Laktaw ngadto sa video

Laktaw ngadto sa kaundan

Pergamino

Pergamino

Mga panit sa mga karnero, kanding, o mga nating baka nga gigamit ingong sulatanan. Ang panit dugay nang gigamit ingong sulatanan sa mga tawo sa kakaraanan; ang Linukot nga Basahon ni Isaias sa Patayng Dagat, nga gikopya sa naghinapos ang ikaduhang siglo W.K.P., maoy gama sa panit. Ang papiro gikan sa Ehipto nahimong kaylap nga gigamit ingong sulatanan apan, matod ni Pliny, sa dihang gidili sa magmamando sa Ehipto ang pag-eksportar niini niadtong mga 190 W.K.P., ang paggamit sa panit nga pergamino namugna didto sa Pergamo. (Ang Cebuanong pulong nga “pergamino” naggikan sa Lat. nga pergamena.) Lagmit kini nagkahulogan sa pagpailado lamang sa gigamit na nga paagi sa pagpahamis sa mga panit aron masulatan ang atubangan ug luyo. Ang mga linukot nga basahon nga gama sa pergamino mas lig-on kay sa dili kaayo mahalon nga mga linukot nga basahon nga gama sa papiro.

Sa 2 Timoteo 4:13 si apostol Pablo naghangyo kang Timoteo nga dad-on “ang mga linukot nga basahon, ilabina ang mga pergamino.” (NW, Ro) Wala niya hisgoti ang mga kaundan niining gihangyo nga mga butang, apan lagmit gayod nga siya naghangyo sa mga bahin sa Hebreohanong Kasulatan aron siya makatuon niini samtang nabilanggo didto sa Roma. Ang prase nga “ilabina ang mga pergamino” lagmit nagtumong sa mga linukot nga basahon nga gama sa papiro ug pergamino.

Sa unang mga Romano, ang kahoyng mga papan nga gihaklapan ug talo sagad gigamit ingong temporaryong mga sulatanan. Sa ngadtongadto ang mga palid nga panit o pergamino mao na ang gigamit alang niini. Ang Latin nga pulong nga membranae (mga panit) mao ang gigamit sa pagtumong sa maong mga kuwaderno nga pergamino. Sa teksto nga bag-o lang gikutlo, gigamit ni Pablo ang Gregong katumbas sa pulong sa dihang gihangyo “ang mga linukot nga basahon, ilabina ang mga pergamino [mem·braʹnas].” Busa ang pipila ka komentarista nagtuo nga siya naghangyog mga linukot nga basahon sa Hebreohanong Kasulatan uban sa pipila ka nota o mga sulat. Busa si Moffatt naghubad niini nga, “akong mga basahon, ug ilabina sa akong mga papel,” ug ang The New English Bible mabasa, “ang mga basahon, labaw sa tanan ang akong mga kuwaderno.” Apan, dili matino kon “ang mga pergamino” maoy susama ba sa mga kuwaderno o mga papel, o kaha maoy mga linukot nga basahon nga pergamino (La; Kx).

Vellum. Ang mga pergamino sagad ginama gikan sa panit sa karnero, kanding, o sa nating baka. Sa ikatulo ug ikaupat nga siglo K.P., dihay mitungha nga kalainan tali sa gaspangon ug sa mas pinog granong mga materyales, diin ang gaspangon padayong gitawag nga pergamino, apan ang mas pinog grano gitawag ug vellum. Ang vellum gigama gikan sa pinong mga panit sa nating baka o nating kanding, o sa napunit nga mga nating baka o mga nating karnero. Gigama kini pinaagi sa pagkiskis sa mga balhibo sa nahugasang mga panit, pag-inat niini diha sa usa ka bayanan, paghugas ug pagkagis pag-usab aron matangtang ang mga gaspang, pagsabwag ug pinolbos nga tisas, ug pagbagnos ug abo gikan sa bolkan. Kini mahimong nipis, hamis, halos puti nga sulatanan nga sa ulahi kaylap nga gigamit alang sa hinungdanong mga basahon hangtod nga naimbento ang pag-imprenta, diin ang papel mas maayo ug mas barato. Ang hinungdanong mga manuskrito sa Bibliya sama sa Sinaitic ug Vatican Num. 1209 sa ikaupat nga siglo maingon man ang ikalimang siglo nga Alexandrine nga mga manuskrito maoy mga vellum.