Ang tabitabi maoy usa ka walay pulos nga estorya bahin sa personal nga kinabuhi sa ubang tawo; walay pasikaranan nga hulungihong. Ang pagbutangbutang maoy usa ka pagdaot sa dungog, nga kasagaran may daotang motibo, binaba man o sinulat.

Dili tanang tabitabi maoy daotan o makadaot, bisan tuod kini mahimong daotan o makadaot. Usahay kini tingali maoy pagdayeg bahin sa usa ka tawo o mga tawo; o tingali kini maoy pag-asoy lamang bahin sa usa ka butang nga wala kaayoy hinungdan o dili daotan mahitungod sa uban, tungod sa tawhanong kaikag. Apan kini dali rang mahimong estorya nga makadaot o makamugnag kasamok, tungod kay ang tabitabi maoy usa ka walay pulos nga estorya. Ang Kasulatan nagtambag batok sa walay pulos nga sulti, ug naghisgot nga ang dila lisod mapaaghop ug nga kini “nahimong usa ka kalibotan sa pagkadili-matarong taliwala sa atong mga sangkap, kay kini naghugaw sa tibuok lawas ug gipadilaab ang ligid sa kinaiyanhong kinabuhi.” Ang pagkamalaglagon niini dugang gipasiugda tungod kay ang magsusulat sa Bibliya nagpadayon, “ug kini gipadilaab sa Gehenna.” (San 3:6) Kadaghan ipasiugda ang kapeligrohan sa dili-pinugngan, walay pulos nga estorya. Ang maong sinultihan nalangkit sa pagkahungog o kabuangan (Pr 15:2); kini maoy usa ka lit-ag ug mahimong magdala sa nagsulti niini ngadto sa kadaotan. (Pr 13:3; 18:7) “Sa daghang mga pulong tino nga adunay kalapasan,” nagaingon ang proverbio, nga nagtambag nga ang pagpugong sa usa ka tawo sa iyang mga ngabil maoy usa ka maalamon nga buhat. (Pr 10:19) “Siya nga nagabantay sa iyang baba ug sa iyang dila nagabantay sa iyang kalag gikan sa mga kasakit” maoy usa ka pasidaan batok sa wala-hunahunaa, dili-pinugngan, o walay pulos nga estorya.​—Pr 21:23.

“Gikan sa kadagaya sa kasingkasing ang baba mosulti,” matod ni Jesu-Kristo. (Mat 12:34) Nan, kon unsay kasagarang isulti sa usa ka tawo maoy usa ka ilhanan sa kon unsay gitinguha sa iyang kasingkasing. Ang Kasulatan nag-awhag kanato sa pag-amping sa kasingkasing ug sa paghunahuna ug sa pagsulti sa mga butang nga matuod, maugdang, matarong, maputli, hiligugmaon, dungganon, hamili, ug dalayegon. (Pr 4:23; Flp 4:8) Si Jesu-Kristo miingon, “Ang magagula sa iyang baba ang makapahugaw sa usa ka tawo,” ug siya mipadayon sa paghisgot sa “daotang mga pangatarongan” ug “bakak nga mga pagpamatuod” ingong lakip sa mga butang nga mogula gikan sa baba apan sa pagkatinuod nagagula gikan sa kasingkasing.​—Mat 15:​11, 19.

Ang tabitabi mahimong motultol sa pagbutangbutang, nga makadaot sa nagbutangbutang. Ang kaalam sa mga pulong sa Ecclesiastes 10:12-14 dayag kaayo: “Ang mga ngabil sa hungog maglamoy kaniya. Ang sinugdanan sa mga pulong sa iyang baba maoy kabuangan, ug ang kataposan unya sa iyang baba maoy kabuang nga makatalagmanon. Ug ang buangbuang nagasulti ug daghang pulong.”

Ang tabitabi maoy estorya nga nagbutyag ug usa ka butang bahin sa mga ginahimo ug sa mga kalihokan sa ubang mga tawo. Kini tingali maoy usa ka walay pasikaranang hulungihong, gani usa ka bakak, ug bisan tuod ang usa ka tabian lagmit wala masayod sa katinuoran sa hulungihong, iya pa gihapong gisabwag kini, sa ingon naghimo sa iyang kaugalingon nga maoy hinungdan sa pagpakaylap sa bakak. Lagmit nga ipanabi sa tabian ang bahin sa diperensiya ug kasaypanan sa usa ka tawo. Apan bisan pag tinuod ang gisulti nga mga butang, ang gihimo sa tabian maoy sayop ug siya nagpakitag kawalay gugma. Ang proverbio nag-ingon: “Ang nagatabon sa kalapasan nagapangita ug gugma, ug siya nga nagapunay ug sulti mahitungod sa usa ka butang nagapabulag niadtong suod sa usag usa.”​—Pr 17:9.

Si apostol Pablo naghatag ug kusganong tambag ngadto sa magtatan-aw nga si Timoteo bahin sa panggawi sa batan-on nga mga babayeng balo nga walay mga panimalay nga giatiman ug wala magmapuliki sa ilang kaugalingon sa pag-alagad sa uban. Siya miingon: “Sila usab makakat-on sa pagkawalay-ginabuhat, sa pagpanumbalay; oo, dili lamang walay ginabuhat, kondili usab mga tabian ug hilabtanon sa mga kalihokan sa ubang mga tawo, nga manulti sa mga butang nga dili nila angayng isulti.” (1Ti 5:13) Kini maoy badlonganon nga panggawi. Ang samang apostol naghisgot bahin sa pipila diha sa kongregasyon sa Tesalonica nga “naglakaw nga badlonganon sa inyong taliwala, nga wala gayod magtrabaho apan nanghilabot sa mga butang nga wala silay labot.” (2Te 3:11) Gilakip ni apostol Pedro uban sa daotan kaayo nga mga kaubanan ang “usa ka hilabtanon sa mga butang sa uban”​—duyog sa usa ka mamumuno, usa ka kawatan, ug sa usa ka mamumuhat ug daotan.​—1Pe 4:15.

Sa laing bahin, dili usa ka tabitabi o pagbutangbutang ug ingon man dili sayop ang pagtaho sa mga kahimtang nga makaapektar sa kongregasyon ngadto sa mga tawo nga adunay awtoridad ug  responsibilidad sa pagdumala ug sa pagtul-id sa mga butang. Gipakita kini nga kamatuoran diha sa rekord sa Kasulatan bahin sa Kristohanong kongregasyon sa karaang Corinto. Didto, ang mga panagsumpaki ug ang dili pagpakitag nahiangayng pagtahod sa mga tawo nakamugnag makapabahinbahin nga mga tinamdan, nga nagdaot sa panaghiusa sa kongregasyon. Ang pipila ka sakop sa balay sa usa ka tawong si Cloe nga nasayod bahin niining mga butanga ug nabalaka bahin sa espirituwal nga kaayohan sa kongregasyon nagbutyag sa kamatuoran ngadto kang apostol Pablo nga wala niadtong tungora, kinsa milihok dayon, ug gikan sa Efeso siya misulat ug tambag sa pagtul-id ngadto sa kongregasyon.​—1Co 1:11.

Unsay kalainan tali sa tabitabi ug sa pagbutangbutang?

Bisan tuod ang tabitabi sa pipila ka kahimtang dili kaayo makadaot (bisan tuod kini mahimong pagbutangbutang o motultol ngadto niana), ang pagbutangbutang kanunayng makadaot ug kanunayng makapahinabog kasakit ug panag-away. Kini mahimong adunay daotang motibo o wala. Sa bisan hain nga kahimtang, ang tigbutangbutang naghimo sa iyang kaugalingon nga daotan atubangan sa Diyos, tungod kay ang ‘pagpahinabog panaglalis sa taliwala sa mga kaigsoonan’ maoy lakip sa mga butang nga ginadumtan sa Diyos. (Pr 6:16-19) Ang Gregong pulong alang sa “tigbutangbutang” o “magsusumbong” maoy di·aʹbo·los. Kining pulonga gigamit usab sa Bibliya ingong usa ka titulo ni Satanas nga “Yawa,” ang dakong tigbutangbutang sa Diyos. (Ju 8:44; Pin 12:​9, 10; Gen 3:2-5) Kini nagpaila sa tinubdan sa maong makadaot sa dungog nga akusasyon.

Ang pagbutangbutang nahimong usa ka kapandolan sa uban, ilabina sa usa nga gibutangbutangan. Ang balaod nga gihatag sa Diyos ngadto sa Israel nagsugo: “Dili ka magsuroysuroy sa taliwala sa imong katawhan aron mamutangbutang. Dili ka motindog batok sa dugo sa imong isigkatawo.” (Lev 19:16) Ang pagkaseryoso sa pagbutangbutang gipasiugda dinhi pinaagi sa paghisgot nga sa pipila ka kahimtang ang bakak nga mga sumbong mahimong motultol gayod sa silot nga kamatayon. Ang bakak nga mga saksi sa makadaghan nahimong instrumento sa pagpahinabo sa kamatayon sa inosenteng mga tawo.​—1Ha 21:8-13; Mat 26:​59, 60.

Usahay ang mga butang maoy kompidensiyal, apan ang mga tigbutangbutang mahimuot sa pagbutyag niini ngadto sa uban kinsa walay katungod nga masayod. (Pr 11:13) Ang tigbutangbutang malipay sa pagbutyag sa mga butang nga makasakit. Ang usa nga nagpatalinghog sa pagbutangbutang nasayop usab ug nagdaot sa iyang kaugalingon. (Pr 20:19; 26:22) Ang usa ka tawo mahimong motalikod sa iyang mga higala tungod sa pagpangdaot nga gihimo sa usa ka tigbutangbutang bahin kanila, ug mahimong motungha ang mga panag-away ug mga pagkabahinbahin.​—Pr 16:28.

Ang Kasulatan nagtagna nga ang talagsaong pagtungha sa mga tigbutangbutang maoy usa sa mga ilhanan sa “kataposang mga adlaw.” (2Ti 3:​1-3) Ang maong mga tawo, mga lalaki man o mga babaye, kon anaa sa taliwala sa katawhan sa Diyos, kinahanglang badlongon ug tul-iron sa responsableng mga tawo diha sa Kristohanong kongregasyon. (1Ti 3:11; Tit 2:1-5; 3Ju 9, 10) Busa ang pagbutangbutang, sa pagpahinabog panaglalis (Pr 16:28), nagpatunghag pipila ka “buhat sa unod” (sama sa mga pagdumot, mga panag-away, ug mga pagkabahinbahin) nga makapugong sa tigbutangbutang ug sa uban nga iyang gidaldal sa pagbuhat ug daotan gikan sa pagpanunod sa Gingharian sa Diyos. (Gal 5:19-21) Bisan tuod ang tigbutangbutang lagmit malipoton ug malimbongon, ang iyang pagkadaotan madayag ra unya diha sa kongregasyon. (Pr 26:20-26) Giyagyag ni Jesus ngadto sa iyang mga apostoles ang tigbutangbutang nga si Judas (Ju 6:70) ug dayon gipalakaw siya. Ang nahitabo human niadto misangpot sa kalaglagan ni Judas.​—Mat 26:20-25; Ju 13:21-27; 17:12.

Ang usa ka matang sa pagbutangbutang mao ang pagsultig pasipala, ang batasan nga angay putlon gikan sa Kristohanong kongregasyon, tungod kay ang mga tigsultig pasipala gihukman sa Kasulatan ingong dili takos sa kinabuhi. (1Co 5:11; 6:​9, 10) Ang pagbutangbutang ug pagsultig pasipala sagad gilangkit sa pagrebelde batok sa Diyos o batok niadtong iyang gitudlo sa pagdumala sa kongregasyon sa iyang katawhan. Ang usa ka pananglitan mao ang gihimo ni Kore ug sa iyang mga kaubanan, kinsa nagsultig mabutangbutangong mga pulong batok kang Moises ug Aaron sa dihang mirebelde batok sa kahikayan sa Diyos. (Num 16:1-3, 12-14) Gihatagag pagtagad ni Judas kining mga rebelde ug ang ilang sangpotanan sa dihang siya nagpasidaan sa mga Kristohanon batok sa mapasipalahong sinultihan, pagbagulbol, pagreklamo, ug pagsultig “hinambog nga mga butang.”​—Jud 10, 11, 14-16.