Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Paril, Bungbong

Paril, Bungbong

Mga estrukturang bato nga nagsilbing mga ali, ilhanang mga utlanan, o ingong mga koral. Sa dihang ang tawo nagtukod ug mga balay ug mga siyudad, siya naghimog mga paril o mga bungbong gikan sa daghang materyales, nga lainlain ug disenyo, alang sa ubay-ubayng katuyoan. Ang gidak-on ug kalig-on sa mga estruktura nagdependeg dako sa pagkahimo sa mga paril o mga bungbong ug sa mga materyales nga gigamit sa paghimo niini.

Ang mga paril o bungbong sa palasyo ni David maoy gama sa tinabas nga bato. (2Sa 5:11) Sa susama, mopatim-awng ang mga bungbong sa gawas sa templo ni Solomon maoy gama sa kinubkob nga bato, diin ang pipila ka bahin sa sulod niini gihaklapan ug mga tabla nga sedro. (1Ha 6:​2, 7, 15) Unya, kini nga mga palid nga kahoy sa sulod sa balay makutihong gidayandayanan ug mga kinulit ug mga hinaklap nga bulawan. (1Ha 6:29; 1Cr 29:4; 2Cr 3:​4, 7) Ang bungbong sa sulod nga bahin sa palasyo ni Belsazar maoy pinalitadahan. (Dan 5:5) Ang mga bungbong sa mga balay sa kadaghanang tawo sagad nga yano ang pagkagama​—binulad sa adlaw nga mga tisa, dili-tinabas nga mga bato, o pinalitadahan nga materyales nga gihaklap diha sa bayanan nga kahoy. Usahay ang ibabawng bahin maoy pinaputi.​—Buh 23:3.

Mga Paril sa Siyudad. Sa karaang mga panahon, tungod sa kahadlok, ang katawhan nagtukod ug pangdepensang mga paril palibot sa dagkong mga siyudad aron mababagan ang pagsulong sa kaaway. (1Ha 4:13; Isa 25:12) Ang mga molupyo sa gagmayng “sakop nga mga lungsod” sa palibot (Num 21:25) modangop usab sa sulod sa pinarilan nga siyudad kon atakehon. Ang Moisesnong Balaod naghimog legal nga kalainan tali sa pinarilan ug dili-pinarilan nga mga lungsod, kon bahin sa mga katungod sa mga tag-iyag balay. (Lev 25:29-31) Ang paril dili lamang nahimong ali tali sa mga nanimuyo sa siyudad ug sa kaaway kondili maoy usa usab ka habog nga puwesto diin ang mga tigdepensa makapanalipod sa mga paril aron kini dili mabangagan sa ilalom, mahimoag tunel, o magawangan pinaagig mga troso nga iglulumpag. (2Sa 11:20-24; 20:15; Sal 55:10; Aw 5:7; Isa 62:6; Eze 4:​1, 2; 26:9) Ingong pangontra niini, ang mosulong nga kasundalohan usahay magtukod ug panglikos nga mga paril ingong mga salipdanan aron makaatake sa mga paril sa siyudad.​—2Ha 25:1; Jer 52:4; Eze 4:​2, 3; 21:22; tan-awa ang KUTA.

Ang Ubang mga Paril. Ang mga paril nga bato sagad nga gitukod aron ikoral sa mga parasan o kaumahan, ug aron sa paghimog mga alad o mga toril sa mga karnero. (Num 22:23-25; Pr 24:​30, 31; Isa 5:5; Miq 2:12; Hab 3:17) Ug dihay mga paril usab nga gigamit ingong ali diha sa naghinagdan nga mga kilid sa bungtod. (Job 24:11) Kini nga mga paril daw durable kaayo, ginama sa dili-sinapsapan nga mga bato sa uma ug usahay gipahiluna pinaagig yutang-kulonon o argamasa.

Simbolikong mga Paril. Diha sa Kasulatan, ang mga paril usahay gihisgotan sa mahulagwayong paagi ingong larawan sa panalipod ug kasegurohan (1Sa 25:16; Pr 18:11; 25:28) o ingong usa ka simbolo sa panag-ulang. (Gen 49:22; Eze 13:10) Niining ulahing diwa si Pablo misulat ngadto sa mga taga-Efeso: “Kay siya [si Kristo] ang atong pakigdait, siya nga nag-usa sa duha ka pundok ug naglaglag sa paril diha sa taliwala nga nag-ulang kanila.” (Efe 2:14) Si Pablo sinati kaayo sa paril sa taliwala sa sawang sa templo sa Jerusalem, nga nagsilbing ilhanang pasidaan nga nagdili sa mga dili-Hudiyo sa pagsulod lapas niana nga paril ubos sa silot nga kamatayon. Apan, sa dihang si Pablo misulat ngadto sa mga taga-Efeso niadtong 60 o 61 K.P., bisan tuod lagmit nga siya naghisgot niini sa masambingayong paagi, siya sa pagkatinuod wala magpasabot nga ang literal nga paril gihanaw na, kay kini nagbarog pa niadtong higayona. Hinunoa, diha sa hunahuna sa apostol ang pakigsaad sa Balaod, nga nagsilbing nag-ulang nga paril tali sa mga Hudiyo ug sa mga Hentil sulod sa kasiglohan. Pinasukad sa kamatayon ni Kristo duolan sa 30 ka tuig ang miagi, kanang simbolikong “paril” gihanaw na.

Giingnan si Jeremias nga siya mahisamag gipalig-ong paril nga tumbaga batok niadtong misupak kaniya. (Jer 1:​18, 19; 15:20) Sa laing ilustrasyon, ang katawhan sa Diyos, bisan tuod nagpuyo nga samag diha sa usa ka siyudad nga walay literal nga mga paril, mao nga morag walay panalipod, nagpahimulos ug kalinaw ug kasegurohan tungod sa dili-makita nga tabang sa Diyos. (Eze 38:11) O gikan sa laing punto-debista, ang usa ka lig-ong siyudad mao ang usa nga naghimo kang Jehova nga “usa ka paril nga kalayo” (Zac 2:​4, 5), o may mga paril sa kaluwasan nga gitukod ni Jehova, imbes nga mga paril nga bato ug tisa lamang. (Isa 26:1) “Ang balaang siyudad, ang Bag-ong Jerusalem,” nga nanaog gikan sa langit, giingon nga may “dako ug habog nga paril” nga haspe, nga ang gihabogon maoy 144 ka maniko (64 m; 210 p), ug gikaingon nga kini may 12 ka patukoranang mga bato nga gilangkoban sa bililhong mga bato nga gikulitan sa mga ngalan sa 12 ka apostoles.​—Pin 21:​2, 12, 14, 17-19.