Tiglit-ag ug Langgam
Usa ka tawo nga tigdakop ug mga langgam. (Pr 6:5; Sal 124:7) Taliwala sa mga Hebreohanon, sa panguna sila mopatim-awng migamit ug mga bitik, mga lit-ag, o mga pukot, bisan tuod lagmit nga may laing mga paagi nga gigamit, sama sa pana ug lambuyog.
Human sa Lunop, ang mga langgam nga gipaagasan ug dugo sa hustong paagi gitugot na nga kaonon sa tawo. (Gen 9:2-4) Bisan tuod sa ulahi ang Moisesnong Balaod nagdili sa pagkaon sa pipila ka matang sa langgam, daghang nagkalainlaing matang sa langgam ang giisip nga “mahinlo” ingong pagkaon. (Deu 14:11-20) Ang dugo sa mga langgam nga nadakpan sa pagpangayam kinahanglang ‘iyabo ug tabonan sa yuta.’ (Lev 17:13, 14) Gawas pa sa paggamit niini ingong pagkaon (Neh 5:18; 1Ha 4:22, 23), ang uban sa nadakpang mga langgam, sa partikular ang mga piso sa mga salampati ug mga tukmo, mahimong ihalad (Lev 1:14), ug lagmit gisuplay sa mga tiglit-ag ug langgam ang pipila sa mga salampati nga gibaligya didto sa templo sa Jerusalem sa panahon nga si Jesus dinhi sa yuta. (Ju 2:14, 16) Ang ubang mga langgam nga nindot ug balhibo o maanindot moawit lagmit gibaligya aron himoong mga binuhi.—Itandi ang Job 41:5; 1Ha 10:22.
Mga Bitik ug mga Lit-ag. Sa Hebreohanong mga pulong nga gigamit alang sa mga bitik ug mga lit-ag, ang duha (moh·qeshʹ ug pach) giisip nga pangunang nagtumong sa gigamit sa mga tiglit-ag ug langgam. Gituohan nga ang moh·qeshʹ (“lit-ag”; Am 3:5) nagtumong sa lit-ag nga gigamit sa usa ka tiglit-ag ug langgam (o pundok sa mga tiglit-ag ug langgam), samtang ang pach (Job 22:10; Sal 91:3) naghubit sa usa ka bitik nga molibkas inigsulod sa langgam diha niana. Ang langgam masulod sa bitik pinaagig kati o paon. (Pr 7:23) Ang Hebreohanong pulong alang sa “tiglit-ag ug langgam” (ya·qushʹ o ya·qohshʹ) naggikan sa lintunganayng berbo nga ya·qoshʹ, nga nagkahulogang “naglit-ag.”—Jer 50:24.
Ang tiglit-ag ug langgam sa karaang mga panahon kinahanglang magtuon sa lainlaing mga batasan ug mga kinaiya sa matag matang sa langgam ug mogamit ug inantigong mga pamaagi sa pagtago ug pagtabon sa mga bitik sa dihang ibutang kini. (Itandi ang Job 18:10; Sal 64:5, 6; 140:5.) Tungod kay anaa sa matag kilid sa ulo ang ilang mga mata, kadaghanan sa mga langgam mas sangkad ug panan-aw kay sa mga tawo. Dugang pa, ang ubang mga langgam makaila ug mga butang sa gilay-on diin ang tawo nanginahanglan na ug largabista. Ang maong katakos sa panan-aw, dugang pa sa kinaiyanhong kamabinantayon sa mga langgam, nagpasiugda sa katinuod sa proverbio nga “walay kapuslanan nga iladlad ang pukot atubangan sa bisan unsang may mga pako.”—Pr 1:17.
Ang tawo, nga dili makakita-daan sa umalabot ug limitado ang katakos sa pagsagubang sa kalamidad, gipakasama sa “mga langgam nga nabitik sa usa ka bitik [Heb., bap·pachʹ], . . . nalit-agan sa malisod nga panahon, sa dihang kini kalit nga modangat kanila.” (Ecc 9:12) Ang matarong nag-atubang ug malinglahong mga lit-ag, tagong mga bitik, makapadaning mga paon, ug kati nga gibutang sa ilang alagianan aron sila maimpluwensiyahan sa mga daotan kinsa nagtinguhang daoton sila sa moral ug espirituwal. (Sal 119:110; 142:3; Os 9:8) Ang bakak nga mga manalagnang babaye gihukman tungod sa ‘pagpangayam ug mga kalag nga ingon sa nagalupad nga mga linalang.’ (Eze 13:17-23) Apan, tungod kay si Jehova nagauban sa iyang matinumanong mga alagad, ang ilang “kalag sama sa usa ka langgam nga nakalingkawas gikan sa bitik sa mga manglilit-ag. Ang bitik nabungkag, ug kami nakaikyas.” (Sal 124:1, 7, 8) Ang salmista miampo: “Ilikay ako gikan sa mga paghawid sa bitik [phach] nga ilang gipahiluna alang kanako ug gikan sa mga lit-ag [u·mo·qeshohthʹ, plural nga nombreng pangbabaye sa pulong nga moh·qeshʹ] niadtong mga nagabuhat sa butang nga makadaot. Ang daotan mahulog sa tingob ngadto sa ilang kaugalingong mga pukot, samtang ako, sa akong bahin, molabay.”—Sal 141:9, 10.