Pagpanapaw
Sumala sa pagkagamit niini sa Bibliya, ang pagpanapaw sagad nga nagtumong sa kinabubut-ong pagpakigsekso sa usa ka minyo uban sa dili niya kapikas, o sa panahon nga gipatuman ang Moisesnong Balaod, sa pagpakigsekso sa usa ka lalaki uban sa usa ka minyo o sinayoran nga babaye. Ang Hebreohanon nga lintunganayng pulong nga nagkahulogang “manapaw” mao ang na·ʼaphʹ, samtang ang Gregong katumbas niini mao ang moi·kheuʹo.—Eze 16:32, ftn sa Rbi8; Mat 5:32, ftn sa Rbi8.
Ang pipila ka karaang mga katilingban nagtugot sa pagpakigsekso kang bisan kinsa sulod sa samang tribo, apan ang pagpakigsekso sa gawas sa tribo giisip nga pagpanapaw. Mahitungod sa kasaysayan sa pagpanapaw, ang Funk & Wagnalls Standard Dictionary of Folklore, Mythology and Legend (1949, Tomo 1, p. 15) nag-ingon: “Kini gihimo sa tanang bahin sa kalibotan ug bisan tuod nga kini giisip nga salawayon sa daghang kultura kini komon kaayo sa tanang kultura ug sa tanang panahon.” Ang mga monyumento nagpamatuod sa pagkakaylap niini sa karaang Ehipto; ang asawa ni Potipar, nga naghaylo kang Jose sa pagpakigsekso kaniya, maoy usa ka Ehiptohanon. (Gen 39:7, 10) Sumala sa kasaysayan ug bisan hangtod karon, ang pagpanapaw sagad nga gidili apan talagsa ra nga ipahamtang ang mga silot.
Tungod sa balaod ni Jehova, ang Israel nahimong bulag gikan sa naglibot nga mga nasod ug ang ilang moral nga sukdanan sa kaminyoon ug sa pamilyahanong kinabuhi nahimong mas taas kay sa moralidad niining mga nasora. Ang ikapitong sugo sa Dekalogo, o Napulo ka Sugo, direkta ug tin-awng nagpahayag: “Dili ka manapaw.” (Ex 20:14; Deu 5:18; Luc 18:20) Ang pagpanapaw sa asawa o bana sa laing tawo gidili, maingon man ang ubang mga matang sa sayop nga seksuwal nga panggawi.—Tan-awa ang PAKIGHILAWAS; PAMPAM.
Ubos sa Balaod ni Moises, bug-at ang silot sa pagpanapaw—kamatayon batok sa duha nga sad-an: “Kon ang usa ka lalaki makaplagan nga nakigdulog sa usa ka babaye nga gipanag-iya sa usa ka tag-iya, silang duha kinahanglang mamatay.” Kini mapadapat bisan sa usa ka sinayoran nga babaye, kay giisip nga siya nakapanapaw kon siya nakigsekso sa usa ka lalaki gawas sa lalaki nga gikasaad kaniya sa kaminyoon. (Deu 22:22-24) Kon gidudahan sa pagpanapaw, ang usa ka asawa kinahanglang husayon.—Num 5:11-31; tan-awa ang PAA.
Ang mga Kristohanon, bisan tuod dili ubos sa Moisesnong Balaod, kinahanglang molikay usab sa pagpanapaw. “Kay ang kalagdaan sa balaod, ‘Dili ka manapaw,’ . . . nalangkob niining pulonga, nga mao, ‘Higugmaon mo ang imong silingan sama sa imong kaugalingon.’” Wala gayoy pagkasalingkapaw niining butanga. (Rom 13:9; 2:22) Sa dihang nagtudlo sa mga prinsipyo sa Bibliya, gipataas pa gayod ni Jesus ang moral nga sukdanan alang sa mga Kristohanon. Iyang gipalapad ang mga butang nga nalangkit sa pagpanapaw, nga nag-ingong dili lamang kini limitado sa usa ka lalaki nga nakigsekso sa usa ka babaye nga dili niya kapikas: “Ang matag usa nga magpadayon sa pagtan-aw sa usa ka babaye aron sa pagbaton ug kaibog kaniya nakapanapaw na uban kaniya diha sa iyang kasingkasing.” Kini nga mga lalaki maoy lakip niadtong mga tawo nga “may mga mata nga puno sa pagpanapaw.”—Mat 5:27, 28; 2Pe 2:14.
Gihisgotan usab ni Jesus nga kon makigdiborsiyo ang bana o kaha ang asawa, gawas kon tungod sa pakighilawas (Gr., por·neiʹa), ang pagminyo pag-usab ni bisan kinsa kanila maoy pagpanapaw. Bisan gani ang usa ka ulitawo nga mangasawa sa maong gidiborsiyohan nga babaye mahimong sad-an usab sa pagpanapaw.—Mat 5:32; 19:9; Mar 10:11, 12; Luc 16:18; Rom 7:2, 3.
Ang pagpanapaw maoy ‘sala gayod batok sa Diyos.’ (Gen 39:9) Hukman ni Jehova kadtong sad-an sa pagpanapaw, ug walay tawong nagapadayon sa maong buhat ang “makapanunod sa gingharian sa Diyos.” (Mal 3:5; 1Co 6:9, 10; Heb 13:4) Tinuod gayod ang proverbio: “Siya nga nagapanapaw sa usa ka babaye maoy usa kansang kasingkasing nakulangan; siya nga nagabuhat niini nagalaglag sa iyang kaugalingong kalag.”—Pr 6:32-35.
Sa unsang paagi ang usa ka tawo mahimong sad-an sa espirituwal nga pagpanapaw?
Sa espirituwal nga diwa, kini nga pagpanapaw nagtumong sa pagkadili-matinumanon niadtong adunay pakigsaad uban kang Jehova. Busa, ang kinaiyanhong Israel nga ubos sa pakigsaad sa Balaod maoy sad-an sa espirituwal nga pagpanapaw tungod sa bakak nga relihiyosong mga buhat, nga ang pipila niini naglakip sa mga rituwal sa pagsimba sa sekso ug sa paglapas sa ikapitong sugo. (Jer 3:8, 9; 5:7, 8; 9:2; 13:27; 23:10; Os 7:4) Sa samang mga katarongan gihukman ni Jesus ang kaliwatan sa mga Hudiyo sa iyang adlaw ingong mga mananapaw. (Mat 12:39; Mar 8:38) Sama usab karong adlawa, kon ang mga Kristohanon nga nagpahinungod na kang Jehova ug nga anaa na sa bag-ong pakigsaad maghugaw sa ilang kaugalingon uban niining presenteng sistema sa mga butang, sila makapanapaw sa espirituwal nga paagi.—San 4:4.