Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Panultihon

Panultihon

Ang Hebreohanong termino nga gihubad nga “panultihon” (ma·shalʹ) giisip sa kadaghanan nga naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “kaamgid” o ‘sama sa’ (Sal 49:12), ug sa pagkatinuod, daghang panultihon ang migamit ug mga pag-amgid o mga pagtandi. Ang pipila ka eskolar naglangkit sa ekspresyon nga “panultihon” ngadto sa Hebreohanong berbo nga nagkahulogang “mando”; busa kini sabton usahay nga usa ka panultihon sa usa ka magmamando, usa ka ekspresyon nga adunay gahom, o usa ka ekspresyon nga nagpaila ug pagkalabaw sa panghunahuna. Nahiuyon niini nga panglantaw mao ang kamatuoran nga si Haring Solomon, kinsa nabantog sa iyang kaalam, makasultig 3,000 ka panultihon ug nagsulat sa daghan niini nga mga panultihon.​—1Ha 4:32.

Taliwala sa mga Israelinhon dihay popular o kanunayng gigamit nga mga ekspresyon nga puno sa kahulogan tungod sa mga kahimtang nga nalangkit niini. Sa kadaghanan, kini nga mga panultihon gisulti nga mugbo. (1Sa 10:12) Apan, dili tanan niini ang nagpahayag ug hustong mga panglantaw ug dihay pipila nga espesipikong gikuwestiyon ni Jehova.​—Eze 12:​22, 23; 18:​2, 3.

Ang ubang mga panultihon nahimong komon nga mga ekspresyon sa pagyubit o pagtamay sa usa ka katawhan. (Hab 2:6) Sa maong mga kahimtang bisan ang gitamay, usa man ka tawo o butang nga walay gininhawa, gikaingon nga usa ka “panultihon.” Busa ang mga Israelinhon gipasidan-an nga kon sila mapakyas sa pagpamati kang Jehova ug sa pagsunod sa iyang mga sugo, sila ug ang ilang templo mahimong usa ka panultihon taliwala sa mga nasod. (Deu 28:​15, 37; 1Ha 9:7; 2Cr 7:20) Ang tinamdan nga gipahayag ngadto sa usa ka nasod nga nahimong usa ka panultihon gipaila pag-ayo sa Bibliya diha sa gilakip nga mga ekspresyon, nga nagpakitang ang Israel mahimong usa ka kaulawan, usa nga yubitonon, yagayagaan, pakaulawan, ug talamayon. (Sal 44:13-15; Jer 24:9) Ang mga indibiduwal nga nahimong mga panultihon nahimong ulohan sa mga awit sa mga palainom sa makahubog nga ilimnon ug ang usa kansang nawong luwaan sa uban. (Sal 69:​11, 12; Job 17:6) Sa pagkatinuod, ang usa ka tawo nga nahimong panultihon nahimong ubos kaayo ang kahimtang.

Dili tanang panultihon gipahayag sa usa o duha ka mugbo, laktod nga mga tudling-pulong. Sa Isaias kapitulo 14 gitala ang usa ka taas nga panultihon, nga tin-awng gilarawan ug tukmang gitandi ang malaglagong mga epekto sa garbo sa hari sa Babilonya. Pinaagig pagkantalita, gibiaybiay niini ang usa ka tawo nga naghunahuna sa iyang kaugalingon ingong ‘usa nga nagasidlak, anak sa kaadlawon.’

Sa dihang ang pag-amgid o pagtandi nga anaa sa usa ka panultihon sa sinugdan daw dili masabtan o makapalibog, kini mahimong tawgon usab nga usa ka tigmo. (Sal 78:2) Ingon niini ang tigmo nga giinspirar si Ezequiel nga isulti ngadto sa Israel nga niana iyang gipakasama ang dalan sa nasod maylabot sa Babilonya ug Ehipto ngadto sa usa ka paras nga gitanom sa usa ka agila nga sa ulahi maikagon nga nagpakatay sa mga gamot niini paingon sa lain.​—Eze 17:2-18.

Ang ubang mga panultihon, sama nianang kang Job, gitagik nga samag balak. (Job 27:1; 29:1) Ang mga ideya nga si Job giinspirar sa pagpahayag wala itagik nga minugbo sama sa kadaghanang mga panultihon apan gitagik ingong matulon-anon kaayong mga balak nga puno sa mahulagwayong mga pulong.

Gipahinabo usab sa Diyos nga ipahayag ni Balaam ang sunodsunod nga mga panultihon, ug kini usab gitagik ingong balak. (Num 23:​7, 18; 24:​3, 15, 20, 21, 23) Inay nga yubiton ang Israel diha niini nga mga panultihon, si Balaam ‘nagpanalangin kanila sa hilabihan,’ bisan tuod nga siya nagtagnag kaalaotan sa ubang mga katawhan. (Num 23:11) Kini nahimong panultihon dili tungod sa bisan unsang popular nga pagsubli sa gisulti ni Balaam ni tungod kay ang iyang mga pulong mugbo nga mga ekspresyon sa kaalam. Hinunoa, kini gitawag nga mga panultihon tungod kay kini puwersado ug makahuloganon, lakip sa iyang paggamit sa lainlaing mga pag-amgid o mga pagtandi sa pipila sa iyang mga gipamulong.