1, 2. Unsay gibutyag ni apostol Juan bahin sa kataposang gabii nga kauban si Jesus sa iyang mga apostoles?

 ANUSA ka tawong tigulang nagtuslob sa iyang dagang sa tinta, nga sa iyang panumdoman siya daghag nadumdoman. Siya mao si Juan, ug siya ang kinaulahian nga buhing apostoles ni Jesu-Kristo. Si Juan, nga niadto nag-edad nag mga 100 anyos, nahinumdom sa labing halandomong gabii mga kapitoan na ka tuig kanhi​—ang kataposang gabii nga siya ug ang ubang mga apostoles nakauban ni Jesus una Siya mamatay. Tungod kay giniyahan sa balaang espiritu sa Diyos, si Juan nakahinumdom ug nakasulat nga detalyado kaayo sa mga panghitabo.

² Niadtong gabhiona, gitin-aw ni Jesus nga siya hapit nang patyon. Si Juan lang ang nagbutyag kon nganong si Jesus miingon nga iyang itugyan ang iyang kinabuhi niadtong mapintas nga kamatayon: “Aron nga mahibalo ang kalibotan nga gihigugma ko ang Amahan, sumala gayod sa gisugo kanako sa Amahan nga pagabuhaton, kana ang akong ginabuhat. Tindog, manglakaw na kita.”​—Juan 14:31.

3. Sa unsang paagi gipakita ni Jesus nga iyang gihigugma ang iyang Amahan?

³ “Gihigugma ko ang Amahan.” Labing hinungdanon kang Jesus ang paghigugma sa Amahan. Dili ingon nga iyang gisumaysumay kana. Sa pagkatinuod, ang Juan 14:31 mao lang ang bugtong rekord sa Bibliya diin direktang gipahayag ni Jesus ang iyang gugma alang sa iyang Amahan. Bisan pa niana, gipakita ni Jesus nga matuod ang maong mga pulong pinaagi sa iyang paagi sa kinabuhi. Ang iyang gugma alang kang Jehova nadayag matag adlaw. Ang pagkamaisogon, pagkamasinugtanon, ug pagkamainantoson ni Jesus nagpamatuod sa iyang gugma alang sa Diyos. Ang iyang tibuok nga ministeryo gitukmod sa maong gugma.

4, 5. Unsang matanga sa gugma ang gipasiugda sa Bibliya, ug unsay ikaingon bahin sa gugma ni Jesus alang kang Jehova?

⁴ Karong adlawa, ang pipila mahimong maghunahuna nga  huyang ang mga tawo nga adunay ingon nga gugma. Sila mahimong maghunahuna bahin sa mga balak ug mga awit sa gugma, tingali bisan sa pagkamakiaton nga gilangkit usahay sa romantikong gugma. Ang Bibliya naghisgot gayod sa romantikong gugma, hinuon sa paaging mas ligdong kay sa naandan karon. (Proverbio 5:15-21) Apan ang Pulong sa Diyos naghatag ug mas daghang impormasyon bahin sa laing matang sa gugma. Kining gugmaha dili lang kusog nga pagbati o umalaging emosyon; ni kini dili-mabination, gibase-sa-teoriya nga paagi sa pagdumala sa mga relasyon. Nalangkit niini ang kasingkasing ug kaisipan. Ang maong gugma maoy gikan sa kahiladman, nga gimandoan ug nahiuyon sa hamiling mga prinsipyo, ug gipahayag sa positibong buhat. Kini dili gayod makiaton. “Ang gugma dili gayod mapakyas,” nag-ingon ang Pulong sa Diyos.​—1 Corinto 13:8.

⁵ Sa tanang tawo nga nabuhi sukad, si Jesus ang kinalabwan nga nahigugma kang Jehova. Walay makalupig kaniya kon bahin sa pagtuman sa mga pulong nga iyang gikutlo mismo ingong labaw sa tanang sugo sa Diyos: “Higugmaon mo si Jehova nga imong Diyos sa tibuok mong kasingkasing ug sa tibuok mong kalag ug sa tibuok mong kaisipan ug sa tibuok mong kusog.” (Marcos 12:30) Sa unsang paagi naugmad ni Jesus ang maong gugma? Sa unsang paagi nagpabiling lig-on ang iyang gugma alang sa Diyos sa iyang pagkinabuhi sa yuta? Ug sa unsang paagi kita makasundog kaniya?

6, 7. Sa unsang paagi nahibalo kita nga ang Proverbio 8:22-31 nagbatbat sa Anak sa Diyos, dili lang sa hiyas nga kaalam?

⁶ Nakatrabaho ka ba sukad sa usa ka proyekto kauban sa usa ka higala ug kamong duha nahimong mas suod nga managhigala tungod niana? Kanang kahimut-anang kasinatian makatabang kanimo sa pagsabot sa gugma nga naugmad tali ni Jehova ug sa iyang bugtong Anak. Atong gihisgotan kanunay ang Proverbio 8:30, apan dugang natong susihon ang konteksto niana. Sa mga bersikulo 22 hangtod sa 31, atong makita ang inspiradong kabatbatan sa gipersonipikar nga kaalam. Sa unsang paagi nahibalo kita nga kining mga pulonga nagtumong sa Anak sa Diyos?

 ⁷ Sa bersikulo 22, ang kaalam nag-ingon: “Si Jehova nagbuhat kanako ingon nga sinugdanan sa iyang dalan, ang kinaunhan sa iyang mga nahimo kanhi.” Ang gihisgotan dinhi dili lang kaalam, kay ang kaalam wala man gayod ‘buhata.’ Kini walay sinugdanan tungod kay si Jehova walay sinugdanan ug walay kataposan ug siya maalamon sa tanang panahon. (Salmo 90:2) Apan, ang Anak sa Diyos mao “ang panganay sa tanang kalalangan.” Siya gibuhat o gilalang; siya ang kinaunhan sa tanan nga nahimo ni Jehova. (Colosas 1:15) Ang Anak naglungtad na sa wala pa ang yuta ug langit, ingon sa gibatbat sa Proverbio. Ug ingong Pulong, ang Tigpamaba mismo sa Diyos, siya ang hingpit nga kapahayagan sa kaalam ni Jehova.​—Juan 1:1.

8. Unsay gibuhat sa Anak panahon sa iyang una-tawhanong paglungtad, ug unsay atong mahinumdoman sa dihang magdayeg kita sa kalalangan?

⁸ Unsay gibuhat sa Anak sulod sa taas kaayong panahon sa wala pa siya moanhi sa yuta? Ang bersikulo 30 nagsulti kanato nga siya tupad sa Diyos ingong “batid nga magbubuhat.” Unsay kahulogan niana? Ang Colosas 1:16 nagpatin-aw: “Pinaagi kaniya gilalang ang tanang ubang butang sa langit ug sa yuta . . . Ang tanang ubang butang gilalang pinaagi kaniya ug alang kaniya.” Busa, si Jehova, ang Maglalalang, migamit sa iyang Anak, ang Batid nga Magbubuhat, sa paglalang sa tanang ubang linalang​—gikan sa espiritung mga linalang sa langit ngadto sa dako kaayong pisikal nga uniberso, apil ang yuta uban sa katingalahan ug nagkadaiyang katanoman ug kahayopan, ngadto sa kinalabwang linalang sa yuta: ang tawo. Sa pipila ka bahin, atong ikatandi ang maong pagtinabangay sa Amahan ug sa Anak ngadto sa pagtinabangay sa arkitekto ug sa kontraktor, nga maoy magtukod sumala sa binatid nga mga disenyo sa arkitekto. Kon kita mahingangha pag-ayo sa bisan unsang linalang, kita nagpasidungog gayod sa Dakong Arkitekto. (Salmo 19:1) Bisan pa niana, hinumdoman usab nato ang dugay ug malipayon nga pagtinabangay sa Maglalalang ug sa iyang “batid nga magbubuhat.”

9, 10. (a) Unsay nakapalig-on sa talikala sa gugma ni Jehova ug sa iyang Anak? (b) Unsay makapalig-on sa imong talikala sa gugma uban sa imong langitnong Amahan?

⁹ Sa dihang ang duha ka dili-hingpit nga tawo magkauban sa trabaho, sila usahay dili magkasinabot. Kana dili tinuod kang  Jehova ug sa iyang Anak! Ang Anak nagbuhat sulod sa hataas kaayong panahon uban sa Amahan ug siya “nagkalipay sa iyang atubangan sa tanang panahon.” (Proverbio 8:30) Tinuod, nalipay siya nga makauban sa iyang Amahan, ug kana ang pagbati nilang duha. Natural lang, ang Anak mas nahisama sa iyang Amahan, nga siya nakakat-on sa pagsundog sa mga hiyas sa Diyos. Busa, dili katingad-an nga ang talikala sa Amahan ug sa Anak nahimong lig-on kaayo! Kini tukmang matawag nga labing karaan ug labing lig-ong talikala sa gugma sa tibuok uniberso.

¹⁰ Apan, unsay ipasabot niana alang kanato? Mahimong maghunahuna ka nga dili gayod nimo maugmad ang maong pagkasuod kang Jehova. Itugot nato, walay usa kanato ang adunay binayaw nga posisyon sama sa Anak. Bisan pa niana, kita adunay talagsaong kahigayonan. Hinumdomi, si Jesus mas nasuod sa iyang Amahan pinaagi sa pagbuhat uban Kaniya. Kita mahigugmaong gitanyagan ni Jehova ug kahigayonan sa pagkahimong iyang “mga isigkamagbubuhat.” (1 Corinto 3:9) Samtang atong sundon ang panig-ingnan ni Jesus diha sa ministeryo, kanunay gayod natong hinumdoman nga kita maoy mga isigkamagbubuhat sa Diyos. Busa, ang talikala sa gugma nga naghiusa kanato kang Jehova mas molig-on pa gayod. Aduna bay mas madungganong buluhaton kay niana?

11-13. (a) Nganong makatabang ang paghunahuna sa gugma ingong usa ka buhing butang, ug sa unsang paagi gihuptang lig-on sa batang si Jesus ang iyang gugma alang kang Jehova? (b) Sa unsang paagi ang Anak sa Diyos nagpakita sa iyang kaikag nga makakat-on gikan kang Jehova, sa wala pa moanhi sa yuta ug sa ulahi ingong usa ka tawo?

¹¹ Ang paghunahuna nga ang gugma maoy usa ka buhing butang diha sa atong kasingkasing makatabang sa daghang paagi. Samag maanindot nga tanom sulod sa balay, angayng bisbisan ug atimanon ang gugma aron kini motubo ug molambo. Kon kini dili tagdon ug dili bisbisan, kini malawos ug dayon mamatay. Giatiman gayod ni Jesus ang iyang gugma alang kang Jehova. Iyang gihuptan kining lig-on ug gipalambo sa tibuok niyang kinabuhi sa yuta. Atong susihon kon sa unsang paagi.

 ¹² Hunahunaa pag-usab ang hitabo sa dihang ang batang si Jesus nagpahayag sa prangkang paagi didto sa templo sa Jerusalem. Hinumdomi ang mga pulong nga iyang gisulti ngadto sa iyang mabalak-ong mga ginikanan: “Nganong gipangita pa man ninyo ako? Wala ba kamo mahibalo nga ako kinahanglang ania sa balay sa akong Amahan?” (Lucas 2:49) Sa pagkabata pa, si Jesus lagmit walay nahinumdoman sa iyang una-tawhanong paglungtad. Bisan pa niana, ang iyang gugma alang sa iyang Amahan, si Jehova, mainiton gayod. Siya nahibalo nga ang maong gugma kinaiyanhong mapahayag diha sa pagsimba kaniya. Busa ang balay sa putling pagsimba sa iyang Amahan madanihon kaayo alang kang Jesus. Siya nangandoy sa pag-adto sa templo ug dili niya buot mobiya niana. Dugang pa, siya dili lang usa ka tumatan-aw. Siya naikag nga makakat-on bahin kang Jehova ug makapahayag sa iyang nahibaloan. Kana nga pagbati wala magsugod sa dihang nag-edad pa siyag 12 anyos, ni nahanaw kana sa maong edad.

¹³ Una siya mahimong tawo, ang Anak naikag nga makakat-on gikan sa iyang Amahan. Ang tagna sa Isaias 50:4-6 nagpadayag nga si Jehova linaing nagtudlo sa iyang Anak bahin sa iyang papel ingong Mesiyas. Bisan pag ang iyang nakat-onan naglakip sa kahibalo bahin sa pipila ka kalisdanan nga maagoman sa Dinihogang Usa ni Jehova, ang Anak naikag nga mahibalo niana. Sa ulahi, sa pag-anhi sa yuta ug sa nahamtong na si Jesus, siya naikag gihapon nga moadto sa balay sa iyang Amahan ug makig-ambit sa pagsimba ug sa kahibalo nga buot ni Jehova nga ipasiugda didto. Busa ang Bibliya nagtaho bahin sa matinumanon nga pagtambong ni Jesus sa templo ug sa sinagoga. (Lucas 4:16; 19:47) Kon buot natong ang atong gugma kang Jehova magpabiling buhi ug malamboon, kinahanglang magmakugihon kita sa pagtambong sa Kristohanong mga tigom, diin kita nagsimba kang Jehova ug nagpalalom sa atong kahibalo ug pag-ila kaniya.

14, 15. (a) Nganong gitinguha ni Jesus ang pag-inusara? (b) Sa unsang paagi ang mga pag-ampo ni Jesus ngadto sa iyang Amahan nagpadayag sa pagkasuod ug pagtahod?

¹⁴ Gihuptan usab ni Jesus nga lig-on ang iyang gugma alang kang Jehova pinaagi sa regular nga pag-ampo. Bisan pag siya mahigugmaon, makighugoyhugoy nga tawo, mamatikdan nga gipabilhan  niya ang pag-inusara. Pananglitan, ang Lucas 5:16 nag-ingon: “Siya nagpabiling nag-inusara didto sa mga desyerto ug nag-ampo.” Sa susama, ang Mateo 14:23 nag-ingon: “Sa kataposan, kay nakapalakaw na sa mga panon sa katawhan, siya mitungas sa bukid nga siya ra aron mag-ampo. Bisan kadto kilumkilom na, siya didto nga nag-inusara.” Gitinguha ni Jesus ang pag-inusara niadto ug sa uban pang mga higayon, dili tungod kay siya daw usa ka ermitanyo o dili buot makig-uban ug mga tawo, kondili tungod kay gusto niyang mag-inusara uban kang Jehova, aron makigsulti nga walay pagpanuko sa iyang Amahan pinaagi sa pag-ampo.

¹⁵ Sa dihang siya miampo, gigamit usahay ni Jesus ang mga pulong: “Abba, Amahan.” (Marcos 14:36) Sa panahon ni Jesus, ang “Abba” maoy mapinanggaon nga pulong alang sa “amahan,” nga usa ka pulong nga gigamit lang sa pamilya. Kasagarang kana ang unang pulong nga makat-onan sa usa ka bata. Apan kana matinahoron. Bisan pag ang maong pulong nagpadayag sa pagkasuod sa Anak nga nakigsulti sa iyang minahal nga Amahan, kana nagpadayag usab sa dakong pagtahod sa awtoridad ni Jehova ingong amahan. Makita nato nga nagduyog kanunay ang pagkasuod ug pagtahod diha sa tanang narekord nga mga pag-ampo ni Jesus. Pananglitan, sa Juan kapitulo 17, gitala ni apostol Juan ang taas ug kinasingkasing nga pag-ampo ni Jesus niadtong Iyang kataposang gabii. Ang pagtuon sa maong pag-ampo makapatandog gayod kanato ug hinungdanon nga atong sundogon kana​—dili ang pagsumaysumay sa mga pulong ni Jesus, kondili ang pagpangitag mga paagi sa pagpakigsulti sa atong langitnong Amahan sa kinasingkasing ug makanunayong paagi kutob sa atong mahimo. Pinaagi sa paghimo niana, atong mahuptang buhi ug lig-on ang atong gugma alang kaniya.

16, 17. (a) Sa unsang paagi gipahayag ni Jesus ang iyang gugma alang sa iyang Amahan pinaagi sa mga pulong? (b) Giunsa paghulagway ni Jesus ang pagkamahinatagon sa iyang Amahan?

¹⁶ Sumala sa gipahayag na, si Jesus wala magsumaysumay sa mga pulong “Gihigugma ko ang Amahan.” Hinuon, daghang higayon nga iyang gipahayag ang iyang gugma alang sa iyang Amahan pinaagi sa mga pulong. Sa unsang paagi iyang gihimo kana? Si Jesus  mismo nag-ingon: “Ako sa dayag nagadayeg kanimo, Amahan, Ginoo sa langit ug sa yuta.” (Mateo 11:25) Sa pagtuon sa Seksiyon 2 niining libroha, atong nasabtan nga buot ni Jesus nga dayegon ang iyang Amahan pinaagi sa pagtabang sa mga tawo sa pagkaila Kaniya. Pananglitan, iyang gitandi si Jehova ngadto sa usa ka amahan nga buot gayong mopasaylo sa iyang masukihong anak nga siya naghulat sa pag-abot sa mahinulsolong batan-on, tungod kay siya nakakita na kaniya sa layo pa, ug siya midalagan sa pagsugat ug sa paggakos kaniya. (Lucas 15:20) Kinsay nakabasa sa maong asoy nga wala matandog sa paagi sa paghulagway ni Jesus bahin sa gugma ug pagkamapinasayloon ni Jehova?

¹⁷ Si Jesus nagdayeg kanunay sa iyang Amahan tungod sa Iyang pagkamahinatagon. Iyang gigamit ang panig-ingnan sa dili-hingpit nga mga ginikanan sa pagpakita nga kita makasalig gayod nga ang atong Amahan mohatag kanatong tanan sa balaang espiritu nga atong gikinahanglan. (Lucas 11:13) Si Jesus naghisgot usab sa paglaom nga madagayaong gihatag sa Amahan. Si Jesus mapangandoyon nga nagbatbat sa iyang kaugalingong paglaom nga mahibalik tupad sa iyang Amahan didto sa langit. (Juan 14:28; 17:5) Iyang gisultihan ang iyang mga sumusunod bahin sa paglaom nga gitanyag ni Jehova ngadto sa “gamayng panon” ni Kristo​—nga mao ang pagpuyo sa langit ug pagpakig-ambit sa pagmando sa Mesiyanikong Hari. (Lucas 12:32; Juan 14:2) Ug iyang gihupay ang himalatyong mamumuhat ug daotan pinaagi sa paglaom sa kinabuhi sa Paraiso. (Lucas 23:43) Ang paghisgot bahin sa pagkamahinatagon kaayo sa iyang Amahan sa maong mga paagi nakatabang gayod kang Jesus nga magpabiling lig-on ang iyang gugma alang kang Jehova. Nasayran sa daghang sumusunod ni Kristo nga ang pagsulti bahin kaniya ug sa paglaom nga iyang gihatag sa mga nahigugma kaniya nagpalig-on kaayo sa ilang gugma alang kang Jehova o sa ilang pagtuo kaniya.

18. Unsa ang labing hinungdanong paagi nga kinahanglan natong sundon si Jesus, ug ngano?

¹⁸ Sa tanang paagi nga pagasundon nato si Jesus, walay mas hinungdanon kay niini: Higugmaon nato si Jehova uban sa atong  tibuok nga kasingkasing, kalag, kaisipan, ug kusog. (Lucas 10:27) Ang gidak-on sa maong gugma maila dili lang pinaagi sa pagkamainiton sa atong pagbati kondili pinaagi usab sa atong mga buhat. Si Jesus wala makontento lamang nga mobatig gugma sa iyang Amahan o mosulti lang, “Gihigugma ko ang Amahan.” Siya miingon: “Aron nga mahibalo ang kalibotan nga gihigugma ko ang Amahan, sumala gayod sa gisugo kanako sa Amahan nga pagabuhaton, kana ang akong ginabuhat.” (Juan 14:31) Si Satanas nangangkon nga walay tawo nga moalagad kang Jehova tungod sa dili-mahakogong gugma. (Job 2:4, 5) Aron ikahatag ang labing maayong tubag sa mapintasong pagbutangbutang ni Satanas, maisogong milihok si Jesus ug iyang gipakita sa kalibotan kon unsa ka dako ang iyang paghigugma sa iyang Amahan. Siya nagmasinugtanon bisan hangtod sa paghalad sa iyang kinabuhi. Imo bang sundon si Jesus? Imo bang ipakita sa kalibotan nga gihigugma mo gayod si Jehova nga Diyos?

19, 20. (a) Unsay dagkong mga hinungdan nga buot natong motambong nga regular sa Kristohanong mga tigom? (b) Sa unsang paagi mahimong isipon nato ang atong personal nga pagtuon, pagpamalandong, ug pag-ampo?

¹⁹ Aduna kitay dako kaayong espirituwal nga panginahanglan sa pagpakita sa maong gugma. Busa gihikay ni Jehova nga kita magasimba sa paagi nga mapalambo ug mapalig-on ang atong gugma sa atong Amahan. Kon ikaw motambong sa Kristohanong mga tigom, hinumdomi nga ikaw atua didto sa pagsimba sa imong Diyos. Ang mga bahin sa maong pagsimba naglakip sa pagduyog sa kinasingkasing nga pag-ampo, pag-awit sa mga awit sa pagdayeg, pagpamati pag-ayo, ug pagpakigbahin kon mahimo. Ang maong mga tigom mohatag usab kanimog kahigayonan sa pagdasig sa mga isigka-Kristohanon. (Hebreohanon 10:24, 25) Ang regular nga pagsimba kang Jehova panahon sa Kristohanong mga tigom makatabang sa pagpalig-on gayod sa imong gugma alang sa Diyos.

²⁰ Sa susamang paagi, ang atong gugma alang sa Diyos mas molig-on pinaagi sa personal nga pagtuon, pagpamalandong, ug pag-ampo. Isipa kini ingong mga paagi nga ikaw nag-inusarang nakig-uban kang Jehova. Samtang imong tun-an ug pamalandongon ang sinulat nga Pulong sa Diyos, ginapahayag ni Jehova ang iyang mga hunahuna kanimo. Samtang mag-ampo ka, imong ginabuksan ang imong kasingkasing kaniya. Hinumdomi nga ang  pag-ampo wala lang magpasabot sa pagpangayo sa Diyos ug mga butang o nga siya may himoon alang kanato. Ang pag-ampo maoy kahigayonan usab sa pagpasalamat kang Jehova tungod sa mga panalangin nga imong nadawat ug sa pagdayeg kaniya tungod sa iyang kahibulongang mga buhat. (Salmo 146:1) Dugang pa, ang pagdayeg kang Jehova sa dayag uban ang kalipay ug kadasig mao ang labing maayong paagi sa pagpasalamat kang Jehova ug sa pagpakita nga imo siyang gihigugma.

21. Unsa ka hinungdanon ang gugma alang kang Jehova, ug unsay hisgotan sa mosunod nga mga kapitulo?

²¹ Ang imong gugma alang sa Diyos mao ang pangunang kinahanglanon alang sa imong dumalayong kalipay. Kini ra untay gikinahanglan aron molampos si Adan ug Eva​—ug wala nila kini maugmad. Kini ang labing hinungdanong butang nga imong gikinahanglan aron masagubang ang bisan unsang pagsulay sa pagtuo, isalikway ang bisan unsang tentasyon, antoson ang bisan unsang pagsulay. Kini ang labing hinungdanong elemento sa pagkahimong sumusunod ni Jesus. Hinuon, ang gugma alang sa Diyos nalanggikit sa gugma sa atong isigkatawo. (1 Juan 4:20) Sa mosunod nga mga kapitulo, atong susihon kon giunsa pagpakita ni Jesus ang iyang gugma alang sa katawhan. Sa sunod nga kapitulo, atong hisgotan kon nganong daghan kaayo ang nag-isip nga si Jesus sayon duolon.