Usa ka instrumento nga gigamit sa pagsira o pag-abli sa mga pultahan ug mga ganghaan. Ang “yawi” gigamit sa literal ug sa mahulagwayong paagi diha sa Bibliya.

Ang yawi sa kapanahonan sa Bibliya sagad maoy lapad nga piraso sa kahoy nga may mga tusok nga mohaom sa mga bangag sa usa ka tarogo nga anaa sulod sa pultahan sa usa ka balay. Ang maong yawi magtulod sa trangka o tarogo sulod sa pultahan, inay nga magliso sa trangka sama sa modernong yawi. Ang yawi sagad isab-it diha sa bakos o ipatapot sa laing butang ug ibutang diha sa abaga.​—Isa 22:22.

Adunay nakaplagang mga yawi sa Ehipto nga gama sa bronse o puthaw nga may gitas-ong mga 13 sm (5 pul.) ug kini may tulo o kapin pang mga ngipon-ngipon nga nagsiwil diha sa tumoy. Ang mga Romano migamit usab ug metal nga mga yawi, lakip sa pipila ka matang nga gigamit sa pagliso sa mga trangka. Ang mga yawi nga gama sa bronse nakaplagan didto sa Palestina.

Ang Moabihanon nga si Haring Eglon migamit ug trangka ug yawi alang sa pultahan sa iyang lawak-sa-atop. (Huk 3:15-17, 20-25) Ang pipila ka Levihanon human sa pagkadestiyero gisaligan sa pagbantay sa templo ingong “tinugyanan sa yawi, bisan sa pagbukas matag buntag.”​—1Cr 9:​26, 27.

Mahulagwayong Paggamit. Sa mahulagwayong diwa ang Bibliya naggamit sa termino nga “yawi” aron sa pagsimbolo sa awtoridad, kagamhanan, ug gahom. Kay gituboy ingong piniyalan ug pinasidunggan, gibutang diha sa abaga ni Eliakim ang “yawi sa balay ni David.” (Isa 22:20-22) Sa Tungang Sidlakan, sa dili pa dugayng kapanahonan, ang usa ka dakong yawi diha sa abaga sa usa ka tawo nagpaila kaniya ingong usa ka tawong dungganon o inila. Sa unang panahon, ang magtatambag sa hari nga gipiyalan sa paggamit sa mga yawi lagmit mao ang katibuk-ang magdumala sa mga lawak sa hari ug tingali siya usab ang mohukom kon kinsay kuhaon nga moalagad sa hari. Diha sa mensahe nga gihatag sa manulonda ngadto sa kongregasyon sa Filadelfia, ang nabayaw nga si Jesu-Kristo gikaingon nga adunay “yawi ni David,” ug siya ang usa “kinsa magabukas nga walay makasira, ug magasira nga walay makabukas.” (Pin 3:​ 7, 8) Ingong Manununod sa pakigsaad nga gihimo uban kang David alang sa Gingharian, si Jesu-Kristo gitugyanan sa pagdumala sa panimalay sa pagtuo ug sa pagkaulo sa espirituwal nga Israel. (Luc 1:​32, 33) Pinaagi sa iyang awtoridad, nga gisimbolohan sa “yawi ni David,” siya makabukas o makasira sa mahulagwayong mga pultahan, o sa mga kahigayonan ug mga pribilehiyo.​—Itandi ang 1Co 16:9; 2Co 2:​12, 13.

Sa unsang paagi gigamit ni Pedro “ang mga yawi sa gingharian” nga gipiyal kaniya?

Si Jesus miingon kang Pedro: “Igahatag ko kanimo ang mga yawi sa gingharian sa mga langit, ug bisan unsay magapos nimo sa yuta mahimong butang nga ginapos sa mga langit, ug bisan unsay mabadbaran nimo sa yuta mahimong butang nga binadbaran sa mga langit.” (Mat 16:19) Makataronganon lamang nga ang pag-ila niini nga mga yawi kinahanglang ipasukad sa ubang mga impormasyon sa Kasulatan. Si Jesus mihimog laing paghisgot labot sa mga yawi sa dihang siya miingon ngadto sa relihiyosong mga pangulo, nga batid sa Balaod, “Gikuha ninyo ang yawi sa kahibalo; kamo mismo wala mosulod, ug kadtong nagasulod inyong gibabagan!” (Luc 11:52) Ang pagtandi niini nga teksto sa Mateo 23:13 nagpaila nga ang ‘pagsulod’ nga gihisgotan dinhi nagtumong sa pagsulod ngadto sa “gingharian sa mga langit.” Busa, ang paggamit sa pulong nga “yawi” diha sa mga pulong ni Jesus ngadto kang Pedro nagpaila nga si Pedro nakabaton ug pribilehiyo sa pagsugod sa usa ka programa sa pagtudlo nga magbukas sa linaing mga kahigayonan maylabot sa Gingharian sa mga langit.

Lahi sa salingkapaw nga relihiyosong mga pangulo niadtong panahona, tin-aw nga gigamit ni Pedro ang hinatag-sa-Diyos nga kahibalo sa pagtabang sa mga tawo nga ‘makasulod ngadto sa gingharian,’ labing menos sa tulo ka okasyon. Ang usa maoy sa adlaw sa Pentekostes 33 K.P., sa dihang si Pedro, nga ubos sa pag-inspirar, mibutyag ngadto sa nagkatigom nga panon sa katawhan nga si Jehova nga Diyos nagbanhaw kang Jesus ug nagbayaw kaniya ngadto sa Iyang tuong kamot didto sa kalangitan ug nga si Jesus, sa maong harianong posisyon, nagbubo sa balaang espiritu diha sa iyang nagkatigom nga mga tinun-an. Tungod niini nga kahibalo ug kay milihok uyon sa tambag ni Pedro nga “Paghinulsol kamo, ug magpabawtismo ang matag usa kaninyo sa ngalan ni Jesu-Kristo alang sa kapasayloan sa inyong mga sala, ug inyong madawat ang walay bayad nga gasa nga balaang espiritu,” mga 3,000 ka Hudiyo (ug kinabig nga mga Hudiyo) ang misanong niini nga tambag ug mitultol sa ilang pagkahimong umaabot nga mga membro sa “gingharian sa mga langit.” Human niadto, ang ubang mga Hudiyo misunod sa ilang panig-ingnan.​—Buh 2:1-41.

Sa laing okasyon si Pedro ug Juan gipadala ngadto sa mga Samarianhon, kinsa wala pa makadawat sa balaang espiritu bisan tuod sila nabawtismohan na. Bisan pa niana, ang duha ka apostoles “nag-ampo alang kanila” ug “nagpandong sa ilang mga kamot diha kanila,” ug ilang nadawat ang balaang espiritu.​—Buh 8:14-17.

Ang ikatulong okasyon diin gigamit si Pedro sa linaing paagi aron itanyag sa mga tawo ang mga pribilehiyo ingong mga manununod sa Gingharian maoy sa dihang siya gipadala ngadto sa balay sa Hentil nga si Cornelio, usa ka Italyanong senturyon. Pinaagi sa pagpadayag sa Diyos, naila ug gipahayag ni Pedro ang pagkadili-mapihigon sa Diyos labot sa mga Hudiyo ug mga Hentil, ug kon ang katawhan sa mga nasod magmahinadlokon sa Diyos ug magbuhat sa pagkamatarong, sila mahimo nang dawaton sa Diyos sama sa ilang Hudiyong mga isigkaalagad. Samtang gipatin-aw ni Pedro kini nga kamatuoran ngadto sa iyang Hentil nga mga mamiminaw, ang langitnong gasa sa balaang espiritu midangat kanila ug sila sa milagrosong paagi nakasultig lainlaing mga pinulongan. Dayon sila nabawtismohan ug nahimong unang umaabot nga mga membro sa “gingharian sa mga langit” gikan sa taliwala sa mga Hentil. Human niadto, ang nabuksang ganghaan sa kahigayonan alang sa Hentil nga mga magtutuo aron mahimong mga membro sa Kristohanong kongregasyon nagpabiling bukas.​—Buh 10:1-48; 15:7-9.

Uyon sa hustong gramatika, ang Mateo 16:19 mahimong hubaron niining paagiha: “Bisan unsay magapos nimo sa yuta mahimong butang nga ginapos [o, ang butang nga nagapos na] sa mga langit, ug bisan unsay mabadbaran nimo sa yuta mahimong butang nga binadbaran [o, ang butang nga nabadbaran na] sa mga langit.” Ang hubad ni Charles B. Williams dinhi mabasa: “Bisan unsay gidili nimo sa yuta mao gayod ang gidili na sa langit, ug bisan unsay gitugot nimo sa yuta mao gayod ang gitugot na sa langit.” Ang literal nga hubad sa Gregong eskolar nga si Robert Young mabasa: “Bisan unsa nga imong gaposon sa yuta ginapos na didto sa mga langit, ug bisan unsa nga imong badbaran sa yuta binadbaran na sa mga langit.” Sanglit gipatin-aw sa ubang mga teksto nga ang binanhawng si Jesus nagpabiling usa ka tinuod nga Ulo ibabaw sa Kristohanong kongregasyon, dayag nga ang iyang saad ngadto kang Pedro wala magpasabot nga si Pedro nagdiktar sa langit kon unsay  angay o dili angayng pagabadbaran apan, hinunoa, si Pedro gigamit ingong instrumento sa langit sa pagbukas, o sa pagbadbad, sa pipila ka butang nga gikahukman na.​—1Co 11:3; Efe 4:​15, 16; 5:23; Col 2:8-10.

“Yawi sa kahiladman.” Sa Pinadayag 9:1-11 gipakita sa panan-awon ang “usa ka bituon” gikan sa langit nga kaniya gihatag “ang yawi sa gahong sa kahiladman” ug kinsa mao ang magbukas niana nga gahong ug magpagula sa panon sa mga dulon kansang hari mao “ang manulonda sa kahiladman.” Sanglit ang kahiladman, ingon sa gipakita sa Roma 10:​6, 7, dayag nga naglakip sa Hades (bisan tuod kini dili kay nagtumong lamang sa Hades), mopatim-aw nga “ang yawi sa gahong sa kahiladman” naglakip sa “mga yawi sa kamatayon ug sa Hades” nga nabatonan sa nabanhawng si Jesu-Kristo, ingon sa gihisgotan sa Pinadayag 1:18. Kini nga “mga yawi” sa walay duhaduha nagsimbolo sa awtoridad ni Jesus sa pagpahigawas sa mga tawo gikan sa pagkabilanggo nga dili mahimo ni bisan kinsa gawas sa Diyos o sa iyang awtorisadong hawas. Busa ang “mga yawi” naglakip sa awtoridad sa pagbanhaw sa mga tawo sa literal nga paagi, sa pagpahigawas kanila gikan sa pagkabilanggo sa lubnganan, ingon man usab sa pagpahigawas sa mga tawo gikan sa pagkamatay sa mahulagwayong paagi. (Ju 5:24-29; itandi ang Pin 11:3-12; tan-awa ang KAMATAYON [Kausaban sa espirituwal nga kahimtang].) Ang kataposang narekord nga paggamit sa “yawi sa kahiladman” makita sa Pinadayag 20:1-7, diin ang panan-awon nagbatbat sa usa ka manulonda nga nagdala niana nga yawi ug iyang gitambog si Satanas ngadto sa kahiladman, ug gisirhan ug gitimbrehan kini sa ibabaw kaniya sulod sa usa ka libo ka tuig. Sa kataposan sa maong yugto si Satanas buhian gikan sa iyang “bilanggoan,” nga dayag pinaagi sa paggamit sa maong “yawi” sa awtoridad.​—Tan-awa ang KAHILADMAN.