Usa ka pundok sa katawhan, nga gilangkoban sa ubay-ubayng mga pamilya o mga banay, nga nahiusa tungod sa rasa ug kostumbre ilalom sa samang mga pangulo.

Ang Hebreohanong mga pulong nga sagad gihubad nga “tribo” (mat·tehʹ ug sheʹvet) pulos nagkahulogan nga “sungkod” o “bunal.” (Ex 7:12; Pr 13:24) Kining mga pulonga sa ngadtongadto lagmit nagpasabot sa usa ka “tribo” nga nagtumong sa usa ka pundok sa mga tawo nga gipangunahan sa usa ka pangulo o hepe nga nagdalag setro o sungkod. (Itandi ang Num 17:2-6.) Sa kadaghanang kaso diin ang konteksto nagpakita kon ang pulong nagtumong ba sa “tribo,” kini gigamit maylabot sa usa sa mga tribo sa Israel, sama sa “tribo [mat·tehʹ] ni Gad” o sa “tribo [sheʹvet] sa mga Levihanon.” (Jos 13:​24, 33) Apan, ang ‘tribo nga gitubos sa Diyos ingong iyang panulondon,’ nga gihisgotan sa Salmo 74:​2, dayag nga nagtumong sa tibuok nasod sa Israel, nga naghisgot niini ingong usa ka “tribo” o katawhan nga lahi gikan sa ubang mga nasod ug mga katawhan. Ug ang terminong “tribo” diha sa Numeros 4:18 daw gigamit sa mas limitadong diwa, nga gipadapat ngadto sa mga Kohatnon nga sakop sa dibisyon sa tribo ni Levi. Ang Ehiptohanong “mga tribo” sa Isaias 19:13 mapadapat gayod sa pipila ka matang sa katawhan, pinasukad kaha sa rehiyon, hut-ong, o uban pa.

Ang Gregong terminong phy·leʹ (gihubad nga “tribo”) nagtumong sa usa ka pundok sa katawhan nga nahiusa tungod kay usa ra ug kagikan ug ingon man usab sa usa ka bahin niana nga pundok, sa ato pa, usa ka banay o tribo. Kini nga pulong sagad gigamit sa Kristohanon Gregong Kasulatan maylabot sa mga tribo sa nasod sa Israel. (Buh 13:21; Rom 11:1; Flp 3:5; Heb 7:​13, 14; Pin 5:5) Sa ekspresyon nga “gikan sa matag tribo ug pinulongan ug katawhan ug nasod,” mopatim-aw nga ang “tribo” nagkahulogan ug usa ka pundok sa katawhan nga nahimong magkadugo tungod kay usa ra ug kagikan. (Pin 5:9) Nan, lapad ug kahulogan ang maong ekspresyon sanglit kini nagtumong man sa tanang katawhan, isipon man kini ingong mga tribo diin ang mga indibiduwal niini suod nga nalangkit sa usag usa, mga pundok sa pinulongan, dagkong mga pundok sa katawhan, o kaha politikanhong mga dibisyon. (Pin 7:9; 11:9; 13:7; 14:6) Dugang pa, ang phy·leʹ makita diha sa ekspresyong “ang tanang tribo sa yuta” sa Pinadayag 1:​7, nga dayag nagtumong sa tanang katawhan sa yuta, kay ang bersikulo usab nag-ingon nga “ang tanang mata makakita kaniya.”​—Itandi ang Mat 24:30.

Mga Tribo sa Israel. Ang tribonhong kahikayan sa Israel gipasukad sa kaliwat gikan sa 12 ka anak nga lalaki ni Jacob. (Gen 29:32–​30:24; 35:16-18) Kining “napulog-duha ka ulo sa mga banay [Gr., doʹde·ka pa·tri·arʹkhas]” mao ang gigikanan sa “napulog-duha ka tribo sa Israel.” (Gen 49:1-28; Buh 7:8) Apan, gipanalanginan ni Jacob ang duha ka anak nga lalaki ni Jose, si Manases, ang magulang, ug si Epraim, ang manghod, ug miingon: “Si Epraim ug si Manases maakoa sama kang Ruben ug kang Simeon [nga iyang tinuod nga mga anak].” (Gen 48:​5, 13-20) Sa dihang ang nagkalainlaing mga tribo nakadawat sa ilang yutang panulondon didto sa Yutang Saad (Jos 13-19), walay “tribo” si Jose. Hinuon, “ang mga anak nga lalaki ni Jose,” si Manases ug Epraim, giisip ingong lahi nga mga tribo sa Israel. (Tan-awa ang UTLANAN; MAPA, Tomo 1, p. 744.) Apan ingon sa gihikay ni Jehova, kini wala magpahinabo nga mahimong 13 ang mga tribo sa Israel nga nakadawat ug panulondon, tungod kay ang mga Levihanon wala may yutang panulondon. Gipili ni Jehova “ang tribo ni Levi” (Num 1:49) puli sa panganay sa ubang mga tribo aron sa pag-alagad sa sangtuwaryo. (Ex 13:​1, 2; Num 3:6-13, 41; Deu 10:​8, 9; 18:1; tan-awa ang LEVIHANON.) Busa, dihay 12 ka dili-Levihanong mga tribo sa Israel.​—Jos 3:​12, 13; Huk 19:29; 1Ha 11:30-32; Buh 26:7.

Sa dihang gipanalanginan ni Moises ang mga tribo (Deu 33:6-24), ang ngalan ni Simeon wala hisgoti, tingali tungod kay ang iyang tribo mikunhod pag-ayo sa gidaghanon ug ang bahin nga yuta niini kinahanglang masulod sa teritoryo sa Juda. Sa panan-awon ni Ezequiel sa balaang amot ug sa 12 ka tribo, ang mga tribo nga gitala sama ra niadtong nakadawat ug yutang panulondon diha sa basahon ni Josue. (Eze 48:1-8, 23-28) Ang tribo ni Levi nahimutang sa sulod sa “balaang amot” diha sa panan-awon ni Ezequiel.​—Eze 48:​9-​14, 22.

Giorganisar sumala sa tribo. Sa dakong bahin, ang pagkaorganisar sa mga Israelinhon maoy sumala sa tribo. Ang han-ay sa ilang mga pagmartsa ug pagkampo didto sa kamingawan maoy sumala sa ilang tagsatagsa ka tribo. (Num 2:1-31; 10:​5, 6, 13-28) Ang yutang panulondon gibahinbahin pinasukad sa mga tribo, ug ang linaing mga balaod gihatag aron ang yuta dili mapasapasa ngadto sa nagkalainlaing mga tribo.​—Num 36:7-9; Jos 19:51.

Ang pagbahin sa nasod sumala sa mga ulo sa banay dugang gipatuman sulod sa matag tribo. Bisan tuod nga ang tribo mao ang panguna ug labing  hinungdanong dibisyon sa nasod, ang matag tribo gibahin ngadto sa dagkong “mga banay” (ang “banay” gigamit sa lapad nga diwa) sumala sa kaliwat gikan sa mga ulo sa balay o banay sa amahan. (Num 3:​20, 24; 34:14) Sulod sa matag “banay” dihay daghang indibiduwal nga mga panimalay. Kini nga kahikayan, nga gihulad pinasukad sa pagkaorganisar sa mga tribo, gipatin-aw pag-ayo sa Josue 7:16-18 ug 1 Samuel 9:21; 10:​20, 21.

Mga Tribo sa Espirituwal nga Israel. Diha sa Pinadayag 7:4-8 gibahin ang 144,000 ka membro sa espirituwal nga Israel ngadto sa 12 ka “tribo” nga tag-12,000 ang matag usa. (Tan-awa ang ISRAEL SA DIYOS.) Kini nga talaan dunay diyutayng kalainan sa talaan sa mga anak nga lalaki ni Jacob (lakip kang Levi) nga maoy mga pangulo sa mga tribo sa kinaiyanhong Israel. (Gen 49:28) Ang mosunod mao tingali ang hinungdan sa kalainan:

Ang panganay nga anak nga lalaki ni Jacob nga si Ruben nawad-an sa iyang katungod sa pagkapanganay tungod sa iyang daotang panggawi. (Gen 49:​3, 4; 1Cr 5:​1, 2) Si Jose (ang panganayng anak nga lalaki ni Jacob pinaagi sa iyang ikaduha apan minahal nga asawang si Raquel) nakabaton sa mga pribilehiyo ingong panganayng anak nga lalaki, lakip ang katungod sa pagbaton ug duha ka bahin, o mga pahat, sa Israel. (Gen 48:​21, 22) Diha sa talaan sa Pinadayag, si “Jose” dayag nga naghawas kang Epraim. Ug si Manases naghawas sa ikaduhang bahin ni Jose sa espirituwal nga Israel. Gitala ang tribo ni Levi; aron sa paghatag ug luna kang Levi bisag wala dugangi ang gidaghanon sa mga tribo, wala ilakip ang tribo ni Dan diha sa Pinadayag 7:4-8, apan dayag nga dili tungod kay dili takos si Dan. Ang paglakip kang Levi magpakita usab nga walay linaing saserdotehanong tribo sa espirituwal nga Israel sanglit ang tibuok nga espirituwal nga nasod maoy “usa ka harianong pagkasaserdote.”​—1Pe 2:9.

“Magahukom sa Napulog-Duha ka Tribo sa Israel.” Gisultihan ni Jesus ang mga apostol nga sa “paglalang-pag-usab” sila ‘molingkod sa napulog-duha ka trono, nga magahukom sa napulog-duha ka tribo sa Israel.’ (Mat 19:28; tan-awa ang PAGLALANG, LINALANG [Paglalang-Pag-usab].) Ug siya mipahayag sa susamang panghunahuna sa dihang iyang gihimo ang usa ka pakigsaad uban sa iyang matinumanong mga apostol alang sa usa ka Gingharian. (Luc 22:28-30) Dili makataronganong isipon nga gipasabot ni Jesus nga sila magahukom sa 12 ka tribo sa espirituwal nga Israel nga gihisgotan sa ulahi sa Pinadayag, kay ang mga apostoles maoy bahin sa maong pundok. (Efe 2:19-22; Pin 3:21) Kadtong “gitawag aron mahimong mga balaan” giingon nga magahukom, dili sa ilang kaugalingon, kondili sa “kalibotan.” (1Co 1:​1, 2; 6:2) Kadtong maghari uban kang Kristo mahimong usa ka gingharian sa mga saserdote. (1Pe 2:9; Pin 5:10) Busa, ang “napulog-duha ka tribo sa Israel” nga gihisgotan sa Mateo 19:28 ug Lucas 22:30 dayag nga naghawas sa “kalibotan” sa katawhan nga dili bahin sa harianong saserdotehanon nga matang ug kinsa hukman niadtong naglingkod sa langitnong mga trono.​—Pin 20:4.