Kapitulo Otso

Giluwas Gikan sa Baba sa mga Leyon!

1, 2. (a) Giunsa pag-organisar ni Dario nga Medianhon ang midako niyang empiryo? (b) Batbata ang mga katungdanan ug awtoridad sa mga satrapa.

 ANG Babilonya napukan na! Ang usa ka siglong kamasilawon niya ingong gahom sa kalibotan gipalong sa pila ka oras lamang. Nagsugod ang usa ka bag-ong panahon​—ang panahon sa mga Medianhon ug mga Persianhon. Ingong kapuli sa trono ni Belsazar, si Dario nga Medianhon niadtong higayona nag-atubang sa lisod nga tahas nga organisahon ang midako niyang empiryo.

² Usa sa unang lisod nga mga buluhaton nga gihimo ni Dario mao ang pagtudlog 120 ka satrapa. Gituohan nga kadtong nag-alagad nianang katungdanana usahay gipili gikan sa kaparyentihan sa hari. Bisan kon unsay kahimtang, ang matag satrapa nagdumalag usa ka dakong distrito o usa ka mas gamay nga bahin sa empiryo. (Daniel 6:1) Ang iyang mga katungdanan naglakip sa pagpaningil sa mga buhis ug paghatag sa tributo ngadto sa palasyo sa hari. Bisan pag panapanahon giusisa sa usa ka tigduaw nga hawas sa hari, ang satrapa may dakong awtoridad. Ang iyang titulo nagkahulogang “tigpanalipod sa Gingharian.” Sa iyang probinsiya ang satrapa giisip nga basalyong hari, uban sa halos absolutong gahom.

3, 4. Nganong giuyonan ni Dario si Daniel, ug sa unsang katungdanan gitudlo siya sa hari?

³ Asa man mohaom si Daniel niining bag-ong kahikayan? Paretirohon kaha ni Dario nga Medianhon kining tigulang nang Hudiyong manalagna nga niadtong panahona nag-edad nag mga nuybenta? Dili gayod! Sa walay duhaduha naamgohan ni Dario nga tukmang gitagna ni Daniel ang pagkapukan sa Babilonya ug ang maong pagtagna nagkinahanglag labaw-tawhanong  panabot. Dugang pa, si Daniel may tinagpulo ka tuig nga kasinatian sa pagpakiglabot sa lainlaing mga komunidad sa mga binihag sa Babilonya. Si Dario nagtinguha sa pagpadayon sa makigdaitong relasyon uban sa iyang bag-ong nabihag nga mga ginsakpan. Busa, tinong buot niyang ang usang may kaalam ug kasinatian ni Daniel maduol sa trono. Diha sa unsang katungdanan?

⁴ Makapakurat na kon itudlo ni Dario ang Hudiyong binihag nga si Daniel sa pagka-satrapa. Apan handurawa ang kagubot sa dihang gipahibalo ni Dario ang iyang desisyon nga himoon si Daniel nga usa sa tulo ka hataas nga opisyales nga magdumala sa mga satrapa! Dili lamang kana apan si Daniel “nahimong mas inila,” nga nagpamatuod nga siya labaw kay sa iyang kaubang hataas nga opisyales. Sa pagkatinuod, ang “talagsaong espiritu” nakaplagan diha kaniya. Si Dario nagplano gani sa paghatag kaniya sa katungdanang primer ministro.—Daniel 6:2, 3.

5. Unsa ba ang sanong sa ubang hataas nga opisyales ug mga satrapa sa pagkatudlo ni Daniel, ug ngano?

⁵ Seguradong ang ubang hataas nga opisyales ug mga satrapa naglagot pag-ayo. Aw, sila dili makaantos sa paghunahuna nga si Daniel​—nga dili Medianhon o Persianhon ni membro sa harianong banay​—naghupot sa katungdanang may gahom ibabaw kanila! Naunsa bang gituboy man ni Dario ang usa ka langyaw sa maong pagkainila, nga gisayloan ang iyang mga katagilungsod, bisan gani ang iyang banay? Ang maong pagmaniobra daw dili gayod makataronganon. Dugang pa, lagmit giisip sa mga satrapa ang pagkamatinud-anon ni Daniel ingon nga dili-kahinangpang pugong batok sa ilang mga buhat sa kahiwian ug panglimbong. Bisan pa niana, ang hataas nga opisyales ug mga satrapa wala makapangahas sa pagduol kang Dario bahin niana. Kon buot sabton, hataas ug pagtamod si Dario kang Daniel.

6. Sa unsang paagi ang hataas nga opisyales ug mga satrapa misulay sa pagdaot kang Daniel, ug nganong kining paningkamota nakawang?

⁶ Busa kining sinahang mga politiko nagsabotsabot sa ilang kaugalingon. Sila misulay “pagpangita ug pasangil batok kang  Daniel maylabot sa gingharian.” May sayop kaha sa iyang pagtuman sa iyang mga responsabilidad? Limbongan ba siya? Ang hataas nga opisyales ug mga satrapa wala makakitag pagpasagad o kahiwian sa paagi sa pagtuman ni Daniel sa iyang mga katungdanan. “Wala gayod kitay makaplagan nga ikapasangil batok kang Daniel,” sila nangatarongan, “gawas lamang kon pangitaon nato kini batok kaniya diha sa balaod sa iyang Diyos.” Ug mao nga kining mga tawong malalangon naghimog usa ka tinagong laraw. Sila naghunahuna nga kadto magpahinabo sa pagkamatay ni Daniel.​—Daniel 6:4, 5.

MAKAPATAYNG TINAGONG LARAW GIPALIHOK

7. Unsang sugyot ang gihimo sa hataas nga opisyales ug mga satrapa ngadto sa hari, ug sa unsang paagi ilang gihimo kana?

⁷ Si Dario giduol sa usa ka pundok sa hataas nga opisyales ug mga satrapa nga “nagpanon sa pagsulod.” Ang Aramaikong mga pulong dinhi nagpasabot sa ideya nga usa ka nagdahunog nga kagubot. Lagmit, gipadayag niining mga tawhana nga daw sila may butang nga labing dinalian nga ipahayag kang Dario. Mahimong nangatarongan sila nga dili siya kaayo magduhaduha sa ilang sugyot kon ipadayag nila kini uban ang hugot nga pagtuo ug ingong butang nga nagkinahanglag dihadihang paglihok. Busa, sila mideretso sa punto, nga miingon: “Ang tanang hataas nga opisyales sa gingharian, ang mga mahistrado ug ang mga satrapa, ang hataas nga mga harianong opisyal ug ang mga gobernador, nagkasabot nga himoon ang usa ka harianong lagda ug ipatuman ang usa ka sugo, nga si bisan kinsa nga mangaliya ngadto kang bisan kinsa nga diyos o tawo sulod sa katloan ka adlaw gawas lamang nganha kanimo, Oh hari, igatambog sa gahong sa mga leyon.” a—Daniel 6:6, 7.

8. (a) Nganong naangayan ni Dario ang gisugyot nga balaod? (b) Unsa ang matuod nga motibo sa hataas nga opisyales ug mga satrapa?

⁸ Ang mga talaan sa kasaysayan nagpamatuod nga ang mga  hari sa Mesopotamia kasagarang isipon ug simbahon ingong balaan. Busa walay duhaduhang si Dario nahimuot sa maong sugyot. Mahimong nakasabot siya sa bentaha niana. Hinumdomi, alang sa mga nagpuyo sa Babilonya, si Dario maoy usa ka langyaw ug bag-ohan. Kining bag-ong balaod mag-establisar kaniya ingong hari, ug magdasig kini sa kadaghanang tawo nga nagpuyo sa Babilonya sa pagpahayag sa ilang pag-unong ug pagpaluyo sa bag-ong pagmando. Hinuon, sa pagsugyot sa lagda ang hataas nga opisyales ug ang mga satrapa wala gayod maghunahuna sa kaayohan sa hari. Ang matuod nilang motibo mao ang paglit-ag kang Daniel, kay nahibalo sila nga maoy iyang batasan nga moampo ngadto sa Diyos katulo sa usa ka adlaw atubangan sa binuksang mga bentana sa iyang lawak sa atop.

9. Nganong ang bag-ong balaod dili mahimong suliran alang sa kadaghanang mga dili-Hudiyo?

⁹ Kadtong pagpiot sa pag-ampo magmugna ba ug suliran alang sa tanang relihiyosong mga komunidad sa Babilonya? Dili hinuon, ilabina kay ang pagdili molungtad sa usa lamang ka bulan. Dugang pa, pila ra ka dili-Hudiyo ang mag-isip nga ang pagtumong sa ilang pagsimba ngadto sa usa ka tawo sulod sa usa ka yugto maoy pagkompromiso. Usa ka eskolar sa Bibliya nagpahayag: “Ang pagsimba sa hari wala magpatuman ug talagsaong butang sa labing tigsimbag mga diyosdiyos nga nasod; ug busa sa dihang giobligar nga ihatag ngadto sa mananaog​—si Dario nga Medianhon​—ang pagsimba nga angay sa usa ka diyos, ang Babilonyanhon miuyon dayon sa gipangayo. Ang Hudiyo lamang ang nayugot sa maong gipangayo.”

10. Unsay pag-isip sa mga Medianhon ug mga Persianhon sa usa ka balaod nga gipatuman sa ilang hari?

¹⁰ Kon unsa man ugaling, ang mga bisita ni Dario miawhag kaniya nga “himoon ang lagda ug pirmahan ang sinulat, aron dili kini mausab, sumala sa balaod sa mga Medianhon ug sa mga Persianhon, nga dili paganulohon.” (Daniel 6:8) Sa karaang Sidlakan, ang pagbuot sa hari sagad giisip nga absoluto. Kini nagpatunhay sa ideyang dili siya masayop. Bisan ang usa  ka balaod nga magpahinabo sa pagkamatay sa inosenteng katawhan kinahanglang ipatuman!

11. Sa unsang paagi maapektahan si Daniel sa balaod ni Dario?

¹¹ Nga wala maghunahuna kang Daniel, gipirmahan ni Dario ang balaod. (Daniel 6:9) Sa pagbuhat niana, nga walay kasayoran iyang gipirmahan ang awtorisasyon sa sentensiyang kamatayon sa labing gimahal niyang opisyal. Oo, tinong maapektahan si Daniel sa maong balaod.

SI DARIO NAPUGOS SA PAGPAKANAOG UG DILI-MAAYONG HUKOM

12. (a) Unsay gibuhat ni Daniel sa dihang iyang nasayran ang bag-ong balaod? (b) Kinsa ang nagbantay kang Daniel, ug ngano?

¹² Sa wala madugay nasayran ni Daniel ang balaod nga nagpiot sa pag-ampo. Dihadiha, siya misulod sa iyang balay ug miadto sa iyang lawak sa atop, diin ang mga bentana binuksan paingon sa Jerusalem. b Didto si Daniel misugod pag-ampo sa Diyos “ingon sa iyang ginahimo una pa niana.” Tingali naghunahuna si Daniel nga nag-inusara siya, apan gibantayan siya sa mga daotang maglalaraw. Sa kalit, sila “nagpanon sa pagsulod,” sa walay duhaduha diha sa samang maukyabong paagi sa ilang pagduol kang Dario. Niadtong higayona sila nakakita niana sa ilang mga mata​—si Daniel “nangaliya ug nangamuyo atubangan sa iyang Diyos.” (Daniel 6:​10, 11) Nakabaton ang hataas nga opisyales ug mga satrapa sa bug-os nga ebidensiya nga ilang gikinahanglan aron isumbong si Daniel atubangan sa hari.

13. Unsay gitaho sa mga kaaway ni Daniel ngadto sa hari?

¹³ Ang mga kaaway ni Daniel malinglahong nangutana kang Dario: “Dili ba adunay usa ka sugo nga imong gipirmahan nga si bisan kinsa nga mangaliya kang bisan kinsa nga diyos o tawo sulod sa katloan ka adlaw gawas lamang nganha kanimo, Oh hari, siya igatambog sa gahong sa mga leyon?” Si Dario mitubag: “Ang maong butang malig-on sumala sa balaod sa mga Medianhon ug sa mga Persianhon, nga dili  paganulohon.” Karon ang mga daotang maglalaraw mideretso dayon sa punto. “Si Daniel, nga usa sa mga destiyero nga taga-Juda, wala magtamod kanimo, Oh hari, ni sa sugo nga imong gipirmahan, apan makatulo sa usa ka adlaw siya nagapangaliya.”​—Daniel 6:​12, 13.

14. Lagmit, nganong ang hataas nga opisyales ug mga satrapa naghisgot kang Daniel ingong “usa sa mga destiyero nga taga-Juda”?

¹⁴ Makahuloganon nga ang hataas nga opisyales ug mga satrapa naghisgot kang Daniel ingong “usa sa mga destiyero nga taga-Juda.” Lagmit, buot nilang ipasiugda nga kining Daniel nga gituboy ni Dario ngadto sa dakong pagkainila sa pagkatinuod usa lamang ka Hudiyong ulipon. Nagtuo sila nga kay ingon man, siya dili gayod labaw sa balaod​—walay pagsapayan kon unsay gibati sa hari bahin kaniya!

15. (a) Unsay sanong ni Dario ngadto sa balita nga gitaho kaniya sa hataas nga opisyales ug mga satrapa? (b) Sa unsang paagi dugang gipakita sa hataas nga opisyales ug mga satrapa ang ilang pagtamay kang Daniel?

¹⁵ Tingali ang hataas nga opisyales ug mga satrapa naglaom nga gantihan sila sa hari tungod sa ilang maabtikong pagpaniktik. Kon mao man, sila masorpresa gayod. Si Dario naguol pag-ayo sa balita nga ilang gitaho kaniya. Inay masuko kang Daniel o dihadiha itugyan siya ngadto sa gahong sa mga leyon, si Dario migugol sa tibuok adlaw sa paningkamot sa pagluwas kaniya. Apan nakawang ang iyang mga paningkamot. Sa wala madugay, ang mga daotang maglalaraw namalik, ug tungod sa ilang way-ulaw nga tinamdan, ilang gipangayo ang dugo ni Daniel.—Daniel 6:14, 15.

16. (a) Nganong si Dario mitahod sa Diyos ni Daniel? (b) Unsang paglaom ang nahuptan ni Dario mahitungod kang Daniel?

¹⁶ Gibati ni Dario nga wala siyay laing mahimo bahin niana. Ang balaod dili mahimong nulohon, ni mapasaylo ang “kalapasan” ni Daniel. Ang gikasulti lamang ni Dario kang Daniel maoy “ang imong Diyos nga imong gialagaran nga kanunay, siya magluwas kanimo.” Si Dario morag nagtahod sa Diyos ni Daniel. Si Jehova mao ang naghatag kang Daniel ug katakos sa pagtagna sa pagkapukan sa Babilonya. Ang Diyos naghatag usab kang Daniel ug “talagsaong espiritu,” nga nagpalahi  kaniya gikan sa ubang hataas nga opisyales. Tingali si Dario nasayod nga sa mga dekadang miagi kining mao mismong Diyos nagluwas sa tulo ka batan-ong mga Hebreohanon gikan sa nagdilaab nga hurno. Lagmit, ang hari naglaom nga niadtong higayona si Jehova magluwas kang Daniel, sanglit si Dario wala man makabalit-ad sa balaod nga iyang gipirmahan. Busa, si Daniel gitambog ngadto sa gahong sa mga leyon. c Dayon, “usa ka bato ang gidala ug gibutang sa baba sa gahong, ug ang hari nagtimbre niini sa iyang igtitimbre nga singsing ug sa igtitimbre nga singsing sa iyang kadagkoan, aron walay mausab mahitungod kang Daniel.”​—Daniel 6:​16, 17.

MAKAPAUKYAB NGA WA-DAMHANG MGA PANGHITABO

17, 18. (a) Unsay nagpakita nga si Dario naguol mahitungod sa kahimtang ni Daniel? (b) Unsay nahitabo sa dihang ang hari mibalik ngadto sa gahong sa mga leyon sa pagkabuntag?

¹⁷ Ang masulub-ong Dario mibalik ngadto sa iyang palasyo. Walay mga magtutugtog ang gidala sa iyang atubangan, kay siya walay tinguha nga malingaw. Hinunoa, si Dario wala makatulog sa tibuok gabii, nga nagpuasa. “Siya wala makatulog.” Sa pagkakaadlawon, si Dario midali pag-adto sa gahong sa mga leyon. Siya misinggit sa masulub-ong tingog: “Oh Daniel, alagad sa buhing Diyos, ang imong Diyos ba nga imong gialagaran nga kanunay nakaluwas kanimo gikan sa mga leyon?” (Daniel 6:​18-20) Sa iyang kahingangha​—ug dakong kahupayan​—dihay tubag!

¹⁸ “Oh hari, mabuhi ka gayod hangtod sa mga panahong walay tino.” Uban niining matinahurong timbaya, gipakita ni Daniel nga wala siya maghambin ug mabatokong mga pagbati ngadto sa hari. Nahibalo siya nga ang tinuod nga tinubdan sa iyang paglutos maoy, dili si Dario, kondili ang sinahang hataas nga opisyales ug mga satrapa. (Itandi ang Mateo 5:​44; Buhat 7:60.) Si Daniel nagpadayon: “Ang akong Diyos nagpadala sa iyang manulonda ug nagtak-om sa baba sa mga leyon, ug wala  nila ako unsaa, sanglit sa iyang atubangan nakaplagan ako nga inosente; ug sa imong atubangan usab, Oh hari, wala ako makahimo ug daotang buhat.”—Daniel 6:21, 22.

19. Sa unsang paagi si Dario gilimbongan ug gimaniobra sa hataas nga opisyales ug mga satrapa?

¹⁹ Gitulisok gayod ang konsensiya ni Dario niadtong mga pulonga! Siya nasayod sukad sa sinugdan nga si Daniel walay gihimo nga tungod niana angay siyang itambog ngadto sa gahong sa mga leyon. Si Dario nasayod gayod nga ang hataas nga opisyales ug mga satrapa maoy nagsabot nga ipapatay si Daniel ug ilang gimaniobra ang hari aron matuman ang hinakog nilang mga katuyoan. Sa ilang pag-insistir nga ang “tanang hataas nga opisyales sa gingharian” nagrekomendar sa pagpasa sa balaod, ilang gipasabot nga si Daniel gikonsulta usab bahin niana. Atubangon ni Dario kining malansisong mga tawo sa ulahi. Una, hinunoa, iyang gihatag ang sugo nga si Daniel ipagawas sa gahong sa mga leyon. Sa milagrosong paagi, si Daniel wala gani makaagom bisan usa ka garas!​—Daniel 6:23.

20. Unsay nahitabo ngadto sa madinaotong mga kaaway ni Daniel?

²⁰ Karon nga luwas na si Daniel, si Dario may ubang buluhatong atimanon. “Ang hari nagmando, ug ilang gidala kadtong kusgang mga tawo nga nagsumbong kang Daniel, ug ngadto sa gahong sa mga leyon ilang gitambog sila, ang ilang mga anak ug ang ilang mga asawa; ug wala pa gani sila makaabot sa ilalom sa gahong gikuninitan na sila sa mga leyon, ug ang tanan nilang bukog ilang gipangdugmok.” d​—Daniel 6:24.

21. Sa pagpakiglabot sa mga sakop sa pamilya sa mga mamumuhat ug daotan, unsay kalainan tali sa Moisesnong Balaod ug sa mga balaod sa pipila ka karaang mga kultura?

²¹ Ang pagpatay dili lamang sa mga daotang maglalaraw apan hasta sa ilang mga asawa ug mga anak basin mopatim-awng labihan ka pintas. Sa kasukwahi, ang Balaod nga gihatag sa Diyos pinaagi sa manalagnang Moises miingon: “Ang mga  amahan dili pagapatyon tungod sa mga anak, ug ang mga anak dili pagapatyon tungod sa mga amahan. Ang matag usa pagapatyon tungod sa iyang kaugalingong sala.” (Deuteronomio 24:16) Bisan pa niana, sa pipila ka karaang mga kultura, dili talagsaon nga ang mga sakop sa pamilya pagapatyon uban sa mamumuhat ug daotan, sa kaso sa bug-at nga sala. Tingali kini gibuhat aron ang mga sakop sa pamilya dili magtinguha nga manimalos sa ulahi. Bisan pa niana, ang maong buhat batok sa mga pamilya sa hataas nga opisyales ug sa mga satrapa dili pagbuot ni Daniel. Lagmit, siya naguol tungod sa katalagman nga gipahinabo sa maong mga tawong daotan ngadto sa ilang mga pamilya.

22. Unsang bag-ong proklamasyon ang giisyu ni Dario?

²² Ang malinglahong hataas nga opisyales ug mga satrapa nangahanaw na. Si Dario miisyu ug usa ka proklamasyon, nga nag-ingon: “Gikan kanako adunay usa ka mando nga gipagula nga, sa matag dominyo sa akong gingharian, ang katawhan kinahanglang mangurog ug mahadlok atubangan sa Diyos ni Daniel. Kay siya mao ang buhi nga Diyos ug ang Usa nga magpadayon hangtod sa panahong walay tino, ug ang iyang gingharian dili magun-ob, ug ang iyang dominyo hangtod sa hangtod. Siya nagaluwas ug nagapahigawas ug nagahimog mga ilhanan ug mga katingalahan diha sa kalangitan ug sa yuta, kay iyang giluwas si Daniel gikan sa kuyamas sa mga leyon.”—Daniel 6:25-27.

ALAGARA ANG DIYOS NGA KANUNAY

23. Unsang panig-ingnan ang gihatag ni Daniel mahitungod sa iyang sekular nga trabaho, ug sa unsang paagi mahisama kita kaniya?

²³ Si Daniel naghatag ug maayong panig-ingnan alang sa tanang alagad sa Diyos karong adlawa. Ang iyang kagawian sa kanunay walay ikasaway. Sa iyang sekular nga trabaho, si Daniel “kasaligan ug wala gayoy pagpasagad o daotang butang ang nakaplagan diha kaniya.” (Daniel 6:4) Sa susamang paagi, ang usa ka Kristohanon angayng kugihan kon bahin sa iyang trabaho. Wala kini magpasabot nga mahimong way-prinsipyong negosyante nga masibotong magtinguha sa materyal  nga bahandi o magyatak sa uban aron moasenso sa korporasyon. (1 Timoteo 6:10) Ang Kasulatan nagbaod nga ang Kristohanon magtuman sa iyang sekular nga mga obligasyon sa matinud-anon ug bug-os-kalag nga paagi, “ingon nga ngadto kang Jehova.”​—Colosas 3:​22, 23; Tito 2:​7, 8; Hebreohanon 13:18.

24. Giunsa pagpamatuod ni Daniel nga siya dili mokompromiso kon bahin sa pagsimba?

²⁴ Sa iyang pagsimba, si Daniel wala mokompromiso. Ang iyang batasan sa pag-ampo nasayran sa kadaghanan. Dugang pa, ang hataas nga opisyal ug mga satrapa nasayod nga gitininuod ni Daniel ang iyang pagsimba. Sa pagkatinuod, kombinsido silang siya motuman sa maong nabatasang kalihokan bisan pag kana idili sa balaod. Pagkamaayong panig-ingnan alang sa mga Kristohanon karong adlawa! Sila usab gidungog sa pag-una sa pagsimba sa Diyos. (Mateo 6:33) Kini angayng madayag dayon sa mga tumatan-aw, kay si Jesus nagsugo sa iyang mga sumusunod: “Palamdaga ang inyong kahayag atubangan sa mga tawo, aron ilang makita ang maayo ninyong mga buhat ug mohatag ug himaya sa inyong Amahan nga anaa sa mga langit.”​—Mateo 5:16.

25, 26. (a) Unsay mahimong ihinapos sa pipila mahitungod sa mga binuhatan ni Daniel? (b) Nganong giisip ni Daniel ang pag-usob sa iyang naandang kalihokan nga katumbas sa pagkompromiso?

²⁵ Ang uban tingali moingon nga malikayan unta ni Daniel ang paglutos pinaagi sa pag-ampo kang Jehova sa tago sulod sa 30-ka-adlaw nga yugto. Total, walay linaing barog o kahimtang ang gikinahanglan aron dunggon sa Diyos. Siya mahibalo gani sa mga pamalandong sa kasingkasing. (Salmo 19:14) Bisan pa niana, giisip ni Daniel ang bisan unsang kausaban sa iyang naandang kalihokan nga katumbas sa pagkompromiso. Ngano?

²⁶ Sanglit ilado ang batasan sa pag-ampo ni Daniel, unsang mensahe ang ipasa unta niana kon kalit niyang ihunong kadto? Ang mga maniniid mahimong makahinapos nga si Daniel nahadlok sa tawo ug ang sugo sa hari maoy labaw kay sa balaod ni Jehova. (Salmo 118:6) Apan gipakita ni Daniel pinaagi sa  iyang mga binuhatan nga si Jehova nakadawat sa iyang linaing pagsimba. (Deuteronomio 6:​14, 15; Isaias 42:8) Siyempre, sa pagbuhat niadto si Daniel wala sa kawalay-tahod magtamay sa balaod sa hari. Bisan pa, siya wala gayod mahadlok pinaagi sa pagkompromiso. Si Daniel yanong nagpadayon sa pag-ampo diha sa iyang lawak sa atop, “ingon sa iyang ginahimo kanunay” una pa sa balaod sa hari.

27. Sa unsang paagi ang mga alagad sa Diyos karong adlawa mahisama kang Daniel diha sa (a) pagpasakop sa labaw nga mga awtoridad? (b) pagsugot sa Diyos ingong magmamando inay kay sa mga tawo? (c) pagpaningkamot sa pagkinabuhing malinawon uban sa tanang tawo?

²⁷ Ang mga alagad sa Diyos karong adlawa makakat-on gikan sa panig-ingnan ni Daniel. Sila nagpabiling ‘nagapasakop sa labaw nga mga awtoridad,’ nga nagasunod sa mga balaod sa nasod nga ilang ginapuy-an. (Roma 13:1) Sa dihang ang mga balaod sa tawo mosupak sa iya sa Diyos, hinunoa, ang katawhan ni Jehova mosagop sa baroganan sa mga apostol ni Jesus, kinsa maisogong miingon: “Kinahanglang among sugton ang Diyos ingong magmamando inay kay sa mga tawo.” (Buhat 5:29) Sa pagbuhat niana, ang mga Kristohanon dili mopasiugda sa pag-alsa o rebelyon. Sa kapulihay, ang ilang tumong mao lamang ang pagkinabuhing makigdaiton sa tanang tawo aron sila “padayong magkinabuhi sa usa ka walay-gubot ug malinawong kinabuhi uban ang bug-os nga diyosnong pagkamahinalaron.”​—1 Timoteo 2:​1, 2; Roma 12:18.

28. Giunsa pag-alagad ni Daniel si Jehova “nga kanunay”?

²⁸ Sa duha ka higayon si Dario mipahayag nga si Daniel nag-alagad sa Diyos “nga kanunay.” (Daniel 6:​16, 20) Ang Aramaikong lintunganay sa pulong nga gihubad ug “nga kanunay” nagkahulogang “molakaw palibot.” Nagpaila kini sa ideya sa mapinadayonong siklo, o butang nga mahangtoron. Ang integridad ni Daniel maoy sama niana. Kadto nagsubay ug matagna nga sumbanan. Walay pagduhaduha kon unsay buhaton ni Daniel sa dihang mag-atubang ug mga pagsulay, dako o gamay. Siya mopadayon sa pagsubay sa dalan nga iya nang natukod mga dekada nga miagi​—nga mao ang pagkamaunongon ug pagkamatinumanon kang Jehova.

29. Sa unsang paagi ang mga alagad ni Jehova karong adlawa makakuhag kaayohan gikan sa matinumanong dalan ni Daniel?

 ²⁹ Ang mga alagad sa Diyos karong adlawa buot mosunod sa dalan ni Daniel. Sa pagkatinuod, si apostol Pablo nagtambag sa tanang Kristohanon sa pagpalandong sa panig-ingnan sa mga tawong mahadlokon sa Diyos sa kakaraanan. Tungod sa pagtuo, sila “mipahinabo ug pagkamatarong, nakabaton ug mga saad,” ug​—lagmit nagtumong kang Daniel​—“mipatak-om sa baba sa mga leyon.” Ingong mga alagad ni Jehova karong adlawa, atong ipasundayag ang pagtuo ug pagkamakanunayon ni Daniel ug “daganon nga may pag-agwanta ang lumba nga gibutang atubangan kanato.”​—Hebreohanon 11:32, 33; 12:1.

[Mga footnote]

UNSAY IMONG NASABTAN?

• Nganong si Dario nga Medianhon mihukom sa paggamit kang Daniel sa usa ka hataas nga katungdanan?

• Unsang malansisong plano ang gimugna sa hataas nga opisyales ug mga satrapa? Giunsa pagluwas ni Jehova si Daniel?

• Unsay imong nakat-onan gikan sa pagpatalinghog sa panig-ingnan sa pagkamatinumanon ni Daniel?

[Mga Pangutana sa Tun-anan]

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 114]

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 121]

[Hulagway sa panid 127]

Si Daniel nag-alagad kang Jehova “nga kanunay.” Ikaw ba usab?