Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Palma, Kahoyng

Palma, Kahoyng

[Heb., ta·marʹ, toʹmer (Huk 4:5); Gr., phoiʹnix].

Ang palma nga datiles (Phoenix dactylifera), bisan tuod karon makaplagan na lamang sa pipila ka dapit, daghan kanhi sa Palestina ug mopatim-aw nga kini komon sa maong dapit maingon nga kini komon usab diha sa Walog sa Nilo sa Ehipto kanhi ug karon. Human sa ikaduhang kalaglagan sa Jerusalem, si Emperador Vespasian sa Roma nagpahimo ug daghang sensilyo nga may larawan sa usa ka naghilak nga babaye nga naglingkod ilalom sa usa ka kahoyng palma nga may inskripsiyong “Judaea Capta.”​—HULAGWAY, Tomo 2, p. 751.

Ang mga palma sagad anaa sa mga tubigang dapit ug maoy usa ka makapalipayng talan-awon alang sa mga nagapanaw sa desyerto, sama sa 70 ka kahoyng palma nga mitubo daplin sa 12 ka tuboran didto sa Elim, ang ikaduhang dapit nga gihunongan sa nagpanaw nga mga Israelinhon human sa ilang pagtabok sa Pulang Dagat.​—Ex 15:27; Num 33:9.

Sa kapanahonan sa Bibliya ang mga palma milambo sa kabaybayonan sa Dagat sa Galilea (The Jewish War, III, 516, 517 [x, 8]) ingon man ubay sa ubos nga bahin sa init nga Walog sa Jordan, ug kini ilabinang daghan sa palibot sa En-gedi (Jewish Antiquities, IX, 7 [i, 2]) ug Jerico, nga gitawag ug “siyudad sa mga kahoy nga palma.” (Deu 34:3; Huk 1:16; 3:13; 2Cr 28:15) Kini mabuhi usab diha sa kabukiran, sama sa “kahoyng palma ni Debora” diha sa bukirong rehiyon sa Epraim. (Huk 4:5) Dayag nga kini nabuhi palibot sa Jerusalem tungod kay ang mga palwa niini gigamit panahon sa Pista sa mga Balongbalong (Lev 23:40; Neh 8:15) ug usab sa panahon nga misulod si Jesus sa siyudad. (Ju 12:12, 13) Ang Tamar, usa sa mga siyudad ni Solomon, ginganlan nianang ngalana tungod sa kahoyng palma. (1Ha 9:17, 18) Ang yuta usab sa Tiro ug Sidon sa ulahi ginganlan ug Fenicia (lagmit gikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “kahoyng palma”) gikan sa Gregong phoiʹnix (Buh 11:19; 15:3), ug lagmit ingon usab niana ang siyudad sa Fenice sa pulo sa Creta.​—Buh 27:12.

Ang habog ug dako nga palma, nga may tul-id ug parehog gidak-on nga punoan nga moabot ug 30 m (100 p) ang gihabogon ug sa tumoy niini may maanindot, dagko nga mga palwa, madanihon kaayo ug talagsaon ang katahom. Ang mga batang babaye malipay gayod nga tawgon sa ngalang Tamar, sama sa umagad nga babaye ni Juda (Gen 38:6), igsoong babaye ni Absalom (2Sa 13:1), ug usab sa anak nga babaye ni Absalom, kinsa gihubit ingong “usa ka babaye nga matahom kaayo sa panagway.” (2Sa 14:27) Ang barog sa dalagang Sulamita gipakasama sa usa ka kahoyng palma ug ang iyang mga dughan sama sa mga pungpong niini. (Aw 7:7, 8) Tungod kay paliyoliyo ang grano sa kahoy kini usab hunit ug lig-on kaayo.

Ang kahoyng palma bug-os nga mamunga human sa 10 ngadto sa 15 ka tuig ug magpadayon sa pagpamunga sulod sa halos usa ka gatos ka tuig, ug human niana kini inanay nga malugnas ug mamatay sa hinapos sa ikaduha ka gatos nga tuig niini. Ang tinuig nga mga bunga sa palma, ang datiles, motubo ingong dagko ug nagdunghay nga mga bulig ug kasagarang pupoon tali sa Agosto ug Septiyembre. Ang mga Arabo nag-ingon nga kon unsa ka daghan ang mga adlaw sa usa ka tuig, ingon usab niana kadaghan ang kapuslanan sa kahoyng palma. Dugang pa sa daghang kapuslanan sa bunga niini, ang mga dahon gigamit ingong atop ug bungbong sa mga balay, ingon man usab sa paghimog mga koral, mga banig, mga basket, ug bisan mga plato. Ang mga lanot niini gihimong mga pisi ug harsiya sa barko. Ang mga liso sa datiles galingon aron ipakaon sa mga kamelyo. Ang talo, kamay, lana, tannin, ug salong makuha tanan gikan niini nga kahoy, ug ang isog nga ilimnon nga gitawag ug arrack makuha gikan sa duga niini pinaagig distilasyon.

Ang linilok nga mga kahoyng palma, nga tul-id, matahom, ug mabungahon, maoy haom nga dayandayan diha sa mga bungbong sa sulod sa templo ni Solomon ug sa mga pultahan niini (1Ha 6:29, 32, 35; 2Cr 3:5) ug diha usab sa mga kilid sa mga kareton nga gigamit sa pag-alagad sa templo. (1Ha 7:36, 37) Nakita ni Ezequiel diha sa panan-awon nga gidayandayanan ug mga kahoyng palma ang mga haligi sa kilid sa mga ganghaan sa templo ug usab ang mga bungbong sa sulod ug ang mga pultahan sa templo. (Eze 40:16-37; 41:15-26) Tungod kay tul-id ug taas ug mabungahon, ang kahoyng palma maoy haom usab nga simbolo sa ‘tawong matarong’ nga ‘natanom diha sa mga sawang ni Jehova.’​—Sal 92:12, 13.

Ang paggamit sa mga palwa sa palma sa panon sa katawhan nga nag-abiba kang Jesus ingong “ang hari sa Israel” (Ju 12:12, 13) dayag nga naglarawan sa ilang pagdayeg ug pagpasakop sa iyang harianong posisyon. Ang “dakong panon” sa Pinadayag 7:​9, 10 sa susama gihulagway nga may mga palwa sa palma sa ilang mga kamot, nga ang kaluwasan gipasidungog sa Diyos ug sa Kordero.