1-3. (a) Unsa ka grabe ang kaguol nga gibati ni Jesus didto sa tanaman sa Getsemane, ug unsay hinungdan niadto? (b) Unsay ikaingon bahin sa panig-ingnan ni Jesus sa pagkamalahutayon, ug unsang mga pangutana ang motungha?

 GRABE ang kapit-osan. Wala pa gayod makasinati sukad si Jesus ug grabeng kaguol sa hunahuna ug sa emosyon. Kadto maoy kataposang mga takna sa iyang kinabuhi dinhi sa yuta. Siya miadto sa usa ka sinating dapit, ang tanaman sa Getsemane, kauban sa iyang mga apostoles. Siya kanunayng nakigtagbo kanila didto. Apan, niadtong gabhiona buot niyang mag-inusara. Siya mibiya sa iyang mga apostoles, milakaw ug layolayo pasulod sa tanaman, miluhod, ug misugod pag-ampo. Siya miampo nga sinsero kaayo ug mibatig tumang kaguol nga ang iyang singot “nahisamag tinulo sa dugo nga nangatagak sa yuta.”—Lucas 22:39-44.

² Nganong naguol man pag-ayo si Jesus? Tinuod, siya nahibalo nga hapit na siyang makasinatig grabeng kasakit sa lawas, apan dili kana ang hinungdan sa iyang dakong kaguol. Mas seryosong mga butang ang diha sa iyang hunahuna. Siya nabalaka pag-ayo bahin sa ngalan sa iyang Amahan ug siya nahibalo nga ang kaugmaon sa tawhanong pamilya nagdepende sa iyang pagpabiling matinumanon. Nahibalo si Jesus nga hinungdanon gayod nga siya molahutay. Kon siya mapakyas, makahatag siyag dakong kaulawan sa ngalan ni Jehova. Apan wala mapakyas si Jesus. Sa naghinapos kadtong adlawa, sa mga gutlo sa dayong pagkabugto sa iyang gininhawa, gihatag ni Jesus ang kinamaayohang panig-ingnan sa pagkamalahutayon  sa yuta sa dihang siya madaogong mituaw: “Natuman na!”—Juan 19:30.

³ Ang Bibliya nag-awhag kanato nga ‘tagdon pag-ayo ang usa [si Jesus] nga nakalahutay.’ (Hebreohanon 12:3) Busa motungha ang pipila ka hinungdanong mga pangutana: Unsay pipila ka pagsulay nga giantos ni Jesus? Nganong nakalahutay man siya? Sa unsang paagi makasunod kita sa iyang panig-ingnan? Apan, sa dili pa nato tubagon ang maong mga pangutana, atong tukion kon unsay nalangkit sa pagkamalahutayon.

4, 5. (a) Unsay kahulogan sa “pagkamalahutayon”? (b) Sa unsang paagi ikailustrar nato nga labaw pa kay sa pagkasinatig di kalikayan nga kalisdanan ang nalangkit sa pagkamalahutayon?

⁴ Matag karon ug unya, kitang tanan “mag-antos . . . tungod sa lainlaing pagsulay.” (1 Pedro 1:6) Ang pagkasinatig usa ka pagsulay nagpasabot ba nga kita nagpasundayag nag pagkamalahutayon? Wala. Ang Gregong nombre alang sa “pagkamalahutayon” nagkahulogan sa “katakos sa pagpabiling dili moangka atubangan sa kalisdanan.” Mahitungod sa matang sa pagkamalahutayon nga gihisgotan sa mga magsusulat sa Bibliya, ang usa ka eskolar nagpatin-aw: “Kini maoy tinamdan nga moagwanta, dili tungod kay nadawat na sa usa ang kahimtang, kondili tungod kay buhi ang iyang paglaom . . . Kini mao ang hiyas nga makapaarang niya sa pag-atubang sa mga unos sa kinabuhi. Kini makapaarang niya nga molampos sa kinalisorang pagsulay, kay luyo sa kasakit iyang nakita ang ganti.”

⁵ Nan, ang pagkamalahutayon naglangkit ug labaw pa kay sa pagkasinatig di kalikayan nga kalisdanan. Sa Biblikanhong diwa, ang pagkamalahutayon naglangkit sa pagkadili-matarog, paghupot ug matarong nga tinamdan sa hunahuna ug pagkamalaomon atubangan sa mga pagsulay.  Tagda ang usa ka ilustrasyon: Duha ka lalaki ang gibilanggo diha sa susamang mga kahimtang apan sa lahi kaayong mga hinungdan. Ang usa, nga maoy kasagarang kriminal, mayugtanong nagsilbi sa iyang sentensiya uban sa mapahiuyonon apan masulub-ong dagway. Ang lain, nga maoy matuod nga Kristohanon nga gibilanggo tungod sa iyang pagkamatinumanon, nagpabilin nga dili matarog ug may positibong tinamdan tungod kay iyang nasabtan nga ang iyang kahimtang maoy kahigayonan sa pagpasundayag sa iyang pagtuo. Ang kriminal dili gayod maisip nga usa ka panig-ingnan sa pagkamalahutayon, samtang ang maunongong Kristohanon maoy usa ka panig-ingnan niining ekselenteng hiyas.—Santiago 1:2-4.

 6. Sa unsang paagi maugmad nato ang pagkamalahutayon?

⁶ Ang pagkamalahutayon hinungdanon gayod aron kita maluwas. (Mateo 24:13) Apan, kining hinungdanon kaayong hiyas dili kinaiyanhon. Kinahanglang ugmaron ang pagkamalahutayon. Sa unsang paagi? “Ang kasakitan moresultag paglahutay,” matod sa Roma 5:3. Oo, kon buot gayod natong maugmad ang pagkamalahutayon, dili mahimong mosibog kita gikan sa tanang pagsulay sa pagtuo tungod sa kahadlok. Hinunoa, kinahanglang atubangon nato kana. Ang pagkamalahutayon moresulta sa dihang sa adlaw-adlaw kita moatubang ug makabuntog sa dagko o gagmayng mga pagsulay. Ang matag pagsulay nga atong mabuntog maglig-on kanato sa pagsagubang sa sunod nga pagsulay. Hinuon, dili kita makaugmad sa pagkamalahutayon sa atong kaugalingon lamang. Kita kinahanglang padayong ‘mosalig sa kusog nga ginahatag sa Diyos.’ (1 Pedro 4:11) Aron tabangan kita sa pagpabiling di matarog, si Jehova naghatag kanato sa kinamaayohang tabang—ang panig-ingnan sa iyang Anak. Atong susihon pag-ayo ang way ikasaway nga rekord ni Jesus sa pagkamalahutayon.

7, 8. Unsay giantos ni Jesus samtang nagkaduol ang kataposan sa iyang kinabuhi sa yuta?

⁷ Sa nagkaduol ang kataposan sa iyang kinabuhi sa yuta, giantos ni Jesus ang daghang nagkadaiya nga kapintasan. Gawas pa sa grabeng kaguol sa hunahuna nga iyang nasinati sa iyang kataposang gabii, tagda ang kahigawad nga iyang gibati ug ang kaulawan nga iyang giantos. Siya giluiban sa usa ka suod nga kauban, gibiyaan sa iyang suod kaayo nga mga higala, ug gihusay sa ilegal nga paagi nga sa maong higayon siya gibiaybiay, giluwaan, ug gisumbag sa mga membro sa labing taas nga relihiyosong hukmanan sa nasod. Bisan pa niadto, kadtong tanan iyang giantos uban sa malinawong kaligdong ug kalig-on.—Mateo 26:46-49, 56, 59-68.

⁸ Sa iyang kataposang mga takna, giantos ni Jesus ang grabeng kasakit sa lawas. Siya gilatigo, grabeng gibunalan sa paagi nga giingong nagpahinabo ug “laglom nga mga labod nga miagas ang daghang dugo.” Siya gipatay sa paagi nga misangko sa “inanay nga kamatayon uban ang hilabihang sakit ug pag-antos.” Palandonga ang grabeng kasakit nga iyang gibati samtang ang dagkong mga lansang gidukdok lapos sa iyang mga kamot ug mga tiil, mao nga siya nahitapot sa estaka. (Juan 19:1, 16-18) Handurawa ang grabeng kasakit nga iyang gibati samtang ang estaka gipatindog ug ang bug-at niyang lawas nagbitay sa mga lansang ug ang iyang bukobuko nga daghag labod nabag-id sa estaka. Ug iyang giantos ang maong grabeng kasakit sa lawas samtang nakasinatig kaguol sa hunahuna sumala sa gihubit sa sinugdan niini nga kapitulo.

 9. Unsay nalangkit sa pagpas-an sa atong “estaka sa pagsakit” ug pagsunod kang Jesus?

⁹ Ingong mga sumusunod sa Kristo, unsay mahimo natong masinatian? Matod ni Jesus: “Kon dunay buot mosunod  kanako, angay niyang . . . pas-anon ang iyang estaka sa pagsakit ug padayong mosunod kanako.” (Mateo 16:24) Ang mga pulong “estaka sa pagsakit” masambingayong gigamit dinhi sa pagsimbolo sa pag-antos, kaulawan, o bisan kamatayon. Dili sayon ang pagsunod sa Kristo. Tungod sa atong Kristohanong mga sukdanan, kita nalahi. Gidumtan kita sa kalibotan tungod kay kita dili bahin niini. (Juan 15:18-20; 1 Pedro 4:4) Bisan pa niana, andam kitang mopas-an sa atong estaka sa pagsakit—oo, andam kitang moantos, bisan mamatay, imbes mohunong sa pagsunod sa atong Sulondan.—2 Timoteo 3:12.

10-12. (a) Nganong ang pagkadili-hingpit niadtong alirong kaniya nahimong pagsulay sa pagkamalahutayon ni Jesus? (b) Unsay pipila ka masulayong mga kahimtang nga giatubang ni Jesus?

¹⁰ Panahon sa iyang ministeryo, si Jesus nag-atubang ug ubang mga pagsulay tungod sa pagkadili-hingpit niadtong alirong kaniya. Hinumdomi nga siya mao ang “batid nga magbubuhat,” nga gigamit ni Jehova sa paglalang sa yuta ug sa tanang kinabuhi diha niini. (Proverbio 8:22-31) Busa si Jesus nahibalo kon unsay katuyoan ni Jehova alang sa katawhan; ilang ipabanaag ang Iyang mga hiyas ug tagamtamon ang kinabuhing may hingpit nga panglawas. (Genesis 1:26-28) Sa dinhi siya sa yuta, nakita ni Jesus ang makapasubong mga resulta sa sala sumala sa lahi nga punto debista—siya mismo usa ka tawo, nga nakasinatig tawhanong mga pagbati ug emosyon. Pagkadako sa iyang kaguol sa pagkakita mismo sa grabeng pagkadili-hingpit sa mga tawo kon itandi sa kahingpitan ni Adan ug ni Eva sa sinugdan! Busa giatubang ni Jesus ang usa ka pagsulay bahin sa pagkamalahutayon. Mabugnaw ba siya ug moangka, nga isipon ang makasasalang mga tawo ingong wala nay paglaom? Atong tan-awon.

¹¹ Ang pagkadili-masanongon sa mga Hudiyo nakapaguol pag-ayo kang Jesus mao nga siya mihilak sa dayag.  Nakunhoran ba ang iyang kasibot o mihunong ba siya sa pagwali tungod sa ilang pagkadili-matinagdanon? Sa kasukwahi, “siya padayong nanudlo sa templo kada adlaw.” (Lucas 19:41-44, 47) Siya “naguol pag-ayo” tungod sa kagahi sa kasingkasing sa mga Pariseo nga nagbantay gayod kaniya sa pagtan-aw kon iya bang ayohon ang usa ka tawo sa Igpapahulay. Nahadlok ba siya niadtong nagpakamatarong sa kaugalingon nga mga magsusupak? Wala gayod! Siya malig-ong mibarog ug giayo ang maong tawo—sa tunga mismo sa sinagoga!—Marcos 3:1-5.

¹² May lain pang butang nga dakong pagsulay usab kang Jesus—ang mga kahuyangan sa iyang suod kaayong mga tinun-an. Sumala sa atong nakat-onan sa Kapitulo 3, ilang gipasundayag ang mapinadayonong tinguha nga mahimong inila. (Mateo 20:20-24; Lucas 9:46) Dili lang kas-a gitambagan sila ni Jesus bahin sa panginahanglan  nga magmapainubsanon. (Mateo 18:1-6; 20:25-28) Bisan pa niana, hinay silang mosanong. Ngani, sa kataposang gabii nga kauban niya sila, “naglalis sila pag-ayo” bahin sa kon kinsay kinalabwan kanila! (Lucas 22:24) Misurender ba si Jesus kon bahin kanila, nga nangatarongan nga sila dili na matabang? Wala. Kay mapailobon kanunay, siya nagpabiling positibo ug nagmalaomon, nga nagpadayon sa pagtan-aw sa ilang maayong mga hiyas. Siya nahibalo nga sa ilang kasingkasing sila nahigugma kang Jehova ug buot gayong mobuhat sa Iyang kabubut-on.—Lucas 22:25-27.

13. Unsang mga pagsulay nga susama sa nasinatian ni Jesus ang mahimo natong atubangon?

¹³ Mahimo natong atubangon ang mga pagsulay nga susama sa nasinatian ni Jesus. Pananglitan, mahimong makahibalag kitag mga tawo nga dili mosanong o mosupak pa gani sa mensahe sa Gingharian. Tugotan ba natong mabugnaw kita tungod sa maong dili maayong mga reaksiyon, o mopadayon ba kita sa pagwali uban ang kasibot? (Tito 2:14) Mahimong masulayan kita tungod sa pagkadili-hingpit sa atong Kristohanong mga igsoon. Ang wala hunahunaa nga pulong o dinanghag nga buhat basin makapasilo kanato. (Proverbio 12:18) Mosurender ba kita tungod sa mga kahuyangan sa atong mga isigkamagtutuo, o mopadayon ba kita sa pagpailob sa ilang mga kahuyangan ug tan-awon ang ilang maayong mga hiyas?—Colosas 3:13.

14. Unsang duha ka butang ang nakatabang kang Jesus sa pagbarog nga lig-on?

¹⁴ Unsay nakatabang kang Jesus sa pagbarog nga lig-on ug paghupot sa iyang integridad bisan pa sa tanang pakaulaw, mga kahigawad, ug mga pag-antos nga iyang  giatubang? Duha ka butang ang nakapalig-on kang Jesus. Una, siya misalig sa kahitas-an, nga midangop sa “Diyos nga nagatabang nato sa paglahutay.” (Roma 15:5) Ikaduha, mitan-aw si Jesus sa unahan, nga gipunting ang iyang hunahuna sa sangpotanan sa iyang pagkamalahutayon. Hisgotan nato ang tagsatagsa niini.

15, 16. (a) Unsay nagpakita nga si Jesus wala mosalig sa iyang kaugalingong kusog aron makalahutay? (b) Unsang pagsalig ang nabatonan ni Jesus diha sa iyang Amahan, ug ngano?

¹⁵ Si Jesus, bisan pag hingpit nga Anak sa Diyos, wala mosalig sa iyang kaugalingong kusog aron makalahutay. Hinunoa, siya midangop sa iyang langitnong Amahan ug miampo alang sa tabang gikan sa kahitas-an. Si apostol Pablo misulat: “Ang Kristo nangamuyo ug naghangyo sab sa kusog nga tingog nga inubanag mga luha ngadto sa Usa nga makahimo sa pagluwas kaniya sa kamatayon.” (Hebreohanon 5:7) Matikdi nga si Jesus wala lang ‘maghangyo’ kondili nangamuyo usab. Ang terminong “pangamuyo” nagtumong sa kinasingkasing ug sinserong paghangyo—oo, pagpangayog tabang. Ang orihinal nga Gregong pulong nga gihubad ug “nangamuyo” nagpakita nga si Jesus dili lang kas-a nangamuyo. Sa pagkatinuod, sa tanaman sa Getsemane, si Jesus balikbalik ug sinserong nag-ampo.—Mateo 26:36-44.

¹⁶ Si Jesus may bug-os nga pagsalig nga si Jehova motubag sa iyang mga pangamuyo, kay siya nahibalo nga ang iyang Amahan mao ang “Tigpatalinghog sa pag-ampo.” (Salmo 65:2) Panahon sa iyang una tawhanong paglungtad, ang panganay nga Anak nakakita kon giunsa pagtubag sa iyang Amahan ang mga pag-ampo sa maunongong mga magsisimba. Pananglitan, ang Anak nakakita didto sa langit sa dihang gisugo ni Jehova ang usa ka anghel sa pagtubag sa kinasingkasing nga pag-ampo sa propetang si Daniel—sa wala pa gani mahuman ug  ampo si Daniel. (Daniel 9:20, 21) Nan, mahimo bang dili motubag ang Amahan sa dihang gibubo sa iyang bugtong nga Anak ang sulod sa iyang kasingkasing “sa kusog nga tingog nga inubanag mga luha”? Gitubag gayod ni Jehova ang mga hangyo sa iyang Anak ug gipadala ang usa ka anghel sa paglig-on kaniya aron maantos ang mapait nga kasinatian.—Lucas 22:43.

17. Nganong angay kitang mosalig sa kahitas-an aron makalahutay, ug sa unsang paagi atong mahimo kana?

¹⁷ Aron makalahutay, kita usab kinahanglang mosalig sa kahitas-an—ngadto sa Diyos nga “naghatag [natog] gahom.” (Filipos 4:13) Kon gibati sa hingpit nga Anak sa Diyos nga kinahanglang mangamuyo kang Jehova alang sa tabang, labi pa nga kita mangamuyo! Sama kang Jesus, mahimong balikbalikon nato ang paghangyo kang Jehova. (Mateo 7:7) Bisan pag dili nato dahomon nga moduaw ang usa ka anghel, kini ang segurado: Ang atong mahigugmaong Diyos motubag sa mga hangyo sa maunongong Kristohanon nga “padayong nangamuyo ug nag-ampo adlaw ug gabii.” (1 Timoteo 5:5) Bisan kon unsang mga pagsulay ang atubangon nato—dili maayong panglawas, pagkamatay sa  usa ka minahal, o paglutos gikan sa mga magsusupak—si Jehova motubag sa atong tim-os nga mga pag-ampo alang sa kaalam, kaisog, ug kusog aron makalahutay.—2 Corinto 4:7-11; Santiago 1:5.

18. Sa unsang paagi si Jesus milantaw sa gitagana kaniya human sa iyang pag-antos?

¹⁸ Ang ikaduhang hinungdan nga nakalahutay si Jesus mao nga siya milantaw sa unahan, sa gitagana kaniya sa umaabot human sa iyang pag-antos. Bahin kang Jesus, ang Bibliya nag-ingon: “Tungod sa kalipay nga gibutang sa iyang atubangan, nalahutay niya ang kamatayon sa estaka sa pagsakit.” (Hebreohanon 12:2) Ang panig-ingnan ni Jesus nag-ilustrar kon sa unsang paagi ang paglaom, kalipay, ug pagkamalahutayon nagkahiusa sa paglihok. Kini masuma ingon sa mosunod: Ang paglaom mosangpot sa kalipay, ug ang kalipay sa pagkamalahutayon. (Roma 15:13; Colosas 1:11) Si Jesus may talagsaong mga palaaboton. Nahibalo siya nga ang iyang pagkamatinumanon makatabang sa pagbalaan sa ngalan sa iyang Amahan ug makalukat siya sa tawhanong pamilya gikan sa sala ug kamatayon. Si Jesus naglaom usab sa pagmando ingong Hari ug sa pag-alagad ingong Hataas nga Saserdote, nga magpatunghag dugang nga mga panalangin alang sa masinugtanong katawhan. (Mateo 20:28; Hebreohanon 7:23-26) Pinaagi sa bug-os nga pagtagad sa mga palaaboton ug sa paglaom sa iyang atubangan, nasinati ni Jesus ang di masukod nga kalipay, ug ang maong kalipay, sa baylo, nakatabang kaniya nga magmalahutayon.

19. Kon mag-atubang ug mga pagsulay sa pagtuo, sa unsang paagi mahimo natong itugot nga ang paglaom, kalipay, ug pagkamalahutayon magkahiusa sa paglihok alang kanato?

¹⁹ Sama kang Jesus, atong itugot nga ang paglaom, kalipay, ug pagkamalahutayon magkahiusa sa paglihok alang kanato. “Paglipay tungod sa paglaom,” matod ni apostol  Pablo. Unya siya midugang: “Lahutay sa kasakitan.” (Roma 12:12) Nag-atubang ka ba sa pagkakaron ug grabeng pagsulay sa pagtuo? Nan tan-aw gayod sa unahan. Ayawg kalimti nga ang imong pagkamalahutayon makadayeg sa ngalan ni Jehova. Hupting tin-aw ang bililhong paglaom sa Gingharian. Handurawa nga ikaw atua sa umaabot nga bag-ong kalibotan sa Diyos, ug nga ikaw nagtagamtam sa mga panalangin sa Paraiso. Tungod sa mahinamong pagpaabot sa katumanan sa kahibulongang mga saad ni Jehova—lakip ang pagbalaan sa iyang ngalan, pagkahanaw sa pagkadaotan gikan sa yuta, ug pagkawala sa sakit ug kamatayon—ang imong kasingkasing mahupngan sa kalipay, ug ang maong kalipay makatabang kanimo nga magmalahutayon bisan pag unsang mga pagsulay ang mahimong modangat kanimo. Kon itandi sa katumanan sa paglaom sa Gingharian, ang bisan unsang pag-antos niini nga sistema sa mga butang sa pagkatinuod maoy “kadiyot lang ug gaan.”—2 Corinto 4:17.

20, 21. Kon bahin sa pagkamalahutayon, unsay gidahom ni Jehova gikan kanato, ug unsay angay natong determinasyon?

²⁰ Nahibalo si Jesus nga lisod ang pagkahimong iyang sumusunod, nga kana nagkinahanglag pagkamalahutayon. (Juan 15:20) Andam siya sa pagpanguna, kay nahibalo nga ang iyang panig-ingnan makapalig-on sa uban. (Juan 16:33) Tinuod, gihatag ni Jesus ang hingpit nga panig-ingnan sa pagkamalahutayon, apan kita dili hingpit. Unsay gidahom ni Jehova gikan kanato? Si Pedro nagsaysay: “Ang Kristo nag-antos alang kaninyo, nga nagbilin kaninyog sulondan aron sundon ninyo pag-ayo ang iyang mga tunob.” (1 Pedro 2:21) Sa iyang paagi sa pagsagubang sa mga pagsulay, si Jesus nagbilin ug “sulondan,” usa ka  sumbanan nga pagasundogon. a Ang rekord sa pagkamalahutayon nga iyang naugmad ikatandi sa “mga tunob.” Dili kita hingpit nga makasunod sa maong mga tunob, apan makasunod kita “pag-ayo” niana.

²¹ Nan, magmadeterminado kita sa pagsunod sa panig-ingnan ni Jesus kutob sa atong maarangan. Dili gayod nato kalimtan nga kon atong sundon pag-ayo ang mga tunob ni Jesus, kita mas masangkapan sa paglahutay “hangtod sa kataposan”—ang kataposan niining daang sistema sa mga butang o ang kataposan sa atong kinabuhi karon. Wala kita masayod kon unsay mauna, apan kini ang atong nasayran: Gantihan kita ni Jehova tungod sa atong paglahutay, hangtod sa kahangtoran.—Mateo 24:13.