Kapitulo 36

Ang Dakong Siyudad Nagun-ob

 Panan-awon 12​—Pinadayag 18:1–19:10

Ulohan: Ang pagkapukan ug kalaglagan sa Dakong Babilonya; ang kaminyoon sa Kordero gipahibalo

Panahon sa katumanan: Sukad sa 1919 hangtod sa pagkahuman sa dakong kasakitan

1. Unsay magpaila sa pagsugod sa dakong kasakitan?

 KALIT, makapakugang, makapahugno sa balatian—ingon niana ang pagkalaglag unya sa Dakong Babilonya! Usa unya kana sa labing grabeng mga katalagman sa tibuok kasaysayan, nga magpaila sa pagsugod sa “dakong kasakitan nga ang ingon niana wala pa mahitabo sukad sa sinugdan sa kalibotan hangtod karon, ug dili na gayod mahitabo pa.”—Mateo 24:21.

2. Bisan pag nanungha ug nangapukan ang politikanhong mga imperyo, unsang matanga sa imperyo ang nagpadayon?

² Dugay nang naglungtad ang bakak nga relihiyon. Kini naglungtad nang way-bugto sukad sa mga adlaw sa giuhaw-sa-dugo nga si Nimrod, kinsa misupak kang Jehova ug nagpatukod sa mga tawo sa Torre sa Babel. Sa dihang gilahugay ni Jehova ang mga pinulongan niadtong mga rebelde ug sila gipatibulaag sa tibuok yuta, ilang gidala ang bakak nga relihiyon sa Babilonya. (Genesis 10:8-10; 11:4-9) Sukad niadto, ang politikanhong mga imperyo nanungha ug nangapukan, apan ang Babilonyanhong relihiyon nagpadayon. Nagkadaiya ang mga dagway ug mga matang niini, nga nahimong tibuok-kalibotang imperyo sa bakak nga relihiyon, ang gitagnang Dakong Babilonya. Ang labing iladong bahin niini mao ang Kakristiyanohan, nga naugmad gikan sa kombinasyon sa mga pagtulon-an sa karaang Babilonya ug sa apostatang “Kristohanong” doktrina. Tungod sa taas kaayong kasaysayan sa Dakong Babilonya, daghang tawo ang dili motuo nga kini pagalaglagon.

3. Sa unsang paagi gipamatud-an sa Pinadayag ang pagkalaglag sa bakak nga relihiyon?

³ Busa haom gayod nga gipamatud-an sa Pinadayag ang pagkalaglag sa bakak nga relihiyon pinaagi sa paghatag kanatog duha ka detalyadong paghubit sa pagkapukan niini ug sa mosunod nga mga panghitabo nga moresulta sa bug-os nga kalaglagan niini. Nasabtan na nato nga siya ang “dakong bigaon” nga laglagon sa kaulahian sa kanhi niyang mga hinigugma sa natad sa politika. (Pinadayag 17:1, 15,  16) Unya, sa lain pang panan-awon, atong isipon siya nga usa ka siyudad, ang relihiyosong antitipo o katumanan sa karaang Babilonya.

Napukan ang Dakong Babilonya

4. (a) Unsang panan-awon ang sunod nga nakita ni Juan? (b) Sa unsang paagi makaila kita sa manulonda, ug nganong haom nga siya gayod ang magpahibalo sa pagkapukan sa Dakong Babilonya?

⁴ Si Juan nagpadayon sa pagtaho, nga nagsugid kanato: “Human niining mga butanga nakita ko ang laing manulonda nga nanaog gikan sa langit, nga may dakong awtoridad; ug ang yuta gidan-agan sa iyang himaya. Ug misinggit siya sa makusog nga tingog, nga nag-ingon: ‘Siya napukan na! Ang Dakong Babilonya napukan na.’” (Pinadayag 18:1, 2a) Kini ang ikaduhang higayon nga nadungog ni Juan ang maong pahibalo sa manulonda. (Tan-awa ang Pinadayag 14:8.) Ugaling lang, niining tungora, ang kahinungdanon niini gipasiugda sa kahalangdon sa langitnong manulonda, kay ang iyang himaya midan-ag sa tibuok yuta! Kinsa ba siya? Kasiglohan kanhi ang manalagnang si Ezequiel, nga nagtaho bahin sa usa ka langitnong panan-awon, nag-ingon nga “ang yuta misidlak tungod sa iyang [kang Jehova nga] himaya.” (Ezequiel 43:2) Ang bugtong manulonda nga mosidlak sa himaya sama kang Jehova mao si Ginoong Jesus, nga mao ‘ang aninag sa himaya sa Diyos ug ang tukma nga larawan sa iyang pagkamao.’ (Hebreohanon 1:3) Si Jesus nahimong langitnong Hari niadtong 1914, ug sukad niadto siya nagamando na sa yuta ingong luyoluyo nga Hari ug Maghuhukom ni Jehova. Nan, haom nga siya gayod ang magpahibalo sa pagkapukan sa Dakong Babilonya.

5. (a) Kinsay gigamit sa manulonda sa pagpahibalo sa pagkapukan sa Dakong Babilonya? (b) Sa dihang misugod ang paghukom sa mga nag-angkon nga “balay sa Diyos,” unsay nasinati sa Kakristiyanohan?

⁵ Kinsay gigamit niining manulondaa nga may dakong awtoridad sa pagpahibalo sa maong makapahinganghang balita sa katawhan? Aw, ang mga tawo mismo nga nakagawas ingong resulta sa maong pagkapukan, ang nahibilin nga mga dinihogan sa yuta, nga sakop sa Juan nga matang. Sukad sa 1914 hangtod sa 1918, grabe ang ilang  giantos diha sa mga kamot sa Dakong Babilonya, apan niadtong 1918 ang Ginoong Jehova ug ang iyang “mensahero sa [Abrahamikong] pakigsaad,” si Jesu-Kristo, misugod sa paghukom sa “balay sa Diyos,” kadtong nag-angkon nga mga Kristohanon. Busa ang apostatang Kakristiyanohan gitaral sa hukmanan. (Malaquias 3:1; 1 Pedro 4:17) Ang iyang grabeng pagkasad-an sa dugo panahon sa unang gubat sa kalibotan, ang iyang pagpakigkunsabo sa paglutos sa matinumanong mga saksi ni Jehova, ug ang iyang Babilonyanhong mga doktrina wala makatabang kaniya panahon sa paghukom; ang ubang mga bahin sa Dakong Babilonya wala usab makabaton sa pag-uyon sa Diyos.—Itandi ang Isaias 13:1-9.

6. Nganong ikaingon nga ang Dakong Babilonya napukan niadtong 1919?

⁶ Busa pagka-1919 ang Dakong Babilonya napukan, nga nagbukas sa dalan aron makagawas ug mapasig-uli ang katawhan sa Diyos, nga daw sa usa lamang ka adlaw, ngadto sa ilang yuta sa espirituwal nga kadagaya. (Isaias 66:8) Nianang tuiga, si Jehova nga Diyos ug si Jesu-Kristo, ang Dakong Dario ug ang Dakong Ciro, nagmaniobra sa mga butang mao nga ang bakak nga relihiyon dili na makagawong sa katawhan ni Jehova. Kana dili na makapugong kanila sa pag-alagad kang Jehova ug sa pagpahibalo sa tanang buot mamati nga ang samag-bigaon nga Dakong Babilonya pagalaglagon ug ang kabayawan sa pagkasoberano ni Jehova haduol na!—Isaias 45:1-4; Daniel 5:30, 31.

7. (a) Bisan pag wala malaglag ang Dakong Babilonya niadtong 1919, unsay panglantaw ni Jehova kaniya? (b) Sa dihang napukan ang Dakong Babilonya niadtong 1919, unsay sangpotanan alang sa katawhan ni Jehova?

⁷ Tinuod, ang Dakong Babilonya wala malaglag niadtong 1919—ingon nga ang karaang siyudad sa Babilonya wala malaglag niadtong 539 W.K.P. sa dihang kadto gipukan sa mga kasundalohan ni Ciro nga Persianhon. Apan sa panglantaw ni Jehova, kanang organisasyona napukan na. Siya gihukman na sa kalaglagan, nga naghulat na lang sa pagpatuman niana; busa, ang bakak nga relihiyon dili na makagawong sa katawhan ni Jehova ingong iyang mga binihag. (Itandi ang Lucas 9:59, 60.) Sila gipagawas aron mag-alagad ingong matinumanon ug maalamong ulipon sa Agalon sa pagtaganag espirituwal nga pagkaon sa hustong panahon. Ilang nadawat ang hukom nga “Maayong pagkabuhat” ug sila gisugo nga magkugi na usab sa buluhaton ni Jehova.—Mateo 24:45-47; 25:21, 23; Buhat 1:8.

8. Unsang hitaboa ang gipahibalo sa magbalantay sa Isaias 21:8, 9, ug kinsay gilandongan nianang magbalantaya karon?

⁸ Kaliboan ka tuig kanhi si Jehova migamit ug ubang mga manalagna sa pagtagna niining makasaysayanhong hitabo. Si Isaias naghisgot bahin sa usa ka magbalantay nga “misinggit sama sa usa ka leyon: ‘Diha sa bantayanang torre, Oh Jehova, ako nagbarog kanunay sa maadlaw, ug sa akong puwestong-bantayanan ako nagpahimutang sa tanang gabii.’” Ug unsang hitaboa ang nasabtan ug gipahibalo nianang magbalantaya uban ang samag-leyon nga kaisog? Kini: “Siya napukan na! Ang Babilonya napukan na, ug ang tanang kinulit nga mga larawan sa iyang mga diyos iyang [Jehova] gidugmok sa yuta!” (Isaias 21:8, 9) Ang maong magbalantay naglandong gayod sa nagtukaw nga Juan nga matang karon, samtang gigamit niini ang magasing Bantayanang Torre ug ubang teokratikanhong mga publikasyon sa pagpahayag sa bisan diin sa balita nga ang Babilonya napukan na.

Pag-us-os sa Dakong Babilonya

9, 10. (a) Unsang pag-us-os sa impluwensiya ang naagoman sa Babilonyanhong relihiyon sukad sa Gubat sa Kalibotan I? (b) Sa unsang paagi gihubit sa gamhanang manulonda ang pagkapukan sa Dakong Babilonya?

⁹ Ang pagkapukan sa karaang Babilonya niadtong 539 W.K.P. mao ang sinugdanan sa taas nga yugto sa pag-us-os nga misangko sa iyang kalaglagan. Sa samang paagi, sukad sa unang gubat sa kalibotan, ang impluwensiya sa Babilonyanhong relihiyon mius-os pag-ayo sa tibuok yuta. Sa Hapon, ang Shinto nga pagsimba sa emperador gidili human sa ikaduhang gubat sa kalibotan. Sa Tsina, ang Komunistang kagamhanan nagkontrolar sa pagpanudlo sa katungdanan ug kalihokan sa tanang relihiyon. Sa Protestanteng amihanang Uropa, kadaghanan sa katawhan wala na magpakabana sa relihiyon. Ug ang Iglesya Katolika Romana karong bag-o nahuyang tungod sa mga panagbangi ug sulodnon nga kawalay-panaghiusa sa tibuok-yutang dominyo niini.—Itandi ang Marcos 3:24-26.

¹⁰ Kining tanang panghitabo sa walay duhaduha maoy bahin sa ‘pagkahubas sa subang Euprates’ ingong pagpangandam alang sa nagsingabot nga militaryong pag-atake sa Dakong Babilonya.  Kini nga ‘pagkahubas’ gipadayag usab diha sa pahibalo sa papa niadtong Oktubre 1986 nga ang simbahan “magpakilimos na usab”—tungod sa dagkong mga alkanse. (Pinadayag 16:12) Sukad gayod sa 1919, sa panan-aw sa publiko ang Dakong Babilonya nadayag ingong espirituwal nga kamingawan, sama sa gipahibalo dinhi sa gamhanang manulonda: “Ug siya nahimong puloy-anan sa mga demonyo ug tagoanan sa tanang mahugaw nga hinungaw ug tagoanan sa tanang mahugaw ug dulumtanang langgam!” (Pinadayag 18:2b) Siya hapit na nga mahimong literal nga kamingawan, ingon ka awaaw sa kagun-oban sa Babilonya sa modernong Iraq.—Tan-awa usab ang Jeremias 50:25-28.

11. Sa unsang diwa ang Dakong Babilonya nahimong “puloy-anan sa mga demonyo” ug ‘tagoanan sa mahugaw nga mga hinungaw ug mahugaw nga mga langgam’?

¹¹ Ang pulong “mga demonyo” dinhi lagmit nagpatin-aw sa pulong “pormag-kanding nga mga demonyo” (se‘i·rimʹ) nga makita sa kahubitan ni Isaias bahin sa napukan nga Babilonya: “Ug mohigda didto ang mga tigpuyo sa walay-tubig nga mga rehiyon, ug ang ilang mga balay mapuno sa agilahong mga ngiwngiw. Ug didto ang mga ostrik magapuyo, ug ang pormag-kanding nga mga demonyo magluksolukso didto.” (Isaias 13:21) Mahimong wala kini magpasabot sa literal nga mga demonyo kondili sa kalkag-ug-balhibo nga mga mananap nga nagpuyo sa desyerto nga tungod sa ilang dagway ang mga tumatan-aw makahunahuna sa mga demonyo. Sa kagun-oban sa Dakong Babilonya, ang masambingayong paglungtad sa maong mga mananap uban sa bang-og ug makadaot nga hangin (“mahugaw nga hinungaw”) ug mahugawng mga langgam, nagpasabot sa patay sa espirituwal nga kahimtang niini. Siya dili makahatag ug umaabot nga kinabuhi alang sa katawhan.—Itandi ang Efeso 2:1, 2.

12. Sa unsang paagi ang kahimtang sa Dakong Babilonya takdo sa tagna ni Jeremias sa kapitulo 50?

¹² Ang iyang kahimtang takdo usab sa tagna ni Jeremias: “‘Adunay espada batok sa mga Caldeanhon,’ mao ang giingon ni Jehova, ‘ug batok sa mga molupyo sa Babilonya ug batok sa iyang mga prinsipe ug batok sa iyang mga maalamon. . . . Adunay dakong kadaot diha sa iyang mga tubig, ug kini sila mamad-an gayod. Kay kini usa ka yuta sa mga kinulit nga larawan, ug tungod sa ilang makalilisang nga mga panan-awon sila nagpadayon sa paglihok nga binuangbuang. Busa ang mga tigpuyo sa walay-tubig nga mga rehiyon mopuyo uban sa nagauwang nga mga hayop, ug ang mga ostrik magapuyo diha kaniya; ug siya dili na gayod pagapuy-an, ni siya mopuyo sa sunodsunod nga mga kaliwatan.’” Ang pagsimba sa mga idolo ug pagsumaysumay sa mga pag-ampo dili makaluwas sa Dakong Babilonya gikan sa pagpanimalos nga susama sa paglaglag sa Diyos sa Sodoma ug Gomora.—Jeremias 50:35-40.

Makapukaw-sa-Pagbati nga Bino

13. (a) Sa unsang paagi gipaila sa gamhanang manulonda ang pagkamalukpanon sa pagpakighilawas sa Dakong Babilonya? (b) Unsang imoralidad nga kaylap sa karaang Babilonya ang makaplagan usab sa Dakong Babilonya?

¹³ Ang gamhanang manulonda sunod nagpaila sa pagkamalukpanon sa pagpakighilawas sa Dakong Babilonya, nga nagmantala: “Kay tungod sa bino sa kasuko sa iyang pagpakighilawas a ang tanang kanasoran nangahimong biktima, ug ang mga hari sa yuta nakighilawas kaniya, ug ang nagapanaw nga mga magpapatigayon sa yuta nangadato tungod sa iyang makauulawng kaluho.” (Pinadayag 18:3) Iyang natudloan ang katawhan sa  tanang kanasoran sa iyang mahugaw nga relihiyosong mga bisyo. Sa karaang Babilonya, sumala sa Gregong historyano nga si Herodotus, ang matag babaye giobligar sa paghalad sa iyang kaugalingon sa usa ka higayon sa iyang kinabuhi ingon nga pampam isip pagsimba diha sa templo. Ang mangil-ad nga seksuwal nga kahiwian gipasundayag hangtod karon diha sa naguba-sa-gubat nga mga kinulit sa Angkor Wat sa Kampuchea ug sa mga templo sa Khajuraho, India, nga nagpasundayag sa Hindung diyos nga si Vishnu nga gilibotag mahilas nga mga hulagway. Sa Tinipong Bansa, ang mga pagbutyag sa imoralidad sa mga magwawali sa TV nga nakapakurat sa kalibotan niadtong 1987, ug unya sa 1988, ingon man ang pagbutyag sa kaylap nga homoseksuwalidad sa mga ministro sa relihiyon, nagpaila nga bisan ang Kakristiyanohan nagtugot sa makapakurat nga mga pagpatuyang sa literal nga pagpakighilawas. Ugaling lang, ang tanang kanasoran nabiktima sa mas seryosong matang sa pagpakighilawas.

14-16. (a) Unsang dili-angay nga relihiyoso-politikanhong relasyon ang naugmad sa Pasistang Italya? (b) Sa dihang ang Italya misulong sa Abyssinia, unsay gipahayag sa mga obispo sa Iglesya Katolika Romana?

¹⁴ Ato nang nahisgotan ang dili-angay nga relihiyoso-politikanhong relasyon nga nakapahimo kang Hitler nga gamhanan sa Nazi nga Alemanya. Ang ubang mga nasod nag-antos usab tungod sa pag-apil-apil sa relihiyon sa sekular nga mga kalihokan. Pananglitan: Sa Pasistang Italya, niadtong Pebrero 11, 1929, ang Lateran nga Tratado gipirmahan ni Mussolini ug ni Kardinal Gasparri, nga naghimo sa Siyudad sa Batikano nga independenteng estado. Si Papa Pio XI miingon nga iyang “gibalik ang Italya ngadto sa Diyos, ug ang Diyos balik sa Italya.” Tinuod ba kana? Palandonga kon unsay nahitabo unom ka tuig sa ulahi. Niadtong Oktubre 3, 1935, ang Italya misulong sa Abyssinia, nga miingon nga kadto “luog nga yuta nga nangulipon gihapon.” Sa pagkatinuod, kinsa bay naglinuog? Ang Iglesya Katolika nagbadlong ba sa paglinuog ni Mussolini? Bisan pag ang papa miluwat ug dili-klaro nga mga pahayag, ang iyang mga obispo way-lipodlipod nga nagbendisyon sa kasundalohan sa ilang “yutang natawhan” sa Italya. Sa librong The Vatican in the Age of the Dictators, si Anthony Rhodes mitaho:

¹⁵ “Sa iyang Sulat sa Kongregasyon sa ika-19 sa Oktubre [1935], ang Obispo sa Udine [Italya] misulat, ‘Dili tukma sa panahon ni haom nga atong hukman ang pagkamatarong ug pagkadaotan sa maong kaso. Ang atong katungdanan isip mga Italyano, ug labaw pa isip mga Kristiyano mao ang pagtabang alang sa kalamposan sa atong armadong kusog.’ Ang Obispo sa Padua misulat sa ika-21 sa Oktubre, ‘Sa lisod nga mga takna nga atong nasinati, kami naghangyo kaninyo nga magbatog pagtuo sa atong mga estadista ug sa armadong kusog.’ Sa ika-24 sa Oktubre, ang Obispo sa Cremona nagkonsagrar ug ubay-ubayng bandera ug miingon: ‘Panalanginan unta sa Diyos kining mga sundaloha nga magpukan sa bag-o ug tabunok nga mga nasod sa Aprika alang sa Italyanong henyo, nga pinaagi niana ang Romanhon ug Kristiyanong kultura modangat kanila. Hinaot untang mobarog na usab ang Italya isip Kristiyanong magtutudlo sa tibuok kalibotan.’”

¹⁶ Gitulis ang Abyssinia, nga gibendisyonan sa Romano Katolikong klero. May usa ba kanila nga makapangangkon, sa bisan unsang diwa, nga sila sama kang apostol Pablo nga “hinlo gikan sa dugo sa tanang tawo”?—Buhat 20:26.

17. Sa unsang paagi nag-antos ang Espanya tungod kay ang klero niini napakyas sa ‘pagsalsal sa ilang mga espada nga mga punta sa daro’?

¹⁷ Idugang sa Alemanya, Italya, ug Abyssinia ang lain pang nasod nga nabiktima sa pagpakighilawas sa Dakong Babilonya—ang Espanya. Ang Giyera Sibil sa 1936-39 nianang nasora nasugdan sa bahin tungod sa paghimog mga lakang sa demokratikanhong kagamhanan aron makunhoran ang dako kaayong gahom sa Iglesya Katolika Romana. Samtang nagsilaob ang gubat, ang Katoliko nga Pasistang lider sa rebolusyonaryong mga kasundalohan, si Franco, naghubit sa iyang kaugalingon ingong “ang Kristiyanong Heneralisimo sa Balaang Krusada,” usa ka titulong wala na niya gamita sa ulahi. Ginatos ka libong Katsila ang namatay sa gubat. Gawas pa niini, sumala sa ubos nga kalkulasyon, ang mga Nasyonalista ni Franco nakapatayg 40,000 ka membro sa Popular Front, samtang ang maong partido nakapatayg 8,000 ka klerigo—mga monghe, pari, madre, ug mga nobisyado. Ang giyera sibil makalilisang ug dako kaayong trahedya, nga nag-ilustrar sa kaalam sa pagpamati sa mga pulong ni Jesus: “Ibalik ang  imong espada sa sakoban niini, kay ang tanang mogamit sa espada mamatay pinaagi sa espada.” (Mateo 26:52) Pagkangil-ad nga ang Kakristiyanohan nag-apil-apil sa maong grabeng pag-ulag dugo! Ang iyang klero bug-os nga napakyas sa ‘pagsalsal sa ilang mga espada nga mga punta sa daro’!—Isaias 2:4.

Ang Nagapanaw nga mga Magpapatigayon

18. Kinsa ang “nagapanaw nga mga magpapatigayon sa yuta”?

¹⁸ Kinsa kining “nagapanaw nga mga magpapatigayon sa yuta”? Sa walay duhaduha kita karon nagtawag kanila nga mga negosyante, dagkong mga komersiyante, abtik nga mga magdudumalag dagkong negosyo. Wala kini magpasabot nga ang pagpadagan ug subay-sa-balaod nga negosyo maoy daotan. Ang Bibliya naghatag ug maalamong tambag alang sa mga negosyante, nga nagpasidaan batok sa panglimbong, kahakog, ug susama niana. (Proverbio 11:1; Zacarias 7:9, 10; Santiago 5:1-5) Ang mas dakong ganansiya mao ang “diyosnong pagkamahinalaron inubanan sa pagkakontento.” (1 Timoteo 6:6, 17-19) Hinunoa, ang kalibotan ni Satanas dili mosunod ug matarong nga mga prinsipyo. Dagsang ang kahiwian. Kini makita sa relihiyon, sa politika—ug sa dagkong negosyo. Matag karon ug unya ang mga mantalaan moyagyag ug mga eskandalo, sama sa pagpangdispalko nga gihimo sa tag-as nga mga opisyales sa gobyerno ug sa supak-balaod nga pagnegosyog armas.

19. Unsang kamatuoran mahitungod sa ekonomiya sa kalibotan ang magpatin-aw kon nganong ang mga magpapatigayon sa yuta gisaway diha sa Pinadayag?

¹⁹ Ang internasyonal nga pagnegosyog armas nagsulbong nga kana maoy kapin nag $1,000,000,000,000 matag tuig, samtang ginatos ka milyong tawo ang nag-ilaid sa kakabos. Kana dili maayo. Apan ang mga armas daw usa ka pangunang tigsuportar sa ekonomiya sa kalibotan. Niadtong Abril 11, 1987, usa ka artikulo sa Spectator sa London mitaho: “Sa pag-ihap lamang sa mga industriya nga laktod nalangkit niana, mga 400,000 ka trabaho ang nalangkit sa U.S. ug 750,000 sa Uropa. Apan katingad-anan, samtang ang bahin sa paggamag armas nag-uswag diha sa katilingban ug sa ekonomiya, ang tinuod nga isyu kon ang mga tiggamag armas giprotektahan ba pag-ayo napadaplin na lang.” Dako kaayo  ang maganansiya sa pagbaligyag mga bomba ug ubang armas sa tibuok yuta, bisan ngadto sa posibleng mga kaaway. May adlaw ra nga kana nga mga bomba mosumbalik ug magsunog sa mga namaligya niana. Pagkakatingad-anan! Idugang niini ang kahiwian nga kaylap diha sa industriya sa armas. Sa Tinipong Bansa lamang, sumala sa Spectator, “matag tuig ang Pentagon katingad-an nga mawad-ag mga armas ug mga kahimanan nga mobilig $900 ka milyon.” Bantog rang ang mga magpapatigayon sa yuta gisaway diha sa Pinadayag!

20. Unsang pananglitan ang nagpakita sa kalambigitan sa relihiyon sa mga panglimbong sa negosyo?

²⁰ Sumala sa gitagna sa mahimayaong manulonda, ang relihiyon dulot nga nalambigit sa mga panglimbong sa negosyo. Pananglitan, anaa ang kalangkitan sa Batikano sa pagkabangkarote sa Banco Ambrosiano sa Italya niadtong 1982. Ang kaso nag-aginod sa katuigan sa 1980, nga ang wala-matubag nga pangutana mao: Hain ang kuwarta? Niadtong Pebrero 1987 ang mga mahistrado sa Milan miluwat ug mga mandamento de aresto alang sa tulo ka klerigo sa Batikano, lakip ang usa ka Amerikanong arsobispo, pinasukad sa mga sumbong nga sila nagkunsabo sa pagpanglimbong mao nga nabangkarote ang bangko, apan gibalibaran sa Batikano ang hangyo sa pagtugyan kanila ngadto sa langyaw nga korte. Niadtong Hulyo 1987, taliwala sa magubtanong protesta, ang mga mandamento ginulo sa kinatas-ang Korte sa Apelasyon sa Italya nga gipasukad sa usa ka karaang kasabotan tali sa Batikano ug sa gobyerno sa Italya.

21. Sa unsang paagi nahibalo kita nga si Jesus wala malangkit sa kuwestiyonableng mga paagi sa negosyo sa iyang adlaw, apan unsay atong nakita karon sa Babilonyanhong relihiyon?

²¹ Si Jesus nalangkit ba sa kuwestiyonableng mga paagi sa negosyo sa iyang adlaw? Wala. Wala gani siyay propiedad, kay siya “walay dapit nga kapahilunaan sa iyang ulo.” Ang usa ka dato nga batan-ong magmamando gitambagan ni Jesus: “Ibaligya ang tanang butang nga imong nabatonan ug iapod-apod ngadto sa mga tawong kabos, ug makabaton ka ug bahandi sa mga langit; ug umari ka mahimong akong sumusunod.” Maayong tambag kadto, kay moresulta unta kadto sa pagkawala sa tanan niyang kabalaka may kalabotan sa patigayon. (Lucas 9:58; 18:22) Sa kasukwahi, ang Babilonyanhong relihiyon kasagarang adunay mangil-ad nga kalangkitan sa dagkong negosyo. Pananglitan, sa 1987 ang Albany Times Union mitaho nga ang administrador sa panalapi sa Katolikong arsdiosesis sa Miami, Florida, U.S.A., miadmitir nga ang simbahan adunay mga aksiyones sa mga kompaniyang nanggamag  nukleyar nga mga armas, mahilas nga mga pelikula, ug mga sigarilyo.

“Gumula Kamo Kaniya, Katawhan Ko”

22. (a) Unsay giingon sa usa ka tingog gikan sa langit? (b) Unsay hinungdan nga ang katawhan sa Diyos nagmaya niadtong 537 W.K.P. ug sa 1919 K.P.?

²² Ang sunod nga mga pulong ni Juan naghisgot ug dugang katumanan sa matagnaong hulad: “Ug nadungog ko ang laing tingog gikan sa langit nga nag-ingon: ‘Gumula kamo kaniya, katawhan ko, kon dili kamo buot makaambit sa iyang mga sala, ug kon dili kamo buot makadawat ug bahin sa iyang mga hampak.’” (Pinadayag 18:4) Ang mga tagna bahin sa pagkapukan sa karaang Babilonya diha sa Hebreohanong Kasulatan naglakip usab sa sugo ni Jehova sa iyang katawhan: “Kalagiw kamo gikan sa taliwala sa Babilonya.” (Jeremias 50:8, 13) Sa susama, tungod sa nagsingabot nga kalaglagan sa Dakong Babilonya, ang katawhan sa Diyos karon giawhag sa pag-ikyas. Niadtong 537 W.K.P., ang kahigayonan sa pag-ikyas gikan sa Babilonya maoy hinungdan sa dakong pagmaya sa matinumanong mga Israelinhon. Sa samang paagi, ang pagkagawas sa katawhan sa Diyos gikan sa pagkabihag sa Babilonya niadtong 1919 miresulta sa ilang pagmaya. (Pinadayag 11:11, 12) Ug sukad niadto milyonmilyon pang uban ang nagsunod sa sugo sa pagkalagiw.

23. Sa unsang paagi ang tingog gikan sa langit nagpasiugda nga dinalian ang pagkalagiw gikan sa Dakong Babilonya?

²³ Dinalian ba kaayo ang pagkalagiw gikan sa Dakong Babilonya, nga mobiya sa pagkamembro sa mga relihiyon sa kalibotan ug bug-os mobulag niana? Oo, kay kinahanglang huptan nato ang hunahuna sa Diyos bahin niining karaan ug dako kaayong relihiyosong organisasyon, ang Dakong Babilonya. Siya way-lipodlipod nga nagtawag kaniya nga dakong bigaon. Busa ang tingog karon gikan sa langit dugang nagpahibalo kang Juan mahitungod niining bigaon: “Kay ang iyang mga sala nagtipun-og sangko sa langit, ug nahinumdoman sa Diyos ang iyang dili matarong nga mga buhat. Ihatag kaniya ang sumala gayod sa iyang gihatag, ug buhata kaniya ang doble pa, oo, doble sa gidaghanon sa mga butang nga iyang gibuhat; sa kopa nga iyang gibutangag sambog ibutang ang doble pa nga sambog alang kaniya. Sumala sa iyang paghimaya sa iyang kaugalingon ug pagkinabuhi sa makauulaw nga kaluho, hatagi usab siyag samang kasakit ug pagbangotan. Kay sa iyang kasingkasing siya nagasigeg ingon, ‘Naglingkod ako nga rayna, ug dili ako balo, ug dili gayod ako makatilawg pagbangotan.’ Mao nga sa usa ka adlaw moabot ang iyang mga hampak, kamatayon ug pagbangotan ug gutom, ug pagaugdawon siya sa kalayo, kay kusgan man si Jehova nga Diyos nga maoy naghukom kaniya.”—Pinadayag 18:5-8.

24. (a) Ang katawhan sa Diyos kinahanglang mokalagiw gikan sa Dakong Babilonya aron malikayan ang unsa? (b) Unsang mga sala ang maambitan niadtong dili mokalagiw gikan sa Dakong Babilonya?

²⁴ Bug-at gayod kanang mga pulonga! Busa gikinahanglan ang paglihok. Si Jeremias nag-awhag sa mga Israelinhon sa iyang adlaw sa paglihok, nga nag-ingon: “Kalagiw kamo gikan sa taliwala sa Babilonya, . . . kay kini ang panahon sa panimalos ni Jehova. Siya magabalos kaniya. Gula kamo gikan sa iyang taliwala, Oh akong katawhan, ug luwasa sa matag usa kaninyo ang iyang kalag gikan sa nagsilaob nga kasuko ni Jehova.” (Jeremias 51:6, 45) Sa susamang paagi, ang tingog gikan sa langit nagpasidaan sa katawhan sa Diyos karon sa pagkalagiw gikan sa Dakong Babilonya aron dili makadawat ug bahin sa iyang mga hampak. Ang samag-hampak nga mga hukom ni Jehova niining kalibotana, lakip sa Dakong Babilonya, ginamantala na karon. (Pinadayag 8:1–9:21; 16:1-21) Ang katawhan sa Diyos kinahanglang mobulag sa bakak nga relihiyon kon dili nila buot masinati kining mga hampaka ug sa kataposan mamatay kauban niya. Gawas pa, sila makaambit sa iyang mga sala kon sila magpabilin sa maong organisasyon. Sila mahimong sad-an usab sama kaniya sa espirituwal nga pagpanapaw ug sa pag-ulag dugo sa “tanang gipamatay ibabaw sa yuta.”—Pinadayag 18:24; itandi ang Efeso 5:11; 1 Timoteo 5:22.

25. Sa unsang mga paagi migula ang katawhan sa Diyos gikan sa karaang Babilonya?

²⁵ Ugaling lang, sa unsang paagi mogula ang katawhan sa Diyos gikan sa Dakong Babilonya? Sa kahimtang sa karaang Babilonya, ang mga Hudiyo sa pisikal nga paagi migula sa siyudad sa Babilonya ug mibalik sa Yutang Saad. Apan dili lang kanay nalangkit. Giingnan ni Isaias ang mga Israelinhon sa matagnaong paagi: “Pahilayo, pahilayo, gula gikan dinha, ayaw paghikap ug mahugaw; gula gikan sa iyang taliwala, pagpabilin kamong hinlo, kamo nga nagdala sa mga galamiton ni Jehova.” (Isaias 52:11) Oo, kinahanglang biyaan nila ang tanang mahugawng mga buhat sa Babilonyanhong relihiyon nga mahimong makahugaw sa ilang pagsimba kang Jehova.

26. Sa unsang paagi gituman sa mga Kristohanon sa Corinto ang mga pulong, ‘Gumula kamo gikan sa ilang taliwala ug hunong na sa paghikap sa mahugaw nga butang’?

 ²⁶ Gikutlo ni apostol Pablo ang mga pulong ni Isaias diha sa iyang sulat ngadto sa mga taga-Corinto, nga nag-ingon: “Ayaw pagpayugo nga dili timbang sa mga dili-magtutuo. Kay aduna bay panag-ubanay ang pagkamatarong ug ang kalapasan? O aduna bay pakig-ambitay ang kahayag uban sa kangitngit? . . . ‘Busa gumula kamo gikan sa ilang taliwala, ug ilain ang inyong kaugalingon,’ nagaingon si Jehova, ‘ug hunong na sa paghikap sa mahugaw nga butang.’” Ang mga Kristohanon sa Corinto dili kinahanglang mogula sa Corinto aron tumanon ang maong sugo. Hinunoa, sa pisikal nga paagi kinahanglang molikay sila sa mahugawng mga templo sa bakak nga relihiyon, ingon man mobulag sa espirituwal nga paagi sa mahugawng mga buhat niadtong mga magsisimba sa idolo. Niadtong 1919, ang katawhan sa Diyos misugod sa pagkalagiw gikan sa Dakong Babilonya niining paagiha, nga naghinlo sa ilang kaugalingon gikan sa nabilin nga mahugawng mga pagtulon-an ug mga buhat niini. Sa ingon niana, sila nakahimo sa pag-alagad kaniya ingong naputli niyang katawhan.—2 Corinto 6:14-17; 1 Juan 3:3.

27. Unsay mga kasamahan tali sa mga paghukom sa karaang Babilonya ug sa Dakong Babilonya?

²⁷ Ang pagkapukan ug sa kataposan ang pagkalaglag sa karaang Babilonya maoy silot sa iyang mga sala. “Kay ang iyang paghukom miabot sangko sa langit.” (Jeremias 51:9) Sa susama, ang mga sala sa Dakong Babilonya “nagtipun-og sangko sa langit,” mao nga namatikdan gayod kini ni Jehova. Siya sad-an sa inhustisya, idolatriya, imoralidad, pagdaogdaog, pagpangawat, ug pagbuno. Ang pagkapukan sa karaang Babilonya, sa bahin, maoy panimalos tungod sa iyang gihimo sa templo ni Jehova ug sa Iyang matuod nga mga magsisimba. (Jeremias 50:8, 14; 51:11, 35, 36) Ang pagkapukan sa Dakong Babilonya ug ang iyang kalaglagan sa kataposan maoy mga pahayag usab sa panimalos tungod sa iyang gihimo sa matuod nga mga magsisimba latas sa kasiglohan. Sa pagkamatuod, ang iyang pang-ultimang kalaglagan mao ang sinugdanan sa “adlaw sa panimalos sa bahin sa atong Diyos.”—Isaias 34:8-10; 61:2; Jeremias 50:28.

28. Unsang sukdanan sa hustisya ang ipadapat ni Jehova sa Dakong Babilonya, ug ngano?

²⁸ Ubos sa Moisesnong Balaod, kon ang usa ka Israelinhon mangawat gikan sa iyang mga isigkalungsoranon, labing menos doble ang kinahanglan niyang ibayad niana. (Exodo 22:1, 4, 7, 9) Sa nagsingabot nga kalaglagan sa Dakong Babilonya, ipadapat ni Jehova ang susamang sukdanan sa hustisya. Doble ang kinahanglan niyang madawat kay sa iyang gihatag. Dili ipakita ang kaluoy tungod kay ang Dakong Babilonya wala magpakitag kaluoy sa iyang mga biktima. Iyang gihukhok ang katawhan sa yuta aron magkinabuhi siya sa “makauulaw nga kaluho.” Siya mag-antos karon sa kalisod ug magbangotan. Ang karaang Babilonya mibatig bug-os nga kasegurohan sa iyang kahimtang, nga nangandak pa: “Dili ako molingkod ingong babayeng balo, ug dili ako makasinati sa pagkamawad-ag mga anak.” (Isaias 47:8, 9, 11) Ang Dakong Babilonya mibati usab ug kasegurohan. Apan ang iyang kalaglagan, nga gihukom ni Jehova kinsa “kusgan,” sa hinanali moabot, nga daw “sa usa ka adlaw”!

[Footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Kahon sa panid 263]

“Ang mga Hari . . . Nakighilawas Kaniya”

Sayo sa katuigan sa 1800, ang daghan kaayong opyo gipayuhot sa mga negosyanteng taga-Uropa ngadto sa Tsina. Niadtong Marso 1839, gisulayan sa Insek nga mga opisyales ang pagpahunong sa pagpamaligyag kontrabando pinaagi sa pag-ilog sa 20,000 ka kaban sa maong droga gikan sa Britanikong mga negosyante. Miresulta kadto sa pagkadaot sa relasyon sa Britanya ug Tsina. Samtang nagkagrabe ang kasungian sa duha ka nasod, giawhag sa pipila ka Protestanteng mga misyonaryo ang Britanya nga makiggubat, pinaagig mga pahayag nga sama sa mosunod:

“Kining mga sulirana nakapalipay gayod sa akong kasingkasing tungod kay sa akong hunahuna ang kagamhanan sa Inglaterra mahimong naaligutgot, ug ang Diyos, pinaagi sa Iyang gahom makabungkag sa mga babag nga nakapugong sa ebanghelyo ni Kristo sa pagsulod sa Tsina.”—Henrietta Shuck, misyonarya sa Southern Baptist.

Sa kataposan mibuto ang gubat—ang gubat nga nailhan karon nga Gubat sa Opyo. Bug-os kasingkasing nga gidasig sa mga misyonaryo ang Britanya pinaagig mga komento nga sama niini:

“Mapugos ako sa paghunahuna sa kahimtang karon dili ingong nalangkit sa opyo o sa Inglaterra, kondili ingong talagsaong disenyo sa Diyos sa paghimo sa pagkadaotan sa tawo nga makatabang sa pagtuman sa Iyang mga katuyoan bahin sa pagpakitag kaluoy sa Tsina pinaagi sa paglumpag sa paril sa iyang pagpalain.”—Peter Parker, misyonaryo sa Kongregasyonalista.

Ang laing misyonaryong Kongregasyonalista, si Samuel W. Williams, midugang: “Ang Diyos dayag nga nalangkit sa talagsaong paagi sa tanang nahitabo, ug wala kami magduhaduha nga Siya nga nag-ingon nga Siya moanhi sa pagdalag espada sa yuta miabot na dinhi ug alang sa tulin nga paglaglag sa Iyang mga kaaway ug sa pagtukod sa Iyang kaugalingong gingharian. Siya bug-os nga magapamukan hangtod nga Iyang mapahimutang ang Prinsipe sa Pakigdait.”

Mahitungod sa makalilisang nga pagpamatay sa Insek nga mga lungsoranon, ang misyonaryong si J. Lewis Shuck misulat: “Giisip ko ang maong mga talan-awon . . . ingong direktang paagi sa Ginoo sa paghipos sa basura nga nagbabag sa kauswagan sa Balaang Kamatuoran.”

Ang Kongregasyonalistang misyonaryo nga si Elijah C. Bridgman midugang: “Ang Diyos kasagarang naggamit sa puwersa sa gobyerno aron maandam ang dalan alang sa Iyang gingharian . . . Ang ahensiya nga gigamit niining talagsaong mga gutlo maoy tawhanon; ang nagadumalang gahom maoy langitnon. Ang hataas nga gobernador sa tanang kanasoran naggamit sa Inglaterra aron kastigohon ug paubson ang Tsina.”—Ang mga kinutlo gikuha gikan sa “Ends and Means,” 1974, usa ka mubong sinulat ni Stuart Creighton Miller nga gipatik sa The Missionary Enterprise in China and America (usa ka Pagtuon sa Harvard nga giedit ni John K. Fairbank).

[Kahon sa panid 264]

“Ang Nagapanaw nga mga Magpapatigayon . . . Nangadato”

“Tali sa 1929 ug sa pagbuto sa Gubat sa Kalibotan II, si [Bernadino] Nogara [ang administrador sa panalapi sa Batikano] mitudlog mga tigpamuhonan ug mga ahente sa Batikano sa pag-atiman sa nagkadaiyang mga kalihokan sa ekonomiya sa Italya—ilabina diha sa koryente, sa telepono, bahin sa pagpautang ug sa bangko, mugbong mga riles sa tren, ug sa paggamag mga himan sa umahan, semento, ug artipisyal nga mga panapton. Kadaghanan sa maong mga negosyo miganansiya.

“Si Nogara nakapalit ug ubay-ubay nga kompaniya lakip ang La Società Italiana della Viscosa, La Supertessile, La Società Meridionale Industrie Tessili, ug La Cisaraion. Kining mga kompaniyaha iyang giusa, nga ginganlan niyag CISA-Viscosa ug gipadumala niya kang Baron Francesco Maria Oddasso, usa sa labing sinaligang mga sakop sa Batikano, unya gimaniobra ni Nogara nga ang maong bag-ong kompaniya mahimong bahin sa kinadak-ang tigpabrikag panapton sa Italya, ang SNIA-Viscosa. Sa kaulahian ang bahin o aksiyones sa Batikano diha sa SNIA-Viscosa midako pag-ayo, ug sa wala madugay ang Batikano nay nagkontrolar niana—nga gipamatud-an sa pagkahimong bise-presidente ni Baron Oddasso sa maong kompaniya.

“Sa maong paagi si Nogara nakasulod sa industriya sa panapton. Siya misulod sa ubang mga industriya sa laing mga paagi, kay si Nogara daghan ug sekretong mga kalaki. Kining dili-hakog nga tawo . . . lagmit mas daghag nahimo sa pagpakusog sa ekonomiya sa Italya kay ni bisan kinsa nga laing negosyante sa kasaysayan sa Italya . . . Si Benito Mussolini wala gayod makakab-ot sa imperyo nga iyang gipangandoy, apan siya naghatag ug gahom sa Batikano ug kang Bernadino Nogara aron mamugna ang laing matang sa imperyo.”—The Vatican Empire, ni Nino Lo Bello, mga panid 71-3.

Kini usa lamang ka pananglitan sa suod nga kooperasyon tali sa mga magpapatigayon sa yuta ug sa Dakong Babilonya. Dili katingalahan nga magbangotan ang maong mga magpapatigayon sa dihang ang ilang kombuya sa negosyo mawala na!

[Hulagway sa panid 259]

Samtang ang mga tawo natibulaag sa tibuok yuta, ilang gidala ang Babilonyanhong relihiyon

[Mga hulagway sa panid 261]

Ang Juan nga matang, sama sa usa ka magbalantay, nagmantala nga ang Babilonya napukan

[Hulagway sa panid 266]

Ang kagun-oban sa karaang Babilonya nagpasidaan sa nagsingabot nga kalaglagan sa Dakong Babilonya