Sa Kasulatan ang pulong nga “pagdumot” adunay lainlaing mga kahulogan. Kini mahimong magtumong sa hilabihang pagkamabatokon, padayong kayugot nga sagad inubanan sa tinguha sa pagdaot. Ang maong pagdumot lagmit mahimong usa ka nangibabawng emosyon nga magtinguha sa paghimog kadaot sa gidumtan. Ang “pagdumot” mahimong magpasabot usab sa usa ka kusganong pag-ayad apan walay bisan unsang tuyo sa pagdaot sa gidumtan, hinuon maningkamot sa paglikay niini tungod kay mibatig kasilag niini. Gigamit usab sa Bibliya ang pulong nga “pagdumot” aron ipasabot ang mas menos nga paghigugma. (Gen 29:​31, 33; Deu 21:​15, 16) Pananglitan, si Jesu-Kristo miingon: “Kon adunay moanhi kanako ug siya dili magadumot sa iyang amahan ug inahan ug asawa ug mga anak ug mga igsoong lalaki ug mga igsoong babaye, oo, ug bisan sa iyang kaugalingong kalag, siya dili mahimong akong tinun-an.” (Luc 14:26) Dayag nga wala ipasabot ni Jesus nga ang iyang mga tinun-an angayng mobatig pagkamabatokon o kasilag sa ilang mga pamilya ug sa ilang kaugalingon, tungod kay wala kini mahiuyon sa ubang mga teksto sa Kasulatan.​—Itandi ang Mar 12:29-31; Efe 5:​28, 29, 33.

Ang balaod sa Diyos ngadto sa Israel nag-ingon: “Dili ka magdumot sa imong igsoon diha sa imong kasingkasing.” (Lev 19:17) Ang usa sa mga kinahanglanon alang sa usa ka tawo nga nagpresentar sa iyang kaugalingon ingong dili-tinuyong nakabuno ug buot makabaton ug kahilwasan diha sa mga siyudad nga dalangpanan mao nga siya kinahanglang wala magdumot sa usa nga gipatay.​—Deu 19:​4, 11-13.

Dumtan ba ang mga Kaaway? Ang tambag ni Jesus nga higugmaon ang mga kaaway bug-os nga nahiuyon sa tinuod nga diwa sa Hebreohanong Kasulatan. (Mat 5:44) Giila sa matinumanong si Job nga sayop gayod nga mobatig kalipay tungod kay nakaagom ug katalagman kadtong hilabihang nagdumot kaniya. (Job 31:29) Gisugo sa Moisesnong Balaod ang mga Israelinhon sa pagtabang sa ubang mga Israelinhon nga tingali giisip nila ingong ilang mga kaaway. (Ex 23:​4, 5) Inay nga malipay tungod kay nakaagom ug kadaot ang usa ka kaaway, ang mga alagad sa Diyos gisugo: “Kon ang nagdumot kanimo gigutom, hatagi siya ug tinapay nga makaon; ug kon siya giuhaw, hatagi siya ug tubig nga mainom.”​—Pr 24:​17, 18; 25:21.

Ang ideya nga dumtan ang mga kaaway maoy usa sa mga butang nga gidugang sa Hudiyong mga magtutudlo sa tradisyon nganha sa balaod sa Diyos. Sanglit gilatid sa Balaod nga higugmaon sa mga Israelinhon ang ilang mga silingan (Lev 19:18), gituohan niini nga mga magtutudlo nga kini nagpasabot sa pagdumot sa ilang mga kaaway. Ang “higala” ug “silingan” sa ulahi giisip ingong mapadapat lamang ngadto sa mga Hudiyo, samtang ang tanang uban pa giisip nga kinaiyanhong mga kaaway. Gumikan sa ilang naandang pagsabot sa “silingan” ug tungod sa tradisyon nga nag-aghat nga dumtan ang mga Hentil, tatawng masabot kon nganong ilang gidugang ang dili-awtorisadong mga pulong nga “ug dumtan ang imong kaaway” nganha sa gipahayag sa balaod sa Diyos.​—Mat 5:43.

Sa kasukwahi, ang Kristohanon obligado sa paghigugma sa iyang mga kaaway, buot ingnon, kadtong naghimo sa ilang kaugalingon nga personal nga mga kaaway. Ang maong gugma (Gr., a·gaʹpe) dili kay emosyon lamang nga pinasukad sa personal nga pagbati, nga sagad maoy gituohan, kondili usa kini ka moral o makatilingbanon nga gugma nga pinasukad sa kinabubut-ong pag-uyon tungod sa prinsipyo, katungdanan, ug sa kon unsay husto, nga sinserong nagtinguha sa kaayohan sa uban subay sa kon unsay matarong. Ang a·gaʹpe (nga gugma) magbuntog gayod sa personal nga mga panagdumtanay, nga dili tugotang kini nga mga panagdumtanay magpahinabo sa usa nga mobiya sa matarong nga mga prinsipyo o kaha manimalos. Bahin kanilang mosupak sa iyang Kristohanong pagkinabuhi ug molutos kaniya, nga nagabuhat niini tungod sa kawalay-alamag, ang alagad sa Diyos mag-ampo gani alang kanila nga unta ang ilang mga mata mabuksan aron makakita sa kamatuoran bahin sa Diyos ug sa Iyang mga katuyoan.​—Mat 5:44.

Hustong Pagdumot. Bisan pa niana, may pipila ka kahimtang ug mga panahon nga husto ang pagdumot. “Adunay . . . panahon sa paghigugma ug panahon sa pagdumot.” (Ecc 3:​1, 8) Bisan gani si Jehova gihisgotan nga nagdumot kang Esau. (Mal 1:​2, 3) Apan kini nga pagdumot dili kay kagustohan lamang sa Diyos. Gipakita ni Esau nga siya dili takos sa gugma ni Jehova tungod kay iyang gitamay ang katungod sa pagkapanganay ug gibaligya kini, sa ingon gitamay usab ang mga saad ug mga panalangin sa Diyos nga nalangkit niini. Dugang pa, iyang gitinguha nga patyon ang iyang igsoong si Jacob. (Gen 25:32-34; 27:41-43; Heb 12:14-16) Gidumtan usab sa Diyos ang mapahitas-ong mga mata, bakakon nga dila, mga kamot nga nagaula ug inosenteng dugo, usa ka kasingkasing nga nagamugnag madaotong mga laraw, mga  tiil nga nagadali sa pagdalagan ngadto sa pagkadaotan, usa ka bakakong saksi, kang bisan kinsa nga nagapahinabog panaglalis sa taliwala sa mga kaigsoonan, sa pagkatinuod, kang bisan kinsa ug sa bisan unsang butang nga bug-os supak kang Jehova ug sa iyang matarong nga mga balaod.​—Pr 6:16-19; Deu 16:22; Isa 61:8; Zac 8:17; Mal 2:16.

Unsang matanga sa pagdumot nga kinahanglang ugmaron sa mga alagad sa Diyos?

Sa pagpakitag tinuod nga pagkamaunongon kang Jehova, ang iyang mga alagad magadumot sa kon unsa ug kinsa ang iyang gidumtan. (2Cr 19:2) “Dili ba gidumtan ko ang mga nagdumot pag-ayo kanimo, Oh Jehova, ug dili ba gibati ko ang kaluod sa mga nagasukol kanimo? Gidumtan ko sila uban sa bug-os nga pagdumot. Sila nahimong tinuod ko nga mga kaaway.” (Sal 139:​21, 22) Apan kini nga pagdumot wala magtinguha sa paghimog kadaot sa uban ug dili samag kahulogan sa kasilag o tinguha sa paghimog kadaot. Hinunoa, kini maoy pagpakitag bug-os nga pagkasilag sa daotan, nga naglikay sa daotan ug niadtong hilabihang nagdumot kang Jehova. (Rom 12:​9, 17, 19) Angay gayong dumtan sa mga Kristohanon kadtong dili na mabag-o nga mga kaaway sa Diyos, sama sa Yawa ug sa iyang mga demonyo, ingon man sa mga tawo nga tinuyong nakigbatok kang Jehova.

Bisan tuod wala higugmaa sa mga Kristohanon kadtong naghimo sa dili-takos nga kalulot sa Diyos ingong katarongan alang sa malaw-ayng panggawi, wala nila dumti ang mga tawo nga nalangkit sa daotang buhat apan takos nga pakitaag kaluoy. Inay nga dumtan ang mahinulsolon nga mamumuhat ug daotan, gidumtan nila ang daotang buhat, oo, ‘bisan ang pang-ilalom nga besti nga nahugawan sa unod.’​—Jud 4, 23.

Paglikay sa Dili-Hustong Pagdumot. Sa dihang nahimong mga Kristohanon, ang mga tawo nga nagdumtanay sa usag usa dili na mobuhat niana. (Tit 3:3) Ang usa nga nagdumot sa iyang igsoon naglakaw pa gihapon sa kangitngit, ug ang bisan unsa niyang pangangkon nga siya nahigugma sa Diyos maoy kabakakan gayod. Ang pagdumot sa usa ka igsoon maoy katumbas sa pagbuno.​—1Ju 2:​9, 11; 4:20; 3:15.

Ang pagpadaog sa emosyon mosangpot sa dili timbang nga panglantaw sa tawo bahin sa gugma ug sa pagdumot, sama sa nahitabo kang David maylabot sa iyang anak nga lalaking si Absalom. (2Sa 18:33; 19:1-6) Busa, mao man usab, “ang nagapugong sa iyang bunal nagadumot sa iyang anak, apan ang nahigugma kaniya nagapangita kaniya uban ang disiplina.”​—Pr 13:24.

Pinaagi sa pagtahod sa pribasiya sa uban ug sa pagpakitag mahigugmaong konsiderasyon, malikayan sa usa ka tawo nga siya dumtan. Busa ang tambag mao: “Ayaw pakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo, aron siya dili mapul-an kanimo ug magdumot kanimo.”​—Pr 25:17.