Uk-ok
[Heb., cha·silʹ].
Dili matino kon unsang partikular nga insekto ang gitumong sa Hebreohanong pulong nga cha·silʹ, nga giisip nga naggikan sa lintunganayng pulong nga nagkahulogang “magaut-ot.” (Itandi ang Deu 28:38.) Kini gihubad sa lainlaing paagi ingong “hantatawo,” “timos,” “tigkitkit,” “tigtupi,” “dulon,” “apan-apan,” ug “uk-ok.” (Itandi ang Isa 33:4 ug Joe 1:4 sa AS, AT, JB, Le, ug NW.) Sumala sa Hebreohanon ug Aramaiko nga leksikon ni Koehler ug Baumgartner (p. 319), kining makadaot nga insekto nga gitawag sa Hebreohanong pulong nga cha·silʹ maoy lahi sa dulon (ʼar·behʹ) ug lagmit mao ang uk-ok (Periplaneta furcata ug Blatta orientalis).
Ang uk-ok may tag-as, lig-on nga mga tiil, mao nga kini kusog kaayong modagan. Sa pagkatinuod, kini maoy usa sa kinakusgang modagan nga insekto. Kini nga insekto lapad ug nawong ug mubog ulo, nga may taas, samag hilo nga sungaysungay, ug morag nagduko tan-awon. Tungod sa nipis nga lawas niini, ang uk-ok makalusot sa gagmay kaayong mga lungag. Ang kadaghanang matang niini itom o kape ang bulok ug may lapad, danglog nga lawas nga hinaklapan ug sinawong kabhang. Kay dili gusto ug kahayag, ang mga uk-ok sagad mogula lamang sa kagabhion aron mokaon.
Gitagna sa manalagnang si Joel ang malaglagong pag-atake sa panon sa mga insekto nga maghimo sa yuta ingong biniyaan, ug siya naghisgot sa cha·silʹ ingong kataposang insekto nga mokaon sa kon unsay nahibilin sa ubang panon sa mga insekto. (Joe 1:4) Human niana, ang manalagna naghisgot sa panahon sa dihang aduna unyay mga panalangin ug kapasayloan. Ang manunulong pagaabogon, ug ipasig-uli kon unsay gikaon sa cha·silʹ ug sa ubang mga sakop sa “dakong panon sa kasundalohan” sa Diyos. (Joe 2:25) Labot nianang gipadala sa Diyos nga hampak sa mga insekto, lakip ang cha·silʹ, si Solomon miampo nga pasayloon ni Jehova ang iyang katawhan kon sila maghinulsol sa ilang mga sala. (1Ha 8:37-40; 2Cr 6:28-31) Ang cha·silʹ gihisgotan usab sa kalaglagan nga gipahinabo ni Jehova sa Ehipto sa panahon sa hampak sa mga dulon.—Sal 78:46.
kapitulo 33 sa Isaias, ang manalagna naghisgot sa makalilisang nga mga adlaw sa pagsulong sa Asirya. Ang kasundalohan ni Haring Senakerib nagpayhag sa mga siyudad, ug si Isaias naghangyo alang sa pabor sa Diyos, kay nahinumdom nga kaniadto si Jehova mitindog na batok sa mga nasod. Siya nagpasalig sa katawhan nga hampakon sa Labing Gamhanan ang kaaway, nga tungod niana sila mapugos sa pagbiya sa daghang inagaw nga sa baylo pagatigomon ra sa mga Israelinhon. Sama sa pagkaylap sa cha·silʹ diha sa usa ka yuta, nga nagngadto-nganhi nga walay nanghilabot, nga magtigom kon unsay ilang maagian, nga magaut-ot sa tanan—sa ingon ang katawhan sa Diyos magtigom sa mga inagaw sa kasundalohan sa Asirya. (Isa 33:1-4) Kini maoy talagsaon kaayong simbolismo diha sa usa ka yuta nga nahibalo sa kadaot nga ipahinabo sa mga panon sa cha·silʹ.
Sa