa apostol, ang Diyos misulti “sa daghang paagi” ngadto sa iyang mga alagad sa wala pa ang Kristohanong kapanahonan. (Heb 1:​1, 2) Sa labing menos usa ka kahimtang, nianang sa Napulo ka Sugo, o Dekalogo, ang impormasyon gitagana sa Diyos pinaagig sinulat, nga kinahanglang kopyahon na lamang ngadto sa mga linukot o sa ubang materyales nga gigamit ni Moises. (Ex 31:18; Deu 10:1-5) Sa ubang mga kahimtang, ang impormasyon gipasa pinaagig binaba nga pagdiktar, pulong por pulong. Sa dihang gihatag ang dakong kahugpongan sa mga balaod ug mga lagda sa pakigsaad sa Diyos uban sa Israel, gisugo ni Jehova si Moises: “Isulat kining mga pulonga.” (Ex 34:27) Ang mga manalagna sagad usab nga gihatagan ug espesipiko nga mga mensahe nga ipahayag, ug unya kini gitala, nga nahimong bahin sa Kasulatan.​—1Ha 22:14; Jer 1:7; 2:1; 11:1-5; Eze 3:4; 11:5.

Lakip sa uban pang mga paagi nga gigamit sa pagpasa ug impormasyon ngadto sa mga magsusulat sa Bibliya mao ang mga damgo ug mga panan-awon. Ang mga damgo, o mga panan-awon sa kagabhion ingon sa pagtawag niini usahay, lagmit maghulma ug larawan sa mensahe o katuyoan sa Diyos diha sa hunahuna sa natulog nga tawo. (Dan 2:19; 7:1) Ang mga panan-awon nga gihatag samtang ang usa ka tawo nagmata maoy sagad nga gigamit nga paagi sa pagkomunikar sa hunahuna sa Diyos ngadto sa hunahuna sa magsusulat, ug ang pagpadayag gitisok pinaagig larawan nganha sa nakaamgo nga hunahuna. (Eze 1:1; Dan 8:1; Pin 9:17) Ang pipila ka panan-awon nadawat sa dihang ang usa ka tawo napunawan. Bisan tuod nagmata, ang tawo lagmit nga nakapokus pag-ayo sa panan-awon nga nadawat sa dihang napunawan nga tungod niana siya wala nay pagpakabana sa tanang ubang butang sa iyang palibot.​—Buh 10:9-17; 11:5-10; 22:17-21; tan-awa ang PANAN-AWON.

Ang mensaherong mga manulonda gigamit sa daghang okasyon sa paghatod sa mga mensahe sa Diyos. (Heb 2:2) Ang maong mga mensahero dakog bahin sa pagpasa sa impormasyon bisan tuod usahay maorag dili sila ang mihimo niana. Busa, bisan tuod ang Balaod nga gihatag ngadto kang Moises gipaila ingong gisulti sa Diyos, gipakita ni Esteban ug ni Pablo nga gigamit sa Diyos ang iyang mga manulonda sa pagpasa sa maong mga balaod. (Buh 7:53; Gal 3:19) Sanglit ang mga  manulonda namulong sa ngalan ni Jehova, ang mensahe nga ilang gipahayag husto nga tawgong “ang pulong ni Jehova.”​—Gen 22:​11, 12, 15-18; Zac 1:​7, 9.

Bisan unsa pa ang partikular nga paagi nga gigamit sa paghatod sa mga mensahe, ang tanang bahin sa Kasulatan parehog bili, ang tanan niini inspirado, o “gihuypan sa Diyos.”

Ang kamatuoran ba nga ang mga magsusulat sa Bibliya migamit ug magkalahing mga pulong nahiuyon sa pag-inspirar sa Diyos sa Bibliya?

Apan, ang ebidensiya nagpakita nga ang mga tawo nga gigamit sa Diyos sa pagtala sa Kasulatan dili samag mga robot, nga nagtala lamang sa kon unsay idiktar kanila. Atong mabasa mahitungod kang apostol Juan nga ang “gihuypan sa Diyos” nga Pinadayag gihatag ngadto kaniya pinaagi sa usa ka manulonda “pinaagig mga ilhanan” ug dayon si Juan “nagpamatuod bahin sa pulong nga gihatag sa Diyos ug sa gipamatud-an ni Jesu-Kristo, sa tanang butang nga iyang nakita.” (Pin 1:​1, 2) “Pinaagi sa pagdasig [sa literal, “pinaagi sa espiritu”]” nga si Juan “nahidangat sa adlaw sa Ginoo” ug siya giingnan: “Ang imong makita isulat sa usa ka linukot nga basahon.” (Pin 1:​10, 11) Busa, dayag nga gihunahuna sa Diyos nga makaayo ang pagtugot sa mga magsusulat sa Bibliya sa paggamit sa ilang mga gahom sa panghunahuna sa pagpilig mga pulong ug mga ekspresyon sa paghubit sa mga panan-awon nga ilang nakita (Hab 2:2), samtang kanunayng naggamit ug igong pagpugong ug paggiya ibabaw kanila aron ang ilang isulat dili lamang tukma ug matuod kondili mohaom usab sa katuyoan ni Jehova. (Pr 30:​5, 6) Ang personal nga paningkamot sa magsusulat nalangkit usab ingon sa gipakita sa Ecclesiastes 12:​9, 10, nga niana adunay pagpalandong, pagsusi, ug paghan-ay aron ikapahayag sa tukmang paagi “ang makapahimuot nga mga pulong ug ang pagsulat sa hustong mga pulong sa kamatuoran.”​—Itandi ang Luc 1:1-4.

Kini nagpatin-aw gayod kon nganong nagkalainlain ang mga estilo sa pagsulat ug usab ang mga ekspresyon nga gigamit nga nagpabanaag sa kagikan sa indibiduwal nga mga magsusulat. Ang kinaiyanhong mga kuwalipikasyon sa mga magsusulat lagmit nga maoy usa sa pasukaranan sa pagpili sa Diyos kanila alang sa ilang partikular nga asaynment; lagmit usab nga iyang giandam sila una pa niana aron makaalagad sa iyang partikular nga katuyoan.

Ingong pamatuod niining paggamit ug kaugalingong ekspresyon, si Mateo, nga kanhi usa ka maniningil ug buhis, mihimog daghang espesipikong paghisgot sa mga numero ug sa kantidad sa salapi. (Mat 17:27; 26:15; 27:3) Si Lucas, ang “hinigugmang mananambal” (Col 4:14), sa laing bahin, naggamit ug linaing mga ekspresyon nga nagpabanaag sa iyang kahibalo sa medisina.​—Luc 4:38; 5:12; 16:20.

Bisan sa dihang ang usa ka magsusulat naghisgot bahin sa pagkadawat sa “pulong ni Jehova” o sa usa ka “pahayag,” lagmit nga kini gipasa, dili pulong por pulong, kondili pinaagi sa paghatag sa magsusulat ug larawan diha sa iyang hunahuna bahin sa katuyoan sa Diyos, usa ka larawan nga human niana ikapahayag sa magsusulat pinaagi sa mga pulong. Kini gipakita pinaagi sa pag-ingon usahay sa mga magsusulat nga ‘nakakita’ (imbes nga ‘nakadungog’) sa “pahayag” o sa “pulong ni Jehova.”​—Isa 13:1; Miq 1:1; Hab 1:1; 2:​1, 2.

Busa, ang mga tawo nga gigamit sa pagsulat sa Kasulatan nakigtambayayong sa paglihok sa balaang espiritu ni Jehova. Sila andam ug mapinasakopon sa paggiya sa Diyos (Isa 50:​4, 5), ug ikag nga mahibalo sa kabubut-on ug pagtultol sa Diyos. (Isa 26:9) Sa daghang kahimtang sila may tinong mga tumong (Luc 1:1-4) o kaha misanong sa usa ka dayag nga panginahanglan (1Co 1:​10, 11; 5:1; 7:1), ug gitultolan sila sa Diyos aron ang ilang isulat mosibo ug motuman sa iyang katuyoan. (Pr 16:9) Ingong espirituwal nga mga tawo, ang ilang mga kasingkasing ug mga hunahuna gipasibo sa kabubut-on sa Diyos, sila ‘nagbaton sa panghunahuna ni Kristo’ ug busa wala magsulat sa tawhanong kaalam lamang ni sa usa ka “panan-awon sa ilang kaugalingong kasingkasing,” ingon sa gibuhat sa mini nga mga manalagna.​—1Co 2:13-16; Jer 23:16; Eze 13:​2, 3, 17.

Tataw nga ang balaang espiritu aduna gayoy “nagkadaiyang mga pagpalihok” alang o nganha niini nga mga magsusulat sa Bibliya. (1Co 12:6) Usa ka dakong bahin sa impormasyon mahimo nilang mabatonan sa tawhanong paagi, usahay sa naglungtad na nga sinulat, sama sa mga talaan sa kagikan ug sa pipila ka asoy sa kasaysayan. (Luc 1:3; 3:23-38; Num 21:​14, 15; 1Ha 14:​19, 29; 2Ha 15:31; 24:5; tan-awa ang BASAHON.) Dinhi ang espiritu sa Diyos molihok aron dili makasulod ang pagkadili-tukma o sayop nganha sa Balaang Rekord ug usab aron magiyahan ang pagpili sa impormasyon nga ilakip niana. Dayag, dili ang tanang gisulti sa ubang mga tawo ug human niana gilakip sa Bibliya maoy inspirado sa Diyos, apan ang pagpili sa impormasyon nga mahimong bahin sa Balaang Kasulatan ug ang tukma nga pagtala niini maoy  ilalom sa pagtultol sa balaang espiritu. (Tan-awa ang Gen 3:​4, 5; Job 42:3; Mat 16:​21-23.) Niining paagiha gitipigan sa Diyos diha sa iyang inspiradong Pulong ang usa ka rekord nga nagpasundayag kon unsay mahitabo sa dihang ang mga tawo mamati kaniya ug mobuhat sumala sa iyang katuyoan, ug ingon man sa sangpotanan sa dihang sila maghunahuna, mosulti, ug molihok sa mga paagi nga nagpakitag pagbalewala sa Diyos o pagkawalay alamag sa iyang matarong nga mga dalan. Sa laing bahin, ang impormasyon mahitungod sa kasaysayan sa yuta sa wala pa ang tawo (Gen 1:1-26), ang mga hitabo ug mga kalihokan sa langit (Job 1:6-12 ug ubang mga teksto), ug ang mga tagna, maingon man ang mga pagpadayag sa mga katuyoan ug mga doktrina sa Diyos, dili mabatonan sa tawhanong paagi ug kinahanglang ipasa sa labaw kinaiyanhong paagi sa espiritu sa Diyos. Kon bahin sa maalamong mga pulong ug tambag, bisan tuod ang magsusulat tingali nakakat-on ug dako gikan sa iyang personal nga kasinatian sa kinabuhi ug labaw pa gikan sa iyang kaugalingong pagtuon ug paggamit sa mga bahin sa Kasulatan nga natala na, ang paglihok sa espiritu sa Diyos gikinahanglan gihapon aron matino nga takos ang impormasyon nga mahimong bahin sa Pulong sa Diyos nga “buhi ug gamhanan . . . ug makatugkad sa mga hunahuna ug mga tuyo sa kasingkasing.”​—Heb 4:12.

Masabtan kini pinaagi sa mga pulong nga gigamit ni apostol Pablo sa iyang unang sulat ngadto sa mga taga-Corinto. Sa paghatag ug tambag bahin sa kaminyoon ug pagkatagsaanon siya miingon: “Apan ngadto sa uban ako magasulti, oo, ako, dili ang Ginoo . . . ” Ug usab: “Karon mahitungod sa mga ulay ako walay sugo gikan sa Ginoo, apan ako maghatag sa akong hunahuna.” Ug sa kataposan, mahitungod sa babayeng balo, siya nag-ingon: “Apan siya mas malipayon kon siya magpabiling ingon sa kon unsa siya, sumala sa akong hunahuna. Ako nagatuo gayod nga ako nakabaton usab sa espiritu sa Diyos.” (1Co 7:​12, 25, 40) Ang dayag nga kahulogan sa mga pulong ni Pablo mao nga siya walay makutlo nga direktang pagtulon-an ni Ginoong Jesus bahin sa pipila ka butang. Busa si Pablo mihatag sa iyang personal nga hunahuna ingong usa ka apostol nga puno-sa-espiritu. Hinunoa, ang iyang tambag maoy “gihuypan sa Diyos” ug busa nahimong bahin sa Sagradong Kasulatan, nga may samang awtoridad sa ubang mga bahin sa maong Kasulatan.

Tataw nga adunay kalainan tali sa inspiradong mga sinulat sa Bibliya ug sa ubang mga sinulat nga, bisan tuod sa pipila ka paagi mipatim-awng gitultolan ug gigiyahan sa espiritu, dili tukmang ipakasama sa Sagradong Kasulatan. Ingon sa gipakita na, dugang pa sa kanonikal nga mga basahon sa Hebreohanong Kasulatan, dihay ubang mga sinulat, sama sa opisyal nga mga rekord mahitungod sa mga hari sa Juda ug Israel, ug kini, sa daghang kahimtang lagmit nga gisulat sa mga tawo nga debotado sa Diyos. Gigamit gani kini sa pagpanukiduki nga gihimo sa maong mga magsusulat kinsa giinspirar sa pagsulat ug usa ka bahin sa Sagradong Kasulatan. Ingon usab niana ang nahitabo sa mga panahon sa mga apostoles. Dugang pa sa mga sulat nga gilakip diha sa kanon sa Bibliya, walay duhaduha nga dihay daghang uban pang mga sulat nga gisulat sa mga apostoles ug mga ansiyano ngadto sa daghang kongregasyon sa paglabay sa katuigan. Bisan tuod ang mga magsusulat maoy mga tawong giniyahan sa espiritu, sa gihapon ang Diyos wala magbutang sa iyang timbre ingong garantiya nga nag-ila sa maong dugang nga mga sinulat ingong bahin sa walay-sayop nga Pulong sa Diyos. Ang Hebreohanong dili-kanonikal nga mga sinulat lagmit nga naundan ug pipila ka sayop, ug bisan ang dili-kanonikal nga mga sinulat sa mga apostoles lagmit nagpabanaag sa pipila ka bahin sa dili-bug-os nga pagsabot nga nabatonan sa unang mga katuigan sa Kristohanong kongregasyon. (Itandi ang Buh 15:1-32; Gal 2:11-14; Efe 4:11-16.) Hinunoa, maingon nga ang Diyos pinaagi sa iyang espiritu, o aktibong puwersa, naghatag ngadto sa pipila ka Kristohanon ug “katakos sa pag-ila sa inspiradong mga pulong,” siya makagiya usab sa nagamandong lawas sa Kristohanong kongregasyon sa pag-ila kon unsang inspirado nga mga sinulat ang ilakip sa kanon sa Sagradong Kasulatan.​—1Co 12:10; tan-awa ang KANON.

Pag-ila sa Kasulatan Ingong Inspirado.  Ang ebidensiya tataw nga ang tibuok Sagradong Kasulatan, samtang anam-anam nga gidugang nganha sa kanon sa Bibliya, kanunay nga giila sa mga alagad sa Diyos, lakip na ni Jesus ug sa iyang mga apostoles, ingong inspirado. Ang “pagdasig o pag-inspirar” nagpasabot, dili lamang sa pagpausbaw sa kinaadman ug emosyon aron mobating mas malamposon o sensitibo (sama sa sagad nga giingon bahin sa sekular nga mga tigdibuho o mga magbabalak), kondili sa paggama ug mga sinulat nga walay sayop ug nga may samang awtoridad nga samag gisulat sa Diyos mismo. Tungod niini ang mga manalagna nga mitampo sa pagsulat sa Hebreohanong Kasulatan walay hunong sa pagpasidungog sa ilang mga mensahe ngadto sa Diyos, uban sa pahayag, “Mao kini ang giingon ni Jehova,” nga naghimo niana sa kapin sa 300 ka higayon. (Isa 37:33; Jer 2:2; Nah 1:12) Si Jesus ug ang iyang mga apostoles masaligong nagkutlo sa Hebreohanong Kasulatan ingong kaugalingong pulong sa Diyos nga gipamulong pinaagi sa tinudlong mga magsusulat, sa ingon nakatino sa katumanan ug  ingong kinalabwang awtoridad sa bisan unsa nga panaglantugi. (Mat 4:4-10; 19:3-6; Luc 24:44-48; Ju 13:18; Buh 13:33-35; 1Co 15:​3, 4; 1Pe 1:16; 2:​6-9) Kini naundan sa “sagradong mga pahayag sa Diyos.” (Rom 3:​1, 2; Heb 5:12) Human ipatin-aw sa Hebreohanon 1:1 nga ang Diyos namulong ngadto sa Israel pinaagi sa mga manalagna, si Pablo mikutlo gikan sa ubay-ubayng mga basahon sa Hebreohanong Kasulatan, nga nagpresentar sa mga teksto nga samag kini gipamulong ni Jehova nga Diyos mismo. (Heb 1:5-13) Itandi ang susama nga mga paghisgot sa balaang espiritu sa Buhat 1:16; 28:25; Hebreohanon 3:7; 10:15-17.

Sa pagpakita sa iyang bug-os nga pagtuo sa pagkawalay sayop sa Sagradong mga Sinulat, si Jesus miingon nga “ang Kasulatan dili mahimong walay pulos” (Ju 10:​34, 35) ug nga “mas dali pang mahanaw ang langit ug ang yuta kay sa usa ka kinagamyang letra o sa usa ka tipik sa letra nga mahanaw sa bisan unsa nga paagi gikan sa Balaod ug dili matuman ang tanang butang.” (Mat 5:18) Giingnan niya ang mga Saduseo nga sila nasayop labot sa pagkabanhaw tungod kay “wala kamo mahibalo sa Kasulatan ni sa gahom sa Diyos.” (Mat 22:29-32; Mar 12:24) Andam siya nga magpadakop ug mamatay tungod sa pagkahibalo nga kini mahitabo ingong katumanan sa sinulat nga Pulong sa Diyos, ang Sagradong Kasulatan.​—Mat 26:54; Mar 14:​27, 49.

Siyempre, kini nga mga pahayag mapadapat sa Hebreohanong Kasulatan sa wala pa ang Kristohanong kapanahonan. Ang Kristohanon Gregong Kasulatan tataw usab nga gipahayag ug gidawat ingong inspirado (1Co 14:37; Gal 1:​8, 11, 12; 1Te 2:13), ug si apostol Pedro sa usa ka pahayag naglakip sa mga sulat ni Pablo sa uban pang bahin sa Kasulatan. (2Pe 3:​15, 16) Sa ingon ang tibuok hugpong sa Kasulatan naglangkob sa nahiusa ug nagkauyon nga sinulat nga Pulong sa Diyos.​—Efe 6:17.

Awtoridad sa mga Kopya ug mga Hubad. Busa, ang bug-os nga kawalay sayop angayng ipasidungog sa sinulat nga Pulong sa Diyos. Matuod kini sa orihinal nga mga sinulat, ug wala nay usa niana nga naglungtad karon. Ang mga kopya sa maong orihinal nga mga sinulat ug ang mga hubad nga gihimo sa daghang pinulongan dili ikaingon nga wala gayoy sayop. Hinunoa, adunay lig-ong ebidensiya ug maayong katarongan sa pagtuo nga ang mabatonan nga mga manuskrito sa Sagradong Kasulatan nagtagana gayod ug halos eksakto nga mga kopya sa sinulat nga Pulong sa Diyos, nga ang mga punto nga giduhaduhaan gamay rag epekto sa diwa sa mensahe nga gipasa. Ang mismong katuyoan sa Diyos sa pag-andam sa Sagradong Kasulatan ug ang inspiradong pahayag nga “ang pulong ni Jehova magpadayon hangtod sa kahangtoran” nagpasalig nga si Jehova nga Diyos nagpreserbar sa pangsulod nga kalunsay sa Kasulatan latas sa kasiglohan.​—1Pe 1:25.

Unsay hinungdan sa mga kalainan sa mga pulong sa mga kinutlo gikan sa Hebreohanong Kasulatan diha sa Kristohanon Gregong Kasulatan?

Ang mga magsusulat sa Kristohanon Gregong Kasulatan sa daghang higayon dayag nga migamit sa hubad sa Gregong Septuagint sa pagkutlo gikan sa Hebreohanong Kasulatan. Usahay ang hubad sa Septuagint nga ilang gikutlo, medyo lahi gikan sa mabasa sa Hebreohanong Kasulatan karon (sanglit ang kadaghanan sa mga hubad karong adlawa gipasukad sa Hebreohanong Masoretiko nga teksto nga sukad pa sa mga ikanapulo nga siglo K.P.). Ingong pananglitan, ang gikutlo ni Pablo sa Salmo 40:6 naundan sa ekspresyon nga “apan ikaw nag-andam ug lawas alang kanako,” usa ka ekspresyon nga makaplagan diha sa Septuagint. (Heb 10:​5, 6) Ang mabatonan nga Hebreohanong mga manuskrito sa Salmo 40:​6, imbes naundan niana nga ekspresyon, naundan sa mga pulong nga “kining akong mga igdulungog gibuksan mo.” Dili matino kon ang orihinal nga Hebreohanong teksto naundan ba sa prase nga makaplagan diha sa Septuagint. Bisan unsa pa ang kahimtang, ang espiritu sa Diyos naggiya kang Pablo sa iyang pagkutlo, ug busa kini nga mga pulong adunay awtoridad gikan sa Diyos. Kini wala magkahulogan nga ang tibuok Septuagint nga hubad isipon nga inspirado; apan kadtong mga bahin nga gikutlo sa inspiradong Kristohanon nga mga magsusulat nahimong mahinungdanong bahin sa Pulong sa Diyos.

Sa pipila ka kahimtang ang mga kinutlo ni Pablo ug sa uban pa lahi gikan sa Hebreohanon ug Gregong mga teksto ingon sa makaplagan sa mabatonang mga manuskrito. Apan, ang mga kalainan gagmay ra kaayo, ug nakita sa pagsusi nga kini maoy tungod sa pagbatbat sa mga pamulong sa laing paagi, pagsumaryo, sa paggamit ug mga termino nga samag kahulogan, o sa pagdugang ug makapatin-awng mga pulong o mga prase. Ang Genesis 2:​7, pananglitan, nag-ingon nga “ang tawo nahimong buhing kalag,” samtang si Pablo sa pagkutlo niini nga bahin miingon: “Sa ingon nahisulat kini: ‘Ang unang tawo nga si Adan nahimong buhing kalag.’” (1Co 15:45) Ang iyang pagdugang sa mga pulong nga “unang” ug “nga si Adan” nagpasiugda sa kalainan nga iyang gisaysay tali kang Adan ug kang Kristo. Ang pagsal-ot maoy bug-os nga nahiuyon sa mga kamatuoran nga natala sa Kasulatan ug wala gayod magtuis sa diwa o kaundan  sa teksto nga gikutlo. Kadtong mga gisulatan ni Pablo may mga kopya (o mga hubad) sa Hebreohanong Kasulatan nga mas karaan pa kay sa atong nabatonan karong adlawa ug makasusi sa iyang mga kinutlo sa paagi nga sama sa gihimo sa katawhan sa Berea. (Buh 17:​10, 11) Ang paglakip niini nga mga sinulat diha sa kanon sa Sagradong Kasulatan sa Kristohanong kongregasyon sa unang siglo nagpamatuod sa ilang pagdawat niini nga mga kinutlo ingong bahin sa inspiradong Pulong sa Diyos.​—Itandi usab ang Zac 13:7 sa Mat 26:31.

“Inspiradong mga Pahayag”​—Matuod ug Bakak. Ang Gregong pulong nga pneuʹma (espiritu) gigamit sa linaing paagi sa pipila ka sinulat sa mga apostoles. Pananglitan, diha sa 2 Tesalonica 2:2 si apostol Pablo nag-awhag sa iyang mga igsoon sa Tesalonica nga dili makuratan o matay-og sa ilang pangatarongan gumikan “sa usa ka inspiradong pahayag [sa literal, “espiritu”] o sa usa ka binaba nga mensahe o sa usa ka sulat nga daw gikan kanamo, nga nag-ingong ang adlaw ni Jehova ania na.” Tataw nga gigamit ni Pablo ang pulong nga pneuʹma (espiritu) maylabot sa paagi sa pagkomunikar, sama sa “binaba nga mensahe” o “sulat.” Tungod niini ang Commentary on the Holy Scriptures ni Lange (p. 126) nag-ingon bahin niini nga teksto: “Pinaagi niini ang Apostol nagtumong sa usa ka espirituwal nga opinyon, pagpanagna kunohay, pamulong sa usa ka manalagna.” (Gihubad ug giedit ni P. Schaff, 1976) Ang Word Studies in the New Testament ni Vincent nag-ingon: “Pinaagi sa espiritu. Pinaagig matagnaong mga pamulong sa mga indibiduwal diha sa Kristohanong mga panagkatigom, nga nangangkong may awtoridad sa mga pagpadayag gikan sa Diyos.” (1957, Tomo IV, p. 63) Busa, samtang ang ubang mga hubad naghubad lamang sa pneuʹma niining tekstoha ug sa susamang mga teksto ingong “espiritu,” ang ubang mga hubad naghubad nga “mensahe sa Espiritu” (AT), “panagna” (JB), “pagdasig” (D’Ostervald; Segond [Pranses]), “inspiradong pahayag” (NW).

Gipatin-aw sa mga pulong ni Pablo nga adunay matuod nga “inspiradong mga pahayag” ug bakak nga inspiradong mga pahayag. Iyang gihisgotan kining duha ka matang diha sa 1 Timoteo 4:1 sa dihang siya miingon nga “ang inspiradong pulong [gikan sa balaang espiritu ni Jehova] nag-ingon gayod nga sa ulahing mga yugto sa panahon adunay pipila nga mangahulog gikan sa pagtuo, nga magtagad sa nagpahisalaag nga inspiradong mga pulong ug mga pagtulon-an sa mga demonyo.” Kini nagpaila sa tinubdan sa bakak nga “inspiradong mga pulong” ingong ang mga demonyo. Kini gipaluyohan sa panan-awon nga gihatag kang apostol Juan nga niana siya nakakita ug “tulo ka mahugawng inspirado nga mga pahayag,” nga morag baki, nanggula gikan sa mga baba sa dragon, sa mapintas nga mananap, ug sa mini nga manalagna, ug iyang espesipikong giingon nga kini nga mga pahayag maoy “inspirado sa mga demonyo,” aron tigomon ang mga hari sa yuta ngadto sa gubat sa Har–Magedon.​—Pin 16:13-16.

Busa, may maayong katarongan nga giawhag ni Juan ang mga Kristohanon sa ‘pagsulay sa inspiradong mga pahayag aron masuta kon kini nagagikan ba gayod sa Diyos.’ (1Ju 4:1-3; itandi ang Pin 22:6.) Dayon iyang gipakita nga ang matuod nga inspiradong mga pahayag sa Diyos midangat pinaagi sa tinuod nga Kristohanong kongregasyon, dili pinaagi sa dili-Kristohanong kalibotanon nga mga tinubdan. Siyempre, ang mga pulong ni Juan maoy inspirado ni Jehova nga Diyos, apan bisan gawas pa niana, ang sulat ni Juan naghan-ay na ug lig-ong pundasyon sa paghimog prangka nga pahayag: “Siya nga nakabaton ug kahibalo sa Diyos nagapatalinghog kanato; siya nga dili gikan sa Diyos dili magpatalinghog kanato. Niini nga paagi atong maila ang inspiradong pahayag sa kamatuoran ug ang inspiradong pahayag sa kasaypanan.” (1Ju 4:6) Halayo sa pagkadogmatiko, si Juan nagpakita nga siya ug ang ubang tinuod nga mga Kristohanon nagpasundayag sa bunga sa espiritu sa Diyos, panguna ang gugma, ug nagpamatuod pinaagi sa ilang maayong panggawi ug matinud-anong sinultihan nga sila gayod “nagalakaw diha sa kahayag” nga kahiusa sa Diyos.​—1Ju 1:5-7; 2:3-6, 9-11, 15-17, 29; 3:​1, 2, 6, 9-18, 23, 24; itandi ang Tit 1:16.