Silingan
Usa ka tawo nga nagpuyo sa duol, higala man o kaaway; o, sa espirituwal nga paagi, usa ka tawo nga nagpasundayag ngadto sa uban sa gugma ug kalulot nga gisugo sa Kasulatan, bisan tuod siya nagpuyo sa halayo o dili usa ka paryente o usa ka kauban. Ang usa ka Hebreohanong pulong nga gihubad nga “silingan” mao ang sha·khenʹ, nga nagtumong sa dapit, sa mga siyudad o kaha sa mga tawo, ug naglakip sa mga higala ug mga kaaway.—Jer 49:18; Ru 4:17; Sal 79:4, 12.
Ang ubang kaamgid nga Hebreohanong mga termino nga gihubad sa ubang konteksto ingong “silingan” may diyutayng kalainan sa kahulogan ug naghatag kanatog mas lapad nga pagsabot sa mga relasyon nga giingon sa Hebreohanong Kasulatan. Ang reʹaʽ nagkahulogang “isigkatawo o isigkaingon, kauban, higala” ug mahimong ikapadapat sa pagkasuod sa relasyon, apan kini sagad nagkahulogang isigkatawo o isigkalungsoranon, siya man usa ka suod nga kauban, nga nagpuyo sa duol o dili. Sa kadaghanang gamit niini diha sa Kasulatan kini gipadapat sa isigkamembro sa estado sa Israel o sa usa ka tawo nga nagpuyo sa Israel. (Ex 20:16; 22:11; Deu 4:42; Pr 11:9) Ang ʽa·mithʹ nagkahulogan nga “kauban” o “isigkatawo” ug sagad nga gigamit sa pagtumong sa usa ka tawo nga kaniya adunay mga pakiglabot ang laing tawo. (Lev 6:2; 19:15, 17; 25:14, 15) Ang qa·rohvʹ, nga nagkahulogang “duol, hapit na, iglabot,” nagtumong sa dapit, panahon, o mga tawo; kini mahimong magkahulogan sa usa ka mas suod nga relasyon kay sa “silingan” ug usahay gihubad nga ‘suod nga kaila.’ (Ex 32:27; Jos 9:16; Sal 15:3; 38:11; Eze 23:5) Walay usa ra ka Cebuano nga pulong nga bug-os makahubit niining lainlain nga mga kahulogan.
Sa susama, sa Gregong Kasulatan adunay tulo ka pulong nga may diyutayng kalainan sa kahulogan nga sagad gihubad ingong “silingan”: ang geiʹton, “usa nga nagpuyo sa samang yuta” (Luc 14:12; Ju 9:8); ang pe·riʹoi·kos, usa ka adhetibo nga nagkahulogang “nagpuyo sa palibot,” nga gigamit ingong usa ka nombre (plural) diha sa Lucas 1:58; ang ple·siʹon, nga nagkahulogang “duol,” nga gigamit uban sa artikulong ho (ang), sa literal, “ang (usa nga) duol.” (Rom 13:10; Efe 4:25) Labot niining Gregong mga pulong, ang Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words nag-ingon: “[Kining mga pulonga] adunay mas lapad nga kahulogan kay sa Cebuanong pulong nga silingan. Walay mga payag nga nagkatag diha sa mga umahan sa Palestina; ang katawhan, nga nagkatigom diha sa kabalangayan, molakaw ug mopauli gikan sa ilang trabaho. Busa nahimong bahin sa ilang panimalaynong kinabuhi ang pagpakigsandurot sa daghan nilang mga silingan diha sa ilang palibot. Sa ingon, halapad kaayo ang mga termino alang sa silingan. Kini makita gikan sa pangunang mga kinaiyahan sa mga pribilehiyo ug mga katungdanan ingong mga silingan sumala sa gilatid diha sa Kasulatan, (a) ang pagkamatinabangon niini, pananglitan, . . . Luc. 10:36; (b) ang kasuod niini, pananglitan, Luc. 15:6, 9 . . . Heb. 8:11; (c) ang katim-os ug pagkabalaan niini, pananglitan, . . . Rom. 13:10; 15:2; Efe. 4:25; San. 4:12.”—1981, Tomo 3, p. 107.
Daotang mga Silingan. Apan, ang pipila nga nagpuyo sa duol lagmit maoy daotang mga silingan, sama sa silingang mga nasod nga naglibot sa Israel. Sa dihang ang templo sa Jerusalem gilaglag sa mga Babilonyanhon niadtong 607 W.K.P., kini nga mga nasod, sama sa Edom, nanagsadya, nga nagtugyan pa gani sa mikalagiw nga mga Hudiyo ngadto sa ilang mga kaaway. (Sal 137:7; Abd 8-14; Miq 4:11) Ang salmista naaghat sa pagsulat: “Nahimo kami nga kaulawan sa among mga silingan [usa ka plural nga porma sa sha·khenʹ], nga yubitonon ug yagayagaan niadtong nag-alirong kanamo.” Siya miampo: “Basli ang among mga silingan [usa ka plural nga porma sa sha·khenʹ] ug pito ka pilo nganha sa ilang sabakan sa ilang pagpakaulaw nga ilang gihimo batok kanimo.” Sanglit si Jehova ‘nagpuyo’ taliwala sa Israel, iyang gihisgotan ang mga nasod nga misupak sa iyang katawhan ingong “tanan ko nga daotang mga silingan, nga nanghilabot sa panulondon nga gipapanag-iya ko sa akong katawhan, ang Israel.”—Sal 79:4, 12; Jer 12:14; itandi ang Sal 68:16.
Gisugo ang Paghigugma sa Silingan. Sa tibuok Bibliya, ang usa gisugo nga magpakitag gugma, kalulot, pagkamahinatagon, ug pagkamatinabangon ngadto sa silingan, siya nagpuyo man sa duol, usa ka kauban, usa ka isigkaingon o isigkatawo, usa ka suod nga kaila, o kaha usa ka higala. Ang Balaod nagsugo: “Kinahanglan nga imong hukman ang imong isigkatawo [porma sa ʽa·mithʹ] uban ang hustisya. . . . Dili ka magdumot sa imong igsoon diha sa imong kasingkasing. Magbadlong ka sa imong isigkatawo, aron dili ka magpas-an sa sala uban kaniya . . . ug higugmaon mo ang imong isigkatawo [porma sa reʹaʽ] sama sa imong kaugalingon.” (Lev 19:15-18) (Sa Gregong Septuagint ang pulong nga reʹaʽ gihubad dinhi sa Gregong ekspresyon nga ho ple·siʹon.) Gidayeg ni David ang tawo nga ‘wala magbutangbutang pinaagi sa iyang dila. Wala siyay gihimong daotan sa iyang kauban [porma sa reʹaʽ], ug wala siyay gihimong pakaulaw batok sa iyang suod nga kaila [porma sa qa·rohvʹ].’ (Sal 15:3) Gisubli ang mga sugo sa dili pagdaot sa isigkatawo (reʹaʽ), nga dili gani magtamay kaniya o magtinguha sa bisan unsa nga iyang gipanag-iya.—Ex 20:16; Deu 5:21; 27:24; Pr 14:21.
Si apostol Pablo miingon: “Siya nga nagahigugma sa iyang isigkatawo nakatuman sa balaod.” Dayon iyang gihisgotan ang pipila sa mga sugo sa Balaod ug mihinapos: “ug ang bisan unsa pang ubang sugo, nalangkob niining pulonga, nga mao, ‘Higugmaon mo ang imong silingan [ple·siʹon] sama sa imong kaugalingon.’ Ang gugma dili magabuhat ug daotan ngadto sa silingan [ple·siʹon]; busa ang gugma mao ang katumanan sa balaod.” (Rom 13:8-10; itandi ang Gal 5:14.) Gitawag ni Santiago ang sugo sa paghigugma sa silingan sama sa kaugalingon ingong ang “harianong balaod.”—San 2:8.
Ikaduha nga kinadak-ang sugo. Ingong tubag sa usa ka Hudiyo nga nangutana, “Unsang maayo ang kinahanglan ko nga buhaton aron maangkon ang kinabuhing walay kataposan?” ug kinsa buot masayod kon unsa nga mga sugo ang pagatumanon, si Jesus naghisgot sa lima sa Napulo ka Sugo ug nagdugang sa sugo diha sa Levitico 19:18 sa dihang siya miingon: “Higugmaon mo ang imong silingan [ple·siʹon] sama sa imong kaugalingon.” (Mat 19:16-19) Giklasipikar usab niya kini nga sugo ingong ikaduha nga labing hinungdanon diha sa Balaod—usa sa duha diin gipasukad ang tibuok Balaod ug mga Manalagna.—Mat 22:35-40; Mar 12:28-31; Luc 10:25-28.
Kinsa ang akong silingan? Gipalalom usab ni Jesus ang pagpabili sa iyang mga mamiminaw maylabot sa kahulogan sa pulong nga ple·siʹon sa dihang ang laing tawo, nga buot magpamatuod sa iyang kaugalingon nga matarong, nangutana: “Kinsa ba gayod ang akong silingan [ple·siʹon]?” Sa sambingay ni Jesus bahin sa maluluy-ong Samarianhon iyang gipasiugda nga bisan tuod ang usa ka tawo nagpuyo sa halayo, o dili usa ka paryente o usa ka higala, ang tinuod nga silingan mao ang usa ka tawo nga magpakitag gugma ug kalulot ngadto sa laing tawo ingon sa gisugo sa Kasulatan.—Diha sa Estado sa Israel. Sa Hebreohanon 8:11 ang usa ka porma sa Gregong pulong nga po·liʹtes, ‘lungsoranon,’ makita diha sa kadaghanang Gregong teksto; ang pipila ka ulahing mga manuskrito naghubad niini nga ple·siʹon. Si Pablo dinhi nagkutlo gikan sa tagna sa pagpasig-uli diha sa Jeremias 31:34, nga gipamulong alang niadtong anaa sa estado sa Israel: “‘Ug sila dili na magtudlo ang matag usa sa iyang isigkaingon [porma sa reʹaʽ] ug ang matag usa sa iyang igsoon, nga mag-ingon, “Ilha ninyo si Jehova!” kay silang tanan makaila man kanako, gikan sa labing ubos kanila bisan hangtod sa labing dako kanila,’ mao ang giingon ni Jehova.” Gipadapat kini ni Pablo ngadto sa espirituwal nga “balaang nasod,” ang “Israel sa Diyos,” nga nag-ingon: “Ug sila dili na gayod magtudlo ang matag usa sa iyang isigkalungsoranon ug ang matag usa sa iyang igsoon . . . ”
Tambag Gikan sa Mga Proverbio. Bisan tuod tabangan sa usa ka tawo ang iyang silingan ug higugmaon siya, kinahanglan usab siyang magbantay nga dili mahimong labing suod nga higala sa iyang silingan o isigkatawo—aron malikayan ang pagpamentaha o pag-abuso kaniya. Gipahayag sa proverbio kining maong ideya pinaagi niining mga pulonga: “Ayaw pakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo [porma sa reʹaʽ], aron siya dili mapul-an kanimo ug magdumot kanimo.”—Pr 25:17.
Apan, ang pagtuo ug pagsalig sa usa ka higala, ug ang awhag sa pagsangpit sa maong tawo sa panahon sa panginahanglan gitambag diha sa Mga Proverbio: “Ayaw biyai ang imong higala o ang higala sa imong amahan, ug ayaw pagsulod sa balay sa imong igsoon sa adlaw sa imong katalagman. Maayo pa ang usa ka silingan [sha·khenʹ] nga anaa sa haduol kay sa usa ka igsoon nga atua sa halayo.” (Pr 27:10) Mopatim-awng giingon dinhi sa magsusulat nga ang usa ka suod nga higala sa pamilya mao ang angayng pabilhan ug angayng pangayoan ug tabang inay sa suod kaayo nga paryente sama sa usa ka igsoon, kon kana nga igsoon atua sa halayo, tungod kay siya lagmit dili andam o wala sa paborableng kahimtang nga makatabang sama sa higala sa pamilya.