Si Jehova Maoy Hari
Kapitulo Bayente
Si Jehova Maoy Hari
1, 2. (a) Kinsay makaagom sa kapungot ni Jehova? (b) Ang Juda mahigawas ba sa silot, ug unsaon nato pagkahibalo?
BABILONYA, Filistia, Moab, Sirya, Etiopia, Ehipto, Edom, Tiro, Asirya—silang tanan makaagom sa kapungot ni Jehova. Si Isaias nagtagna sa mga katalagmang mahitabo niining mabatokong mga nasod ug mga siyudad. Apan, komosta man ang Juda? Ang mga molupyo ba sa Juda mahigawas sa silot sa ilang makasasalang mga panggawi? Ang talaan sa kasaysayan motubag sa malanog nga dili!
2 Tagda ang nahitabo sa Samaria, ang kaulohan sa napulog-tribo nga gingharian sa Israel. Kanang nasora wala magtuman sa pakigsaad niini uban sa Diyos. Kana wala magpabiling bulag gikan sa malaw-ayng mga buhat sa mga nasod sa palibot. Hinunoa, ang mga molupyo sa Samaria “nagpadayon sa pagbuhat ug daotang mga butang sa pagpasuko kang Jehova . . . Busa si Jehova nasuko sa hilabihan batok sa Israel, mao nga iyang giwagtang sila gikan sa iyang panan-aw.” Kay gipugos sa pagpahawa sa iyang yuta, “ang Israel mibiya sa iyang kaugalingong yuta ngadto sa pagkadestiyero sa Asirya.” (2 Hari 17:9-12, 16-18, 23; Oseas 4:12-14) Ang nahitabo sa Israel maoy daotang timailhan alang sa iyang igsoong gingharian, ang Juda.
Gitagna ni Isaias ang Pagkalaglag sa Juda
3. (a) Nganong gisalikway ni Jehova ang duhag-tribo nga gingharian sa Juda? (b) Unsay gihukom ni Jehova nga iyang pagabuhaton?
3 Ang pipila ka hari sa Juda matinumanon, apan ang kadaghanan dili. Bisan ubos sa usa ka matinumanong hari, sama kang Jotam, ang katawhan wala sa bug-os motalikod sa bakak nga pagsimba. (2 Hari 15:32-35) Ang kinagrabehang pagkadaotan sa Juda nahitabo panahon sa paghari sa uhaw-ug-dugong si Haring Manases, kinsa sumala sa Hudiyonhong tradisyon, nagpatay sa matinumanong manalagnang si Isaias pinaagi sa pagmando nga siya pagagabson. (Itandi ang Hebreohanon 11:37.) Ang maong daotang hari “nagpadayon pagdaldal sa Juda ug sa mga molupyo sa Jerusalem sa pagbuhat ug labi pa ka daotan kay sa kanasoran nga gilaglag ni Jehova gikan sa atubangan sa mga anak sa Israel.” (2 Cronicas 33:9) Ubos sa pagmando ni Manases ang yuta nahimong labi pang hugaw kay sa dihang mga Canaanhon pa ang nagmando niana. Busa, si Jehova nagpahayag: “Ania ako magadala ug katalagman sa Jerusalem ug sa Juda, nga kon si bisan kinsa makadungog niini ang duha niya ka dalunggan mobagting. . . . Ako gayong pahiran nga hinlo ang Jerusalem ingon sa usa nga magapahid nga hinlo sa panaksang walay kuptanan, nga magapahid niini nga hinlo ug magakulob niini. Ug igasalikway ko gayod ang nahibilin sa akong panulondon ug ihatag sila ngadto sa kamot sa ilang mga kaaway, ug sila mahimong mga inagaw ug inilog alang sa tanan nilang mga kaaway, tungod kay sila nagbuhat kon unsay daotan sa akong mga mata ug nagpadayon pagpasuko kanako.”—2 Hari 21:11-15.
4. Unsay pagabuhaton ni Jehova sa Juda, ug sa unsang paagi natuman ang maong tagna?
4 Sama sa usa ka panaksan nga gikulob, nga nagpahinabo nga mayabo ang tanang sulod niini, ang yuta mahabwaan sa mga tawong nagpuyo niini. Kining umaabot nga pagkalaglag sa Juda ug Jerusalem mao na usab ang ulohan sa tagna ni Isaias. Siya nagsugod: “Tan-awa! Gihimong walay sulod ni Jehova ang yuta ug gihimo kini nga biniyaan, ug iyang giguba ang nawong niini ug gipatibulaag ang mga molupyo niini.” (Isaias 24:1) Kining tagnaa natuman sa dihang ang Jerusalem ug ang templo niini gilaglag sa nanulong nga mga kasundalohan sa Babilonya ubos kang Haring Nabukodonosor ug sa dihang ang mga molupyo sa Juda nakunhoran pag-ayo tungod sa espada, kagutmanan, ug kamatay. Kadaghanan sa nakalabang-buhi nga mga Hudiyo gibihag ngadto sa Babilonya, ug ang diyutayng nahibilin nangalagiw ngadto sa Ehipto. Busa ang yuta sa Juda nadaot ug bug-os nawad-ag molupyo. Bisan ang binuhing kahayopan wala magpabilin. Ang biniyaang yuta nahimong kamingawan sa makapasubong kagun-oban nga gipuy-an na lamang ug ihalas nga kahayopan ug kalanggaman.
5. May si bisan kinsa ba nga mahigawas sa paghukom ni Jehova? Ipatin-aw.
5 May pinalabi ba unya sa Juda panahon sa umaabot nga paghukom? Si Isaias nagtubag: “Mahimo gayod nga sama ra alang sa katawhan ingon man sa saserdote; sama ra alang sa alagad ingon man sa agalon; sama ra alang sa sulugoong babaye ingon man sa agalong babaye; sama ra alang sa pumapalit ingon man sa nagabaligya; sama ra alang sa nagapahulam ingon man sa nagahulam; sama ra alang sa nagapatubo ingon man sa nagabayad sa tubo. Sa walay pakyas ang yuta mahimong walay sulod, ug sa walay pakyas kini pagaagawan, kay si Jehova nagsulti niining pulonga.” (Isaias 24:2, 3) Ang bahandi ug mga pribilehiyo sa pag-alagad diha sa templo dili makahatag ug kalainan sa pagtagad. Walay mga eksepsiyon nga pagahimoon. Ang yuta nadaot pag-ayo nga ang tanang nakalabang-buhi—ang mga saserdote, mga sulugoon ug mga agalon, mga pumapalit ug mga nagabaligya—kinahanglang idestiyero.
6. Nganong gihikaw ni Jehova ang iyang panalangin gikan sa yuta?
6 Aron dili masayop sa pagsabot, si Isaias nagbatbat sa kabug-osan sa maong umaabot nga katalagman ug nagpatin-aw sa hinungdan niini: “Ang yuta nagbangotan, nahanaw. Ang mabungahong yuta nalaya, nahanaw. Ang mga halangdon sa katawhan sa yuta nangalawos. Ug ang yuta mismo nahugawan gumikan sa mga molupyo niini, kay ilang gilapas ang mga balaod, giusab ang tulumanon, gibungkag ang pakigsaad nga malungtaron sa panahong walay tino. Mao nga ang tunglo naglamoy sa yuta, ug kadtong nagpuyo niini gipakasad-an. Mao nga ang mga molupyo sa yuta mikunhod ang gidaghanon, ug diyutay ra kaayong tawo nga may-kamatayon ang nahibilin.” (Isaias 24:4-6) Sa dihang ang mga Israelinhon gihatagan sa yuta sa Canaan, ilang nadiskobrehan nga kini “usa ka yuta nga nagaagay ang gatas ug dugos.” (Deuteronomio 27:3) Bisan pa niana, sila nagpadayon sa pagsalig sa panalangin ni Jehova. Kon sila matinumanong magsugot sa iyang mga kalagdaan ug mga sugo, ang yuta “magahatag sa bunga niini,” apan kon sila molapas sa iyang mga balaod ug mga sugo, ang ilang kahago sa pagtikad sa yuta ‘nagamit gayod sa kawalay kapuslanan’ ug ang yuta “dili magahatag sa iyang bunga.” (Levitico 26:3-5, 14, 15, 20) Ang tunglo ni Jehova ‘magalamoy sa yuta.’ (Deuteronomio 28:15-20, 38-42, 62, 63) Ang Juda karon magdahom gayod nga makaagom sa maong tunglo.
7. Sa unsang paagi ang Balaodnong pakigsaad mahimong panalangin alang sa mga Israelinhon?
7 Mga 800 ka tuig una pa sa adlaw ni Isaias, ang mga Israelinhon kinabubut-ong misulod sa usa ka relasyong may pakigsaad kang Jehova ug miuyon sa pagtuman niana. (Exodo 24:3-8) Ang mga kondisyon nianang maong Balaodnong pakigsaad nagtino nga kon sila mosugot sa mga sugo ni Jehova, makaagom sila sa tugob niyang panalangin apan kon sila molapas sa pakigsaad, mawad-an sila sa iyang panalangin ug madalang binihag sa ilang mga kaaway. (Exodo 19:5, 6; Deuteronomio 28:1-68) Ang maong Balaodnong pakigsaad, nga gihatag pinaagi ni Moises, magpabiling ipatuman sulod sa walay-tino, wala-ipaila nga panahon. Kana magapanalipod sa mga Israelinhon hangtod sa pagtungha sa Mesiyas.—Galacia 3:19, 24.
8. (a) Sa unsang paagi ang katawhan ‘naglapas sa mga balaod’ ug ‘nag-usob sa tulumanon’? (b) Sa unsang mga paagi “ang mga halangdon” maoy unang ‘malawos’?
8 Apan ang katawhan ‘naglapas sa pakigsaad nga molungtad sa panahong walay tino.’ Sila naglapas sa mga balaod nga gihatag sa Diyos, nga wala manumbaling niana. Sila ‘nag-usob sa tulumanon,’ nga nagtuman sa legal nga mga buhat nga lahi sa gihatag ni Jehova. (Exodo 22:25; Ezequiel 22:12) Busa, ang katawhan pagawagtangon gikan sa yuta. Walay kaluoy ang igapakita sa umaabot nga paghukom. Nalakip sa una nga ‘malawos’ tungod sa pagkuha ni Jehova sa iyang panalipod ug pag-uyon mao unya “ang mga halangdon,” ang mga hamili. Ingong katumanan niini, samtang nagsingabot ang pagkalaglag sa Jerusalem, sa primero ang mga Ehiptohanon ug dayon ang mga Babilonyanhon naghimo sa Judeanong mga hari nga ilang mga basalyo. Busa, si Haring Jehoiacin ug ang ubang mga sakop sa harianong banay nahilakip sa mga unang gidalang binihag ngadto sa Babilonya.—2 Cronicas 36:4, 9, 10.
Kasadya Mibiya sa Yuta
9, 10. (a) Unsa ang bahin sa pagpanguma diha sa Israel? (b) Unsa ang ipasabot nga ang matag usa ‘magalingkod ilalom sa iyang kaugalingong paras ug kahoyng igos’?
9 Ang nasod sa Israel maoy usa ka katilingban sa mga mag-uuma. Sukad sa panahong misulod ang mga Israelinhon sa Yutang Saad, sila nagkinabuhi sa pagpananom ug sa pagbuhig kahayopan. Busa, ang pag-uma maoy usa ka hinungdanong bahin sa kabalaoran nga gihatag sa Israel. Ang pinugos nga pahulay sa adlawng igpapahulay gisugo alang sa yuta matag ikapitong tuig aron ang yuta maulian sa katambok niini. (Exodo 23:10, 11; Levitico 25:3-7) Ang tulo ka tinuig nga pangilin nga gisugo nga saulogon sa nasod gitakda nga mahiatol sa mga yugtong labot sa pag-uma.—Exodo 23:14-16.
10 Ang kaparasan maoy kasagaran sa tibuok yuta. Ang Kasulatan naglista sa bino, usa ka produkto sa paras, ingon nga gasa gikan sa Diyos nga “makapamaya sa kasingkasing sa tawong may kamatayon.” (Salmo 104:15) Ang matag usa nga ‘magalingkod ilalom sa iyang kaugalingong paras ug kahoyng igos,’ nagpasabot sa kauswagan, kalinaw, ug kasegurohan ubos sa matarong nga pagmando sa Diyos. (1 Hari 4:25; Miqueas 4:4) Ang dagayang abot sa ubas ug bino giisip nga usa ka panalangin ug maoy usa ka hinungdan sa pag-awit ug pagkamasadyaon. (Maghuhukom 9:27; Jeremias 25:30) Ang katugbang niana maoy tinuod usab. Sa dihang ang kaparasan mangalaya o dili mamunga ug ang kaparasan mahimong kamingawan sa mga tunok, kana ebidensiya nga gihikaw ni Jehova ang iyang panalangin—usa ka panahon sa dakong kasub-anan.
11, 12. (a) Sa unsang paagi gihulagway ni Isaias ang mga kahimtang nga mosangpot sa paghukom ni Jehova? (b) Unsang makapasubong mga palaaboton ang gibatbat ni Isaias?
11 Nan, angayan gayod nga gigamit ni Isaias ang kaparasan ug ilang mga bunga aron ihulagway ang mga kahimtang nga sangpotanan sa paghikaw ni Jehova sa iyang panalangin gikan sa yuta: “Ang bag-ong bino nagbangotan, ang paras nalaya, ang tanan niadtong masayahon sa kasingkasing nanghupaw. Ang kasadya sa mga tamborin mihunong, ang kabanha sa mga nagsadya sa hilabihan miundang, ang kasadya sa alpa mihunong. Sila nag-inom ug bino nga dili inubanan ug awit; ang makahubog nga ilimnon nahimong mapait niadtong nag-inom niini. Ang biniyaang lungsod giguba; ang tanang balay gisirhan aron walay makasulod. Adunay pagtuaw diha sa kadalanan tungod sa kawalay-bino. Ang tanang pagmaya miagi na; ang kasadya sa yuta mibiya. Sa siyudad ang makapahingangha nga kahimtang nahibilin; ang ganghaan nagun-ob nga nahimong tapok sa ginun-ob lamang.”—Isaias 24:7-12.
12 Ang tamborin ug ang alpa maoy nindot nga mga tulonggon nga gigamit sa pagdayeg kang Jehova ug pagpahayag sa kangaya. (2 Cronicas 29:25; Salmo 81:2) Ang ilang honi dili unya hidunggan panahon nga ipahamtang sa Diyos ang silot. Wala unyay masadyaong mga pagpamupo ug ubas. Wala unyay malipayong mga tingog diha sa kagun-oban sa Jerusalem, tungod kay ang ganghaan “nagun-ob nga nahimong tapok sa ginun-ob lamang” ug ang mga balay niini “gisirhan,” aron walay makasulod. Pagkamakapasubong palaaboton alang sa mga molupyo sa usa ka yuta nga sa kinaiyanhon maoy tabunok kaayo!
Usa ka Nahibilin “Maninggit sa Kalipay”
13, 14. (a) Unsa ang mga balaod ni Jehova bahin sa pagpamupo? (b) Sa unsang paagi gigamit ni Isaias ang mga balaod bahin sa pagpamupo aron paghulagway nga ang pipila makalabang-buhi sa paghukom ni Jehova? (c) Bisan pag adunay mangiob nga kapanahonan sa pagsulay nga moabot, makapaneguro sa unsa ang matinumanong mga taga-Juda?
13 Aron mapupo ang mga olibo, dughiton sa mga Israelinhon ang mga punoan pinaagig mga sungkit aron matagak ang bunga. Sumala sa Balaod sa Diyos, gidid-an sila nga wahingwahingon ang mga sanga sa mga punoan aron makuha ang nabiling mga olibo. Ni hiposon nila ang nabiling mga ubas human sa pagpupo sa bunga sa ilang kaparasan. Ang mga nabilin sa gipupoan pagabiyaan alang sa mga kabos—“alang sa mga langyaw, alang sa batang lalaki nga ilo sa amahan ug alang sa babayeng balo”—aron mahagdaw. (Deuteronomio 24:19-21) Pinasikad nianang nahibaloan kaayong mga balaod, si Isaias naghulagway sa makapadasig nga kamatuoran nga aduna unyay mga makalabang-buhi sa umaabot nga paghukom ni Jehova: “Kay ingon niini ang mahitabo sa taliwala sa yuta, taliwala sa mga katawhan, sama sa pagdughit sa kahoyng olibo, sama sa mahagdaw sa dihang natapos na ang pagpamupo sa ubas. Sila magpatugbaw sa ilang tingog, sila maninggit sa kalipay. Sa pagkalabaw ni Jehova sila tinong maninggit nga taliis gikan sa dagat. Mao nga sa dapit sa kahayag sila magahimaya kang Jehova, diha sa kapuloan sa dagat sa ngalan ni Jehova, ang Diyos sa Israel. Gikan sa tumoy sa yuta adunay mga honi nga among nadungog: ‘Dayandayan Alang sa Matarong nga Usa!’”—Isaias 24:13-16a.
14 Maingon nga ang pipila ka bunga magpabilin sa punoan o sa bagon human sa pagpamupo, mao man usab nga may pipila unya nga mahibilin human ipahamtang ni Jehova ang paghukom—ang “mahagdaw sa dihang natapos na ang pagpamupo sa ubas.” Sumala sa natala sa Isa 24 bersikulo 6, ang manalagna naghisgot na bahin niini, nga nag-ingon nga “diyutay ra kaayong tawo nga may-kamatayon ang nahibilin.” Bisan pa niana, bisan diyutay ra sila, aduna unyay mga makalabang-buhi sa pagkalaglag sa Jerusalem ug Juda, ug sa ulahi ang usa ka nahibilin mobalik gikan sa pagkabinihag aron mopuyo na usab sa yuta. (Isaias 4:2, 3; 14:1-5) Bisan pag ang mga tawong matarong-ug-kasingkasing makasinatig mangiob nga kapanahonan sa pagsulay, sila makapaneguro nga aduna unyay kaluwasan ug kangaya sa unahan. Ang mga makalabang-buhi makakita sa inanay nga pagkahitabo sa matagnaong pulong ni Jehova ug makaamgo nga si Isaias usa ka tinuod nga manalagna sa Diyos. Mahupong sila sa kangaya samtang masaksihan nila nga matuman ang mga tagna bahin sa kapasig-ulian. Gikan sa dapit diin sila nangatibulaag—mahimo kahang ang kapuloan sa Mediteranyo sa Kasadpan, ang Babilonya diha sa “dapit sa kahayag” (ang subanganan sa adlaw, o ang Silangan), o ang bisan unsa pang laing layo nga dapit—dayegon nila ang Diyos tungod kay sila naluwas, ug sila magaawit: “Dayandayan Alang sa Matarong nga Usa!”
Walay Makaikyas sa Paghukom ni Jehova
15, 16. (a) Unsay pagbati ni Isaias bahin sa kon unsay mahitabo sa iyang katawhan? (b) Unsay modangat sa dili-matinumanong mga molupyo sa yuta?
15 Hinuon, sa maong panahon, ang pagmaya dili pa angay. Si Isaias nagdala sa iyang mga katalirongan balik sa maong panahon, nga nag-ingon: “Apan ako nag-ingon: ‘Alang kanako adunay kaniwang, alang kanako adunay kaniwang! Alaot ako! Ang mga malipoton nagmalipoton. Sa pagkamalipoton gayod ang mga malipoton nagmalipoton.’ Ang kakuyaw ug ang gahong ug ang bitik maagoman nimo, ikaw nga molupyo sa yuta. Ug mahitabo nga si bisan kinsa nga mokalagiw gikan sa tingog sa gikahadlokang butang mahulog sa gahong, ug si bisan kinsa nga mogula gikan sa sulod sa gahong mabitik. Kay ang mga ganghaan sa tubig sa kahitas-an mabuksan gayod, ug ang mga patukoranan sa yuta mangauyog. Ang yuta bug-os nga nabungkag, ang yuta bug-os nga natay-og, ang yuta bug-os nga nagsusapinday. Ang yuta bug-os nga nagparagparag sama sa usa ka hubog nga tawo, ug kini nagpalingpaling sama sa usa ka lantawanang payag. Ug ang kalapasan niini mibug-at ibabaw niini, ug kini mapukan gayod, mao nga kini dili na makabangon pag-usab.”—Isaias 24:16b-20.
16 Si Isaias nahupong sa kasub-anan tungod sa kon unsay mahitabo sa iyang katawhan. Ang kahimtang alirong niya nagpahinabo sa mga pagbati sa kaluya ug kaalaotan. Daghan ang malipoton ug nakapahinabog kakuyaw sa mga molupyo sa yuta. Sa gikuha ni Jehova ang iyang panalipod, ang dili-matinumanong mga molupyo sa Juda makaagom ug kalisang sa adlaw ug sa gabii. Sila wala nay kasegurohan sa ilang mga kinabuhi. Wala na unyay pag-ikyas sa katalagman nga mahitabo kanila tungod sa pagsalikway sa mga sugo ni Jehova ug dili pagtagad sa diyosnong kaalam. (Proverbio 1:24-27) Ang katalagman modangat bisan pag ang mga malipoton sa yuta, nga mosulay pagpatuo sa katawhan nga maayo ra ang tanang butang, magagamit sa kabakakan ug panglimbong aron agakon sila sa pagsubay sa dalan paingon sa kalaglagan. (Jeremias 27:9-15) Ang mga kaaway gikan sa gawas mosulod ug manglungkab kanila ug magdala kanilang binihag. Kining tanan nakapasubo pag-ayo kang Isaias.
17. (a) Nganong dili mahimo ang pag-ikyas? (b) Sa dihang buhian ang mahukmanong gahom ni Jehova gikan sa kalangitan, unsay mahitabo sa yuta?
17 Bisan pa niana, ang manalagna kinahanglang magpahayag nga wala unyay pag-ikyas. Sa bisan diin ang mga tawo mosulay pagkalagiw, sila hisakpan. Ang pipila tingali makaikyas sa usa ka katalagman, apan hisakpan sila sa laing katalagman—wala gayod unyay kasegurohan. Mahisama unya kini sa usa ka ayamon nga hayop nga makalikay sa pagkahulog sa gahong ug unya malit-ag lamang. (Itandi ang Amos 5:18, 19.) Ang mahukmanong gahom ni Jehova pagabuhian gikan sa kalangitan ug magauyog sa mga patukoranan mismo sa yuta. Sama sa usa ka tawong hubog, ang yuta magsusapinday ug mapukan, kay nabug-atan sa pagkasad-an ug dili makabangon pag-usab. (Amos 5:2) Ang paghukom ni Jehova maoy pangataposan. Ang bug-os nga pagkalaglag ug pagkagun-ob maoy modangat sa yuta.
Si Jehova Magahari sa Kahimayaan
18, 19. (a) Unsa ang mahimong gitumong sa ‘ang panon sa kahitas-an,’ ug sa unsang paagi kini sila natigom “sulod sa atob”? (b) Kalagmitan, sa unsang paagi ‘ang panon sa kahitas-an’ hatagan ug pagtagad “human sa daghang adlaw”? (c) Sa unsang paagi si Jehova maghatag ug pagtagad ngadto sa “mga hari sa yuta”?
18 Ang tagna ni Isaias karon mas malangkobon, nga nagpunting sa kataposang sangpotanan sa katuyoan ni Jehova: “Mahitabo nianang adlawa nga iliso ni Jehova ang iyang pagtagad nganha sa panon sa kahitas-an sa hataas nga dapit, ug nganha sa mga hari sa yuta ibabaw sa yuta. Ug sila tinong tigomon ingon sa pagtigom sa mga binilanggo ngadto sa gahong, ug tak-opan sulod sa atob; ug human sa daghang adlaw sila hatagan ug pagtagad. Ug ang takdol nga bulan nanglipaghong, ug ang nagdan-ag nga adlaw naulaw, kay si Jehova sa mga panon nahimong hari sa Bukid sa Zion ug sa Jerusalem ug sa atubangan sa iyang tigulang nga mga lalaki uban ang himaya.”—Isaias 24:21-23.
19 ‘Ang panon sa kahitas-an’ mahimong nagtumong sa demonyohanong “mga magmamando sa kalibotan niini nga kangitngit, . . . sa tuman-kadaotang mga puwersa nga espirituhanon diha sa langitnong mga dapit.” (Efeso 6:12) Kini sila dakog impluwensiya sa gamhanang mga nasod sa kalibotan. (Daniel 10:13, 20; 1 Juan 5:19) Ang ilang tumong mao ang pagpatalikod sa mga tawo gikan kang Jehova ug sa iyang putling pagsimba. Malamposon kaayo silang midaldal sa Israel aron pagsundog sa daotang mga batasan sa mga nasod alirong nila ug sa ingon nahimong takos sa balaanong paghukom sa Diyos! Apan si Satanas ug ang iyang mga demonyo kinahanglang manubag sa Diyos sa dihang sa kataposan siya moliso sa iyang pagtagad nganha kanila ug sa mga magmamando sa yuta, ‘ang mga hari sa yuta ibabaw sa yuta,’ nga naimpluwensiyahan nila aron mobatok sa Diyos ug molapas sa iyang mga balaod. (Pinadayag 16:13, 14) Sa pagsulti sa simbolikong paagi, si Isaias nag-ingon nga sila tigomon ug “tak-opan sulod sa atob.” “Human sa daghang adlaw,” tingali sa dihang si Satanas ug iyang mga demonyo (apan dili ‘ang mga hari sa yuta ibabaw sa yuta’) buhiang temporaryo pagkatapos sa Usa ka Libo ka Tuig nga Paghari ni Jesu-Kristo, ang Diyos magpahamtang kanila sa pangataposang silot nga takos kanila.—Pinadayag 20:3, 7-10.
20. Sa karaan ug sa modernong kapanahonan, sa unsang paagi ug kanus-a si Jehova “nahimong hari”?
20 Sa ingon kining bahina sa tagna ni Isaias naghatag ug kahibulongang pasalig sa mga Hudiyo. Sa gitakdang panahon ni Jehova, ipahinabo niya ang pagkapukan sa karaang Babilonya ug ipasig-uli ang mga Hudiyo sa ilang yutang-natawhan. Sa 537 W.K.P., sa dihang gipasundayag niya ang iyang gahom ug pagkasoberano niining paagiha alang sa iyang katawhan, kini ikaingon gayod kanila: “Ang imong Diyos nahimong hari!” (Isaias 52:7) Sa modernong kapanahonan, si Jehova “nahimong hari” sa 1914 sa dihang iyang gipalingkod si Jesu-Kristo ingong Hari diha sa Iyang langitnong Gingharian. (Salmo 96:10) Siya usab “nahimong hari” sa 1919 sa dihang gipasundayag niya ang iyang gahom sa pagkahari pinaagi sa pagpagawas sa espirituwal nga Israel gikan sa pagkaulipon sa Dakong Babilonya.
21. (a) Sa unsang paagi ‘ang takdol nga bulan manglipaghong ug ang nagdan-ag nga adlaw maulaw’? (b) Unsang malanog nga awhag ang makabaton sa kinadak-ang katumanan niini?
21 Si Jehova ‘mahimong hari’ na usab sa dihang iyang laglagon ang Dakong Babilonya ug ang ubang bahin niining daotang sistema sa mga butang. (Zacarias 14:9; Pinadayag 19:1, 2, 19-21) Human niana, ang Gingharianong pagmando ni Jehova mahimong maanindot kaayo nga bisan ang magilakong takdol nga bulan sa magabii o ang nagdan-ag nga adlaw sa udtong tutok dili makatumbas sa kahimayaan niini. (Itandi ang Pinadayag 22:5.) Sila mangaulaw, ingnon ta, kon itandi ang ilang kaugalingon sa mahimayaong Jehova sa mga panon. Si Jehova magahari nga labaw sa tanan. Ang iyang kinalabwang gahom ug himaya mahimong dayag sa tanan. (Pinadayag 4:8-11; 5:13, 14) Kahibulongan gayod nga palaaboton! Nianang panahona, ang awhag sa Salmo 97:1 molanog sa tibuok yuta diha sa kinadak-ang katumanan niini: “Si Jehova nahimong hari! Maglipay ang yuta. Pamayaa ang daghang kapuloan.”
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Hulagway sa panid 262]
Ang honi ug pagmaya dili na madungog diha sa yuta
[Hulagway sa panid 265]
Ang pipila makalabang-buhi sa paghukom ni Jehova, maingon nga may bunga nga magpabilin sa usa ka kahoy human sa pagpamupo
[Hulagway sa panid 267]
Si Isaias nahupong sa kasub-anan tungod sa modangat sa iyang katawhan
[Hulagway sa panid 269]
Ang adlaw o ang bulan dili makatumbas sa kahimayaan ni Jehova
