Kapitulo Bayente-nuybe

Gigantihan ang Pagtuo sa Usa ka Hari

Isaias 36:1–39:8

1, 2. Sa unsang paagi gipamatud-an ni Ezequias nga siya mas maayong hari kay kang Ahaz?

 SI Ezequias 25 anyos pa sa dihang siya nahimong hari sa Juda. Unsang matanga sa hari unya siya? Mosunod ba siya sa mga lakang sa iyang amahan, si Haring Ahaz, ug hayloon ang iyang mga ginsakpan nga mosunod sa bakak nga mga diyos? O manguna ba siya sa katawhan diha sa pagsimba kang Jehova, sama sa gihimo sa iyang katigulangan nga si Haring David?—2 Hari 16:2.

² Wala madugay human makalingkod si Ezequias sa trono, natin-aw nga iyang katuyoan nga ‘buhaton kon unsay matarong sa mga mata ni Jehova.’ (2 Hari 18:2, 3) Sa iyang unang tuig, iyang gimando nga ayohon ang templo ni Jehova ug ipasig-uli ang mga pag-alagad diha sa templo. (2 Cronicas 29:3, 7, 11) Unya iyang giorganisar ang usa ka dakong pagsaulog sa Paskuwa nga gidapit ang tibuok nasod—lakip ang napulo ka amihanang mga tribo sa Israel. Pagkadili-hikalimtan nga pista kadto! Walay sama niadto sukad sa mga adlaw ni Haring Solomon.—2 Cronicas 30:1, 25, 26.

3. (a) Unsay gihimo sa mga molupyo sa Israel ug sa Juda nga mitambong sa Paskuwa nga gihikay ni Ezequias? (b) Unsay makat-onan sa mga Kristohanon karon gikan sa desididong lihok nga gihimo sa mga mitambong sa maong Paskuwa?

³ Sa kataposan sa pagsaulog sa Paskuwa, kadtong tumatambong natukmod sa pagpamutol sa sagradong mga haligi, pagguba sa sagradong mga poste, sa paglumpag sa hatag-as nga mga dapit ug mga halaran sa ilang bakak nga mga diyos, nga human niadto sila namalik ngadto sa ilang mga siyudad, nga determinadong moalagad sa matuod nga Diyos. (2 Cronicas 31:1) Kasukwahi gayod kadto sa ilang kanhing relihiyosong tinamdan! Ang matuod nga mga Kristohanon karong adlawa makakat-on gikan  niini sa kahinungdanon nga “dili talikdan ang atong mga panagkatigom.” Ang maong mga panagkatigom, diha kaha sa lokal nga mga kongregasyon o sa dinaghan diha sa mga asembliya ug mga kombensiyon, adunay bililhong bahin sa ilang pagkadawat ug pagpalig-on ug sa pagkanadasig sa kaigsoonan ug sa espiritu sa Diyos usab ngadto sa ‘pagkamasibot sa paghigugma ug sa maayong mga buhat.’—Hebreohanon 10:23-25.

Pagtuo Gisulayan

4, 5. (a) Giunsa pagpasundayag ni Ezequias ang iyang pagkaindependente gikan sa Asirya? (b) Unsang militaryong lihok ang gihimo ni Senakerib batok sa Juda, ug unsang mga tikang ang gihimo ni Ezequias aron malikayan ang haduol na nga pag-atake sa Jerusalem? (c) Sa unsang paagi si Ezequias nangandam sa pagpanalipod sa Jerusalem batok sa mga Asiryanhon?

⁴ Ang bug-at nga mga pagsulay diha sa unahan alang sa Jerusalem. Gibugto ni Ezequias ang usa ka pakig-alyansa nga gihimo sa iyang dili-matinuohong amahan, si Ahaz, uban sa mga Asiryanhon. Iya ganing gipukan ang mga Pilistihanon, nga maoy mga alyado sa Asirya. (2 Hari 18:7, 8) Nakapasuko kadto sa hari sa Asirya. Busa, atong mabasa: “Nahitabo sa ikanapulog-upat ka tuig ni Haring Ezequias nga si Senakerib nga hari sa Asirya mitungas batok sa tanang kinutaang mga siyudad sa Juda ug giilog sila.” (Isaias 36:1) Kay naglaom tingali nga ang Jerusalem panalipdan batok sa haduol na nga pag-atake sa dili-molunga nga Asiryanhong kasundalohan, si Ezequias miuyon nga bayran si Senakerib ug labihan  ka dakong buhis nga 300 ka talanton nga salapi ug 30 ka talanton nga bulawan. a—2 Hari 18:14.

⁵ Sanglit kulang ang bulawan ug salapi diha sa harianong tipiganan sa bahandi aron ibayad sa buhis, si Ezequias nanguhag bililhong mga metal gikan sa templo. Iyang giputol usab ang mga pultahan sa templo, nga hinaklapan ug bulawan, ug gipadala kana kang Senakerib. Nakapatagbaw kadto sa Asiryanhon, apan sa makadiyot lamang. (2 Hari 18:15, 16) Lagmit, si Ezequias nakaamgo nga ang mga Asiryanhon dili mosamok sa Jerusalem sa makadiyot lamang. Busa, kinahanglang himoon ang pagpangandam. Gitak-opan sa katawhan ang mga tuboran sa tubig nga makataganag tubig sa mosulong nga mga Asiryanhon. Si Ezequias nagpalig-on usab sa mga kuta sa Jerusalem ug nagtukod ug pondohanan sa mga hinagiban, lakip ang “daghan kaayong udyong ug mga taming.”—2 Cronicas 32:4, 5.

6. Kang kinsa gibutang ni Ezequias ang iyang pagsalig?

⁶ Hinuon, gibutang ni Ezequias ang iyang pagsalig, dili sa inabtik nga mga estratehiya sa gubat o diha sa mga kuta, kondili diha kang Jehova sa mga panon. Iyang gitambagan ang mga pangulo sa iyang kasundalohan: “Magmaisogon ug magmakusganon. Ayaw kahadlok ni malisang tungod sa hari sa Asirya ug gumikan sa tibuok panon sa katawhan nga uban kaniya; kay adunay mas daghan nga uban kanato kay nianang uban kaniya. Uban kaniya anaa ang usa ka bukton nga unod, apan uban kanato anaa si Jehova nga atong Diyos aron sa pagtabang kanato ug sa pagpakig-away sa atong mga gubat.” Nga misanong, ang katawhan “nalig-on gumikan sa mga pulong ni Ezequias nga hari sa Juda.” (2 Cronicas 32:7, 8) Handurawa ang makapaukyab nga mga panghitabo nga misunod samtang ang mga kapitulo 36 hangtod 39 sa tagna ni Isaias sublion.

Si Rabsake Nagpahayag sa Iyang Kaso

7. Kinsa si Rabsake, ug nganong siya gisugo ngadto sa Jerusalem?

⁷ Si Senakerib nagpadala kang Rabsake (usa ka militaryong titulo, dili ngalan sa tawo) kauban sa duha pa ka dagkog ranggo  ngadto sa Jerusalem aron pasurenderon ang siyudad. (2 Hari 18:17) Sila gitagbo sa gawas sa paril sa siyudad sa tulo ka hawas ni Ezequias, si Eliakim nga magtatan-aw sa panimalay ni Ezequias, si Sebna nga sekretaryo, ug si Joas nga anak lalaki ni Asap nga tigtala.—Isaias 36:2, 3.

8. Sa unsang paagi gisulayan ni Rabsake ang pagpabugnaw sa Jerusalem sa pagsukol?

⁸ Ang tumong ni Rabsake maoy yano—kombinsihon ang Jerusalem sa pagsurender nga dili makig-away. Nga nagsulti diha sa Hebreohanon, sa sinugdan siya misinggit: “Unsa kining imong gisaligan? . . . Kang kinsa ba nimo gibutang ang imong pagsalig, nga ikaw misukol man batok kanako?” (Isaias 36:4, 5) Unya si Rabsake nagbiaybiay sa nahadlok nga mga Hudiyo, nga nagpahinumdom kanila nga sila bug-os nag-inusara. Kang kinsa sila makadangop alang sa pagpaluyo? Ngadto nianang “dugmok nga tangbo,” ang Ehipto? (Isaias 36:6) Niadtong panahona, ang Ehipto susama gayod ug dugmok nga tangbo; ngani, kanang kanhing gahom sa kalibotan temporaryong nabihag sa Etiopia, ug ang presenteng Paraon sa Ehipto, si Haring Tirhaka, dili Ehiptohanon apan Etiopianhon. Ug siya duol nang pildihon sa Asirya. (2 Hari 19:8, 9) Sanglit ang Ehipto dili makaluwas sa kaugalingon, dili gayod kini makatabang sa Juda.

9. Lagmit unsay miagak kang Rabsake sa paghinapos nga si Jehova mobiya sa Iyang katawhan, apan unsa ang matuod nga mga kahimtang?

⁹ Si Rabsake karon nangatarongan nga si Jehova dili makig-away dapig sa Iyang katawhan tungod kay nasuko Siya kanila. Si Rabsake nag-ingon: “Kon ikaw magaingon kanako, ‘Si Jehova nga among Diyos ang among gisaligan,’ dili ba siya ang usa kansang hatag-as nga mga dapit ug kansang mga halaran giwagtang ni Ezequias?” (Isaias 36:7) Siyempre, halayo sa pagsalikway kang Jehova tungod sa paglumpag sa hatag-as nga mga dapit ug sa mga halaran sa nasod, ang mga Hudiyo mibalik gayod kang Jehova.

10. Nganong dili hinungdanon kon ang mga tigdepensa sa Juda daghan o diyutay ra?

¹⁰ Dayon gipahinumdoman ni Rabsake ang mga Hudiyo nga kon bahin sa puwersang militar sila maoy lupig kaayo. Gipahayag niya kining hambogirong hagit: “Itugot nga hatagan ko ikaw ug  duha ka libo ka kabayo aron makita kon ikaw ba makahimo, sa imong bahin, sa pagbutang ug mga magkakabayo kanila.” (Isaias 36:8) Sa pagkatinuod, hinuon, hinungdanon ba kon daghan o diyutay ang bansayng mga magkakabayo sa Juda? Dili, kay ang pagluwas sa Juda wala mag-agad sa labaw nga puwersang militar. Ang Proverbio 21:31 nagpatin-aw sa kahimtang niining paagiha: “Ang kabayo ginaandam sa adlaw sa gubat, apan ang kaluwasan iya ni Jehova.” Unya si Rabsake nag-ingon nga ang panalangin ni Jehova maoy anaa sa mga Asiryanhon, dili sa mga Hudiyo. Kay kon dili pa ingon, nangatarongan siya, ang mga Asiryanhon dili gayod unta makasulod ug layo sa teritoryo sa Juda.—Isaias 36:9, 10.

11, 12. (a) Nganong si Rabsake mipugos sa pagsulti sa “pinulongan sa mga Hudiyo,” ug sa unsang paagi gisulayan niya pagtental ang namati nga mga Hudiyo? (b) Unsa kahay epekto sa mga pulong ni Rabsake diha sa mga Hudiyo?

¹¹ Ang mga hawas ni Ezequias nabalaka bahin sa epekto unya sa mga pangatarongan ni Rabsake diha sa mga tawong makadungog kaniya gikan sa ibabaw sa paril sa siyudad. Kining Hudiyong mga opisyal mihangyo: “Palihog, pakigsulti sa imong mga alagad sa pinulongang Siryanhon, kay kami nagapamati; ug ayaw pakigsulti kanamo sa pinulongan sa mga Hudiyo sa igdulungog sa katawhan nga anaa sa paril.” (Isaias 36:11) Apan dili tuyo ni Rabsake nga makigsulti sa pinulongang Siryanhon. Buot niyang mopugas ug mga binhi sa pagduhaduha ug kahadlok diha sa mga Hudiyo aron sila mosurender ug ang Jerusalem mabihag nga walay pakigbugno! (Isaias 36:12) Busa ang Asiryanhon nakigsulti na usab diha sa “pinulongan sa mga Hudiyo.” Siya nagpasidaan sa mga molupyo sa Jerusalem: “Ayaw kamo pagpalimbong ni Ezequias, kay siya dili makaluwas kaninyo.” Human niini, siya misulay sa pagtental niadtong namati pinaagi sa paghulagway sa matang sa kinabuhi nga mahimong matagamtam sa mga Hudiyo ubos sa pagmando sa Asirya: “Ampo kamo kanako ug ari kanako ug ang matag usa mokaon gikan sa iyang kaugalingong paras ug ang matag usa gikan sa iyang kaugalingong kahoyng igos ug ang matag usa moinom sa tubig sa iyang kaugalingong atabay, hangtod nga ako moabot ug magadala kaninyo ngadto sa usa ka  yuta nga sama sa inyong kaugalingong yuta, usa ka yuta sa mga lugas ug sa bag-ong bino, usa ka yuta sa tinapay ug mga kaparasan.”—Isaias 36:13-17.

¹² Ang mga Hudiyo wala makapangani niadtong tuiga—tungod sa pagsulong sa mga Asiryanhon sila wala makapananom ug mga tanom nga pangabuhian. Ang palaaboton nga mangaon ug dugaong mga ubas ug manginom ug bugnawng tubig madanihon kaayo alang sa mga tawong namati didto sa ibabaw sa paril. Apan si Rabsake wala pa makahuman pagsulay sa pagpabugnaw sa mga Hudiyo.

13, 14. Bisan pa sa mga pangatarongan ni Rabsake, nganong ang nahitabo sa Samaria dili mapadapat sa kahimtang sa Juda?

¹³ Gikan sa iyang pondohanag mga pangatarongan, si Rabsake mikuhag laing binaba nga hinagiban. Gipasidan-an niya ang mga Hudiyo sa dili pagtuo kang Ezequias kon ugaling siya moingon: “Si Jehova magaluwas kanato.” Si Rabsake nagpahinumdom sa mga Hudiyo nga ang mga diyos sa Samaria wala makapugong sa mga Asiryanhon sa pagpukan sa napulo ka tribo. Ug komosta ang mga diyos sa ubang mga nasod nga gipukan sa Asirya? “Hain man ang mga diyos sa Hamat ug Arpad?” siya nangutana. “Hain man ang mga diyos sa Separvaim? Ug ila bang naluwas ang Samaria gikan sa akong kamot?”—Isaias 36:18-20.

¹⁴ Siyempre, si Rabsake, nga usa ka magsisimba sa bakak nga mga diyos, wala makasabot nga adunay dakong kalainan tali sa apostatang Samaria ug sa Jerusalem ubos kang Ezequias. Ang bakak nga mga diyos sa Samaria walay gahom aron pagluwas sa napulo-ka-tribo nga gingharian. (2 Hari 17:7, 17, 18) Sa laing bahin, ang Jerusalem ubos kang Ezequias mitalikod sa bakak nga mga diyos ug mibalik sa pag-alagad kang Jehova. Bisan pa niana, ang tulo ka hawas nga taga-Juda wala mosulay sa pagpatin-aw niini kang Rabsake. “Sila nagpadayon pagpakahilom ug wala motubag kaniya ug usa ka pulong, kay ang sugo sa hari, nag-ingon: ‘Dili gayod kamo motubag kaniya.’” (Isaias 36:21) Si Eliakim, Sebna, ug Joas mibalik kang Ezequias ug mihimog opisyal nga taho bahin sa mga pulong ni Rabsake.—Isaias 36:22.

 Midesisyon si Ezequias

15. (a) Unsang desisyon ang giatubang karon ni Ezequias? (b) Sa unsang paagi gipalig-on ni Jehova ang iyang katawhan?

¹⁵ Si Haring Ezequias karon kinahanglang modesisyon. Mosurender ba ang Jerusalem sa mga Asiryanhon? makig-anib sa mga puwersa sa Ehipto? o magpabilin sa baroganan niini ug makig-away? Bug-at kaayo ang suliran ni Ezequias. Miadto siya sa templo ni Jehova, samtang gisugo si Eliakim ug Sebna, uban sa mga tigulang sa mga saserdote, sa pagpakisusi kang Jehova pinaagi ni propetang Isaias. (Isaias 37:1, 2) Nga nagsul-ob ug sakong panapton, ang mga pinadala sa hari miduol kang Isaias, nga nag-ingon: “Kining adlawa maoy usa ka adlaw sa kasakit ug sa pagbadlong ug sa pagpanamastamas . . . Tingali si Jehova nga imong Diyos mamati sa mga pulong ni Rabsake, nga gipadala sa hari sa Asirya nga iyang ginoo sa pagtamay sa Diyos nga buhi, ug  iya gayong papanubagon siya alang sa mga pulong nga nadungog ni Jehova nga imong Diyos.” (Isaias 37:3-5) Oo, ginahagit sa mga Asiryanhon ang buhing Diyos! Hatagan bag pagtagad ni Jehova ang ilang mga pagtamay? Pinaagi ni Isaias, gipalig-on ni Jehova ang mga Hudiyo: “Ayaw kahadlok tungod sa mga pulong nga imong nadungog nga gisulting mapasipad-on labot kanako sa mga alagad sa hari sa Asirya. Ania, ginabutang ko ang espiritu diha kaniya, ug siya makadungog ug taho ug mobalik ngadto sa iyang kaugalingong yuta; ug ipahinabo ko gayod nga siya mapukan pinaagi sa espada diha sa iyang kaugalingong yuta.”—Isaias 37:6, 7.

16. Unsang mga sulat ang gipadala ni Senakerib?

¹⁶ Kasamtangan, si Rabsake gitawag nga moadto sa kiliran ni Senakerib samtang ang hari nakiggubat sa Libna. Atubangon ni Senakerib  ang Jerusalem sa ulahi. (Isaias 37:8) Bisan pa niana, ang paglakaw ni Rabsake wala makawagtang sa kabug-at sa suliran ni Ezequias. Si Senakerib nagpadalag mahulgaong mga sulat nga nagbatbat kon unsay madahom sa mga molupyo sa Jerusalem kon dili sila mosurender: “Ikaw mismo nakadungog kon unsay gibuhat sa mga hari sa Asirya sa tanang kayutaan pinaagi sa pagtugyan kanila ngadto sa kalaglagan, ug ikaw ba mismo maluwas? Ang mga diyos ba sa mga nasod nga gilaglag sa akong mga katigulangan nagluwas kanila? . . . Hain man ang hari sa Hamat ug ang hari sa Arpad ug ang hari sa siyudad sa Separvaim—sa Hena ug sa Iva?” (Isaias 37:9-13) Sa yano, ang Asiryanhon nag-ingon nga binuang ang pagsukol—ang pagsukol magpahinabo lamang ug dugang nga suliran!

17, 18. (a) Unsa ang motibo ni Ezequias sa pagpangayog panalipod kang Jehova? (b) Sa unsang paagi gitubag ni Jehova pinaagi ni Isaias ang Asiryanhon?

¹⁷ Kay dulot nga nabalaka bahin sa mga sangpotanan sa desisyon nga iyang pagahimoon, gibukhad ni Ezequias ang mga sulat ni Senakerib sa atubangan ni Jehova diha sa templo. (Isaias 37:14) Sa kinasingkasing nga pag-ampo iyang gihangyo si Jehova nga magmatikod sa mga panghulga sa Asiryanhon, nga nagtapos sa iyang pag-ampo pinaagi sa mga pulong: “Ug karon, Oh Jehova nga among Diyos, luwasa kami gikan sa iyang kamot, aron ang tanang gingharian sa yuta mahibalo nga ikaw, Oh Jehova, mao lamang ang Diyos.” (Isaias 37:15-20) Gikan niini matin-aw nga si Ezequias sa panguna nabalaka, dili sa iyang kaugalingong kaluwasan, kondili sa pakaulaw nga ipahamtang diha sa ngalan ni Jehova kon ang Jerusalem mapildi sa Asirya.

¹⁸ Ang tubag ni Jehova sa pag-ampo ni Ezequias miabot pinaagi ni Isaias. Ang Jerusalem dili angayng mosurender sa Asirya; siya angayng magpabilin sa iyang baroganan. Nga nakigsulti nga samag ngadto kang Senakerib, si Isaias maisogong nagpahayag sa mensahe ni Jehova ngadto sa Asiryanhon: “Ang ulay nga anak nga babaye sa Zion nagtamay kanimo, siya nagyubit kanimo. Sa imong luyo ang anak nga babaye sa Jerusalem naglingolingo sa iyang ulo [nga mabugalbugalon].” (Isaias 37:21, 22) Unya midugang si Jehova, sa diwa: ‘Kinsa ka ba nga motamay sa Balaang Usa  sa Israel? Ako nahibalo sa imong mga binuhatan. Ikaw adunay dagkong mga tingusbawan; ikaw nagpahayag ug dagkong mga panghambog. Ikaw nagsalig sa imong puwersang militar ug nakapukan ug dakong yuta. Apan ikaw dili ingon nga dili-mapukan. Pakyason ko ang imong mga plano. Pukanon ko ikaw. Unya pagabuhaton ko kanimo sumala sa imong gibuhat ngadto sa uban. Kaw-itan ko ang imong ilong ug guyoron ko ikaw balik sa Asirya!’—Isaias 37:23-29.

“Kini Mao Unya ang Timailhan Alang Kanimo”

19. Unsang timailhan ang gihatag ni Jehova kang Ezequias, ug unsay kahulogan niini?

¹⁹ Unsang garantiya ang nabatonan ni Ezequias nga matuman ang tagna ni Isaias? Si Jehova nagtubag: “Kini mao unya ang timailhan alang kanimo: Adunay pagpangaon niining tuiga sa magaturok gikan sa nahulog nga mga lugas, ug sa ikaduhang tuig sa lugas nga moturok sa iyang kaugalingon; apan sa ikatulong tuig pagpugas kamo ug binhi ug pag-ani, ug pagtanom ug mga parasan ug kaona ang ilang mga bunga.” (Isaias 37:30) Si Jehova magtaganag pagkaon alang sa dili-makagawas nga mga Hudiyo. Bisan pag dili makatanom ug binhi tungod sa okupasyon sa mga Asiryanhon, sila makakaon gikan sa mga hinagdaw sa gianihan sa miaging tuig. Sa sunod nga tuig, nga maoy tuig nga igpapahulay, ang ilang mga uma dili nila pugsan, bisan pa sa lisod nilang kahimtang. (Exodo 23:11) Si Jehova nagsaad nga kon ang katawhan magmasinugtanon sa iyang tingog, ang igong lugas moturok diha sa mga uma aron sila mabuhi. Unya, sa pagkasunod tuig, ang mga tawo mopugas sa naandang paagi ug magpahimulos sa mga bunga sa ilang kahago.

20. Sa unsang paagi kadtong nakaikyas sa pag-atake sa Asiryanhon ‘migamot pailalom ug mipatungha ug mga bunga pataas’?

²⁰ Karon si Jehova nagtandi sa iyang katawhan ngadto sa usa ka tanom nga dili dali nga maibot: “Kadtong makaikyas sa balay ni Juda . . . tinong mogamot pailalom ug mopatungha ug mga bunga pataas.” (Isaias 37:31, 32) Oo, kadtong nagsalig kang Jehova walay kahadlokan. Magpabilin sila ug ang ilang mga anak sa pagpuyo sa yuta.

21, 22. (a) Unsay gitagna mahitungod kang Senakerib? (b) Sa unsang paagi ug kanus-a natuman ang mga pulong ni Jehova mahitungod kang Senakerib?

 ²¹ Komosta man ang mga panghulga sa Asiryanhon batok sa Jerusalem? Si Jehova nagtubag: “Siya dili moanhi niining siyudara, ni siya mopana didto, ni makigharong niini pinaagig taming, ni maghimo ug bungdo alang sa pag-asdang batok niini. Sa dalan nga maoy iyang giagian siya mobalik, ug niining siyudara siya dili moanhi.” (Isaias 37:33, 34) Ang Asirya ug Jerusalem dili diay magbugnoay. Nga katingad-an, ang mga Asiryanhon, dili mga Hudiyo, ang napildi nga walay pagbugnoay.

 ²² Sa pagtuman sa iyang pulong, gisugo ni Jehova ang usa ka manulonda sa paglaglag sa maayong mga laki sa mga sundalo ni Senakerib—185,000 ka lalaki. Lagmit kadto nahitabo sa Libna, ug si Senakerib mismo nakamata ug nakakita nga patay na ang mga pangulo, mga punoan, ug gamhanang mga lalaki sa iyang kasundalohan. Nga naulaw, mipauli siya sa Nineve, apan bisan pa sa iyang dakong kaparotan, sa pagkagahian siya nagpabiling debotado ngadto sa iyang bakak nga diyos nga si Nisroch. Pipila ka tuig sa ulahi, samtang nagsimba sulod sa templo ni Nisroch, si Senakerib sa malipoton gipatay sa duha sa iyang mga anak lalaki. Sa makausa pa, ang way-kinabuhing Nisroch napamatud-an nga walay gahom sa pagluwas.—Isaias 37:35-38.

Pagtuo ni Ezequias Dugang nga Nalig-on

23. Unsang suliran ang giatubang ni Ezequias sa dihang si Senakerib unang mitungas batok sa Juda, ug unsay ipasabot sa maong suliran?

²³ Sa maomaong panahon nga si Senakerib unang mitungas batok sa Juda, si Ezequias grabe nga nasakit. Gisultihan siya ni Isaias nga siya mamatay. (Isaias 38:1) Ang 39-anyos nga hari nasubo pag-ayo. Nabalaka siya dili lamang sa iyang kaugalingong kaayohan kondili sa umaabot usab sa katawhan. Ang Jerusalem ug ang Juda nameligrong sulongon sa mga Asiryanhon. Kon si Ezequias mamatay, kinsa na man unyay manguna sa pakiggubat? Niadtong panahona, si Ezequias wala pay anak lalaki aron mopuli sa paghari. Sa tim-os nga pag-ampo si Ezequias nangaliyupo kang Jehova nga kaluy-an siya.—Isaias 38:2, 3.

24, 25. (a) Sa unsang paagi maluluy-ong gidungog ni Jehova ang pag-ampo ni Ezequias? (b) Unsang milagro ang gihimo ni Jehova, sumala sa gibatbat diha sa Isaias 38:7, 8?

²⁴ Wala pa makagawas si Isaias sa mga sawang sa palasyo sa dihang siya gisugo ni Jehova nga mobalik ngadto sa kiliran sa masakitong hari uban ang laing mensahe: “Akong nadungog ang imong pag-ampo. Akong nakita ang imong mga luha. Ania akong dugangan ang imong mga adlaw ug napulog-lima ka tuig; ug gikan sa kamot sa hari sa Asirya luwason ko ikaw ug kining siyudara, ug depensahan ko kini nga siyudad.” (Isaias 38:4-6; 2 Hari 20:4, 5) Si Jehova maglig-on sa iyang saad pinaagig usa ka talagsaong  timailhan: “Ania akong pasibogon ug napulo ka ang-ang ang anino nga nagkanaog sa mga ang-ang sa hagdanan ni Ahaz pinaagi sa adlaw.”—Isaias 38:7, 8a.

²⁵ Sumala sa Hudiyong historyano nga si Josephus, may usa ka hagdanan sa sulod sa palasyo sa hari, lagmit may usa ka haligi nga duol niini. Sa dihang ang haligi maigo sa mga silaw sa adlaw, magsabwag kinig anino diha sa hagdanan. Makalkulo sa usa ang takna sa adlaw pinaagi sa pagtan-aw sa pag-abante sa anino diha sa mga ang-ang. Karon himoon ni Jehova ang usa ka milagro. Human sa inanay nga pagkanaog sa anino diha sa mga ang-ang sa naandang paagi, mosibog kinig napulo ka ang-ang. Kinsa bay nakadungog sa maong panghitabo? Ang Bibliya nag-ingon: “Ug ang adlaw inanayng mibalik ug napulo ka ang-ang diha sa hagdanan nga gikanaogan niini.” (Isaias 38:8b) Wala madugay human niadto, si Ezequias naayo gikan sa iyang sakit. Ang balita mahitungod niana mikaylap abot sa Babilonya. Sa nadunggan kadto sa hari sa Babilonya, nagpadala siyag mga mensahero ngadto sa Jerusalem aron makabaton ug mga kasayoran.

26. Unsay usa ka resulta sa paglugway sa kinabuhi ni Ezequias?

²⁶ Mga tulo ka tuig human sa milagrosong pagkaayo ni Ezequias, natawo ang una niyang anak lalaki, si Manases. Sa pagkadako na ni Manases, wala siya magpakitag pagpabili sa kahangawa sa Diyos, nga kon wala kana, siya dili unta matawo! Hinunoa, sa kinadak-ang bahin sa iyang kinabuhi, si Manases nagbuhat sa hilabihan kon unsay daotan sa mga mata ni Jehova.—2 Cronicas 32:24; 33:1-6.

Usa ka Sayop nga Desisyon

27. Sa unsang mga paagi si Ezequias nagpabili kang Jehova?

²⁷ Sama sa iyang katigulangan nga si David, si Ezequias maoy usa ka tawo sa pagtuo. Gimahal niya ang Pulong sa Diyos. Sumala sa Proverbio 25:1, gipahigayon niya nga matigom ang mga kasayoran nga makaplagan karon sa Proverbio mga kapitulo 25 hangtod 29. Gituohan sa pipila nga siya usab ang nagtagik sa ika-119 nga Salmo 119. Ang makapahinuklog nga awit sa pagpasalamat nga  gitagik ni Ezequias human maayo gikan sa iyang sakit nagpakita nga siya maoy tawo nga daling mosanong. Gihinapos niya nga ang labing hinungdanong butang sa kinabuhi mao ang pagkamakahimo sa pagdayeg kang Jehova diha sa Iyang templo “sa tanang adlaw sa atong kinabuhi.” (Isaias 38:9-20) Hinaot nga kitang tanan adunay samang pagbati mahitungod sa maputling pagsimba!

28. Unsang sayop nga desisyon ang gihimo ni Ezequias sa usa ka higayon human maayo sa milagrosong paagi?

²⁸ Bisan pag matinumanon, si Ezequias dili hingpit. Nakahimo siyag usa ka seryosong sayop nga desisyon sa usa ka panahon human siya ayoha ni Jehova. Si Isaias nagpatin-aw: “Niadtong panahona si Merodak-baladan nga anak ni Baladan nga hari sa Babilonya nagpadala ug mga sulat ug usa ka gasa kang Ezequias, human siya makadungog nga siya nasakit apan nabaskog na usab. Busa si Ezequias nagmaya tungod kanila ug nagpakita kanila sa iyang balay nga tipiganan sa bahandi, sa plata ug sa bulawan ug sa lana sa balsamo ug sa maayong lana ug sa tanan niyang tipiganan sa mga hinagiban ug sa tanan nga makaplagan sa iyang mga bahandi. Walay butang nga wala ipakita ni Ezequias kanila sa iyang kaugalingong balay ug sa tibuok niyang dominyo.”—Isaias 39:1, 2. b

29. (a) Unsa tingali ang motibo ni Ezequias sa dihang iyang gipakita ang iyang bahandi ngadto sa Babilonyanhong delegasyon? (b) Unsa unya ang mga sangpotanan sa sayop nga desisyon ni Ezequias?

²⁹ Bisan human sa grabeng kaparotan pinaagi sa manulonda ni Jehova, ang Asirya nagpadayon nga usa ka hulga alang sa daghang nasod, lakip ang Babilonya. Tingali gusto ni Ezequias nga magpaila sa hari sa Babilonya ingon nga posibleng alyado sa umaabot. Ugaling lang, dili gusto ni Jehova nga ang mga molupyo sa Juda makigsagabay sa ilang mga kaaway; gusto niya nga  sila mosalig kaniya! Pinaagi ni propetang Isaias, gipadayag ni Jehova ang umaabot kang Ezequias: “Ang mga adlaw moabot, ug ang tanan nga anaa sa imong kaugalingong balay ug kanang gitigom sa imong mga katigulangan hangtod niining adlawa pagadad-on ngadto sa Babilonya. Walay mahibilin . . . Ug pipila sa imong kaugalingong mga anak nga lalaki nga mogula gikan kanimo, nga imong ipanganak, dad-on mismo ug sa pagkatinuod mahimong mga opisyal sa palasyo sa hari sa Babilonya.” (Isaias 39:3-7) Oo, ang nasod mismo nga buot ni Ezequias nga magpaila sa ngadtongadto manglungkab sa mga bahandi sa Jerusalem ug maghimo sa mga lungsoranon niini nga mga ulipon. Ang pagpakita ni Ezequias sa iyang bahandi ngadto sa mga Babilonyanhon nakapasamot lamang sa ilang kahakog.

30. Sa unsang paagi gipakita ni Ezequias ang maayong tinamdan?

³⁰ Lagmit nagtumong sa panghitabo diin si Ezequias nagpakita sa iyang bahandi ngadto sa mga Babilonyanhon, ang 2 Cronicas 32:26 nag-ingon: “Si Ezequias nagpaubos sa iyang kaugalingon bisan pa sa pagkamapahitas-on sa iyang kasingkasing, siya ug ang mga molupyo sa Jerusalem, ug ang kasuko ni Jehova wala modangat kanila sa mga adlaw ni Ezequias.”

31. Unsay gidangatan ni Ezequias, ug unsay ginatudlo niini alang kanato?

³¹ Bisan pa sa iyang pagkadili-hingpit, si Ezequias maoy usa ka tawo sa pagtuo. Nahibalo siya nga ang iyang Diyos, si Jehova, maoy tinuod nga persona nga adunay mga pagbati. Sa gibug-atan sa suliran, si Ezequias tim-os nga miampo kang Jehova, ug gidungog siya ni Jehova. Si Jehova nga Diyos naghatag kaniyag kalinaw sulod sa nahibilin niyang mga adlaw, ug tungod niana, si Ezequias mapasalamaton. (Isaias 39:8) Si Jehova angay nga matuod usab alang kanato karong adlawa. Sa dihang ang mga suliran motungha, hinaot nga kita, sama kang Ezequias, mosalig kang Jehova alang sa kaalam ug sa kasulbaran, “kay siya nagahatag nga madagayaon ngadto sa tanan ug sa walay pagpamuyboy.” (Santiago 1:5) Kon mopadayon kita sa pag-antos ug magpasundayag ug pagtuo kang Jehova, makapaneguro kita nga siya mahimong ‘tigganti sa mga makugihong nagapangita kaniya,’ sa pagkakaron ug sa umaabot.—Hebreohanon 11:6.

[Mga footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 383]

Si Haring Ezequias nagsalig kang Jehova sa dihang nag-atubang siya sa gahom sa Asirya

 [Tibuok-panid nga hulagway sa panid 384]

[Hulagway sa panid 389]

Ang hari nagpadalag mga hawas kang Isaias aron mamati sa tambag ni Jehova

[Hulagway sa panid 390]

Giampo ni Ezequias nga ang ngalan ni Jehova mabayaw pinaagi sa kaparotan sa Asirya

[Hulagway sa panid 393]

Gilaglag sa manulonda ni Jehova ang 185,000 ka Asiryanhon