Kapitulo Sayis

Si Jehova—“Usa ka Matarong nga Diyos ug Usa ka Manluluwas”

Isaias 45:1-25

1, 2. Unsang mga pasalig ang gihatag sa Isaias kapitulo 45, ug unsang mga pangutana ang pagahisgotan?

 ANG mga saad ni Jehova kasaligan. Siya mao ang Diyos sa pagpadayag ug ang Diyos sa paglalang. Siya subsob nga nagpamatuod nga usa ka matarong nga Diyos ug usa ka Manluluwas sa katawhan sa tanang nasod. Kini maoy pipila sa makapalipayng mga pasalig nga makaplagan sa Isaias kapitulo 45.

² Dugang pa, ang Isaias kapitulo 45 naundan ug talagsaong panig-ingnan sa katakos ni Jehova sa pagtagna. Ang espiritu sa Diyos nakapaarang kang Isaias nga motan-aw sa lagyong mga nasod ug mosusi sa mga panghitabo sa umaabot nga mga siglo, ug kini nagtukmod kaniya sa pagbatbat sa usa ka panghitabo nga si Jehova lamang, ang Diyos sa matuod nga tagna, ang makatagna sa tukma kaayong paagi. Unsa ba ang maong panghitabo? Sa unsang paagi nakaapektar kini sa katawhan sa Diyos sa adlaw ni Isaias? Unsa ang kahulogan niini alang kanato niining adlawa? Susihon nato ang mga pulong sa manalagna.

Pahibalo ni Jehova Batok sa Babilonya

3. Pinaagi sa unsang tatawng mga pulong nga ang Isaias 45:1-3a nagbatbat sa pagpamukan ni Ciro?

³ “Mao kini ang giingon ni Jehova sa iyang dinihogan, kang Ciro, kansang tuong kamot akong gigunitan, aron mamukan sa iyang atubangan ug mga nasod, aron akong matangtangan ug bakos bisan ang mga hawak sa mga hari; aron mabuksan sa iyang atubangan ang duhay-palid nga mga pultahan, aron nga bisan ang mga ganghaan dili masirhan: ‘Ako magauna kanimo,  ug ang mga bugdobugdo sa yuta akong patagon. Ang mga pultahan nga tumbaga akong dugmokon, ug ang mga trangka nga puthaw akong putlon. Ug akong igahatag kanimo ang mga bahandi diha sa kangitngit ug ang tinagong mga bahandi diha sa tagoanang mga dapit.’”—Isaias 45:1-3a.

4. (a) Nganong si Jehova nagtawag kang Ciro nga iyang “dinihogan”? (b) Sa unsang paagi pagatinoon ni Jehova ang pagdaog ni Ciro?

⁴ Si Jehova, pinaagi ni Isaias, nakigsulti kang Ciro nga samag siya nagkinabuhi na, bisan pag si Ciro wala pa matawo sa adlaw ni Isaias. (Roma 4:17) Sanglit si Jehova abanteng nagtudlo kang Ciro aron himoon ang usa ka espesipikong buluhaton, ikaingon nga si Ciro maoy “dinihogan” sa Diyos. Tungod kay gitultolan siya sa Diyos, siya magapukan sa mga nasod, nga maghimo sa mga hari nga maluya ug dili makasukol. Unya, sa pag-atake ni Ciro sa Babilonya, tinoon ni Jehova nga pasagdang bukas ang mga ganghaan sa siyudad, nga maghimo niana nga way-pulos sama sa mga ganghaan nga nagun-ob. Siya magauna kang Ciro, nga magwagtang sa tanang kababagan. Sa kataposan, ang mga sundalo ni Ciro magapukan sa siyudad ug manag-iya sa “tinagong mga bahandi,” ang bahandi niini nga gitipigan sa mangitngit nga mga lawak. Kini ang gitagna ni Isaias. Natuman ba ang iyang mga pulong?

5, 6. Kanus-a ug sa unsang paagi natuman ang tagna bahin sa pagkapukan sa Babilonya?

⁵ Sa tuig 539 W.K.P.—mga 200 ka tuig human sa pagtala ni Isaias sa maong tagna—si Ciro miabot gayod sa mga paril sa Babilonya aron sa pag-atake sa siyudad. (Jeremias 51:11, 12) Bisan pa niana, ang mga Babilonyanhon wala mabalaka. Gibati nila nga ang ilang siyudad dili gayod mapukan. Ang tag-as nga mga paril niini nagbantaaw sa halalom nga mga trinsera nga punog tubig gikan sa Suba sa Eufrates, nga maoy bahin sa sistema sa depensa sa siyudad. Sulod sa kapig usa ka gatos ka tuig, walay kaaway ang nakaarang sa kalit nga pagpukan sa Babilonya! Ngani, ang magmamando sa Babilonya nga niadtong yugtoa maoy nangatungdanan, si Belsazar, mibating wala mameligro nga nakigbangkete pa siya uban sa mga sakop sa iyang palasyo. (Daniel 5:1) Niadtong  gabhiona—ang gabii sa Oktubre 5/6—gikompleto ni Ciro ang usa ka inabtik nga militaryong maniobra.

⁶ Sa ilayang bahin sa suba sa Babilonya, ang mga inhenyero ni Ciro nagkubkob sa pangpang sa Suba sa Eufrates, nga nagpasimang sa mga tubig niini aron dili na makaagos pahabagatan paingon sa siyudad. Sa wala madugay, ang tubig sa sulod ug libot sa Babilonya mimabaw kaayo nga ang mga sundalo ni Ciro nakahimo sa pag-ubog latas sa suba paingon sa sentro sa siyudad. (Isaias 44:27; Jeremias 50:38) Katingad-anan, sumala sa gitagna ni Isaias, ang mga ganghaan ubay sa suba maoy bukas. Ang mga sundalo ni Ciro mihugpa sa Babilonya, nagbihag sa palasyo, ug nagpatay kang Haring Belsazar. (Daniel 5:30) Sa usa ka gabii ang pagpukan natapos. Ang Babilonya napukan, ug ang tagna bug-os nga natuman.

7. Sa unsang paagi ang mga Kristohanon gipalig-on sa talagsaong pagkatuman sa tagna ni Isaias bahin ni Ciro?

⁷ Ang eksaktong pagkatuman niining tagnaa makapalig-on sa pagtuo sa mga Kristohanon karong adlawa. Kini mohatag kanilag lig-ong katarongan sa pagtuo nga ang mga tagna sa Bibliya nga wala pa matuman bug-os usab nga kasaligan. (2 Pedro 1:20, 21) Ang mga magsisimba ni Jehova nahibalo nga ang hitabo nga gilandongan sa pagkapukan sa Babilonya sa 539 W.K.P.—ang pagkapukan sa “Dakong Babilonya”—nahitabo na niadtong 1919. Bisan pa niana, sila naglantaw sa unahan sa pagkalaglag nianang modernong-adlawng relihiyosong organisasyon ingon man ang gisaad nga paghanaw sa politikanhong sistema ubos sa paggahom ni Satanas, pagtambog kang Satanas sa bung-aw, ug ang pag-abot sa bag-ong mga langit ug usa ka bag-ong yuta. (Pinadayag 18:2, 21; 19:19-21; 20:1-3, 12, 13; 21:1-4) Nahibalo sila nga ang mga saad ni Jehova maoy, dili kawang nga mga saad, kondili mga kabatbatan sa tino, umaabot nga mga hitabo. Ang pagkamasaligon sa matuod nga mga Kristohanon mapalig-on sa dihang mahinumdoman nila ang pagkatuman sa tanang detalye sa tagna ni Isaias bahin sa pagkapukan sa Babilonya. Nahibalo sila nga si Jehova kanunayng motuman sa iyang pulong.

 Kon Nganong si Jehova Modapig Kang Ciro

8. Unsa ang usa ka katarongan nga si Jehova naghatag ug kadaogan kang Ciro batok sa Babilonya?

⁸ Human sa pagpahayag kon kinsa ang mopukan sa Babilonya ug kon sa unsang paagi pagabuhaton kini, si Jehova nagpatin-aw sa usa ka katarongan kon nganong si Ciro ang hatagan sa kadaogan. Si Jehova, nga sa matagnaon nakigsulti kang Ciro, nag-ingon nga kini maoy “aron ikaw mahibalo nga ako mao si Jehova, ang Usa nga nagtawag kanimo pinaagi sa imong ngalan, ang Diyos sa Israel.” (Isaias 45:3b) Angayng pagailhon sa magmamando sa ikaupat nga gahom sa kalibotan sa kasaysayan sa Bibliya nga ang iyang kinalabwang kadaogan moabot ingon nga resulta sa pagpaluyo sa usang labaw kay kaniya—si Jehova, ang Unibersohanong Soberano. Angayng pagailhon ni Ciro nga ang usang motawag o mosugo, kaniya mao si Jehova, ang Diyos sa Israel. Ang talaan sa Bibliya nagpakita nga giila gayod ni Ciro nga ang iyang dakong kadaogan naggikan kang Jehova.—Esdras 1:2, 3.

9. Tungod sa unsang ikaduhang katarongan nga si Jehova nagpahinabo nga si Ciro ang mopukan sa Babilonya?

⁹ Si Jehova nagpatin-aw sa ikaduhang katarongan nganong iyang gipahinabo nga si Ciro ang mopukan sa Babilonya: “Tungod sa akong alagad nga si Jacob ug sa Israel nga akong pinili, ako nagtawag gayod kanimo pinaagi sa imong ngalan; ako naghatag kanimo ug usa ka ngalan nga dungganon, bisan kon ikaw wala makaila kanako.” (Isaias 45:4) Ang kadaogan ni Ciro batok sa Babilonya nakapakurat sa tibuok yuta. Kadto nagpaila sa pagkapukan sa usa ka gahom sa kalibotan ug sa pagbarog sa laing gahom, ug kini may malungtarong epekto diha sa kasaysayan alang sa umaabot nga mga kaliwatan. Bisan pa niana, kadtong silingang mga nasod nga sa maikagon nagbantay sa mga panghitabo lagmit matingala sa pagkasayod nga kadtong tanan mahitabo tungod sa pipila ka libo ka “way-hinungdan” nga mga destiyero sa Babilonya—ang mga Hudiyo, ang mga kaliwat ni Jacob. Hinunoa, sa panan-aw ni Jehova, ang maong mga nahibilin sa karaang nasod sa Israel dili kay way-hinungdan. Sila maoy iyang  “alagad.” Sa tanang nasod sa yuta, sila maoy iyang “pinili.” Bisan pag sa nangagi si Ciro wala makaila kang Jehova, siya gigamit ni Jehova ingon nga Iyang dinihogan aron sa pagpukan sa siyudad nga dili magpagawas sa iyang mga binihag. Dili katuyoan sa Diyos nga ang iyang piniling katawhan mag-antos sa walay kataposan sa langyawng yuta.

10. Unsa ang labing hinungdanong katarongan kon nganong gigamit ni Jehova si Ciro sa pagpahinabo sa pagkatapos sa Babilonyanhong Gahom sa Kalibotan?

¹⁰ Adunay ikatulo, nga labi pang hinungdanong katarongan kon nganong gigamit ni Jehova si Ciro sa pagpukan sa Babilonya. Si Jehova nag-ingon: “Ako mao si Jehova, ug wala nay lain. Gawas kanako wala nay Diyos. Ako magbakos kanimo pag-ayo, bisan kon ikaw wala makaila kanako, aron ang katawhan mahibalo gikan sa silangan sa adlaw ug gikan sa kasadpan niini nga walay usa gawas kanako. Ako mao si Jehova, ug wala nay lain.” (Isaias 45:5, 6) Oo, ang pagkapukan sa Babilonyanhong Gahom sa Kalibotan maoy usa ka pasundayag sa pagka-Diyos ni Jehova, pamatuod sa tanan nga siya lamang ang takos nga simbahon. Tungod kay pagawson ang katawhan sa Diyos, ang mga  tawo gikan sa daghang nasod—gikan sa silangan ngadto sa kasadpan—makaila nga si Jehova mao ang bugtong matuod nga Diyos.—Malaquias 1:11.

11. Giunsa pag-ilustrar ni Jehova nga siya adunay gahom sa pagtuman sa iyang katuyoan bahin sa Babilonya?

¹¹ Hinumdomi nga kining tagnaa ni Isaias gitala mga 200 ka tuig sa wala pa ang hitabo. Sa pagkadungog niini ang pipila tingali nahibulong, ‘May gahom ba gayod si Jehova sa pagtuman niini?’ Sumala sa gipamatud-an sa kasaysayan, ang tubag maoy oo. Si Jehova nagpatin-aw kon nganong makataronganon ang pagtuo nga makatuman siya kon unsay iyang gisulti: “Naghimo sa kahayag ug naglalang sa kangitngit, naghimog pakigdait ug naglalang ug katalagman, ako, si Jehova, nagbuhat sa tanan niining mga butanga.” (Isaias 45:7) Ang tanan sa kalalangan—gikan sa kahayag ngadto sa kangitngit—ug ang tanan sa kasaysayan—gikan sa kalinaw ngadto sa katalagman—nailalom sa paggahom ni Jehova. Maingon nga siya naglalang sa kahayag sa adlaw ug sa kangitngit sa kagabhion, sa ingon iyang ipahinabo ang kalinaw alang sa Israel ug katalagman alang sa Babilonya. Si Jehova adunay gahom sa paglalang sa uniberso, ug siya adunay gahom  usab sa pagtuman sa iyang mga tagna. Kana makapalig-on alang sa mga Kristohanon karong adlawa, kinsa makugihong nagtuon sa iyang matagnaong pulong.

12. (a) Unsay gipahinabo ni Jehova nga ipatungha sa masambingayong mga langit ug yuta? (b) Unsang makahupayng saad ang anaa sa Isaias 45:8 alang sa mga Kristohanon karong adlawa?

¹² Sa pagkahaom, si Jehova naggamit ug mga panghitabo nga mahitabo matag karon ug unya sa kalalangan aron iilustrar ang mga butang nga anaa sa unahan alang sa binihag nga mga Hudiyo: “Oh kamong kalangitan, magpatulo gikan sa itaas; ug padaligdiga sa pagkamatarong ang panganorong kalangitan. Pabukha ang yuta, ug himoa nga magmabungahon kini sa kaluwasan, ug ipasubol niini ang pagkamatarong sa samang higayon. Ako, si Jehova, maoy naglalang niini.” (Isaias 45:8) Maingon nga ang literal nga mga langit magpatulo sa nagahatag-kinabuhi nga ulan, ipahinabo ni Jehova nga ang matarong nga mga impluwensiya modaligdig gikan sa masambingayong mga langit nganha sa iyang katawhan. Ug maingon nga ang literal nga yuta mobuka aron magabunga sa dagayang mga anihon, awhagon ni Jehova ang masambingayong yuta sa pagpatunghag mga panghitabo nga harmonya sa iyang matarong nga katuyoan—ilabina ang kaluwasan alang sa iyang binihag nga katawhan sa Babilonya. Sa 1919, gipahinabo ni Jehova nga sa susamang paagi ipatungha sa ‘langit’ ug “yuta” ang mga panghitabo aron pagawson ang iyang katawhan. Ang pagkakita nianang mga butanga makapalipay sa mga Kristohanon karong adlawa. Ngano? Tungod kay kanang mga panghitaboa magpalig-on sa ilang pagtuo samtang sila molantaw sa panahon nga ang masambingayong mga langit, ang Gingharian sa Diyos, mopatunghag mga panalangin alang sa usa ka matarong nga yuta. Nianang panahona ang pagkamatarong ug kaluwasan nga nagagikan sa masambingayong mga langit ug yuta mao unyay sa mas dakong gidak-on kay sa dihang napukan ang karaang Babilonya. Pagkamahimayaon unya kana nga kataposang katumanan sa mga pulong ni Isaias!—2 Pedro 3:13; Pinadayag 21:1.

 Mga Panalangin Gumikan sa Pag-ila sa Pagkasoberano ni Jehova

13. Nganong kataw-anan man nga ang mga tawo magduhaduha sa mga katuyoan ni Jehova?

¹³ Human niining kabatbatan sa umaabot nga makapalipayng mga panalangin, ang tonada sa tagna kalit nga nabag-o, ug si Isaias nagpahayag ug duha ka kaalaotan: “Alaot ang usa nga nakiglalis sa iyang Mag-uumol, ingon sa usa ka bika batok sa ubang bika sa yuta! Moingon ba ang yutang-kulonon sa iyang mag-uumol: ‘Unsay imong ginahimo?’ Ug ang imong hinimo moingon: ‘Siya walay mga kamot’? Alaot ang usa nga moingon sa usa ka  amahan: ‘Sa unsa nga ikaw nahimong amahan?’ ug sa asawa: ‘Sa unsa nga ikaw nagbati?’” (Isaias 45:9, 10) Lagmit, ang mga anak sa Israel supak sa gitagna ni Jehova. Tingali dili sila motuo nga itugot ni Jehova nga madestiyero ang iyang katawhan. O tingali sila nakasaway sa ideya nga ang Israel pagawson pinaagi sa usa ka hari sa usa ka paganong nasod inay sa usa ka hari nga iya sa balay ni David. Sa paghulagway sa pagkakataw-anan sa maong mga pagsupak, gitandi ni Isaias ang mga magsusupak sa biniyaang mga tibugol sa yutang-kulonon ug mga bika nga nangahas sa pagduhaduha sa kaalam sa ilang magbubuhat. Ang butang mismo nga naumol sa magkukulon karon nagaingon nga ang magkukulon walay katakos o gahom sa pag-umol. Pagkabinuang! Ang mga magsusupak maoy samag gagmayng mga bata nga nangahas sa pagsaway sa awtoridad sa ilang mga ginikanan.

14, 15. Unsay gipadayag sa mga pamulong “ang Balaang Usa” ug ‘ang Mag-uumol’ bahin kang Jehova?

¹⁴ Si Isaias karon naghatag sa tubag ni Jehova sa maong mga magsusupak: “Mao kini ang giingon ni Jehova, ang Balaang Usa  sa Israel ug ang iyang Mag-uumol: ‘Pangutan-a ako bisan sa mga butang nga umaabot mahitungod sa akong mga anak; ug mahitungod sa kalihokan sa akong mga kamot sugoa ninyo ako. Ako naghimo sa yuta ug naglalang bisan sa tawo ibabaw niana. Ako—ang akong mga kamot nagbuklad sa kalangitan, ug ang tanan nilang panon akong gimandoan. Ako may gipukaw diha sa pagkamatarong, ug ang tanan niyang mga dalan akong tul-iron. Siya ang magtukod sa akong siyudad, ug kadtong mga akoa nga anaa sa pagkadestiyero iyang pagabuhian, dili tungod sa usa ka bili ni tungod sa panghiphip,’ nag-ingon si Jehova sa mga panon.”—Isaias 45:11-13.

¹⁵ Ang pagbatbat kang Jehova ingong “ang Balaang Usa” nagpasiugda sa iyang pagkabalaan. Ang pagtawag kaniya nga “ang Mag-uumol” nagpasiugda sa iyang katungod ingong ang Maglalalang aron sa paghukom kon sa unsang paagi maugmad ang kahimtang. Si Jehova makaarang sa pagpahibalo sa mga anak sa Israel bahin sa mga butang nga umaabot ug sa pag-atiman sa binuhat sa iyang kamot, nga mao, ang iyang katawhan. Sa makausa pa ang mga prinsipyo sa paglalang ug pagpadayag gipakita nga may kalambigitan. Ingong ang Maglalalang sa tibuok uniberso, si Jehova adunay katungod sa paggiya sa mga hitabo sumala sa kon unsay iyang ihukom. (1 Cronicas 29:11, 12) Sa kahimtang nga ginahisgotan, ang Soberanong Magmamando mihukom sa pagpatungha kang Ciro, usa ka pagano, ingon nga tigpagawas sa Israel. Ang pag-abot ni Ciro, bisan pag sa umaabot, maoy tino sama sa paglungtad sa langit ug yuta. Nan, kinsa ang anak sa Israel nga mangahas sa pagsaway sa Amahan, “si Jehova sa mga panon”?

16. Nganong ang mga alagad ni Jehova angayng magpasakop kaniya?

¹⁶ Kining mga bersikuloha mismo sa Isaias naundan ug lain pang katarongan kon nganong ang mga alagad sa Diyos angayng magpasakop kaniya. Ang iyang mga desisyon sa kanunay maoy alang sa kaayohan sa iyang mga alagad. (Job 36:3) Naghimo siyag mga balaod aron tabangan ang iyang katawhan nga makabatog kaayohan sa ilang kaugalingon. (Isaias 48:17) Ang mga Hudiyo sa adlaw ni Ciro nga nagdawat sa pagkasoberano  ni Jehova nakaamgo nga tinuod kini. Si Ciro, nga milihok nahiuyon sa pagkamatarong ni Jehova, nagpapauli kanila ngadto sa ilang kaugalingong yuta gikan sa Babilonya aron ilang tukoron pag-usab ang templo. (Esdras 6:3-5) Sa susama karong adlawa, ang mga panalangin masinati niadtong nagpadapat sa mga balaod sa Diyos diha sa ilang adlaw-adlaw nga kinabuhi ug nagpasakop sa iyang pagkasoberano.—Salmo 1:1-3; 19:7; 119:105; Juan 8:31, 32.

Mga Panalangin Alang sa Ubang mga Nasod

17. Gawas sa Israel, kinsay makabatog kaayohan gikan sa mga buhat sa pagluwas ni Jehova, ug sa unsang paagi?

¹⁷ Ang Israel dili mao lamang unya ang nasod nga makabatog kaayohan gikan sa pagkapukan sa Babilonya. Si Isaias nag-ingon: “Mao kini ang giingon ni Jehova: ‘Ang dili-binayrang mga mamumuo sa Ehipto ug ang mga magpapatigayon sa Etiopia ug ang mga Sabeanhon, nga tag-as nga mga tawo, sila manganha gayod kanimo, ug sila mahimong imoha. Sa imong luyo manglakaw sila; manganha sila nga tinalikalaan, ug kanimo sila moyukbo. Kanimo sila moampo, nga mag-ingon, “Sa pagkatinuod ang Diyos nahiusa kanimo, ug wala nay lain; wala nay laing Diyos.”’” (Isaias 45:14) Sa adlaw ni Moises, ang “usa ka dakong nagkasagol nga panon” sa mga dili-Israelinhon mikuyog sa mga Israelinhon sa ilang Exodo gikan sa Ehipto. (Exodo 12:37, 38) Sa susamang paagi, ang mga langyaw mikuyog sa Hudiyong mga destiyero nga namauli gikan sa Babilonya. Kining mga dili-Hudiyo wala pugsa sa pag-adto kondili “sila manganha gayod.” Sa dihang si Jehova nag-ingon, “kanimo sila moyukbo” ug “kanimo sila moampo,” siya nagapunting sa kinabubut-ong pagpasakop ug pagkamaunongon nga gipakita sa maong mga langyaw alang sa Israel. Kon sila may mga gapos, kana unya maoy sa kinabubut-ong diwa, nga nagpasabot sa ilang kaandam nga moalagad sa katawhang may pakigsaad sa Diyos, nga kanila sila moingon: “Ang Diyos nahiusa kanimo.” Pagasimbahon nila si Jehova ingong mga kinabig, ubos sa mga kondisyon sa iyang pakigsaad uban sa Israel.—Isaias 56:6.

18. Kinsa karong adlawa ang nakabatog kaayohan gikan sa pagpagawas ni Jehova sa “Israel sa Diyos,” ug sa unsang mga paagi?

 ¹⁸ Sukad sa 1919 sa dihang ang “Israel sa Diyos” napagawas gikan sa espirituwal nga pagkabihag, ang mga pulong ni Isaias adunay mas dakong katumanan kay sa adlaw ni Ciro. Ang milyonmilyon sa tibuok yuta nagpakitag kaandam sa pag-alagad kang Jehova. (Galacia 6:16; Zacarias 8:23) Sama sa “mga mamumuo” ug “mga magpapatigayon” nga gihisgotan ni Isaias, sila masadyaong naghatag sa ilang pisikal nga kusog ug pinansiyal nga mga kahinguhaan aron sa pagsuportar sa matuod nga pagsimba. (Mateo 25:34-40; Marcos 12:30) Sila nagpahinungod sa ilang kaugalingon ngadto sa Diyos ug naglakaw diha sa iyang mga alagianan, nga malipayong nahimong iyang mga ulipon. (Lucas 9:23) Sila nagsimba lamang kang Jehova, nga nagpahimulos sa mga kaayohan sa pagpakig-uban sa “matinumanon ug maalamong ulipon” ni Jehova, nga may linaing relasyon tungod sa pakigsaad uban sa Diyos. (Mateo 24:45-47; 26:28; Hebreohanon 8:8-13) Bisan pag dili mga sumasalmot sa maong pakigsaad, kadtong “mga mamumuo” ug “mga magpapatigayon” makabatog kaayohan gikan niini ug nagsunod sa mga balaod nga nalangkit niini, nga maisogong nagmantala: “Wala nay laing Diyos.” Pagkakulbahinam nga mahimong mga saksing-nakakita karong adlawa sa dakong pag-uswag sa gidaghanon niadtong kinabubut-ong mga tigpaluyo sa matuod nga pagsimba!—Isaias 60:22.

19. Unsay mahitabo niadtong nagapadayon sa pagsimba sa mga diyosdiyos?

¹⁹ Human sa pagpadayag nga ang katawhan sa mga nasod moduyog sa pagsimba kang Jehova, ang manalagna nagpatugbaw: “Sa pagkamatuod ikaw maoy usa ka Diyos nga nagatago sa imong kaugalingon, ang Diyos sa Israel, usa ka Manluluwas”! (Isaias 45:15) Bisan pag si Jehova naglikay sa pagpakita sa iyang gahom sa pagkakaron, sa umaabot dili na niya tagoan ang iyang kaugalingon. Iyang ipakita nga siya mao ang Diyos sa Israel, ang Manluluwas sa iyang katawhan. Bisan pa niana, si Jehova dili mahimong Manluluwas niadtong nagsalig sa mga diyosdiyos. Bahin kanila si Isaias nag-ingon: “Sila tinong mangaulaw ug gani silang tanan maulawan. Ang mga tiggamag mga idolong  larawan sa tingob manglakaw gayod sa kaulawan.” (Isaias 45:16) Ang ilang kaulawan labaw pa unya kay sa temporaryong pagbati sa pagkanawad-ag dungog ug kaulawan. Kini magpasabot sa kamatayon—ang kaatbang sa sunod nga gisaad ni Jehova sa Israel.

20. Sa unsang paagi ang Israel makasinatig “kaluwasan alang sa mga panahong walay tino”?

²⁰ “Kon bahin sa Israel, siya tinong luwason nga nahiusa ni Jehova sa usa ka kaluwasan alang sa mga panahong walay tino. Kamo dili maulaw, ni kamo pakaulawan hangtod sa panahong walay tino nga walay kataposan.” (Isaias 45:17) Gisaaran ni Jehova ang Israel ug kaluwasan nga dayon, apan kini kondisyonal. Ang Israel kinahanglang magpabiling ‘nahiusa kang Jehova.’ Sa dihang bugtoon sa Israel ang maong panaghiusa pinaagi sa pagsalikway kang Jesus ingon nga Mesiyas, ang nasod mawad-an sa palaaboton niining “kaluwasan alang sa mga panahong walay tino.” Hinuon, pipila sa Israel magpasundayag ug pagtuo kang Jesus, ug sila mahimong ang kinauyokan sa Israel sa Diyos, nga mopuli sa unodnong Israel. (Mateo 21:43; Galacia 3:28, 29; 1 Pedro 2:9) Dili gayod mapakaulawan ang espirituwal nga Israel. Pasudlon kini sa ‘usa ka walay-kataposang pakigsaad.’—Hebreohanon 13:20.

Sa Paglalang ug sa Pagpadayag, si Jehova Kasaligan

21. Sa unsang paagi si Jehova nagpakita nga siya bug-os nga kasaligan sa paglalang ug sa pagpadayag?

²¹ Makasalig ba ang mga Hudiyo sa saad ni Jehova nga kaluwasan nga dayon alang sa Israel? Si Isaias nagtubag: “Mao kini ang giingon ni Jehova, ang Maglalalang sa mga langit, Siya nga mao ang matuod nga Diyos, ang Mag-uumol sa yuta ug ang Magbubuhat niini, Siya nga mao ang Usa nga lig-ong nagtukod niini, nga wala maglalang niini sa wala lamay kapuslanan, nga nag-umol niini aron pagapuy-an: ‘Ako si Jehova, ug wala nay lain. Diha sa usa ka tagoanang dapit ako wala mosulti, sa usa ka ngitngit nga dapit sa yuta; ni miingon ako sa binhi ni Jacob, “Pangitaa ninyo ako sa wala lamay kapuslanan.” Ako si Jehova, nga  nagsulti kon unsay matarong, nagpahayag kon unsay matul-id.’” (Isaias 45:18, 19) Sa ikaupat ug kataposang higayon niining kapituloha, gibuksan ni Isaias ang iyang mabug-at nga matagnaong pahayag sa mga pulong: “Mao kini ang giingon ni Jehova.” (Isaias 45:1, 11, 14) Unsay giingon ni Jehova? Nga sa paglalang ug sa pagpadayag, siya kasaligan. Siya wala maglalang sa yuta “sa wala lamay kapuslanan.” Sa susamang paagi, wala niya hangyoa ang iyang katawhan, ang Israel, sa pagpangita kaniya “sa wala lamay kapuslanan.” Maingon nga ang katuyoan sa Diyos alang sa yuta pagatumanon, ang katuyoan usab sa Diyos alang sa iyang piniling katawhan pagatumanon. Kasukwahi sa dili-tin-awng mga pahayag niadtong nagsimba sa bakak nga mga diyos, ang mga pulong ni Jehova dayag nga gisulti. Ang iyang mga pulong makataronganon, ug kini matuman. Kadtong nagaalagad kaniya dili magaalagad kaniya nga kawang.

22. (a) Sa unsa makatino ang mga Hudiyo nga nadestiyero sa Babilonya? (b) Unsang pasalig ang nabatonan sa mga Kristohanon karong adlawa?

 ²² Alang sa nadestiyerong katawhan sa Diyos sa Babilonya, kanang mga pulonga maoy pagpasalig nga ang Yutang Saad dili magpabiling awaaw. Kini pagapuy-an pag-usab. Ug ang mga saad ni Jehova kanila matuman. Sa paglugway, ang mga pulong ni Isaias maoy usa ka pagpasalig sa katawhan sa Diyos karong adlawa nga ang yuta dili mahimong awaaw nga kagun-oban—nga nasunog sa kalayo, sumala sa pagtuo sa pipila, o nagun-ob tungod sa nukleyar nga mga bomba, sumala sa gikahadlokan sa uban. Gituyo sa Diyos nga ang yuta magpabilin sa walay kataposan, nga malukop sa paraisonhong katahom ug puy-an sa matarong nga mga molupyo. (Salmo 37:11, 29; 115:16; Mateo 6:9, 10; Pinadayag 21:3, 4) Oo, sama sa kahimtang sa Israel, ang mga pulong ni Jehova mapamatud-ang kasaligan.

Gilugwayan ni Jehova ang Iyang Kaluoy

23. Unsa ang sangpotanan alang niadtong nagsimbag mga diyosdiyos, ug unsay kahimtang niadtong nagsimba kang Jehova?

²³ Ang kaluwasan sa Israel gipasiugda sa sunod nga mga pulong ni Jehova: “Pagtapok kamo ug umari. Pagtingob kamo, kamong mga nakaikyas gikan sa mga nasod. Kadtong mga nagdala sa kahoy sa ilang linilok nga larawan wala makadangat sa bisan unsang kahibalo, ni kadtong nag-ampo sa usa ka diyos nga dili makaluwas. Himoa ang inyong taho ug ang inyong pagpahayag. Oo, magsabotsabot sila sa tingob. Kinsay nagpahinabong madungog kini sukad sa dugay nang panahon kanhi? Kinsay nagtaho niini sukad gayod niadtong panahona? Dili ba ako, si Jehova, nga gawas kanako wala nay laing Diyos; usa ka matarong nga Diyos ug usa ka Manluluwas, nga wala nay lain gawas kanako?” (Isaias 45:20, 21) Gipatawag ni Jehova ang “mga nakaikyas” aron itandi ang ilang kaluwasan sa kon unsay mahitabo niadtong nagsimbag mga diyosdiyos. (Deuteronomio 30:3; Jeremias 29:14; 50:28) Tungod kay ang mga magsisimbag diyosdiyos nagaampo ug nagaalagad sa way-gahom nga mga diyos nga dili makaluwas kanila, sila “wala makadangat sa bisan unsang kahibalo.” Ang ilang pagsimba maoy kawang—sa wala lamay kapuslanan. Hinuon, kadtong nagsimba kang Jehova makadiskobreng  siya may gahom sa pagpahinabo sa mga hitabo nga gitagna niya “sa dugay nang panahon kanhi,” lakip ang pagluwas sa iyang nadestiyerong katawhan sa Babilonya. Ang maong gahom ug abanteng panglantaw nagpalahi kang Jehova gikan sa tanang ubang mga diyos. Sa pagkatinuod, siya maoy “usa ka matarong nga Diyos ug usa ka Manluluwas.”

“Ang Kaluwasan Utang Namo sa Atong Diyos”

24, 25. (a) Unsang imbitasyon ang ginahatag ni Jehova, ug nganong ang iyang saad tino nga matuman? (b) Unsay angay nga ibaod ni Jehova?

²⁴ Ang kaluoy ni Jehova nagtukmod kaniya sa paghatag ug usa ka imbitasyon: “Dangop kamo kanako ug maluwas, kamong tanan diha sa mga kinatumyan sa yuta; kay ako Diyos, ug wala nay lain. Pinaagi sa akong kaugalingon ako nanumpa—gikan sa akong baba sa pagkamatarong ang pulong migula, aron kini dili mobalik—aron kanako ang tanang tuhod moluhod, ang tanang dila manumpa, nga mag-ingon, ‘Tino nga diha kang Jehova adunay bug-os nga pagkamatarong ug kusog. Silang tanan nga nanginit batok kaniya mangadto deretso kaniya ug maulawan. Diha kang Jehova ang tanang binhi sa Israel mahimong matarong ug magpasigarbo labot sa ilang kaugalingon.’”—Isaias 45:22-25.

²⁵ Si Jehova nagsaad sa Israel nga iyang luwason kadtong atua sa Babilonya nga modangop kaniya. Imposible nga mapakyas kining tagnaa tungod kay si Jehova may tinguha ug katakos sa pagluwas sa iyang katawhan. (Isaias 55:11) Ang mga pulong sa Diyos sa kaugalingon maoy kasaligan, apan kini labaw pang kasaligan sa dihang idugang ni Jehova ang iyang panumpa aron lig-onon kini. (Hebreohanon 6:13) Siya angay nga magbaod sa pagpasakop (“tanang tuhod moluhod”) ug pagkaobligado (“tanang dila manumpa”) sa bahin niadtong nagtinguha sa iyang pag-uyon. Ang mga Israelinhon nga nagmalahutayon sa pagsimba kang Jehova pagaluwason. Sila makapasigarbo sa ginabuhat ni Jehova alang kanila.—2 Corinto 10:17.

26. Sa unsang paagi ang “usa ka dakong panon” gikan sa tanang kanasoran nagasanong sa imbitasyon ni Jehova nga modangop kaniya?

²⁶ Hinuon, ang imbitasyon sa Diyos nga modangop kaniya,  dili lang alang sa mga destiyero sa karaang Babilonya. (Buhat 14:14, 15; 15:19; 1 Timoteo 2:3, 4) Kining imbitasyona ginahatag gihapon, ug ang “usa ka dakong panon . . . gikan sa tanang kanasoran” misanong ug nagpatugbaw: “Ang kaluwasan utang namo sa atong Diyos . . . ug sa Kordero [Jesus].” (Pinadayag 7:9, 10; 15:4) Kada tuig, ang ginatos ka libo nga mga bag-ohan nagpadaghan sa dakong panon pinaagi sa pagdangop ngadto sa Diyos, nga bug-os nag-ila sa iyang pagkasoberano ug dayag nga nagpahayag sa ilang pagkamaunongon kaniya. Dugang pa, sila maunongong nagpaluyo sa espirituwal nga Israel, ang “binhi ni Abraham.” (Galacia 3:29) Sila nagpahayag sa ilang gugma alang sa matarong nga pagmando ni Jehova pinaagi sa pagmantala sa tibuok kalibotan: “Tino nga diha kang Jehova adunay bug-os nga pagkamatarong ug kusog.” a Sa iyang sulat ngadto sa mga taga-Roma, si apostol Pablo nagkutlo sa hubad sa Septuagint sa Isaias 45:23 sa pagpakita nga sa kataposan ang matag usa nga buhi moila sa pagkasoberano sa Diyos ug modayeg kanunay sa iyang ngalan.—Roma 14:11; Filipos 2:9-11; Pinadayag 21:22-27.

27. Nganong ang mga Kristohanon karong adlawa adunay bug-os nga pagsalig sa mga saad ni Jehova?

²⁷ Nganong ang mga sakop sa dakong panon makasalig nga ang pagdangop sa Diyos nagkahulogan ug kaluwasan? Tungod kay ang mga saad ni Jehova maoy kasaligan, sama sa tin-awng gipakita sa matagnaong mga pulong nga makaplagan sa Isaias kapitulo 45. Maingon nga si Jehova may gahom ug kaalam sa paglalang sa mga langit ug sa yuta, sa ingon siya adunay gahom ug kaalam sa pagpatuman sa iyang mga tagna. Ug maingon nga iyang gitino nga natuman ang tagna bahin kang Ciro, siya usab magtuman sa ubang tagna sa Bibliya nga pagatumanon pa. Busa, ang mga magsisimba ni Jehova makasalig nga sa dili madugay si Jehova magpamatuod na usab nga “usa ka matarong nga Diyos ug usa ka Manluluwas.”

[Footnote]

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Mga hulagway sa panid 80, 81]

Si Jehova, kinsa naghimo sa kahayag ug naglalang sa kangitngit, makapatunghag kalinaw ug makalalang ug katalagman

[Hulagway sa panid 83]

Si Jehova magpahinabo nga ang ‘mga langit’ magpaulan ug mga panalangin ug “ang yuta” magpatungha ug kaluwasan

[Hulagway sa panid 84]

Ang biniyaang mga bika magduhaduha ba sa kaalam sa ilang magbubuhat?

[Hulagway sa panid 89]

Si Jehova wala maglalang sa yuta sa wala lamay kapuslanan