Patol
Usa ka sugmatsugmat nga sakit sa sentral nga sistema sa nerbiyos nga madayag pinaagig pagkirigkirig o sa pagkadili-makalihok o pagkawala sa panimuot, ug tingali parehong madayag kini nga mga simtoma. Kini nga sakit gilangkit sa abnormal nga kalihokan sa utok. Ang grabeng patol nga inubanan sa pagkirigkirig ug pagkawala sa panimuot gitawag ug grand mal, samtang ang dili-grabeng patol, nga mosugmat nga daklit lamang, gitawag ug petit mal, kini ang duha ka pangunang matang sa patol. Ang patolon maoy usa ka tawo nga gitakboyan sa sakit nga patol.
Sa adlaw human sa pagkausab sa iyang dagway, giayo ni Jesu-Kristo ang usa ka patolon nga wala maayo sa iyang mga tinun-an. (Mat 17:14-20) Sukad pa sa iyang pagkabata kini nga batang lalaki gigamhan sa usa ka “amang ug bungol nga espiritu” nga, lakip sa ubang mga butang, sa popanahon nagpakirigkirig kaniya; nga inubanan sa pagbulabula sa baba. Gibadlong ni Jesus ang demonyo, kini migula, ug sa ingon ang batang lalaki naayo.—Mar 9:14-29; Luc 9:37-43.
Bisan tuod niining maong kahimtang ang kalihokan sa demonyo maoy nakaingon sa mga simtoma sa patol, sa naandan ang patol adunay natural nga mga hinungdan, ug ang Kasulatan wala mag-ingon nga kini sa katibuk-an gipahinabo tungod sa pagkagigamhan-sa-demonyo. Hinunoa, si Mateo (4:24) nagtaho nga ang katawhan nagdala ngadto kang Jesus ug mga masakiton lakip na ang “gigamhan-sa-demonyo ug patolon” nga mga tawo, nga naghimog kalainan tali niining duha ka matang sa mga indibiduwal nga giayo ni Kristo.
Ang pulong nga “patol” maoy katumbas sa Gregong pulong nga e·pi·le·psiʹa, nga sa literal nagkahulogang “pag-atake.” Apan, ang e·pi·le·psiʹa wala gamita sa Bibliya. Hinunoa, alang niini nga sakit, si Mateo (4:24; 17:15) migamit sa Gregong pulong nga se·le·ni·aʹzo·mai, nga sa literal nagkahulogang “moonstruck” (naapektohan sa bulan). Samtang ang King James Version naggamit sa “lunatick” (nalisoan sa pangutok), ang pipila ka modernong mga hubad naggamit sa “(mga) patolon” diha sa Mateo 4:24; 17:15.—AS; NW; RS.
Makaiikag, ang The International Standard Bible Encyclopaedia nag-ingon: “Ang orihinal nga kahulogan sa terminong seleniazomai, ‘moon-struck,’ nalangkit sa popular nga pagtuo, nga kaylap ug katingad-anang nagpadayon, nga ang bulan, sa pipila ka dagway niini, may makadaot nga epekto sa mga tawo, ilabina sa mga sakit nga popanahon o sugmatsugmat. Walay impormasyon aron matino kon sa kapanahonan sa B[ag-ong] T[ugon], kining maong pulong naghawas ba sa usa ka buhi ug aktibong pagtuo o basta gigamit na lamang nga nawala na ang orihinal nga gipasumbingay niini, ug kini nga pulong nagpaila na lamang sa butang nga gitumong nga wala na magtagad sa ideya nga nalangkit sa pagkamugna niini nga pulong. Gigamit gihapon namo ang pulong nga ‘lunatic’ sa pagtawag sa usa ka tawong may sakit sa utok, bisan tuod nga kami dugay nang wala magtuo nga ang bulan adunay epekto sa maong mga kahimtang.”—Giedit ni J. Orr, 1960, Tomo III, p. 1941.
Ang paggamit ni Mateo sa pulong nga se·le·ni·aʹzo·mai wala magpasabot nga siya nagtuo sa bisan unsang patuotuo nga naglangkit niini nga sakit sa pipila ka dagway sa bulan. Dayag nga siya migamit lamang sa Gregong termino nga sagad gigamit sa maong panahon alang sa tawo nga patolon. Dugang pa, ang mga simtoma nga gihubit ni Mateo, Marcos, ug Lucas nga makita diha sa kahimtang sa batang lalaki tinong mga simtoma nga nalangkit sa patol.