Pagkalabaw sa pagmando o gahom; ang dominyo o pagmando sa usa ka ginoo, hari, emperador, o sa susamang mga katungdanan; ang gahom nga mao gayoy magbuot sa pangagamhanan sa usa ka estado.

Sa Hebreohanong Kasulatan ang pulong nga ʼAdho·naiʹ kanunayng makita, ug ang ekspresyon nga ʼAdho·naiʹ Yehwihʹ makita sa 285 ka higayon. Ang ʼAdho·naiʹ mao ang plural sa ʼa·dhohnʹ, nga nagkahulogang “ginoo; agalon.” Ang plural nga ʼadho·nimʹ mahimong ipadapat ngadto sa mga tawo diha sa yano nga plural, sama sa “mga ginoo,” o “mga agalon.” Apan ang termino nga ʼAdho·naiʹ nga walay gidugang nga suffix kanunayng gigamit diha sa Kasulatan labot sa Diyos, diin ang plural niini gigamit sa pagpaila sa pagkahamili o pagkahalangdon. Kini sagad kaayong gihubad sa mga maghuhubad ingong “Ginoo.” Sa dihang kini makaplagan uban sa ngalan sa Diyos (ʼAdho·naiʹ Yehwihʹ), sama pananglitan sa Salmo 73:​28, ang ekspresyon gihubad nga “Ginoong DIYOS” (AT, KJ, RS); “Ginoong Diyos” (Dy [72:28]); “Ginoo, akong Agalon” (Kx [72:28]); “Ginoong Jehova” (Yg); “Soberanong Ginoong Jehova” (NW). Sa Salmo 47:9; 138:5; 150:​2, ang hubad ni Moffatt naggamit sa pulong nga “soberano,” apan dili ingong hubad sa ʼAdho·naiʹ.

Ang Gregong pulong nga de·spoʹtes nagkahulogang usa nga naghupot ug kinatas-ang awtoridad, o bug-os nga pagpanag-iya ug dili-mapugngang gahom. (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, 1981, Tomo 3, pp. 18, 46) Kini gihubad nga “ginoo,” “agalon,” “tag-iya,” ug kon gamiton sa direktang pagtawag sa Diyos kini gihubad nga “Ginoo” (KJ, Yg, ug uban pa), “Magmamando sa tanan” (Kx), “Soberanong Ginoo” (NW), diha sa Lucas 2:​29, Buhat 4:​24, ug Pinadayag 6:10. Sa ulahing teksto, diha sa Knox, The New English Bible, Moffatt, ug sa Revised Standard Version mabasa ang “Soberanong Ginoo”; sa hubad ni Young ug sa Kingdom Interlinear mabasa ang “agalon.”

Busa, bisan tuod ang Hebreohanon ug Gregong mga teksto walay bulag nga mahubitong pulong alang sa “soberano,” ang diwa nalangkob diha sa mga pulong nga ʼAdho·naiʹ ug de·spoʹtes sa dihang kini gamiton diha sa Kasulatan alang kang Jehova nga Diyos, diin ang paghubit nagpasabot sa pagkahamili sa iyang pagkaginoo.

Pagkasoberano ni Jehova. Si Jehova nga Diyos mao ang Soberano sa uniberso (“soberano sa kalibotan,” Sal 47:​9, Mo) tungod sa iyang Pagkamaglalalang, sa iyang pagka-Diyos, ug sa iyang pagkalabaw sa tanan ingong ang Labing Gamhanan. (Gen 17:1; Ex 6:3; Pin 16:14) Siya ang Tag-iya sa tanang butang ug ang Tinubdan sa tanang awtoridad ug gahom, ang Supremong Magmamando sa kagamhanan. (Sal 24:1; Isa 40:21-23; Pin 4:11; 11:15) Ang salmista miawit bahin kaniya: “Si Jehova lig-ong nagtukod sa iyang trono didto sa kalangitan; ug ang iyang gingharian nagagahom ibabaw sa tanang butang.” (Sal 103:19; 145:13) Ang mga tinun-an ni Jesus nag-ampo, nga nagtawag sa Diyos: “Soberanong Ginoo, ikaw mao ang Usa nga naghimo sa langit ug sa yuta.” (Buh 4:​24, NW; Mo) Ngadto sa nasod sa Israel, gihuptan sa Diyos ang tanang tulo ka sanga sa kagamhanan, ang hudisyal, ang lehislatibo, ug ang ehekutibo. Ang manalagnang si Isaias miingon: “Si Jehova mao ang atong Maghuhukom, si Jehova mao ang atong Maghahatag-lagda, si Jehova mao ang atong Hari; siya mismo magluwas kanato.” (Isa 33:22) Si  Moises naghatag ug talagsaong kahubitan sa Diyos ingong Soberano diha sa Deuteronomio 10:17.

Diha sa iyang soberanong posisyon si Jehova adunay katungod ug awtoridad sa pagdelegar ug mga responsibilidad sa pagmando. Si David gihimong hari sa Israel, ug gihisgotan sa Kasulatan ang ‘gingharian ni David’ nga daw kini iyang gingharian. Apan si David miila kang Jehova ingong ang dakong Soberanong Magmamando, nga nag-ingon: “Imo, Oh Jehova, ang pagkadako ug ang pagkagamhanan ug ang katahom ug ang kahalangdon ug ang dignidad; tungod kay ang tanang butang sa mga langit ug sa yuta imo. Imo ang gingharian, Oh Jehova, ang Usa usab nga nagpataas sa imong kaugalingon ingong pangulo ibabaw sa tanan.”​—1Cr 29:11.

Yutan-ong mga Magmamando. Ang mga magmamando sa kanasoran sa yuta naggamit sa ilang limitadong pagmando tungod sa pagtugot sa Soberanong Ginoong Jehova. Nga ang politikal nga mga kagamhanan wala makabaton sa ilang awtoridad gikan sa Diyos, sa ato pa, nga sila wala magalihok tungod kay nakabaton ug bisan unsang awtoridad o gahom gikan kaniya, gipakita sa Pinadayag 13:​1, 2, diin ang mapintas nga mananap nga may pito ka ulo ug napulo ka sungay giingong nakabaton ‘sa iyang gahom ug sa iyang trono ug sa dakong awtoridad’ gikan sa Dragon, si Satanas nga Yawa.​—Pin 12:9; tan-awa ang MANANAP, SIMBOLIKO NGA MGA.

Busa, bisan tuod ang Diyos nagtugot sa nagkalainlaing mga pagmando sa mga tawo nga motungha ug mahanaw, ang usa sa ilang gamhanang mga hari, human makapasundayag sa iyang kaugalingong kasinatian sa kamatuoran sa pagkasoberano ni Jehova, naaghat sa pag-ingon: “Ang iyang pagmando maoy pagmando nga hangtod sa panahong walay tino ug ang iyang gingharian maoy hangtod sa sunodsunod nga mga kaliwatan. Ug ang tanang molupyo sa yuta ginaisip nga walay bili lamang, ug siya nagabuhat sumala sa iyang kabubut-on taliwala sa mga panon sa kalangitan ug sa mga molupyo sa yuta. Ug walay usa nga makapugong sa iyang kamot o nga makaingon kaniya, ‘Unsa ang imong ginabuhat?’”​—Dan 4:​34, 35.

Busa, hangtod nga kabubut-on pa sa Diyos nga tugotan ang pagmando sa hinimog-tawo nga mga kagamhanan, ang sugo ni apostol Pablo sa mga Kristohanon mapadapat: “Magpasakop ang tanang kalag sa labaw nga mga awtoridad, kay walay awtoridad gawas nga pinaagi sa Diyos; ang nagalungtad nga mga awtoridad napahimutang sa ilang relatibong mga posisyon pinaagi sa Diyos.” Dayon ang apostol nagpunting nga sa dihang ang maong mga kagamhanan molihok sa pagsilot sa usa nga naghimog daotan, ang ‘labaw nga awtoridad’ o magmamando (bisan tuod dili usa ka matinumanon nga magsisimba sa Diyos) nagalihok sa dili-direktang paagi ingong usa ka ministro sa Diyos diha niining partikular nga katungdanan, nga nagpahayag ug kapungot batok sa usa nga nagbuhat ug daotan.​—Rom 13:1-6.

Kon bahin sa maong mga awtoridad nga “napahimutang sa ilang relatibong mga posisyon pinaagi sa Diyos,” ang Kasulatan nagpakita nga kini wala magpasabot nga ang Diyos maoy nagtukod niini nga mga kagamhanan o nga siya nagpaluyo niini. Hinunoa, iyang gimaniobra kini aron sa pagtuman sa iyang maayong katuyoan, labot sa iyang kabubut-on bahin sa iyang mga alagad dinhi sa yuta. Si Moises miingon: “Sa dihang gihatagan sa Labing Hataas ang kanasoran ug panulondon, sa dihang gibulag niya ang mga anak ni Adan gikan sa usag usa, gipiho niya ang utlanan sa mga katawhan sumala sa gidaghanon sa mga anak sa Israel.”​—Deu 32:8.

Ang Anak sa Diyos Ingong Hari. Human mapukan ang kataposang hari nga milingkod sa “trono ni Jehova” sa Jerusalem (1Cr 29:23), ang manalagnang si Daniel gihatagan ug panan-awon nga naghulagway sa umaabot nga pagtudlo sa kaugalingong Anak sa Diyos sa pag-alagad ingong Hari. Ang posisyon ni Jehova nahimong tataw kaayo sa dihang siya, ingong ang Karaan sa mga Adlaw, naghatag ug pagmando ngadto sa iyang Anak. Ang asoy nag-ingon: “Ako nagpadayon sa pagtan-aw sa mga panan-awon sa gabii, ug, ania karon! uban sa mga panganod sa kalangitan dihay sama sa anak sa tawo nga nagsingabot; ug siya nakaduol sa Karaan sa mga Adlaw, ug ilang gidala siya sa haduol sa atubangan mismo sa maong Usa. Ug kaniya dihay gihatag nga pagmando ug dignidad ug gingharian, aron ang tanang mga katawhan, nasodnong mga pundok ug mga pinulongan magaalagad gayod kaniya. Ang iyang pagmando maoy usa ka pagmando nga mohangtod sa panahong walay tino nga dili mahanaw, ug ang iyang gingharian dili magun-ob.” (Dan 7:​13, 14) Ang usa ka pagtandi niini nga teksto uban sa Mateo 26:​63, 64 nagpakita gayod nga ang “anak sa tawo” diha sa panan-awon ni Daniel mao si Jesu-Kristo. Siya miduol sa presensiya ni Jehova ug gihatagan ug pagmando.​—Itandi ang Sal 2:​8, 9; Mat 28:18.

Gihagit ang Pagkasoberano ni Jehova. Ang pagkadaotan naglungtad na sa halos tanang katuigan nga naglungtad ang tawo sa yuta sumala sa gipakita sa kronolohiya sa Bibliya. Ang tanang tawo mangamatay, ug ang mga sala ug mga kalapasan batok sa Diyos miuswag. (Rom 5:​12, 15, 16) Sanglit ang Bibliya nagpakita nga ang Diyos naghatag sa tawo ug usa ka hingpit nga sinugdanan, ang mga pangutana mitungha: Sa unsang paagi  ang sala, pagkadili-hingpit, ug pagkadaotan nagsugod? Ug nganong ang Labing Gamhanang Diyos nagtugot niining mga butanga nga magpadayon sulod sa kasiglohan? Ang mga tubag makita diha sa hagit batok sa pagkasoberano sa Diyos nga nagpatungha sa pangunang isyu nga naglangkit sa katawhan.

Kon unsay buot sa Diyos niadtong nag-alagad kaniya. Si Jehova nga Diyos, pinaagi sa iyang mga pulong ug mga buhat, latas sa kasiglohan nagpamatuod nga siya maoy usa ka Diyos sa gugma ug sa dili-takos nga kalulot, nga nagagamit ug hingpit nga hustisya ug paghukom, ug nagpakitag kaluoy ngadto niadtong nagtinguha sa pag-alagad kaniya. (Ex 34:​6, 7; Sal 89:14; tan-awa ang KALUOY; PAGKAMATARONG.) Bisan ngadto sa dili-mapasalamaton ug daotan siya nagpakitag kalulot. (Mat 5:45; Luc 6:35; Rom 5:8) Siya nalipay sa pagpasundayag sa iyang pagkasoberano pinaagi sa gugma.​—Jer 9:24.

Tungod niana, ang matang sa mga tawo nga buot niya sa iyang uniberso mao ang mga tawo nga moalagad kaniya tungod sa gugma kaniya ug tungod sa iyang maayong mga hiyas. Kinahanglang una nilang higugmaon ang Diyos ug ikaduha ang ilang silingan. (Mat 22:37-39) Kinahanglan nilang higugmaon ang pagkasoberano ni Jehova; kinahanglang tinguhaon nila kini ug palabihon kay sa bisan unsa. (Sal 84:10) Kinahanglang sila maoy mga tawo nga, bisan kon posible alang kanila nga mag-independente, mopili sa Iyang pagkasoberano tungod kay sila nahibalo nga ang iyang pagmando mas maalamon, mas matarong, ug mas maayo gayod kay sa uban. (Isa 55:8-11; Jer 10:23; Rom 7:18) Ang maong mga tawo nag-alagad sa Diyos dili tungod kay nahadlok lamang sa iyang pagkalabing gamhanan ni tungod sa hakog nga mga katarongan kondili tungod sa gugma sa iyang pagkamatarong, hustisya, ug kaalam ug tungod sa pagkahibalo sa pagkadako ug sa mahigugmaong-kalulot ni Jehova. (Sal 97:10; 119:104, 128, 163) Sila mopatugbaw duyog kang apostol Pablo: “Oh pagkalawom sa bahandi ug sa kaalam ug sa kahibalo sa Diyos! Pagkadili-matukib sa iyang mga paghukom ug pagkadili-masubay sa iyang mga dalan! Kay ‘kinsa bay nakasabot sa hunahuna ni Jehova, o kinsa bay nahimo niyang magtatambag?’ O, ‘Kinsa bay unang nakahatag kaniya, aron ngadto kaniya pagabayran kini?’ Tungod kay gikan kaniya ug pinaagi kaniya ug alang kaniya ang tanang butang. Ngadto kaniya ang himaya hangtod sa kahangtoran. Amen.”​—Rom 11:33-36.

Sila nakaila sa Diyos, ug ang tinuod nga pagkaila kaniya nagkahulogan sa paghigugma kaniya ug sa pag-unong sa iyang pagkasoberano. Si apostol Juan nagsulat: “Ang tanan nga nagpabiling nahiusa kaniya dili magpakasala; walay usa nga nagpakasala nga nakakita kaniya o nakaila kaniya.” Ug, “Siya nga wala mahigugma wala makaila sa Diyos, tungod kay ang Diyos gugma.” (1Ju 3:6; 4:8) Si Jesus mas nakaila sa iyang Amahan kay kang bisan kinsa. Siya miingon: “Ang tanang butang gitugyan na kanako sa akong Amahan, ug walay usa nga bug-os nakaila sa Anak gawas sa Amahan, ni may usa nga bug-os nakaila sa Amahan gawas sa Anak ug kaniya nga buot sa Anak nga ipadayag siya.”​—Mat 11:27.

Pagkapakyas sa pag-ugmad sa gugma ug pagpabili. Busa, sa dihang ang hagit gihimo batok sa pagkasoberano ni Jehova, kini naggikan sa usa kinsa, bisan tuod nagpahimulos sa mga kaayohan sa pagkasoberano sa Diyos, wala magpabili ug mag-ugmad sa kahibalo sa Diyos ug sa ingon magpalalom sa iyang gugma alang kaniya. Siya maoy usa ka espiritung linalang sa Diyos, usa ka manulonda. Sa dihang ang tawhanong paris nga si Adan ug Eva gibutang sa yuta, kini siya nakakitag kahigayonan sa pag-atake sa pagkasoberano sa Diyos. Una, iyang gisulayan (nga nagmalamposon) sa pagpatalikod si Eva, dayon si Adan, gikan sa pagpasakop sa pagkasoberano sa Diyos. Siya naglaom nga makatukod ug kaindig nga pagkasoberano.

Bahin kang Eva, ang tawo nga unang giduol, tino nga siya wala magpabili sa iyang Maglalalang ug Diyos, ug wala niya pahimusli ang iyang kahigayonan sa pagkaila kaniya. Siya namati sa tingog sa usa ka mas ubos nga linalang, nga mipatim-awng ang halas, apan sa pagkatinuod ang rebelyosong manulonda. Ang Bibliya wala maghisgot nga siya nahibulong sa pagkadungog nga misulti ang halas. Kini nag-ingon nga ang halas mao “ang labing mabinantayon sa tanang ihalas nga mananap sa kapatagan nga gibuhat ni Jehova nga Diyos.” (Gen 3:1) Kon kini ba mikaon sa gidiling bunga “sa kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan” ug dayon daw nahimong maalamon, makasulti na, wala iasoy. Ang rebelyosong manulonda, nga migamit sa halas sa pagpakigsulti kaniya, mitanyag (ingon sa gihunahuna sa babaye) sa kahigayonan nga mahimong independente, “mahisama sa Diyos, nga mahibalo sa maayo ug sa daotan,” ug nagmalamposon sa pagkombinsir kaniya nga siya dili mamatay.​—Gen 2:17; 3:​4, 5; 2Co 11:3.

Si Adan, kinsa wala usab magpakitag pagpabili ug gugma sa iyang Maglalalang ug Magtatagana sa dihang miatubang sa pag-alsa sulod sa iyang panimalay, ug kinsa wala magpakitag pagkamaunongon sa pagbarog dapig sa iyang Diyos sa dihang nailalom sa pagsulay, nagpadaog sa pagkamaaghaton ni Eva. Siya dayag nga nawad-an ug pagtuo sa Diyos ug sa Iyang katakos sa pagtagana sa tanang maayong mga butang alang sa Iyang maunongong  alagad. (Itandi ang gisulti ni Jehova ngadto kang David human siya makasala kang Bat-seba, diha sa 2Sa 12:7-9.) Si Adan usab mopatim-awng nahiubos pa hinuon kang Jehova, ingon sa gipakita sa iyang tubag sa dihang gipangutana bahin sa iyang sayop nga buhat: “Ang babaye nga imong gihatag aron makauban nako, siya ang naghatag kanako sa bunga gikan sa kahoy ug busa ako mikaon.” (Gen 3:12) Wala siya motuo sa bakak sa Halas nga siya dili mamatay, sama sa pagtuo ni Eva, apan si Adan ug Eva parehong mipili nga magkinaugalingon ug mirebelde batok sa Diyos.​—1Ti 2:14.

Si Adan dili makaingon nga, “Ako gisulayan sa Diyos.” Apan, kini nga prinsipyo mapadapat: “Ang matag usa masulayan pinaagi sa pagkaganoy ug pagkahaylo sa iyang kaugalingong tinguha. Unya ang tinguha, sa dihang kini makapanamkon na, manganak ug sala; unya, ang sala, sa dihang kini mahingpit na, manganak ug kamatayon.” (San 1:13-15) Sa ingon, ang tulo ka rebelde​—ang manulonda, si Eva, ug si Adan​—migamit sa kaugalingong pagbuot nga gihatag sa Diyos kanila, sa pagliso gikan sa pagkawalay sala ngadto sa tinuyo nga pagpakasala.​—Tan-awa ang PAGKAHINGPIT, KAHINGPITAN; SALA.

Ang butang nga nahimong isyu. Unsa ang gihagit dinhi? Kinsa ang gipakaulawan ug gitamay niining hagit nga gihimo sa manulonda nga sa ulahi gitawag ug Satanas nga Yawa, nga naghagit kang Adan nga gipaluyohan sa iyang rebelyosong buhat? Ang pagkasupremo ba ni Jehova, ang paglungtad sa iyang pagkasoberano? Ang pagkasoberano ba sa Diyos nameligro? Dili, kay si Jehova adunay kinatas-ang awtoridad ug gahom, ug walay si bisan kinsa sa langit ug sa yuta nga makakuha niini gikan sa iyang kamot. (Rom 9:19) Busa ang hagit maoy bahin gayod sa katungod, pagkaangayan, ug pagkamatarong sa pagkasoberano sa Diyos​—kon ang iyang pagkasoberano gigamit ba o wala gamita sa dungganon, matarong nga paagi, ug sa labaw nga ikaayo sa iyang mga sakop. Kini gipakita sa iyang paagi sa pagduol kang Eva: “Tinuod ba nga miingon ang Diyos nga dili gayod kamo makakaon gikan sa tanang kahoy sa tanaman?” Dinhi ang Halas nagpasabot nga dili katuohan ang maong butang​—nga ang Diyos hilabihan kamapig-oton, nga naghikaw sa butang nga adunay katungod ang tawhanong paris.​—Gen 3:1.

Unsa ang “kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan”?

Pinaagi sa pagkaon sa bunga sa “kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan,” si Adan ug Eva nagpakita sa ilang pagrebelde. Ang Maglalalang, ingong Unibersohanong Soberano, bug-os nga milihok subay sa iyang katungod sa paghimo sa balaod mahitungod sa kahoy, kay si Adan, ingong usa ka linalang nga persona, ug dili soberano, may mga limitasyon, ug siya kinahanglang moila niini nga kamatuoran. Alang sa kalinaw ug panaghiusa sa uniberso, gihatag nganha sa tanang may kabuot nga mga linalang ang katungod sa pag-ila ug pagpaluyo sa pagkasoberano sa Maglalalang. Ipasundayag ni Adan ang iyang pag-ila niini nga kamatuoran pinaagi sa dili pagkaon sa bunga niana nga kahoy. Sanglit siya mahimong amahan sa usa ka yuta nga puno sa katawhan, kinahanglan siyang magmasinugtanon ug magmaunongon, bisan sa kinagamyang butang. Ang prinsipyo nga nalangkit mao: “Ang tawo nga kasaligan sa labing gamay kasaligan usab sa dako, ug ang tawo nga dili-matarong sa gamay dili-matarong usab sa dako.” (Luc 16:10) Si Adan adunay katakos alang sa maong hingpit nga pagkamasinugtanon. Dayag nga walay kinaiyanhong daotan diha sa bunga sa kahoy mismo. (Dili ang seksuwal nga relasyon ang butang nga gidili, sanglit ang Diyos nagsugo sa magtiayon nga ‘pun-on ang yuta.’ [Gen 1:28] Kadto mao ang bunga sa usa ka aktuwal nga kahoy, sumala sa giingon sa Bibliya.) Ang gihawasan sa kahoy tin-awng gipahayag diha sa usa ka nota o footnote sa Genesis 2:​17, sa The Jerusalem Bible (1966):

“Kini nga kahibalo maoy usa ka pribilehiyo nga gigahin sa Diyos sa iyang kaugalingon lamang ug nga ang tawo, pinaagi sa pagpakasala, nag-agaw niini, [Genesis] 3:​5, 22. Busa kini wala magkahulogan ug pagkahibalo sa tanang butang, nga wala mabatoni sa makasasalang tawo; ni kini maoy katakos sa pag-ila sa maayo ug daotan, kay ang hingpit nga tawo aduna na niini ug ang Diyos dili makahikaw niini ngadto sa usa nga may salabotan. Kini mao ang katakos sa paghukom alang sa iyang kaugalingon kon unsay maayo ug kon unsay daotan ug sa paglihok sumala niini, usa ka pangangkon sa bug-os nga moral nga independensiya nga pinaagi niana gidumilian sa tawo ang pag-ila sa iyang kahimtang ingong usa ka linalang. Ang unang sala maoy usa ka pag-atake sa pagkasoberano sa Diyos, usa ka sala tungod sa garbo.”

Ang mga alagad sa Diyos giakusar sa pagkahakog. Ang dugang pang kapahayagan sa isyu makita diha sa gisulti ni Satanas ngadto sa Diyos bahin sa iyang matinumanong alagad nga si Job. Si Satanas miingon: “Mahadlok ba sa Diyos si Job sa wala lamay kapuslanan? Dili ba ikaw nagbutang man ug alad libot niya ug libot sa iyang balay ug libot sa tanang butang nga anaa kaniya sa tibuok palibot? Ang buhat sa iyang mga kamot imong gipanalanginan, ug ang iyang kahayopan mikaylap  sa ibabaw sa yuta. Apan, ingon nga kausaban, palihog bakyawa ang imong kamot, ug tandoga ang tanang butang nga anaa kaniya ug tan-awa kon dili ka ba niya tunglohon sa imong nawong mismo.” Dugang pa, siya miakusar: “Panit alang sa panit, ug ang tanang butang nga anaa sa usa ka tawo iyang ihatag tungod sa iyang kalag.” (Job 1:9-11; 2:4) Pinaagi niana si Satanas miakusar kang Job nga ang iyang kasingkasing wala mahiusa sa Diyos, nga siya masinugtanong nag-alagad sa Diyos tungod lamang sa hakog nga mga hinungdan, tungod sa mga butang nga iyang mapahimuslan. Busa si Satanas nagbutangbutang sa Diyos labot sa iyang pagkasoberano, ug sa mga alagad sa Diyos labot sa ilang integridad sa maong pagkasoberano. Sa diwa, siya miingon nga walay tawo nga ibutang sa yuta nga padayong maghupot sa ilang integridad sa pagkasoberano ni Jehova kon siya, si Satanas, tugotan nga magsulay kaniya.

Gitugotan ni Jehova nga ilangkit ang maong isyu. Apan, dili tungod kay siya dili segurado sa pagkamatarong sa iyang pagkasoberano. Wala niya kinahanglana nga pamatud-an ang iyang kaugalingon. Tungod sa gugma alang sa iyang intelihenteng mga linalang nga siya nagtugot ug panahon alang sa pagsulay niini nga butang. Gitugotan niya ang mga tawo nga makaagom ug pagsulay gikan kang Satanas, atubangan sa tibuok uniberso. Ug gihatag niya sa iyang mga linalang ang pribilehiyo sa pagpamatuod sa Yawa ingong usa nga bakakon, ug sa paghanaw sa pagbutangbutang dili lamang sa ngalan sa Diyos kondili sa ilang kaugalingong ngalan usab. Si Satanas, tungod sa iyang garbosong tinamdan, ‘gitugyan ngadto sa dili-inuyonan nga kahimtang sa panghunahuna.’ Sa iyang pagpakigsulti kang Eva, dayag nga siya kasumpaki sa iyang kaugalingong pangatarongan. (Rom 1:28) Kay siya nag-akusar nga ang Diyos dili-makiangayon, dili-matarong sa iyang paggamit sa iyang pagkasoberano ug, sa samang higayon, dayag nga nagdahom sa pagkamakiangayon sa Diyos: Lagmit nga siya naghunahuna nga isipon sa Diyos nga obligado ang Iyang Kaugalingon sa pagtugot kaniya nga magpadayon sa paglungtad kon iyang mapamatud-an ang iyang akusasyon mahitungod sa pagkadili-matinumanon sa mga linalang sa Diyos.

Paghusay sa isyu, gikinahanglan gayod. Ang paghusay sa isyu sa pagkatinuod maoy usa ka butang nga mahinungdanon alang sa tanang tawo nga buhi, may kalabotan sa ilang relasyon sa pagkasoberano sa Diyos. Kay, sa dihang kini mahusay na, kini nga isyu dili na gayod kinahanglang husayon pag-usab. Mopatim-awng buot ni Jehova nga ang bug-os nga kahibalo sa tanang mga pangutana nga nalangkit niini nga isyu bug-os nga mahibaloan ug masabtan. Ang aksiyon nga gihimo sa Diyos nagpatunghag pagsalig diha sa iyang pagkadili-mausab, kini nagtuboy sa iyang pagkasoberano, ug tungod niana kini nga pagkasoberano nahimong mas tilinguhaon ug malig-on kaayo diha sa mga hunahuna sa tanan nga mipalabi niini.​—Itandi ang Mal 3:6.

Usa ka moral nga isyu. Busa, ang isyu maoy dili labot sa gahom, sa kinaiyanhong kusog; sa panguna kini maoy usa ka moral nga isyu. Apan, tungod sa pagkadili-makita sa Diyos ug tungod kay si Satanas naningkamot pag-ayo nga butaan ang mga hunahuna sa mga tawo, ang gahom ni Jehova o bisan ang iyang paglungtad usahay giduhaduhaan. (1Ju 5:19; Pin 12:9) Nasaypan pagsabot sa mga tawo ang rason sa pailob ug kalulot sa Diyos ug sila nahimong mas rebelyoso. (Ecc 8:11; 2Pe 3:9) Tungod niini, gikinahanglan ang pagtuo, duyog ang pag-antos, aron makaalagad sa Diyos uban ang integridad. (Heb 11:​6, 35-38) Bisan pa niana, katuyoan ni Jehova nga ang iyang pagkasoberano ug ang iyang ngalan mailhan sa tanan. Didto sa Ehipto siya miingon kang Paraon: “Sa pagkatinuod, tungod niini nga hinungdan nga gipapadayon ko ikaw sa paglungtad, aron ipakita kanimo ang akong gahom ug aron ang akong ngalan ikapahayag sa tibuok yuta.” (Ex 9:16) Sa susama ang Diyos nagtugot ug panahon alang niining kalibotana ug sa diyos niini, si Satanas nga Yawa, sa paglungtad ug mouswag sa ilang pagkadaotan, ug Siya nagtakda ug panahon alang sa ilang kalaglagan. (2Co 4:4; 2Pe 3:7) Ang matagnaong pag-ampo sa salmista mao: “Aron ang katawhan makaila nga ikaw, kansang ngalan mao si Jehova, ikaw lamang ang Labing Hataas ibabaw sa tibuok nga yuta.” (Sal 83:18) Si Jehova mismo nanumpa: “Kanako ang tanang tuhod moluhod, ang tanang dila manumpa, nga mag-ingon, ‘Tino nga diha kang Jehova adunay bug-os nga pagkamatarong ug kusog.’”​—Isa 45:​23, 24.

Kon unsa ka kaylap ang isyu. Unsa ka kaylap ang isyu? Sukad nga ang tawo nadaldal ngadto sa sala, sukad nga ang usa ka manulonda nakasala, ang isyu nakaabot ug naglakip sa langitnong mga linalang sa Diyos, bisan sa bugtong nga Anak sa Diyos, ang usa nga labing suod kang Jehova nga Diyos. Kini Siya, nga kanunayng nagbuhat sa mga butang nga kahimut-anan sa iyang Amahan, matinguhaon kaayo sa pag-alagad alang sa pagbindikar sa pagkasoberano ni Jehova. (Ju 8:29; Heb 1:9) Gipili siya sa Diyos alang niini nga asaynment, gipadala siya dinhi sa kalibotan, diin siya natawo nga usa ka batang lalaki pinaagi sa ulay nga si Maria. (Luc 1:35) Hingpit siya, ug siya naghupot niana nga kahingpitan ug pagkawalay-ikasaway sa tibuok niyang kinabuhi, bisan hangtod sa makauulaw  nga kamatayon. (Heb 7:26) Sa wala pa siya mamatay siya miingon: “Karon adunay paghukom niining kalibotana; karon ang magmamando niining kalibotana palagpoton.” Ug usab: “Ang magmamando niining kalibotana nagsingabot na. Ug siya walay gahom kanako.” (Ju 12:31; 14:30) Si Satanas walay gahom aron bungkagon ang integridad ni Kristo, ug siya gihukman nga napakyas, ug hapit nang palagpoton. ‘Gidaog ni Jesus ang kalibotan.’​—Ju 16:33.

Si Jesu-Kristo, ang Tigbindikar sa pagkamatarong sa pagkasoberano ni Jehova. Busa si Jesu-Kristo, sa hingpit gayod nga paagi, nagpamatuod nga bakakon ang Yawa, ug bug-os naghusay sa isyu nga, Aduna bay tawo nga magmatinumanon sa Diyos ilalom sa bisan unsang pagsulay nga ipadangat batok kaniya? Busa si Jesus gitudlo sa Soberanong Diyos ingong Tigpatuman sa Iyang mga katuyoan, ang usa nga gamiton sa paglaglag sa pagkadaotan, lakip na sa Yawa, gikan sa uniberso. Kini nga awtoridad iyang gamiton, ug ‘moluhod ang tanang tuhod ug ang tanang dila magaila sa dayag nga si Jesu-Kristo maoy Ginoo alang sa kahimayaan sa Diyos nga Amahan.’​—Flp 2:5-11; Heb 2:14; 1Ju 3:8.

Sa dominyo nga gihatag sa Anak, siya magmando sa ngalan sa iyang Amahan, ‘nga magwagtang’ sa tanang kagamhanan ug tanang awtoridad ug gahom nga mosukol sa pagkasoberano ni Jehova. Gipadayag ni apostol Pablo nga nianang panahona ihatag ni Jesu-Kristo ang kinadak-ang pasidungog sa pagkasoberano ni Jehova, kay, “sa dihang ang tanang butang mapasakop na ngadto kaniya, niana ang Anak magpasakop usab ngadto sa Usa nga nagpasakop sa tanang butang ngadto kaniya, aron ang Diyos mahimong tanang butang ngadto sa tanan.”​—1Co 15:24-28.

Ang basahon sa Pinadayag nagpakita nga sa pagkatapos sa Usa ka Libo ka Tuig nga Paghari ni Kristo, nga niana siya magpukan sa tanang awtoridad nga mosulay sa pagpakig-indig sa pagkasoberano ni Jehova, ang Yawa buhian sa makadiyot. Sulayan niya nga buhion pag-usab ang isyu, apan dili na kini hatagan ug taas nga panahon sanglit kini nahusay na. Si Satanas ug kadtong mosunod kaniya bug-os nga laglagon.​—Pin 20:7-10.

Ang uban nga midapig sa kiliran ni Jehova. Bisan tuod ang pagkamatinumanon ni Kristo bug-os nagpamatuod sa posisyon sa Diyos labot sa isyu, ang uban gitugotan nga makig-ambit niini. (Pr 27:11) Ang mga epekto sa paghupot ni Kristo sa integridad, lakip na ang iyang haladnong kamatayon, gipunting sa apostol: “Pinaagi sa usa ka buhat sa pagkamatarong ang tanang matang sa tawo igapahayag nga matarong alang sa kinabuhi.” (Rom 5:18) Si Kristo gihimong Ulo sa “lawas” nga mao ang kongregasyon (Col 1:18), nga ang mga membro niini nakig-ambit sa iyang kamatayon tungod sa integridad, ug siya nalipay nga sila makig-ambit uban kaniya ingong kaubang mga manununod, ingong kaubang mga hari sa iyang pagmando sa Gingharian. (Luc 22:28-30; Rom 6:3-5; 8:17; Pin 20:​4, 6) Ang matinumanong mga tawo sa kakaraanan, nga naglaom sa tagana sa Diyos, padayong naghupot sa integridad, bisan tuod dili hingpit sa lawas. (Heb 11:13-16) Ug ang daghan pa kinsa sa kataposan moluhod ingong pag-ila mobuhat usab niana tungod sa kinasingkasing nga pagpabili sa matarong, halangdon nga pagkasoberano sa Diyos. Ingon sa matagnaong giawit sa salmista: “Ang tanang may gininhawa​—ipadayeg si Jah. Dayega ninyo si Jah!”​—Sal 150:6.