Panahon sa Kataposan
Usa ka ekspresyon nga makaplagan unom ka higayon diha sa basahon ni Daniel. Kini nagtumong sa usa ka yugto sa panahon nga magtimaan sa kataposan sa usa ka sistema sa mga butang ug matapos diha sa kalaglagan niini. Ang manalagnang si Daniel gihatagan ug pasiunang talan-awon sa mga panghitabo nga mahitabo sa halayong umaabot. Human niana siya giingnan: “Ug kon bahin kanimo, Oh Daniel, himoa nga tinago ang mga pulong ug timbrehi ang basahon, hangtod sa panahon sa kataposan. Daghan ang magngadto-nganhi, ug ang matuod nga kahibalo modagaya.”—Dan 12:4.
Mahitungod niini nga teksto, ang komentarista nga si Thomas Scott, sa unang katunga sa ika-19 nga siglo, miingon: “Ang manulonda, ingong konklusyon, nagpasabot kang Daniel nga ang maong tagna magpabiling hanap, ug ingong ‘usa ka tinimbrehan nga basahon’ nga diyutay ra ang masabtan ‘hangtod sa panahon sa kataposan’ . . . Ang kamatuoran nagpakita nga kini mao ang kahimtang: giila nga lisod kaayong sabton ang daghang tagna ni Daniel, ug kini maoy ingon sa ‘mga pulong nga tinakpan’ bisan gikan sa mga magtutuo sa katibuk-an. . . . Niining ulahing kapanahonan daghan ang naghago pag-ayo, sa pagsusi sa kasaysayan, sa pagpatin-aw sa mga bahin niini nga mga tagna nga natuman na; ug pinaagi sa pagtandi niini sa ubang mga teksto, aron sa pagtino kon unsa pa ang kinahanglang matuman: ug sa ingon kini mas motin-aw pa. Samtang kini inanay nga matuman, kini mas masabtan: ug ang umaabot nga mga kaliwatan labaw pang mahingangha ug matudloan niini, kay kanato.” (Explanatory Notes ni Scott, 1832) Ang kakulang sa pagsabot mahitungod sa mga tagna ni Daniel sa unang bahin sa ika-19 nga siglo nagpakita nga kining gitagnang “panahon sa kataposan” maoy umaabot pa, sanglit kadtong “may hait nga salabotan,” ang matuod nga mga alagad sa Diyos, makasabot niini nga tagna sa “panahon sa kataposan.”—Dan 12:9, 10.
Ang ekspresyon nga “panahon sa kataposan” gigamit usab uban sa partikular nga mga kaugmaran labot sa tawhanong kagamhanan. Ang Daniel 11:40 mabasa: “Sa panahon sa kataposan ang hari sa habagatan makigtinuloray [sa hari sa amihanan], ug batok kaniya ang hari sa amihanan mosulong uban ang mga karo ug uban ang mga mangangabayo ug uban ang daghang barko.” Human niana ang tagna naghisgot bahin sa pagabuhaton sa “hari sa amihanan” ug nagpakita nga siya modangat sa iyang kataposan. (Dan 11:41-45) Busa, dinhi ang “panahon sa kataposan” dayag nga pagasabton ingong usa ka yugto nga matapos pinaagi sa kalaglagan sa “hari sa amihanan.” Kini gipamatud-an sa kamatuoran nga ang “hari sa amihanan” sa sayong bahin sa tagna gilarawan nga naglutos sa mga alagad sa Diyos, kadtong “may hait nga salabotan,” hangtod sa “panahon sa kataposan,” sa ato pa, hangtod sa iyang panahon sa kataposan.—Dan 11:33-35.
Ang laing mahinungdanong bahin nga nalangkit sa “panahon sa kataposan” mao ang pagbarog sa usa ka ‘hari nga mabangis ang panagway’ nga mosulong batok sa “Prinsipe sa mga prinsipe,” apan sa kataposan pagadugmokon o pagalaglagon. Kini nga “hari” mobarog sa kaulahiang bahin sa mga gingharian nga naggikan sa upat ka bahin nga niana nabahin ang Imperyo sa Gresya. (Dan 8:8-25) Sanglit ang “hari sa amihanan” ug ang “hari sa habagatan” naggikan sa mao rang tinubdan, makataronganong isipon nga ang ‘hari nga mabangis ang panagway’ motumbas sa usa niini nga ‘mga hari’ sa iyang “panahon sa kataposan.”
Ang ekspresyon nga “panahon sa kataposan” wala magkahulogan sa ‘kataposan sa panahon’ apan nagtumong sa usa ka yugto sa panahon nga matapos sa kataposan o kalaglagan, dili sa tanang butang, kondili sa mga butang nga gihisgotan sa tagna. Diha sa Kasulatan tataw nga ang panahon dili matapos. Pananglitan, ang salmista nag-ingon bahin sa yuta: “Kini dili matarog hangtod sa panahong walay tino, o hangtod sa kahangtoran.” (Sal 104:5) Sanglit ang yuta magpadayon sa paglungtad, makataronganon gayod nga ang panahon, ingong yutan-ong “sukdanan,” dili matapos. Bisan tinuod nga ang Pinadayag 10:6 mahimong hubaron nga “wala na unyay panahon,” ang konteksto nagpakita nga kini nagkahulogang wala nay dugang ihatag pa nga panahon; sa ingon, ang usa ka espesipiko o tinakda nga yugto sa panahon matapos. (KJ) Tungod niana, ang ubang mga hubad mabasa: “Wala na unyay paglangan.” (AT, RS) “Wala na gayoy paglangan pa.” (NW) Sa pagkomento bahin niini nga teksto, si A. T. Robertson nag-ingon: “Wala kini magkahulogan nga ang chronos (panahon) . . . mohunong na sa paglungtad, apan kini nagkahulogan nga dili na maglangan pa ang katumanan sa ikapitong trompeta (bersikulo 7), agig tubag sa pangutana nga, ‘Hangtod kanus-a?’ (6:10).”—Word Pictures in the New Testament, 1933, Tomo VI, p. 372.