[gikan sa Akadianhon, nga nagkahulogang “Si Sin [ang diyos-bulan] Nagpasig-uli sa mga Igsoon Nganhi Kanako”].

Anak nga lalaki ni Sargon II; hari sa Asirya. Siya nakapanunod gikan sa iyang amahan ug usa ka malig-on kaayo nga imperyo apan napugos siya sa paggugol sa dakong bahin sa iyang paghari sa pagpukgo sa mga pag-alsa, ilabina maylabot sa siyudad sa Babilonya.

Mopatim-aw nga si Senakerib nag-alagad ingong usa ka gobernador o heneral sa amihanang rehiyon sa Asirya sa panahon sa paghari sa iyang amahan. Human sa iyang paglingkod sa trono, kini nga rehiyon dayag nga wala kaayo makahatag kaniya ug kasamok, apan sa dakong bahin ang iyang mga suliran naggikan sa H ug sa K. Ang Caldeanhong si Merodak-baladan (Isa 39:1) mibiya sa iyang dalangpanan sa Elam, diin didto siya giabog ni Sargon nga amahan ni Senakerib, ug karon nagproklamar sa iyang kaugalingon nga hari sa Babilonya. Si Senakerib misulong batok kaniya ug sa iyang kaalyadong mga Elamihanon ug gipildi sila didto sa Kis. Apan si Merodak-baladan miikyas ug nagtago sulod sa laing tulo ka tuig. Gisulod ni Senakerib ang Babilonya ug gipalingkod si Bel-ibni diha sa trono ingong gobernador. Human niadto ang ubang mga pagsulong gihimo sa pagpahamtang ug silot aron makontrolar ang katawhan didto sa kabungtoran palibot sa Asirya.

Dayon, diha sa gihisgotan ni Senakerib ingong iyang “ikatulong pagpakiggubat,” siya misulong batok sa “Hatti,” usa ka termino nga niadtong panahona dayag nga nagtumong sa Fenicia ug Palestina. (Ancient Near Eastern Texts, giedit ni J. Pritchard, 1974, p. 287) Sa katibuk-an kining dapita mirebelde batok sa yugo sa Asirya. Usa niadtong misalikway sa maong pagmando mao si Haring Ezequias sa Juda (2Ha 18:7), bisan tuod walay ebidensiya nga nagpakitang siya nakig-abin sa ubang mialsa nga mga gingharian.

Sa ika-14 nga tuig ni Ezequias (732 W.K.P.) ang kasundalohan ni Senakerib misulong sa kasadpan, ug giilog ang Sidon, Akzib, Aco, ug ang ubang mga siyudad sa baybayon sa Fenicia, ug dayon sila mipaingon sa habagatan. Ang nangahadlok nga mga gingharian, lakip ang Moab, Edom, ug Asdod, gitala nga nagpadala nianang higayona ug tributo aron ipakita ang ilang pagpasakop. Ang matig-a nga Askelon puwersadong giilog lakip ang kasikbit nga mga lungsod sa Jope ug Bet-dagon. Usa ka Asiryanhong inskripsiyon nag-akusar sa katawhan ug sa mga hamili sa Filistehanong siyudad sa Ekron nga ila kunong gitugyan ang ilang hari nga si Padi ngadto kang Ezequias, kinsa sumala kang Senakerib, “nagbilanggo kaniya nga dili subay sa balaod.” (Ancient Near Eastern Texts, p. 287; itandi ang 2Ha  18:8.) Giingon niini nga ang mga molupyo sa Ekron nangayog tabang sa Ehipto ug Etiopia aron malikayan o masanta ang Asiryanhong pag-atake.

Ang rekord sa Bibliya nagpakita nga sa halos susama usab nga panahon giatake ni Senakerib ang Juda, gilikosan ug giilog ang daghang kinutaang mga siyudad ug mga lungsod niini. Si Ezequias karon nagpasugo ngadto sa mga Asiryanhon didto sa Lakis ug miingon nga iyang bayran ang kantidad sa tributo nga mahimong pangayoon ni Senakerib. (2Ha 18:​13, 14) Ang asoy sa pag-ilog ni Senakerib sa Lakis makita diha sa usa ka kinulit diin siya gihulagway nga naglingkod sa usa ka trono atubangan sa gilaglag nga siyudad, ug gipakita nga iyang gidawat ang mga inagaw nianang siyudara nga gidala ngadto kaniya samtang gipaantos ang ubang mga binihag.

Wala hisgoti sa asoy sa Bibliya kon si Haring Padi, kon tinuod man nga usa ka binihag ni Ezequias, gibuhian na niining higayona, apan kini nagpakita nga si Ezequias nagbayad sa tributo nga gipangayo ni Senakerib nga 300 ka talanton nga plata (mga $1,982,000) ug 30 ka talanton nga bulawan (mga $11,560,000). (2Ha 18:14-16) Apan karon si Senakerib nagpadalag usa ka komite nga gilangkoban sa tulo ka opisyal aron pasurenderon ngadto kaniya ang hari ug ang katawhan sa Jerusalem ug, sa kataposan, mosugot sila nga sila idestiyero. Ang mensahe sa mga Asiryanhon mayubiton kaayo bahin sa pagsalig ni Ezequias kang Jehova. Pinaagi sa iyang tigpamaba, si Senakerib nanghambog nga si Jehova walay mahimo sama sa ubang mga diyos sa mga nasod nga nangapukan na atubangan sa Asiryanhong gahom.​—2Ha 18:17-35.

Ang Asiryanhong komite mibalik kang Senakerib, nga karon nakiggubat batok sa Libna, kay iya mang nadungog nga giingon “labot kang Tirhaka nga hari sa Etiopia: ‘Ania, siya migula aron makig-away batok kanimo.’” (2Ha 19:​8, 9) Ang mga inskripsiyon ni Senakerib naghisgot sa usa ka gubat didto sa Eltekeh (mga 15 km [9.5 mi] sa AAK sa Ekron) nga niana siya nangangkon nga nakapildi sa Ehiptohanong kasundalohan ug sa kasundalohan sa “hari sa Etiopia.” Dayon iyang gihubit ang iyang pag-ilog sa Ekron ug ang iyang pagpasig-uli didto sa trono sa gibuhian na nga si Padi.​—Ancient Near Eastern Texts, pp. 287, 288.

Gipildi ni Jehova Ang Kasundalohan ni Senakerib. Mahitungod sa Jerusalem, bisag si Senakerib nagpadala ug mahulgaong mga sulat kang Ezequias nga nagpasidaan nga siya wala mosibog sa iyang determinasyon sa pag-ilog sa kaulohan sa Juda (Isa 37:9-20), ang rekord nagpakita nga ang mga Asiryanhon wala gani “mopana ug usa ka udyong didto, . . . ni maghimo ug pang-asdang nga bungdo batok niini.” Si Jehova, nga gitamay ni Senakerib, nagpadalag usa ka manulonda nga sa usa ka gabii mipatay ug “usa ka gatos ug kawaloag-lima ka libo sa kampo sa mga Asiryanhon,” nga tungod niana si Senakerib mipauli “uban sa nawong nga maulawon ngadto sa iyang kaugalingong yuta.”​—Isa 37:33-37; 2Cr 32:21.

Wala hisgoti diha sa mga inskripsiyon ni Senakerib ang kadaot nga naagoman sa iyang kasundalohan. Apan ingon sa gikomento ni Propesor Jack Finegan: “Sanglit pulos pagpanghambog ra man ang anaa sa mga inskripsiyon sa Asiryanhong mga hari, . . . imposibleng irekord ni Senakerib ang maong kapildihan.” (Light From the Ancient Past, 1959, p. 213) Pero, makaiikag ang bersiyon ni Senakerib nga makita diha sa nailhang ang Prisma ni Senakerib, nga gitipigan sa British Museum (Prisma ni Taylor) ug sa Oriental Institute sa Unibersidad sa Chicago. Sa bahin siya miingon: “Labot kang Ezequias nga Hudiyo, siya wala magpasakop sa akong yugo, gilikosan ko ang 46 sa iyang malig-ong mga siyudad, pinarilang mga kuta ug ang di-maihap nga gagmayng mga balangay diha sa ilang kasilinganan, ug gibuntog (kini) pinaagi sa maayong pagkapahimutang nga mga dulhogan (nga yuta), ug mga troso nga iglulumpag nga (sa ingon) gidala duol (sa mga paril) (duyog) sa miatake nga mga sundalong nagbaktas, (pinaagig) pagkubkob ug mga agianan ilalom sa yuta, mga paggawang sa paril ingon man pagkubkob sa pundasyon aron malumpag ang paril. Giabog ko gikan (kanila) ang 200,150 ka tawo, batan-on ug tigulang, lalaki ug babaye, mga kabayo, mga mula, mga asno, mga kamelyo, dagko ug gagmayng mga baka nga dili-maihap, ug giisip (kini) nga inagaw. Siya [Ezequias] mismo akong gibilanggo didto sa Jerusalem, nga iyang harianong puloy-anan, sama sa usa ka langgam diha sa halwa. . . . Ang iyang mga lungsod nga akong giagawan, gikuha ko gikan sa iyang nasod ug gihatag kini ngadto kang Mitinti nga hari sa Asdod, kang Padi nga hari sa Ekron, ug kang Sillibel nga hari sa Gaza. . . . Si Ezequias mismo . . . nagpadala kanako, sa ulahi, ngadto sa Nineve, ang akong halangdong siyudad, sa 30 ka talantong bulawan, 800 ka talantong plata, bililhong mga bato, antimony, dagkong tinabas nga pulang bato, mga higdaanan nga (hinaklapan ug) garing, nimedu -nga mga lingkoranan nga (hinaklapan ug) garing, mga panit sa elepante, kahoy nga ebano, boxwood (ug) tanang matang sa bililhong mga bahandi, iyang (kaugalingong) mga anak nga babaye, mga puyopuyo, lalaki ug babaye nga mga mag-aawit. Aron ihatag ang tributo ug moyukbo ingong usa ka ulipon iyang gipadala ang iyang (personal nga) mensahero.”​—Ancient Near Eastern Texts, p. 288.

 Kining hinambog nga bersiyon nagpadako sa gidaghanon sa mga talanton nga plata nga gipadala gikan sa 300 ngadto sa 800, ug walay duhaduha gihimo usab kini sa ubang mga detalye sa gibayad nga tributo; apan sa laing bahin kini nagpamatuod gayod sa rekord sa Bibliya ug nagpakita nga wala mangangkon si Senakerib nga iyang nailog ang Jerusalem. Apan angayng matikdan nga giingon ni Senakerib nga nagbayad si Ezequias ug tributo human manghulga ang Asirya sa paglikos batok sa Jerusalem, samtang ang asoy sa Bibliya nagpakita nga kini gibayad una pa niana. Labot sa posibleng hinungdan bahin niini nga pagbalit-ad, matikdi ang giingon sa Funk and Wagnalls New Standard Bible Dictionary (1936, p. 829): “Ang kataposan niini nga pagpakiggubat ni S[enakerib] bug-os nalilong. Kon unsa ang iyang gibuhat human mailog ang Ekron . . . nagpabilin nga usa ka misteryo. Diha sa iyang talaan sa kasaysayan, gibutyag ni S[enakerib] niining panahona ang iyang silot kang Ezequias, ang iyang pagsulong sa yuta sa Juda, ug ang iyang pagbuot sa teritoryo ug sa mga siyudad sa Juda. Kining han-ay sa mga hitabo daw samag usa ka salimbong nga nagtabon sa usa ka butang nga dili buot niyang hisgotan.” Ang rekord sa Bibliya nagpakita nga si Senakerib nagdalidali pagbalik sa Nineve human sa katalagman nga gipahamtang sa Diyos batok sa iyang mga tropa, ug busa sa binalit-ad nga asoy ni Senakerib sayon lang nga gipabayad niya ug tributo si Ezequias pinaagi sa usa ka espesyal nga mensahero didto sa Nineve. Talagsaon gayod nga ang karaang mga inskripsiyon ug mga rekord nagpakitang wala nay dugang pagsulong nga gihimo si Senakerib batok sa Palestina, bisag gipangangkon sa mga historyador nga ang iyang paghari nagpadayon pa sa laing 20 ka tuig.

Ang Hudiyong historyador sa unang siglo K.P. nga si Josephus nag-ingon nga iyang gikutlo ang Babilonyanhong si Berossus (gituohang nabuhi niadtong ikatulong siglo W.K.P.) nga nagrekord sa maong panghitabo niining mosunod nga mga pulong: “Sa dihang si Senacheirimos mibalik sa Jerusalem gikan sa iyang pagpakiggubat sa Ehipto, iyang nakaplagan didto ang kasundalohan sa ilalom ni Rapsakes nga nameligro gumikan sa usa ka hampak, kay ang Diyos nagpahamtang ug kamatay diha sa iyang kasundalohan, ug sa unang gabii sa paglikos, usa ka gatos ug kawaloan ug lima ka libong mga sundalo ang nangamatay uban sa ilang mga komandante ug mga opisyal.” (Jewish Antiquities, X, 21 [i, 5]) Gisulayan sa ubang mga komentarista sa pagpatin-aw ang maong katalagman pinaagi sa paghisgot sa asoy nga gisulat ni Herodotus (II, 141) sa ikalimang siglo W.K.P. diin niana nga asoy siya miingon nga sa “usa ka gabii ang dakong panon sa mga ilaga sa bukid mihugpa diha sa Asiryanhong kampo ug gipangutkot ang ilang mga sudlanan sa mga pana ug ang ilang mga busogan ug ang mga gunitanan sa ilang mga taming,” busa wala na sila makahimo sa pagsulong sa Ehipto. Kini nga asoy dayag nga wala mahiuyon sa rekord sa Bibliya, ni ang paghubit ni Herodotus sa pagpakiggubat sa mga Asiryanhon maoy kaharmonya sa Asiryanhong mga inskripsiyon. Bisan pa niana, ang mga asoy ni Berossus ug Herodotus nagbutyag nga ang kasundalohan ni Senakerib nakaagom ug kalit ug malaglagong kapildihan niini nga pagpakiggubat.

Apan wala matapos ang mga kasamok ni Senakerib, ug human siya mobalik sa Asirya kinahanglan niyang pukgoon ang laing pag-alsa sa Babilonya nga gihaling ni Merodak-baladan. Niining panahona gipalingkod ni Senakerib ang iyang kaugalingong anak nga lalaki, si Ashurnadinshumi, ingong hari sa Babilonya. Unom ka tuig sa ulahi si Senakerib nakiggubat sa mga Elamihanon, apan wala madugay sila mibalos pinaagi sa pagsulong sa Mesopotamia. Gibihag nila si Ashurnadinshumi ug gipalingkod ang ilang kaugalingong hari diha sa trono sa Babilonya. Misunod ang ubay-ubayng katuigan sa pagpakigbisog sa pagkontrolar sa rehiyon, hangtod nga sa kataposan ang napungot nga si Senakerib nanimalos sa Babilonya pinaagi sa paggun-ob niini, usa ka dili-hitupngang buhat tungod sa posisyon sa Babilonya ingong ang “Balaang Siyudad” sa tibuok Mesopotamia. Walay dagkong mga hitabo sa nahibiling katuigan sa paghari ni Senakerib.

Ang kamatayon ni Senakerib giisip sa pipila nga nahitabo mga 20 ka tuig human sa iyang pagpakiggubat sa Jerusalem. Kini nga banabana maoy pinasukad sa Asiryanhon ug Babilonyanhong mga rekord, apan gikuwestiyon ang pagkakasaligan niini. Bisan pa niana, angayng matikdan nga ang asoy sa Bibliya wala maghisgot nga ang kamatayon ni Senakerib nahitabo gilayon human siya makabalik sa Nineve. “Sa ulahi siya misulod sa balay sa iyang diyos” nga si Nisrok, ug ang iyang mga anak nga si Adramelek ug Sarezer “mitigbas kaniya pinaagi sa espada,” ug miikyas sila ngadto sa yuta sa Ararat. (2Cr 32:21; Isa 37:​37, 38) Ang usa ka inskripsiyon sa iyang anak nga lalaki ug manununod nga si Esar-hadon nagpamatuod niini.​—Ancient Records of Assyria and Babylonia, ni D. Luckenbill, 1927, Tomo II, pp. 200, 201; tan-awa ang ESAR-HADON.

Mga Buhat sa Pagpanukod. Busa walay nahimong partikular nga kauswagan ang Asiryanhong Imperyo sa ilalom ni Senakerib. Apan siya mihimog ambisyosong proyekto sa pagpanukod didto sa Nineve, nga iyang gipasig-uli ang posisyon niini ingong ang kaulohang siyudad. Ang dakong palasyo nga iyang gitukod didto may mga lawak-tigomanan, mga sawang, ug mga lawak sa mga harianon, ug ang katibuk-ang luna niini nga  palasyo maoy 450 m (1,500 p) ang gitas-on ug 210 m (690 p) ang gilapdon. Iyang gipasulod ang tubig gikan sa gilay-ong 48 km (30 mi) ug iyang gitukod ang usa ka agianan sa tubig ibabaw sa Suba sa Gomel nga nailhan ingong Jerwan Aqueduct. Ang tubig niini nakaamot sa irigasyon sa mga tanaman ug mga parke, ingon man sa pagpuno sa nagalibot nga trinseras sa siyudad, ug tungod niini napalig-on ang mga depensa sa siyudad.