Salamangka ug Pamarang
Tinagong mga kalaki ug mahikanhong mga gahom nga gituohang gigamit aron himoon ang mga butang nga dili kinaiyanhon—nalangkit sa espiritistikanhon, okultong mga gahom.
Ang “itom” nga salamangka o mahika negra giingong gilangkoban sa mga kalaki, linaing mga tunglo, ug sa “daotan nga mata” nga magpahinabog kadaot sa mga kaaway sa usa ka tawo. Sa laing bahin, matod sa mga nagabuhat niini, ang “puti” nga salamangka o mahika blangka makapatunghag maayong mga resulta pinaagi sa pag-alkontra sa mga kalaki ug pagwagtang sa mga tunglo. Taliwala sa pipila ka karaang katawhan ang “itom” nga salamangka gidili ubos sa silot nga kamatayon. Apan mas labaw pa ang gihimo sa Bibliya kay gidili niini ang tanang matang sa espiritistikanhong salamangka. (Lev 19:26; Deu 18:9-14) Pinaagig paggamit ug mga orasyon, nga giingong mabatonan pinaagig labaw-kinaiyanhong kahibalo ug kaalam, ang salamangkero mosulay sa pag-impluwensiya sa mga tawo ug sa pagbag-o sa umaabot nga mga panghitabo. Niining bahina ang salamangka lahi sa pagpanag-an, nga maoy pagsulay lamang nga sayron ang umaabot nga mga hitabo inay nga impluwensiyahan o bag-ohon kini.—Tan-awa ang PAGPANAG-AN.
Kadaghanan sa konsepto labot sa pagpamarang nga inubanag salamangka gipasukad sa pagtuo nga ang daotang mga espiritu mahimong awhagon sa pagbiya o kaha sa pagsulod nganha sa usa ka tawo, nga sila mahimong lansisan ug limbongan, ug nga sila mahimong dakpon o lit-agon diha sa usa ka piraso nga kahoy o sa usa ka larawan nga yutang-kulonon. Pananglitan, gituohan nga pinaagi sa paghimog mahikanhong mga agianan ginamit ang dugos o ubang dalawaton nga mga butang, ang mga demonyo mahimong molihok ubos sa pagbuot sa salamangkero.
Tungod sa maong mga pagtuo, mitungha ang malansisong grupo sa mga salamangkerong saserdote, kinsa nagbaton ug dakong gahom ibabaw sa mga kinabuhi sa katawhan, nga nangilkil ug dagkong balayronon gikan niadtong nailalom sa ilang impluwensiya ug nagpakaaron-ingnon nga sila nakabaton kuno ug labaw-kinaiyanhong mga gahom nga labaw pa gayod nianang sa mga demonyo. Gituohan sa mga tawo nga kining propesyonal nga mga barangan makahimo sa pagpasunod sa mga demonyo apan ang mga demonyo walay gahom ibabaw sa mga barangan.
Kining espiritistikanhong mga buhat, nga gitawag kunohay ug mga siyensiya, naugmad ug gigamit sa karaang mga Caldeanhon sa Babilonya. Si Isaias, sa ikawalong siglo W.K.P., nagbutyag kanato nga ang Babilonya sa iyang adlaw napuno sa tanang matang sa pagpamarang. (Isa 47:12-15) Kapin sa usa ka siglo sa ulahi, sa mga adlaw ni Daniel, ang mga salamangkerong saserdote bahin pa gihapon sa mga opisyal sa palasyo sa Babilonya. (Dan 1:20; 2:2, 10, 27; 4:7; 5:11) Ang ekspresyong “mga salamangkerong saserdote” maoy usa ka literal ug tin-aw nga paghubad sa Hebreohanong pulong niini.
Ang mga Babilonyanhon nahadlok kaayo sa mga tawo nga may pisikal nga depekto nga gitawag ug mga barangan ug mga ungo, kay nagtuong sila maoy mga tigpahinabo sa “itom” nga salamangka. Sa laing bahin, ang mga saserdote giingong mga batid sa “puti” nga salamangka. Sila nagtuo nga ang samang orasyon nga makapaayo sa usa ka masakitong tawo kon ipamulong sa usa ka saserdote makapatay sa maong tawo kon ipamulong kini sa usa ka barangan o ungo.
Posible nga sa dihang ang katawhan natibulaag sa tibuok yuta tungod sa paglahugay sa mga pinulongan didto sa Babel, ilang nadala ang pipila nila ka mga kalaki sa salamangka. (Gen 11:8, 9) Karong adlawa minilyon ang naghimo sa salamangka nga mantra, nga mao, ang mistikong mga orasyon, himno, o hurimhurim sa popular nga Hinduismo. Ang salamangkerong mga saserdote, mga tambalan, mga albularyo, ug ang tanang matang sa mga barangan makaplagan sa daghang dapit sa tibuok kalibotan, maingon nga sila makaplagan usab taliwala sa mga Ehiptohanon sa ika-18 nga siglo W.K.P., sa mga adlaw ni Jose. (Gen 41:8, 24) Kapin sa duha ka siglo human si Jose gibaligya sa pagkaulipon, ang salamangkerong mga saserdote sa Ehipto daw nakasundog usab sa unang tulo ka milagro nga gihimo ni Moises. (Ex 7:11, 22; 8:7) Apan sila walay gahom sa pagpatunghag mga tagnok, ug napugos sa pag-admitir nga kadto maoy “tudlo sa Diyos!” Wala usab nila mapanalipdi ang ilang kaugalingon sa pagtakboy sa hampak sa mga hubag.—Ex 8:18, 19; 9:11.
Gikondenar sa Bibliya. Ang Bibliya lahi ra kaayo sa mga sinulat sa ubang karaang katawhan tungod kay gikondenar niini ang tanang butang maylabot sa mahikanhong mga gahom ug mga buhat sa salamangka. Wala gayoy makaplagan nga kini nagrekomendar sa “puti” nga salamangka aron sa pag-alkontra sa mga kalaki sa “itom” nga salamangka. Hinunoa, kini nag-awhag sa pagtuo, pag-ampo, ug pagsalig kang Jehova ingong panalipod batok sa dili-makitang “daotang mga puwersa nga espirituhanon” ug sa tanan nilang nalangkit nga mga kalihokan, lakip na ang mga gahom sa salamangka. (Efe 6:11-18) Diha sa Mga Salmo ang matarong nag-ampo alang sa kaluwasan gikan sa daotan; si Jesus nagtudlo kanato sa pag-ampo alang sa kaluwasan “gikan sa usa nga daotan.” (Mat 6:13) Ang Talmud ug ang Koran, sa laing bahin, naimpluwensiyahan sa patuotuo ug kahadlok. Ang Apokripal nga basahon ni Tobit naundan ug dili katuohan nga mga pahayag sa pagpamarang nga inubanag salamangka.—Tobit 6:5, 8, 9, 19; 8:2, 3; 11:8-15; 12:3; tan-awa ang APOKRIPA (Tobit).
Busa, ang nasod sa Israel dili sama sa mga katalirongan niini labot niining butanga, ug aron nga kini magpabilin nga ingon niini, si Jehova naghatag sa iyang katawhan ug pipila ka tin-aw kaayo nga mga balaod maylabot niadtong nalangkit sa mga gahom sa okulto. “Dili mo tugotang magpabiling buhi ang usa ka babayeng barangan.” (Ex 22:18) “Dili kamo maghimog salamangka.” “Kon bahin sa usa ka lalaki o babaye nga adunay espiritu sa pagkaespiritista o espiritu sa pagpanagna, pagapatyon sila sa walay pakyas.” (Lev 19:26; 20:27) “Walay makaplagan diha kanimo nga . . . usa ka salamangkero o bisan kinsa nga nagapangitag mga tilimad-on o usa nga barangan, o usa nga tigpangdaot o bisan kinsa nga nagakonsultag espiritista.”—Deu 18:10-14.
Ang manalagna ni Jehova nagpahayag usab nga wagtangon sa Diyos ang tanang nagabuhat ug pagpamarang. (Miq 5:12) Ang pipila ka indibiduwal sama ni Saul, Jezebel, ug Manases, kinsa mibiya kang Jehova ug midangop sa nagkalainlaing matang sa pagpamarang, maoy mga pananglitan sa kakaraanan nga dili angayng sundogon.—1Sa 28:7; 2Ha 9:22; 2Cr 33:1, 2, 6.
Ang Kristohanon Gregong Kasulatan naghisgot usab sa pagkakaylap sa mga barangan sa tibuok Romanhong Imperyo sa mga adlaw ni Jesus ug sa mga apostoles. Sa pulo sa Cipro, dihay barangan nga ginganlag Bar-Jesus, kinsa gisaway ni Pablo ingong “puno sa tanang matang sa panikas ug sa tanang matang sa pagkalampingasan, . . . anak sa Yawa.” (Buh 13:6-11) Apan dihay pipila usab nga sama kang Simon nga taga-Samaria nga mibiya sa ilang mga buhat sa salamangka ug misagop sa Kristiyanidad. (Buh 8:5, 9-13) Sa usa ka higayon didto sa Efeso, “ubay-ubay niadtong nanaggamit ug mga kalaki sa salamangka nagtapok sa ilang mga basahon ug nagsunog niini atubangan sa tanan. Ug ilang gikuwenta sa tingob ang bili niini ug ilang nakaplagan nga kini mikabat ug kalim-an ka libo ka pirasong plata [kon denario, $37,200].” (Buh 19:18, 19) Sa pagsulat ngadto sa mga taga-Galacia, gilakip ni apostol Pablo ang espiritistikanhong okultismo sa “mga buhat sa unod,” nga nagpasidaan kanila “nga kadtong nagabuhat sa maong mga butang dili makapanunod sa gingharian sa Diyos.” (Gal 5:19-21) Sa gawas sa maong mahimayaong Gingharian anaa ang tanan nga nagpadayon niining Babilonyanhong mga buhat. (Pin 21:8; 22:15) Uban sa Dakong Babilonya, nga ilado kaayo sa pagpahisalaag sa mga nasod pinaagi sa iyang mga pagpamarang, silang tanan pagalaglagon.—Pin 18:23; tan-awa ang GAHOM, GAMHANANG MGA BUHAT (Responsableng paggamit sa gahom).