Panit sa Poka
Dili matino kon unsang partikular nga matang sa panit ang gitumong sa taʹchash; kini nga Hebreohanong pulong gigamit sa paghubit sa panggawas nga tabon sa tabernakulo ug sa gigamit sa pagputos sa mga kasangkapan ug mga galamiton sa sangtuwaryo sa pagdala niini. Ang taʹchash o techa·shimʹ (plural) sagad nga makita uban sa ʽohr o ʽoh·rohthʹ (panit, mga panit). (Ex 25:5; 26:14; 35:7, 23; 36:19; 39:34; Num 4:6-14, 25; Eze 16:10) Mopatim-awng gisabot sa mga maghuhubad sa Gregong Septuagint nga ang Hebreohanong pulong nagtumong, dili sa usa ka hayop, kondili sa bulok nga asul. (Itandi ang Num 4:14, ftn sa Rbi8.) Hinunoa, ang halos nagkauyon nga opinyon sa Hudiyong mga komentarista mao nga ang taʹchash nagtumong sa usa ka hayop. Kini nga panglantaw giduso usab sa Hebreohanong leksikograpo nga si Gesenius, nga nag-isip sa hubad sa Septuagint ingong pangagpas lamang, usa ka hubad nga wala paluyohi sa etimolohiya o gigikanan niana nga pulong ni sa susama nga mga pinulongan. Iyang gisabot ang taʹchash ingong nagtumong sa poka o sa koneho, nga nagpasukad sa iyang mga panghinapos diha sa konteksto, sa awtoridad sa mga tigpaluyo sa Talmud, sa pagtandi sa Hebreohanong pulong uban sa susamang mga pulong sa ubang mga pinulongan, ug sa Hebreohanong etimolohiya.
Ang mga maghuhubad sa Bibliya sa lainlaing paagi naghubad sa ʽohr (ʽoh·rohthʹ) taʹchash (techa·shimʹ) ingong “(mga) panit sa koneho” (KJ), “(mga) panit sa kanding” (RS), “(mga) panit sa lumod” (AT), “(mga) panit sa poka” (AS), “panit” (Mo), “maayong matang sa panit” (JB), “bayolet nga mga panit” (Dy), ug “panit sa tahas” (NW, Ex 25:5, ftn sa Rbi8, apan “panit sa poka” diha sa pangunang teksto). Ang hubad nga “(mga) panit sa koneho” wala uyoni sa kadaghanan sa mga eskolar, sanglit ilang giisip nga ang mga Israelinhon dili makakuhag igong gidaghanon sa mga panit sa koneho didto sa Ehipto o kaha sa kamingawan, aron itabon sa tabernakulo. Adunay mga eskolar usab nga nag-isip nga dili husto ang “(mga) panit sa koneho” ni ang “(mga) panit sa poka” ni ang “(mga) panit sa lumod,” sanglit ang mga koneho, mga poka, mga lumod, mga dugong, ug ang susama nga mga linalang dayag nga maoy mahugaw nga pagkaon. (Lev 11:12, 27) Busa, nalisdan sila sa pagtuo nga ang panit sa usa ka “mahugaw” nga hayop gamiton alang sa butang nga sagrado kaayo sama sa pagtukod sa tabernakulo ug ingong usa ka tabon alang sa mga kasangkapan ug mga galamiton sa sangtuwaryo. Kadtong nagbaton niini nga panglantaw nagsugyot nga ang taʹchash tingali nagtumong sa panit sa usa ka mahinlo nga hayop, lagmit usa ka matang sa antelope, karnero, o kanding.
Lev 11:13, 27), ang langitnong mga kerubin nga nakita ni Ezequiel diha sa panan-awon gilarawan ingong may upat ka nawong, lakip nianang iya sa leyon ug sa usa ka agila. (Eze 1:5, 10; 10:14) Dugang pa, ang mga kareton nga tumbaga nga gihimo ni Solomon aron gamiton sa templo gidayandayanan ug mga hulagway sa leyon, ug kini sa walay duhaduha maoy pinasukad sa mga plano nga gihatag kang David pinaagig pag-inspirar sa Diyos. (1Ha 7:27-29; 1Cr 28:11-19) Ang mga Israelinhon migamit sa “mahugaw” nga mga hayop, sama sa mga asno, ingong sakyanan, nga gani gitagna nga ang Mesiyas mosakay sa usa ka asno paingon sa Jerusalem. (Zac 9:9; Mat 21:4, 5) Bisan tuod si Juan nga Tigbawtismo adunay labing sagrado nga sugo nga ‘magauna sa atubangan ni Jehova aron sa pag-andam sa iyang mga dalan,’ siya nagsul-ob ug sapot nga gama sa balhibo sa “mahugaw” nga hayop. (Luc 1:76; Mat 3:4; Lev 11:4) Kining tanan daw nagpakita nga ang kalainan tali sa mahinlo ug mahugaw maoy labot sa pagkaon lamang, apan usahay kini gipadapat usab labot sa paghalad, ug dili kinahanglan sa mga Israelinhon nga moayad sa katibuk-an sa “mahugaw” nga mga hayop. (Lev 11:46, 47) Dugang pa, sama sa “mahinlo” nga mga hayop, kini gilalang sa Diyos ug busa maoy maayo, ug dili makaluod.—Gen 1:21, 25.
Mahimong Gamiton, Bisan Tuod ang Poka Giisip nga Mahugaw. Ang kamatuoran nga ang poka dayag nga mahugaw nga pagkaon wala magpasabot nga dili mahimong gamiton ang ilang mga panit ingong tabon sa tabernakulo. Pananglitan, bisan tuod ang leyon ug ang agila maoy “mahugaw” (Kon sa Unsang Paagi Nabatonan sa mga Israelinhon. Kon ang taʹchash sa Bibliya nagtumong sa usa ka matang sa poka, nan ang pangutana motungha kon sa unsang paagi nabatonan sa mga Israelinhon ang mga panit sa poka. Bisan tuod ang mga poka sagad nga nalangkit sa mga rehiyon sa Artiko ug Antartika, ang ubang mga poka mopalabi sa mas mainit nga mga klima. Sa pagkakaron ang pipila ka poka nga monk nagpuyo gihapon sa usa ka bahin sa Dagat Mediteranyo, ingon man sa ubang mas mainit nga katubigan. Latas sa kasiglohan mikunhod pag-ayo ang gidaghanon sa mga poka tungod sa tawo, ug sa kapanahonan sa Bibliya kini nga mga hayop tingali daghan diha sa Mediteranyo ug sa Pulang Dagat. Niadto lang 1832 ang usa ka Iningles nga edisyon sa Dictionary of the Holy Bible ni Calmet (p. 139) nag-ingon: “Diha sa daghang gagmayng mga pulo sa Pulang dagat, palibot sa peninsula sa Sinai, makaplagan ang mga poka.”—Tan-awa usab ang The Tabernacle’s Typical Teaching, ni A. J. Pollock, London, p. 47.
Ang karaang mga Ehiptohanon nagnegosyo diha sa Pulang Dagat ug, siyempre, nakadawat ug mga manggad gikan sa daghang rehiyon sa Mediteranyo. Sa ingon ang mga Ehiptohanon mahimong nakabaton ug mga panit sa poka. Busa, sa dihang ang mga Israelinhon mibiya sa Ehipto, lagmit nga ilang gidala ang mga panit sa poka nga nabatonan na nila, lakip sa uban pa nga ilang nabatonan sa dihang ang mga Ehiptohanon mihatag kanila ug daghang bililhong mga butang.—Ex 12:35, 36.