Kon Unsaon Nato Pagkahibalo nga Adunay Diyos
Bahin 3
Kon Unsaon Nato Pagkahibalo nga Adunay Diyos
1, 2. Unsang prinsipyo ang motabang kanato sa pagtino kon kaha adunay Diyos?
Usa ka paagi sa pagtino kon kaha adunay Diyos mao ang pagpadapat niining napamatud-an pag-ayong prinsipyo: Ang butang nabuhat nanginahanglan ug magbubuhat. Kon mas kuti ang butang nabuhat, mas may-katakos ang magbubuhat.
2 Pananglitan, tan-aw sa palibot sa inyong balay. Ang mga lamesa, mga silya, mga talad, mga katre, mga kolon, mga kalaha, mga plato, ug ubang mga kasangkapan sa pagkaon tanan nanginahanglan ug magbubuhat, mao usab ang mga bungbong, salog, ug kisame. Bisan pa niana, kanang tanang butang yano rang buhaton. Sanglit ang yanong mga butang nanginahanglan ug magbubuhat, dili ba makataronganon nga ang makuting mga butang nanginahanglan ug labi pang utokang magbubuhat?
Atong Makalilisang nga Uniberso
3, 4. Sa unsang paagi ang uniberso nagatabang kanato sa pagkahibalo nga nagalungtad ang Diyos?
3 Ang orasan nanginahanglag tiggamag relo. Unsay ikasulti mahitungod sa atong labi pang makuting sistema solar, uban sa Adlaw ug sa iyang mga planeta nga nagabiyo niini uban sa tipik-segundong katukma sa sunodsunod nga siglo? Unsay ikasulti sa makalilisang nga galaksiya nga atong gipuy-an, nga gitawag Milky Way, uban sa iyang kapig 100 ka bilyong kabituonan? Nakasulay ka ba sa magabii sa pagsud-ong sa Milky Way? Nahingangha ka ba? Nan palandonga ang uniberso nga labihang dakoa nga naundan sa dimaihap bilyonbilyong galaksiya nga sama sa atong Milky Way! Usab, ang langitnong mga butang kasaligan kaayo sa ilang mga lihok sa sunodsunod nga siglo nga gipanig-ingon sila sa tukma kaayong mga orasan.
4 Kon ang usa ka orasan, nga yano lang, nagpaila sa paglungtad sa usa ka tiggamag relo, tinong ang labi pang makuti ug makalilisang nga uniberso nagpaila sa paglungtad sa usa ka tigdesinyo ug magbubuhat. Kanay hinungdan ang Bibliya nagadapit kanato nga ‘iyahat ninyo ang inyong mga mata ug tan-awa,’ ug dayon nangutana kini: “Kinsa ang naglalang niining mga butanga?” Ang tubag: “Mao Siya [Diyos] nga nagapatungha sa panon kanila nga tinagdaghan, silang tanan iyang ginatawag gani sa ngalan. Tungod sa kadagaya sa dinamikong kusog, kay siya dako sa gahom, walay mausa kanila ang nakulang.” (Isaias 40:26) Busa, nagalungtad ang uniberso tungod sa usa ka dili-makita, nagamando, intelihenteng gahom—ang Diyos.
Yuta Talagsaon nga Pagkadesinyo
5-7. Unsang mga kamatuoran mahitungod sa yuta ang nagapadayag nga kini may Tigdesinyo?
5 Sa dugang gitun-an sa mga siyentipiko ang yuta, sa dugang ilang naamgohan nga kini talagsaong pagkadesinyo aron pagapuy-an sa tawo. Kini anaa sa hustong distansiya gikan sa adlaw aron madawat ang hustong gidaghanon sa kahayag ug kainit. Kas-a sa usa ka tuig mobiyo kini sa adlaw, uban sa hustong anggulo sa pagkiling, nga magapahinabo sa mga kapanahonan o seasons diha sa daghang bahin sa yuta. Mobiyo usab ang yuta sa kaugalingong axis o biyohanan matag 24 oras, nga magataganag regular nga mga yugto sa kahayag ug kangitngit. Kini adunay atmospera nga may husto gayod nga panagsagol sa mga gas aron makaginhawa kita ug mapanalipdan gikan sa makadaot nga radyasyon gikan sa kawanangan. Kini usab adunay hinungdanong tubig ug yuta nga gikinahanglan sa pagpatubo ug pagkaon.
6 Kon wala kanang mga butanga, ug uban pa, nga nagakahiusa sa pagbuhat, ang kinabuhi imposible. Kana bang tanan sulagma lamang? Ang Science News nagaingon: “Mopatim-aw nga kanang linain ug tukmang mga kahimtang dili gayod makatungha nga sulagma.” Dili, sila dili gayod makatunghang sulagma. Nalangkit niana ang tinuyong desinyo pinaagi sa labing maayong Tigdesinyo.
7 Kon mosulod ka sa usa ka nindot nga balay ug makita nga daghan kinig pondo nga pagkaon, nga kini may ekselenteng sistema sa pagpainit ug pagpabugnaw, ug kini maayog sistema sa mga tubo sa tubig, unsay imong ihinapos? Nga kining tanan mitungha lang sa kaugalingon? Dili, seguradong mohinapos ka nga kana gidesinyo sa usa ka intelihenteng tawo ug gibuhat nga maampingon kaayo. Ang yuta nadesinyo usab ug nabuhat nga may dakong pag-amping aron itagana ang gikinahanglan sa mga molupyo niini, ug kini labi pang makuti ug gitagan-an pag-ayo kay sa bisan unsang balay.
8. Unsa pa bahin sa yuta ang nagapadayag sa mahigugmaong pagtagad sa Diyos kanato?
8 Usab, tagda ang daghang butang nga makadugang sa kahimuot sa kinabuhi. Tan-awa ang nagkadaiya kaayong klase sa nindot-ug-kolor nga kabulakan uban sa ilang kahimut-anang mga alimyon nga gusto sa mga tawo. Unya anaa pa ang klaseklase kaayong mga pagkaon nga lamian kaayo. Anaa ang kalasangan, kabukiran, kalanawan, ug ubang kalalangan nga nindot tan-awon. Gawas pa, unsa na man ang matahom nga mga pagsalop sa adlaw nga makapausbaw sa atong kalipay sa kinabuhi? Ug sa kalibotan sa kahayopan, dili ba kita malingaw sa madulaong mga kalaki ug hiligugmaong kinaiyahan sa mga itoy, mga miming, ug ubang batang kahayopan? Busa ang yuta nagatagana ug daghan kaayong kahimut-anang mga sorpresa nga dili bug-os kinahanglanon sa pagpadayon sa kinabuhi. Kini sila nagapakita nga ang yuta nadesinyo uban sa mahigugmaong pagtagad, nga gihunahuna ang mga tawo, aron kita dili lamang maglungtad apan magkalipay sa kinabuhi.
9. Kinsay nagbuhat sa yuta, ug nganong iyang gibuhat kini?
9 Busa, ang makataronganong hinapos mao ang pag-ila sa Maghahatag niining tanang butang, sama sa gihimo sa magsusulat sa Bibliya nga miingon mahitungod kang Jehova nga Diyos: “Ikaw mismo nagbuhat sa mga langit ug sa yuta.” Alang sa unsang katuyoan? Siya mihatag sa tubag pinaagi sa pagbatbat sa Diyos ingong “ang Mag-uumol sa yuta ug ang Magbubuhat niana, Siya nga mao ang lig-ong nagtukod niini, kinsa wala lamang maglalang niini sa walay kapuslanan, kinsa nag-umol niini aron pagapuy-an.”—Isaias 37:16; 45:18.
Ang Katingalahang Buhing Selula
10, 11. Nganong ang usa ka buhing selula katingalahan kaayo?
10 Unsa na man ang buhing mga butang? Wala ba sila magkinahanglag magbubuhat? Pananglitan, tagda ang pila sa katingalahang mga kinaiyahan sa usa ka buhing selula. Diha sa iyang librong Evolution: A Theory in Crisis, ang biologo sa molekula nga si Michael Denton miingon: “Bisan ang kinayanohan sa tanang buhing mga sistema sa yuta karong adlawa, ang mga selula sa bakterya, tuman ka makuting mga butang. Bisan pag ang kinagamyang mga selula sa bakterya hilabihan kaayo ka gamay, . . . sa pagkamatuod ang matag usa maoy labihan ka gamitoy nga pabrika nga may libolibo labihan ka nindot pagkadesinyong makinarya sa molekula . . . labi pang makuti kay sa bisan unsang makina nga nagama sa tawo ug bug-os walay kasama diha sa kalibotan sa dili-buhing mga butang.”
11 Mahitungod sa genetikong lagda diha sa matag selula, siya miingon: “Ang katakos sa DNA sa pagpondo ug impormasyon labaw kaayo kay sa iya sa bisan unsang laing nailhang sistema; hanas kaayo kini nga ang tanang impormasyon nga gikinahanglan aron ipaila sa tukma ang tanang detalye sa usa ka organismo nga sama ka kuti sa tawo may timbang nga ubos sa pila ka libong parte sa milyon sa usa ka gramo. . . . Kon itandi sa gidak-on sa kabatid ug kakuti nga gipadayag sa sistema sa molekula sa kinabuhi, bisan ang atong labing modernong [mga produkto] mopatim-aw nga bakikaw. Mobati kita sa pagkaubos.”
12. Unsay giingon sa usa ka siyentipiko mahitungod sa sinugdanan sa selula?
12 Si Denton midugang: “Ang kakuti sa kinayanohan nailhang matang sa selula dako kaayo nga imposible ang pagtuo nga ang maong butang sa kalit gilabay nga natibuok pinaagi sa usa ka matang sa katingad-anan, imposible kaayo, nga hitabo.” Kinahanglan nga kana may tigdesinyo ug magbubuhat.
Atong Di-Katuohan nga Utok
13, 14. Nganong ang utok labi pang katingalahan kay sa usa ka buhing selula?
13 Dayon ang maong siyentipiko miingon: “Mahitungod sa kakuti, ang usa ka selula wala ra kon itandi sa usa ka sistema sama sa utok sa mammal. Ang utok sa tawo gilangkoban ug mga napulo ka libong milyong selula sa nerbiyos. Ang matag selula sa nerbiyos nagapagawas sa tali sa napulo ka libo ug usa ka gatos ka libong tigkonektar nga mga lanot nga pinaagi niana kini makigkontak sa ubang mga selula sa nerbiyos diha sa utok. Tanantanan ang gidaghanon sa mga koneksiyon sa utok sa tawo duolan . . . sa usa ka libong milyon ka milyon.”
14 Si Denton nagpadayon: “Bisan pag usa sa usa ka gatos sa mga koneksiyon sa utok ang organisado gayod, sa gihapon kini hawas sa usa ka sistema nga adunay labi pang daghan tinong mga koneksiyon kay sa tibuok sistema sa komunikasyon sa Yuta.” Dayon nangutana siya: “Ang bisan unsang matang ba sa lunlon sulagmang paagi makapatibuok sa maong mga sistema?” Dayag, ang tubag kinahanglan nga dili. Ang utok kinahanglang may matinagdanong Tigdesinyo ug Magbubuhat.
15. Unsang mga komento ang ginahimo sa uban mahitungod sa utok?
15 Ang utok sa tawo nagahimo bisan sa labing modernong mga kompiyutir nga karaang tan-awon. Ang magsusulat sa siyensiya nga si Morton Hunt miingon: “Ang atong aktibong mga memorya naghupot ug ubay-ubay nga bilyon ka pilo nga labawng impormasyon kay sa usa ka dakong kompiyutir sa panukiduki karon.” Busa, ang siruhano sa utok si Dr. Robert J. White mihinapos: “Ako walay mahimo apan ang pag-ila nga nagalungtad ang usa ka Superyor nga Intelihensiya, nga maoy responsable sa desinyo ug kaugmaran sa dikatuohang utok-hunahuna nga relasyon—butang nga dili hisabtan sa tawo. . . . Kinahanglang tuohan nako nga kining tanan may intelihenteng sinugdanan, nga may Usa nga nagpahinabo niini.” Kinahanglan usab nga kini maoy Usa nga may pagtagad.
Ang Talagsaong Sistema sa Dugo
16-18. (a) Sa unsang mga paagi ang sistema sa dugo talagsaon? (b) Sa unsang paghinapos kita madani?
16 Tagda, usab, ang talagsaong sistema sa dugo nga nagahatod sa mga sustansiya ug oksiheno ug manalipod batok sa impeksiyon. Mahitungod sa pulang mga selula sa dugo, usa ka pangunang bahin niining sistemaha, ang librong ABC’s of the Human Body nagaingon: “Ang usa lang ka tinulo sa dugo may kapig 250 ka milyong separadong mga selula sa dugo . . . Ang lawas tingali naundan ug 25 ka trilyon kanila, igo, kon ikatag, sa pagtabon sa upat ka dulaanan ug tennis. . . . Ang mga kapuli ginagama, sa gikusgong 3 ka milyong bag-ong selula matag segundo.”
17 Mahitungod sa puting mga selula sa dugo, ang laing bahin sa talagsaong sistema sa dugo, kining samang basahon nagatug-an kanato: “Samtang adunay usa lang ka matang sa pulang selula, ang puting mga selula sa dugo lainlain ug klase, nga ang matag matang takos makigbugno sa mga bugno sa lawas sa laing paagi. Pananglitan, usa ka matang molaglag sa patayng mga selula. Ang ubang mga matang mogamag mga pangontra o antibodies batok sa mga virus, magwagtang sa hilo sa langyawng mga substansiya, o literal mokaon ug mohilis ug bakterya.”
18 Katingad-anan ug organisado kaayong sistema! Segurado nga ang bisan unsa nga maayong pagkahan-ay ug maayo kaayong pagkasalipod adunay intelihente kaayo ug matinagdanong organisador—ang Diyos.
Ubang mga Kahibulongan
19. Unsa man ang mata kon itandi sa ginamag-tawong mga instrumento?
19 Adunay daghang laing mga kahibulongan diha sa lawas sa tawo. Ang usa mao ang mata, nga labing maayong pagkadesinyo nga walay kamera ang makakopya niini. Ang astronomong si Robert Jastrow miingon: “Ang mata mopatim-aw nga gidesinyo; walay tigdesinyog mga teleskopyo ang makagamag labaw niana.” Ug ang basahong Popular Photography miasoy: “Ang mga mata sa tawo makakita ug labi pang daghang detalye kay sa pilm. Sila makakita sa tulo ka dimensiyon, sa lapad kaayong anggulo, nga dili mahiwi, diha sa padayong paglihok . . . Ang pagtandi sa kamera ngadto sa mata sa tawo dili maayong pagtandi. Ang mata sa tawo labaw nga nahisamag moderno kaayong superkompiyutir nga may artipisyal nga intelihensiya, mga katakos sa pagproseso ug impormasyon, mga katulinon, ug mga paagi sa paglihok nga labaw kay sa bisan unsang ginamag-tawong kasangkapan, kompiyutir o kamera.”
20. Unsa ang pipila ka ubang kahibulongang bahin sa lawas sa tawo?
20 Hunahunaa, usab, ang paagi nga ang tanang delikadong organo sa lawas magtinabangay nga wala ang tinuyong paghago. Pananglitan, atong masudlan ug daghang lainlaing matang sa pagkaon ug ilimnon ang atong mga estomago, apan ang lawas magahilis niana ug magagamag enerhiya. Sulayi ang pagsulod ug lainlaing butang diha sa tangke sa gasolina sa usa ka awto ug tan-awa kon asa kutob makadagan kana! Unya anaa ang milagro sa pagpanganak, ang paggamag usa ka nindot nga bata—kopya sa iyang mga ginikanan—sa siyam lang ka bulan. Ug komosta ang katakos sa bata nga pila ra ka tuig sa edad sa pagkat-on sa pagsultig komplikadong pinulongan?
21. Sa pagpalandong sa mga kahibulongan sa lawas, unsay ginaingon sa makataronganong mga tawo?
21 Oo, ang daghang katingad-anan, makutihong mga kalalangan diha sa lawas sa tawo maghupong nato ug kahingangha. Walay inhenyero ang makasuhid nianang mga butanga. Mahimo kaha nga kana ang mga obra sa buta nga sulagma? Seguradong dili. Hinunoa, sa dihang palandongon ang tanang kahibulongang mga bahin sa lawas sa tawo, ang makataronganong mga tawo moingon, sama sa giingon sa salmista: “Pagadayegon ko ikaw [Diyos] tungod kay sa makalilisang nga paagi ako kahibulongan nga pagkabuhat. Ang imong mga buhat kahibulongan.”—Salmo 139:14.
Ang Kinalabwang Magtutukod
22, 23. (a) Nganong angay natong ilhon ang paglungtad sa Maglalalang? (b) Unsay hustong ginaingon sa Bibliya mahitungod sa Diyos?
22 Ang Bibliya nagaingon: “Ang matag balay may nagtukod, siyempre; apan Diyos ang nagtukod sa tanang butang nga nagalungtad.” (Hebreohanon 3:4, The Jerusalem Bible) Sanglit ang bisan unsang balay, bisan unsa ka yano, may magtutukod gayod, nan ang labi pang makutihong uniberso, uban sa nagkadaiya kaayong kinabuhi sa yuta, may usa usab ka magtutukod. Ug sanglit giila nato ang paglungtad sa mga tawo nga nag-imbento sa mga kasangkapan sama sa mga ayroplano, mga telebisyon, ug mga kompiyutir, dili ba usab angay nga ilhon nato ang paglungtad sa Usa nga naghatag sa mga tawo ug utok sa paggama nianang mga butanga?
23 Ang Bibliya nagaila, nga nagatawag kaniya “ang matuod nga Diyos, si Jehova, . . . ang Maglalalang sa mga langit ug ang Halangdon nga nagabuklad kanila; ang Usa nga nagapahimutang sa yuta ug sa abot niini, ang Usa nga nagahatag gininhawa sa mga tawo ibabaw niini.” (Isaias 42:5) Ang Bibliya nagapahayag nga may maayong katarongan: “Takos ikaw, Jehova, bisan ang among Diyos, sa pagdawat sa himaya ug sa kadungganan ug sa gahom, tungod kay imong gilalang ang tanang butang, ug tungod sa imong kabubut-on sila naglungtad ug nalalang.”—Pinadayag 4:11.
24. Sa unsang paagi kita makahibalo nga adunay Diyos?
24 Oo, makahibalo kita nga adunay Diyos pinaagi sa mga butang iyang nabuhat. “Kay ang dili-makitang mga hiyas [sa Diyos] tin-aw nga makita sukad sa paglalang sa kalibotan paunahan, tungod kay sila maila pinaagi sa mga butang gibuhat [sa Diyos].”—Roma 1:20.
25, 26. Nganong ang sayop nga paggamit sa usa ka butang dili magpanghimakak sa pagkamay magbubuhat niini?
25 Ang kamatuoran nga ang usa ka butang ginama sayop nga pagkagamit wala magkahulogan nga kini walay magbubuhat. Ang usa ka ayroplano magamit alang sa mga katuyoang malinawon, sama sa usa ka pasaheroang ayroplano. Apan kini magamit usab alang sa paglaglag, sama sa usa ka tigbomba. Ang paggamit niini sa paaging makapatay wala magkahulogan nga kini walay magbubuhat.
26 Sa susama, ang kamatuoran nga ang mga tawo kasagaran kaayong nahimong daotan wala magpasabot nga sila walay Magbubuhat, nga walay Diyos. Busa, ang Bibliya sa tukma nagapahayag: “Pagkadaotan ninyo nga katawhan! Ang magkokolon ba papanubagon sama sa yutang-kolonon? Kay ang butang binuhat ba angay magaingon mahitungod sa magbubuhat niini: ‘Ako wala niya buhata’? Ug ang butang ba mismo nga giumol magaingon mahitungod sa mag-uumol niini: ‘Siya wala magpakitag pagsabot’?”—Isaias 29:16.
27. Nganong kita makadahom nga tubagon sa Diyos ang atong mga pangutana mahitungod sa pag-antos?
27 Ang Maglalalang nagpakita sa iyang kaalam pinaagi sa katingalahang kakuti sa iyang nabuhat. Iyang gipakita nga siya tinuod may pagtagad kanato pinaagi sa pagbuhat sa yuta nga angay gayod nga puy-an, pinaagi sa pagbuhat sa atong mga lawas ug mga hunahuna sa kahibulongan kaayong paagi, ug pinaagi sa paggamag daghan kaayong maayong mga butang aron atong pagakalipayan. Segurado nga siya magpakitag susamang kaalam ug pagtagad pinaagi sa pagpahibalo sa mga tubag sa pangutana sama sa: Nganong gitugotan sa Diyos ang pag-antos? Unsay iyang pagabuhaton bahin niana?
[Mga Pangutana sa Pagtuon]
[Hulagway sa panid 5]
Ang yuta, uban sa manalipod nga atmospera niini, maoy talagsaong puy-anan nga gidesinyo alang kanato sa usa ka matinagdanong Diyos
[Hulagway sa panid 6]
Ang yuta gibuhat uban sa mahigugmaong pagtagad aron atong kalipayan sa bug-os ang kinabuhi
[Hulagway sa panid 7]
‘Ang usa ka utok naundan ug mas daghang koneksiyon kay sa tibuok sistema sa komunikasyon sa Yuta.’—Biologo sa molekula
[Hulagway sa panid 8]
“Ang mata mopatim-aw nga gidesinyo; walay tigdesinyog mga teleskopyo ang makagamag labaw niana.”—Astronomo
