Kini gigamit nga pangbayad. Sa kakaraanan, ang kahayopan mao ang kasagarang gigamit nga pangbaylo, nga mao, ang pagbaylo sa usa ka butang alang sa lain ug dayag nga mao ang labing karaang paagi sa paghimog mga transaksiyon sa negosyo. Gipadayag kini sa kamatuoran nga ang Latin nga pulong alang sa salapi (pecunia) gikuha gikan sa pulong nga pecus, nga nagkahulogang “mga baka.” Apan ang kahayopan (Gen 47:17) ug ang mga pagkaon (1Ha 5:​10, 11) dili kanunayng kombenyenteng gamiton ingong pangbayad o pangbaylo. Busa gigamit sa ulahi ang mga metal sama sa bulawan ug plata. Sukad pa sa panahon ni Abraham, ang bililhong mga metal gigamit na ingong salapi. Apan dili kini ang ordinaryong salapi nga gigama ingong mga sensilyo. Kini maoy mga plata ug bulawan, nga sa walay duhaduha gihulma ingong mga bareta, mga singsing, ug mga pulseras, o ubang komon nga mga porma nga adunay espesipikong gibug-aton. (Itandi ang Gen 24:22; Jos 7:21.) Ang sagad nga Hebreohanong termino nga gihubad nga “salapi” sa literal nagkahulogang “plata.” (Gen 17:​12, ftn sa Rbi8) Sagad nga timbangon sa mga nagpalit ug nagbaligya ang metal nga mga butang sa dihang magbinayranay.​—Gen 23:​15, 16; Jer 32:10.

Sanglit gikinahanglan ang pagtimbang diha sa mga transaksiyon sa negosyo, ang mga ngalan sa mga timbang maoy mga ngalan usab sa salapi. (Tan-awa ang TIMBANG UG SUKOD.) Taliwala sa mga Israelinhon dihay lima ka pangunang mga timbang: ang gerah, tunga sa siklo (bekah), siklo, mina (maneh), ug talanton. (Ex 25:39; 30:13; 38:​25, 26; 1Ha 10:17; Eze 45:12; tan-awa ang GERAH; MINA; SIKLO; TALANTON.) Makita sa ubos ang tagsatagsa ka katumbas sa timbang niini ug ang modernong mga katumbas sa bili niini diha sa bulawan ug plata. (Ang bili sa bulawan ug plata nagbag-obag-o sa dili pa dugayng katuigan. Niini nga publikasyon, ang bulawan gibanabana sa pinakaubos nga kantidad nga $350.00 kada ounce troy (31.103 g) ug ang plata maoy $6.00 kada ounce troy; apan, ang bili sa bulawan niadtong karaang panahon giisip nga labaw ug 13 ka pilo kay sa plata.)

—

—

Bulawan

Plata

1 gerah

= ¹⁄20 siklo

6.42

.11

1 bekah

= 10 gerah

64.23

1.10

1 siklo

= 2 bekah

128.45

2.20

1 mina

= 50 siklo

6,422.50

110.10

1 talanton

= 60 mina

385,350.00

6,606.00

Dili matino ang bili sa “(mga) pirasong salapi” (Heb., qesi·tahʹ) nga gihisgotan sa Genesis 33:19; Josue 24:32; ug Job 42:11. Ang bili sa pim dili usab matino. Kini lagmit nga mga dos-tersiya sa usa ka siklo.​—1Sa 13:21; tan-awa ang PIM.

Mga Sensilyo sa Hebreohanong Kasulatan. Gituohan sa kadaghanan nga ang mga sensilyo unang gigama niadtong mga 700 W.K.P. Ang mga Israelinhon lagmit unang migamit ug mga sensilyo didto sa ilang yutang natawhan human makabalik gikan sa pagkadestiyero sa Babilonya. Ang mga basahon sa Bibliya human sa pagkadestiyero naghisgot sa Persianhong darik (1Cr 29:7; Esd 8:27) ug sa mga drakma (Heb., dar·kemoh·nimʹ), nga sagad giisip nga katumbas sa darik. (Esd 2:69; Neh 7:70-72) Ang Persianhong darik nga bulawan motimbang ug 8.4 g ug busa sa pagkakaron mokantidad ug katumbas sa $94.50.​—Tan-awa ang DARIK; DRAKMA.

Ang Salapi sa Yugto sa Kristohanong Kasulatan. Ang lepton (Hudiyohanon), quadrans (Romanhon), as o assarion (Romanhon ug sa lalawigan), denario (Romanhon), drakma (Grego), didrakma (Grego), ug ang estatero (Grego; giisip sa kadaghanan nga mao ang tetradrakma sa Antioquia o sa Tiro) maoy mga sensilyo nga espesipikong gihisgotan sa Kristohanon Gregong Kasulatan. (Mat 5:26; 10:29; 17:​24, 27; 20:10; Mar 12:42; Luc 12:​6, 59; 15:8; 21:​2, Int; tan-awa ang DENARIO; ESTATERO.) Ang mas dakog bili nga mga salapi nga nailhan ingong mga mina ug mga talanton maoy mga bato sa timbangan, dili mga sensilyo. (Mat 18:24; Luc 19:13-25) Ang tsart nga mosunod nagpakita sa kalainan sa nagkalainlaing salapi ug sa modernong mga katumbas sa gibanabanang kantidad niini.

—

—

Modernong Kantidad

1 lepton (tumbaga o bronse)

= ¹⁄2 quadrans

$.006

1 quadrans (tumbaga o bronse)

= 2 lepta

$.012

1 as (assarion) (tumbaga o bronse)

= 4 quadrantes

$.046

1 denario (plata)

= 16 as

$.74

1 drakma (plata)

=

.65

1 didrakma (plata)

= 2 drakma

$1.31

1 tetradrakma*

= 4 drakma

$2.62

1 mina (plata)

= 100 drakma

$65.40

1 talanton (plata)

= 60 mina

$3,924.00

1 talanton (bulawan)

=

$228,900.00

* Gituohan nga sama ra sa estatero (plata)

Ang Bili sa Salapi. Ang modernong kantidad sa karaang salapi wala magpaila sa tinuod nga bili niini. Apan gipaila sa Bibliya ang bili niini ug kini motabang sa pagsabot sa karaang mga kantidad sa  salapi. Sa panahon sa yutan-ong ministeryo ni Jesus, ang mga mamumuo sa uma sagad makadawat ug usa ka denario alang sa 12 ka oras nga pagtrabaho. (Mat 20:2) Mahimong dahomon nga sa panahon sa Hebreohanong Kasulatan ang mga suhol halos pareho ra. Kon mao, ang usa ka siklo nga plata maoy katumbas sa tulo ka adlaw nga suhol.

Ang kantidad sa usa ka ulipon maoy 30 ka siklo nga plata (tingali 90 ka adlaw nga suhol). (Ex 21:32; itandi ang Lev 27:2-7.) Si Oseas nga manalagna mipalit ug babaye sa kantidad nga 15 ka pirasong plata ug usa ug tunga ka homer (15 ephah) nga sebada. Lagmit kini nga bayad mao ang bug-os nga kantidad sa usa ka ulipon. Kon mao, ang usa ka ephah (22 L) sa sebada kaniadto mokantidad ug usa ka siklo.​—Os 3:2.

Sa mga panahon sa kanihit, ang presyo mosaka pag-ayo. Ang 80 ka pirasong plata (mga 240 ka adlaw nga suhol) nga sa usa ka panahon ikapalit ug walo ka homer (1,760 L) nga sebada, sa panahon sa paglikos, ikapalit na lamang ug usa ka niwang nga ulo sa asno, usa ka hayop nga dili angayng kan-on sumala sa gilatid sa Moisesnong Balaod.​—2Ha 6:25; itandi ang Os 3:2.

Sa unang siglo K.P. ang duha ka goryon mapalit sa kantidad nga usa ka assarion (45 minutos nga suhol), ug ang lima ka goryon mapalit sa doble niini nga kantidad. (Mat 10:29; Luc 12:6) Mas kubos pa gayod ang giamot sa kabos nga babayeng balo nga nakita ni Jesus sa templo, kay kadto duha lamang ka lepta (1 ka quadrans), o ¹/64 sa usa ka adlaw nga suhol. Bisan pa niana gidayeg ni Kristo Jesus ang iyang paghatag ingong mas dakog bili kay niadtong miamot ug dako, tungod kay siya miamot, dili sa iyang sobra, kondili “sa tanan niyang nabatonan, ang iyang tibuok nga panginabuhian.” (Mar 12:42-44; Luc 21:2-4) Ang tinuig nga buhis sa templo nga ginabayran sa mga Hudiyo maoy duha ka drakma, o usa ka didrakma (mga duha ka adlaw nga suhol). (Mat 17:24) Sanglit ang usa ka drakma katumbas man sa usa ka adlaw nga suhol, makataronganong silhigan sa usa ka babaye ang iyang tibuok balay ug pangitaon pag-ayo ang usa ka nawalang sensilyo nga drakma.​—Luc 15:​8, 9.

Gibudhian ni Judas Iskariote si Jesus bugti sa 30 ka pirasong plata, nga dayag maoy kantidad sa usa ka ulipon. (Mat 26:14-16, 47-50) Walay duhaduha nga kining mga pirasong plata maoy mga siklo o ubang mga sensilyo nga parehog bili. Wala hisgoti diha sa asoy kon unsang matanga kini sa sensilyo, gihisgotan lamang nga kini plata.

Ang Salapi Mahimong Mapuslanon ug Makadaot. Ang salapi maoy usa ka panalipod batok sa kakabos ug sa mga suliran nga nalangkit niini, ug tungod niini ang mga tawo makapalit sa iyang mga kinahanglanon ug sa mga kaluho. (Itandi ang Ecc 7:12; 10:19.) Tungod niini anaa ang posibilidad nga ang usa ka tawo mosalig sa salapi alang sa kasegurohan ug mahikalimot sa iyang Maglalalang. (Itandi ang Deu 8:10-14.) “Ang gugma sa salapi [sa literal, mahiligon sa plata] maoy gamot sa tanang matang sa makadaot nga mga butang, ug tungod sa pagpangab-ot niini nga gugma ang pipila nahisalaag gikan sa pagtuo ug nagtusaktusak sa ilang kaugalingon sa daghang kasakitan.” (1Ti 6:10) Tungod sa salapi, ang mga tawo nagtuis sa hustisya, namampam, nakabuno, nagbudhi sa uban, ug nanghimakak sa kamatuoran.​—Deu 16:19; 23:18; 27:25; Eze 22:12; Mat 26:​14, 15; 28:11-15.

Sa laing bahin, ang hustong paggamit sa salapi giuyonan sa Diyos. (Luc 16:1-9) Lakip niini ang pag-amot alang sa pagpauswag sa putli nga pagsimba ug sa paghatag ug materyal nga tabang niadtong mga nanginahanglan. (Itandi ang 2Cr 24:4-14; Rom 12:13; 1Ju 3:​17, 18; tan-awa ang AMOT; GASA SA KALUOY.) Bisan tuod daghang maayong mga butang ang mahimo pinaagi sa salapi, ang labing bililhong mga butang​—ang espirituwal nga pagkaon ug ilimnon, ang kinabuhing walay kataposan mismo​—mahimong mabatonan bisan wala kini.​—Isa 55:​1, 2; Pin 22:17.