[Heb., tor, tohr; Gr., try·gonʹ].

Usa ka gamayng ihalas nga salampati, nga sagad tiglalin nga langgam. Lagmit nga ang Hebreohanong ngalan gisundog gikan sa mabakhoong pagpiyak niining langgama nga madungog nga “tur-r-r tur-r-r.”

Ang mga matang sa tukmo nga sagad makaplagan sa Palestina mao ang komon nga tukmo (Streptopelia turtur) ug ang dekuwelyo nga tukmo (Streptopelia decaocto), kining ulahi ginganlan sa ingon tungod sa usa ka gamay ug itom nga budlis nga samag kuwelyo diha sa tangkugo niini. Ang lain pang matang, ang tukmo sa palma o tukmo nga mokatawa (Streptopelia senegalensis), padayong midaghan sa Israel sa milabayng mga dekada.

Ang tukmo gihisgotan sa Jeremias 8:7 nga lakip sa mga langgam nga “nagbantay pag-ayo sa panahon sa pag-abot sa matag usa kanila,” nga lagmit nagpasabot sa tinuig nga paglalin. Kini lagmit nagtumong gayod sa komon nga tukmo, sanglit ang ubang mga tukmo nga makaplagan sa Palestina dili tiglalin apan magpabilin didto sa tibuok tuig. Ang komon nga tukmo maoy usa gayod ka ilhanan sa tingpamulak sa Palestina, nga moabot didto gikan sa H sa sayong bahin sa Abril ug ‘ang tingog niini madungog sa maong yuta.’​—Aw 2:12.

Ingong usa ka maulawon ug aghop nga langgam, ang tukmo nagsalig sa iyang katulin nga molupad aron makalingkawas sa mga kaaway niini. (Sal 74:19) Sa panahon nga sila modagsang, ang mga tukmo makaplagan sa tibuok Palestina; ug sanglit sila mokaon ug mga lugas, liso, ug clover, dali ra silang masikop sa mga lit-ag diha sa yuta. Gilakip ni Abraham ang usa ka tukmo sa iyang halad sa panahon nga si Jehova “mihimog pakigsaad” uban kaniya (Gen 15:​9, 10, 17, 18), ug human niadto ang Moisesnong Balaod naglatid o nagtugot sa paggamit sa mga tukmo diha sa pipila ka halad ug sa mga rituwal sa pagputli. (Lev 1:14; 5:​7, 11; 12:​6, 8; 14:​22, 30; 15:​14, 15, 29, 30; Num 6:​10, 11) Si Maria naghalad ug duha ka tukmo o kaha duha ka piso sa salampati didto sa templo human ipanganak si Jesus.​—Luc 2:22-24; tan-awa ang SALAMPATI.