Tabili
[Heb., tsav].
Ang mga tabili maoy upat ug tiil nga reptilya, sagad gagmay, nga taas ug ikog ug himbison ug panit. Ang mga tiil sa tabili anaa sa kilid mismo niini mao nga mahimong isangyad sa yuta ang tiyan niini nga dili na pik-on ang mga tiil. Kapin sa 40 ka matang niini ang makaplagan sa Palestina. Makaplagan kini diha sa mga kahoy, sa init nga mga liki sa dagkong mga bato, ug sa mga bungbong ug mga kisame sa mga balay. Ang tabili maoy lakip sa mahugaw nga “tigpanon nga mga linalang” nga gitala sa Levitico 11:29. Gituohan nga ang Hebreohanong ngalan alang niini naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “motapot sa yuta.” Ang Hebrew and English Lexicon of the Old Testament ni Brown, Driver, ug Briggs (1980, p. 839) nagsugyot sa “tabili” ingong hubad. Lagmit nga ang Hebreohanong termino nga tsav naglakip sa Agamidae nga pamilya sa mga tabili, kay ang katumbas nga Arabikong termino nga dabb nagtumong sa tunokon-ug-ikog nga tabili sa Ehipto (Uromastix aegyptius), ang kinadak-an sa mga espisye sa Agamidae nga makaplagan sa Israel.—Tan-awa ang KAMELYON; TUKO; TABILI SA BALAS.
Ang mga leksikon sagad nagsugyot nga ang Hebreohanong pulong nga koʹach nagtumong usab sa usa ka kapamilya sa tabili. Sanglit ang lintunganayng kahulogan niini nga pulong maoy “gahom” o “kusog,” kini mahimong magtumong sa halo sa desyerto (Varanus griseus), usa ka kusgan, dakong reptilya. Kini nagpuyo sa uga, balason nga mga desyerto. Sa Palestina kini nga halo moabot sa gitas-ong mga 1.2 m (4 p). Kini maoy kumakaon ug patay ug gilakip sa talaan sa “mahugaw” nga mga pagkaon.—Lev 11:29, 30.
Lain pang linalang nga gitala ingong mahugaw nga pagkaon sa mga Israelinhon mao ang gitawag sa Hebreohanong pulong nga choʹmet, sa Levitico 11:30. Ang pipila ka dili pa dugayng mga hubad (RS; NW) naghubad niini nga “tabili sa balas.” Ang tabili sa balas lagmit maoy usa ka skink.