1-3. Unsay kahimtang sa dihang gipahayag ni Jesus ang usa ka wali usa niana ka adlaw sa tingpamulak niadtong 31 C.E., ug nganong nahingangha man ang iyang mga mamiminaw?

 USA kadto ka adlaw sa tingpamulak sa 31 C.E. Didto niadto si Jesu-Kristo sa duol sa Capernaum, nga puliking siyudad sa amihanan-kasadpang baybayon sa Dagat sa Galilea. Sa usa ka duol nga bukid, nag-inusara nga nag-ampo si Jesus sa tibuok gabii. Pagbanagbanag, gitawag niya ang iyang mga tinun-an, ug mipili siyag 12 sa ilang taliwala, nga ginganlan niyag mga apostoles. Kasamtangan, ang mga panon sa katawhan—nga ang pipila naggikan pa sa lagyong mga dapit—misunod kang Jesus hangtod niadtong dapita ug nagkatigom sila sa patag nga bahin sa bukid. Interesado sila nga makadungog sa iyang isulti ug mamaayo sa ilang mga sakit. Wala sila pakyasa ni Jesus.—Lucas 6:12-19.

² Miduol si Jesus sa mga panon sa katawhan ug iyang giayo ang tanang masakiton. Sa kataposan, sa dihang wala nay nag-antos ug grabeng balatian, siya milingkod ug misugod sa pagpanudlo. a Nahingangha pag-ayo ang iyang mga mamiminaw tungod sa mga pulong nga iyang gipahayag diha sa lab-as nga kahanginan niadtong adlawa. Ang tinuod mao nga wala pa sila makadungog sukad kang bisan kinsa nga nagtudlong sama kaniya. Aron hatagag gibug-aton ang iyang mga pagtulon-an, wala siya mokutlog binaba nga mga tradisyon o sa inila nga Hudiyong mga  rabbi. Hinunoa, subsob niyang gikutlo ang inspiradong Hebreohanong Kasulatan. Prangka ang iyang mensahe, yano ang iyang mga pulong, matin-aw ang iyang gipahayag nga kahulogan. Pagkahuman niyag sulti, nahingangha ang mga panon sa katawhan. Sa pagkatinuod, angay gayod silang mahingangha. Bag-o pa silang nagpatalinghog sa labing maalamong tawo nga nabuhi sukad!—Mateo 7:28, 29.

³ Ang maong wali ug ang daghan pang gisulti ug gibuhat ni Jesus nasulat diha sa Pulong sa Diyos. Maayong susihon nato ang giingon sa inspiradong Kasulatan bahin kang Jesus, tungod kay diha kaniya “ang tanang bahandi sa kaalam.” (Colosas 2:3) Diin ba niya kuhaa ang maong kaalam—ang katakos nga ipadapat ang kahibalo ug pagsabot? Sa unsang paagi gipasundayag niya ang kaalam, ug sa unsang paagi masundog nato ang iyang panig-ingnan?

 4. Unsay gipangutana sa mga mamiminaw ni Jesus didto sa Nasaret, ug ngano?

⁴ Panahon sa usa sa iyang mga panaw sa pagwali, miduaw si Jesus sa Nasaret, ang lungsod diin siya nagdako, ug nanudlo siya sa sinagoga didto. Daghan sa iyang mga mamiminaw ang nahingangha ug nahibulong: “Diin kuhaa niining tawhana ang iyang kaalam?” Nakaila sila sa iyang pamilya—iyang mga ginikanan ug mga igsoon—ug nahibalo sila nga kabos siyag kagikan. (Mateo 13:54-56; Marcos 6:1-3) Walay duhaduha nga nahibalo usab sila nga kining maong panday nga larinong manulti wala makatungha sa bisan unsang inilang rabinikong mga tunghaan. (Juan 7:15) Busa morag makataronganon ang ilang pangutana.

 5. Sumala sa gipadayag ni Jesus, kinsa ang Tinubdan sa iyang kaalam?

 ⁵ Ang kaalam nga gipasundayag ni Jesus dili lang resulta sa iyang hingpit nga kaisipan. Sa hinapos sa iyang ministeryo, sa dihang dayag nga nanudlo sa templo, gipadayag ni Jesus nga ang iyang kaalam naggikan sa taas kaayong tinubdan. “Ang akong gitudlo dili akoa,” matod niya, “kondili iya sa nagpadala kanako.” (Juan 7:16) Oo, ang Amahan, nga nagpadala sa Anak, mao ang tinuod nga Tinubdan sa kaalam ni Jesus. (Juan 12:49) Apan, sa unsang paagi nakadawat si Jesus ug kaalam gikan kang Jehova?

6, 7. Sa unsang mga paagi nakabaton si Jesus ug kaalam gikan sa iyang Amahan?

⁶ Ang balaang espiritu ni Jehova naglihok diha sa kasingkasing ug hunahuna ni Jesus. Mahitungod kang Jesus ingong ang sinaad nga Mesiyas, si Isaias mitagna: “Maanaa kaniya ang espiritu ni Jehova, ang espiritu sa kaalam ug sa pagsabot, ang espiritu sa tambag ug sa pagkagamhanan, ang espiritu sa kahibalo ug sa pagkahadlok kang Jehova.” (Isaias 11:2) Tungod kay ang espiritu ni Jehova nagpahiluna man kaniya ug naggiya sa iyang panghunahuna ug mga desisyon, katingad-an ba nga ang mga pulong ug mga buhat ni Jesus nagpadayag ug kinalabwang kaalam?

⁷ Nakabaton si Jesus ug kaalam gikan sa iyang Amahan sa laing talagsaong paagi. Sumala sa atong nasabtan sa Kapitulo 2, sa iyang una tawhanong paglungtad, nga mikabat ug dili maihap nga katuigan, may kahigayonan si Jesus sa pagkasabot sa panghunahuna sa iyang Amahan bahin sa mga butang. Dili nato mahanduraw ang giladmon sa kaalam nga nabatonan sa Anak diha sa kiliran sa iyang Amahan, nga nagbuhat ingong “batid nga magbubuhat” sa Diyos diha sa paglalang sa tanang ubang mga butang, may kinabuhi ug way kinabuhi. May balidong katarongan nga gibatbat ang Anak ingong kaalam nga gipersonipikar diha sa iyang una tawhanong paglungtad. (Proverbio 8:22-31;  Colosas 1:15, 16) Sa bug-os niyang ministeryo, napahimuslan ni Jesus ang kaalam nga iyang nabatonan samtang didto siya sa kiliran sa iyang Amahan sa langit. b (Juan 8:26, 28, 38) Busa, dili kita angayng matingala sa gidak-on sa kahibalo ug sa giladmon sa pagsabot nga gipabanaag diha sa mga pulong ni Jesus o sa hustong panghukom nga gipadayag diha sa iyang matag buhat.

 8. Ingong mga sumusunod ni Jesus, sa unsang paagi mabatonan nato ang kaalam?

⁸ Ingong mga sumusunod ni Jesus, angay usab kitang mosalig kang Jehova ingong Tinubdan sa kaalam. (Proverbio 2:6) Siyempre, dili mohatag si Jehova kanatog milagrosong kaalam. Hinunoa, iyang tubagon ang atong sinserong mga pag-ampo alang sa kaalam nga gikinahanglan aron malamposong masagubang ang mga suliran sa kinabuhi. (Santiago 1:5) Angay kitang maghago pag-ayo aron mabatonan ang maong kaalam. Angay kitang magpadayon sa pagpangita niana “samag tinagong bahandi.” (Proverbio 2:1-6) Oo, angay natong ipadayon ang pagsusi sa Pulong sa Diyos, diin gipadayag ang iyang kaalam, ug ipahiuyon ang atong kinabuhi sa atong nakat-onan. Ang panig-ingnan sa Anak ni Jehova ilabinang bililhon sa pagtabang kanato nga makabaton ug kaalam. Atong susihon ang daghang natad diin si Jesus nagpasundayag ug kaalam ug sayron kon sa unsang paagi makasundog kita kaniya.

 9. Nganong maalamon kaayo ang mga pagtulon-an ni Jesus?

⁹ Ang mga panon sa katawhan mihugop kang Jesus aron magpatalinghog kaniya. (Marcos 6:31-34; Lucas 5:1-3) Ug dili katingad-an, kay sa dihang gibuka ni Jesus ang iyang  baba, gibungat niya ang maalamon kaayong mga pulong! Gipadayag sa iyang mga pagtulon-an ang halalom nga kahibalo sa Pulong sa Diyos ug ang dili hitupngang katakos sa pagtugkad sa lintunganayng mga butang. Ang iyang mga pagtulon-an makapadani sa mga tawo sa bisan diin ug mapadapat sa tanang panahon. Palandonga ang pipila ka pananglitan sa kaalam nga anaa sa mga pulong ni Jesus, ang gitagna nga “Kahibulongang Magtatambag.”—Isaias 9:6.

10. Unsang maayong mga hiyas ang giawhag ni Jesus nga atong ugmaron, ug ngano?

¹⁰ Ang Wali sa Bukid, nga gihisgotan sa sinugdan, mao ang kinadak-ang koleksiyon sa mga pagtulon-an ni Jesus nga walay nasal-ot nga mga asoy o komento sa uban. Sa maong wali, wala lang si Jesus magtambag kanato kon unsaon pagsulti ug paggawi. Iyang gihisgotan usab ang mga hinungdan niana. Kay nahibalo nga ang mga hunahuna ug pagbati moresulta sa mga pulong ug buhat, giawhag kita ni Jesus sa pag-ugmad ug maayong mga hiyas sa hunahuna ug kasingkasing, sama sa kalumo, pagkagutom sa pagkamatarong, pagkamaluluy-on ug pagkamakigdaiton, ug gugma alang sa uban. (Mateo 5:5-9, 43-48) Samtang atong ugmaron ang maong mga hiyas diha sa atong kasingkasing,  ang resulta mao unya ang maayong sinultihan ug panggawi nga dili lamang makapahimuot kang Jehova kondili makapausbaw usab sa maayong relasyon uban sa atong isigkatawo.—Mateo 5:16.

11. Sa dihang nagtambag bahin sa daotang panggawi, sa unsang paagi gihisgotan ni Jesus ang lintunganayng hinungdan sa maong butang?

¹¹ Sa dihang nagtambag bahin sa daotang panggawi, gihisgotan ni Jesus ang lintunganayng hinungdan sa maong butang. Wala lang siya moingon nga atong likayan ang mapintas nga mga buhat. Hinunoa, nagpasidaan siya kanato sa dili paghambin ug kasuko diha sa atong kasingkasing. (Mateo 5:21, 22; 1 Juan 3:15) Wala lang niya idili ang pagpanapaw. Hinunoa, nagpasidaan siya bahin sa mainitong pagbati nga mosugod diha sa kasingkasing ug mosangpot sa maong pagluib. Nagtambag siya kanato nga dili tugotan ang atong mga mata nga magpukaw sa daotang tinguha ug mopagimok sa seksuwal nga gana. (Mateo 5:27-30) Gihisgotan ni Jesus ang mga hinungdan, dili lang ang mga simtoma. Gihisgotan niya ang mga tinamdan ug mga tinguha nga mosangpot sa makasasalang mga buhat.—Salmo 7:14.

12. Unsay pag-isip sa mga sumusunod ni Jesus sa iyang tambag, ug ngano?

¹² Maalamon gayod ang mga pulong ni Jesus! Dili katingad-ang “ang mga tawo nahingangha sa iyang paagi sa pagpanudlo.” (Mateo 7:28) Ingong iyang mga sumusunod, giisip nato ang iyang maalamong tambag ingon nga giya sa pagkinabuhi. Gitinguha nato ang pag-ugmad sa maayong mga hiyas nga iyang gisugyot—lakip ang kaluoy, pagkamakigdaiton, ug ang gugma—kay nahibalo nga sa maong paagi ikapahiluna nato ang patukoranan sa panggawi nga makapahimuot sa Diyos. Gipaningkamotan nato nga langkaton gikan sa atong kasingkasing ang daotang  mga pagbati ug mga tinguha nga iyang gipalikayan, sama sa hilabihang kasuko ug imoral nga mga tinguha, kay nahibalo nga ang paghimo niana makatabang kanato sa paglikay sa makasasalang panggawi.—Santiago 1:14, 15.

13, 14. Unsay nagpakita nga gigamit ni Jesus ang maayong panghukom sa pagpili sa iyang dalan sa pagkinabuhi?

¹³ Gipasundayag ni Jesus ang kaalam dili lamang sa pulong kondili sa buhat usab. Ang iyang tibuok nga paagi sa pagkinabuhi—iyang mga desisyon, iyang paghunahuna sa kaugalingon, ug iyang pagpakiglabot sa uban—nagpasundayag ug daghang maanindot nga mga bahin sa kaalam. Palandonga ang pipila ka pananglitan nga nagpakitang si Jesus gigiyahan sa ‘praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna.’—Proverbio 3:21.

¹⁴ Ang kaalam naglakip sa maayong panghukom. Gigamit ni Jesus ang maayong panghukom sa pagpili sa iyang dalan sa pagkinabuhi. Mahanduraw mo ba ang estilo sa pagkinabuhi nga iya untang mapahimuslan—ang balay nga iya untang mapabarog, ang negosyo nga iya untang matukod, o ang kalibotanong kabantog nga iya untang maangkon? Nahibalo si Jesus nga ang kinabuhi nga gideboto sa maong mga pangagpas maoy “kawang, samag paggukod sa hangin.” (Ecclesiastes 4:4; 5:10) Ang maong dalan maoy kabuangan, ang kaatbang sa kaalam. Gipili ni Jesus ang yanong pagkinabuhi. Dili siya interesado sa pagpanapi o sa pagtigom ug materyal nga mga kabtangan. (Mateo 8:20) Nahiuyon sa iyang gitudlo, iyang gipokus ang iyang mata sa usa lang ka katuyoan—ang pagbuhat sa kabubut-on sa Diyos. (Mateo 6:22) Maalamong gideboto ni Jesus ang iyang panahon ug kusog sa intereses sa Gingharian, nga labi pang hinungdanon ug magantihon kay sa materyal  nga mga butang. (Mateo 6:19-21) Sa maong paagi siya naghatag ug usa ka panig-ingnan nga angayng sundogon.

15. Sa unsang paagi ang mga sumusunod ni Jesus makapasundayag nga ang ilang mata nakapokus sa intereses sa Gingharian, ug nganong kini ang maalamong dalan?

¹⁵ Ang mga sumusunod ni Jesus karon nakasabot sa kaalam sa paghupot sa ilang mata nga nakapokus sa intereses sa Gingharian. Busa naglikay sila nga pabug-atan ang ilang kaugalingon pinaagi sa di kinahanglanong pagpangutang ug sa kalibotanong mga pangagpas nga nagkinahanglag dako kaayong atensiyon ug kusog. (1 Timoteo 6:9, 10) Daghan ang mihimog mga tikang sa pagpayano sa ilang estilo sa pagkinabuhi aron makagahin silag mas daghang panahon diha sa Kristohanong ministeryo, nga nag-alagad pa tingali ingong bug-os panahong mga magmamantala sa Gingharian. Wala nay laing mas maalamong dalan nga pangagpason, kay ang pagbutang sa intereses sa Gingharian diha sa angayng dapit niini mosangpot sa labing dakong kalipay ug katagbawan.—Mateo 6:33.

16, 17. (a) Sa unsang mga paagi gipasundayag ni Jesus nga siya makasaranganon ug realistiko sa iyang gidahom sa iyang kaugalingon? (b) Sa unsang paagi ikapakita nato nga kita makasaranganon ug realistiko sa atong gidahom sa atong kaugalingon?

¹⁶ Ang Bibliya naglangkit sa kaalam uban sa pagkamakasaranganon, nga naglakip sa kaamgohan nato sa atong mga limitasyon. (Proverbio 11:2) Si Jesus makasaranganon ug realistiko sa iyang gidahom sa iyang kaugalingon. Nahibalo siya nga dili niya makabig ang tanan nga nakadungog sa iyang mensahe. (Mateo 10:32-39) Nahibalo usab siya nga limitado lamang ang gidaghanon sa mga tawo nga iyang masangyawan. Busa maalamon niyang gipiyal ang buluhaton sa paghimog mga tinun-an ngadto sa iyang mga sumusunod. (Mateo 28:18-20) Sa pagkamakasaranganon iyang giila nga “himoon [nila] ang mga buhat nga labaw pa” kay sa iyaha, kay mas daghang tawo ang ilang  sangyawan sa mas dakong teritoryo ug sa mas taas nga panahon. (Juan 14:12) Nahibalo usab si Jesus nga siya nagkinahanglag tabang. Iyang gidawat ang tabang sa mga anghel nga miabot sa pag-atiman sa iyang panginahanglan didto sa kamingawan ug sa anghel nga miabot sa paglig-on kaniya sa Getsemane. Sa gutlo sa iyang kinadak-ang panginahanglan, ang Anak sa Diyos mituaw alang sa tabang.—Mateo 4:11; Lucas 22:43; Hebreohanon 5:7.

¹⁷ Kita usab kinahanglang magmakasaranganon ug magmarealistiko sa atong gidahom sa atong kaugalingon. Buot gayod natong mag-alagad nga tibuok kalag ug manlimbasog pag-ayo diha sa buluhatong pagwali ug paghimog tinun-an. (Lucas 13:24; Colosas 3:23) Sa samang higayon, kinahanglan natong hinumdoman nga si Jehova dili magtandi kanato sa uban ug kita angay usab nga ingon niana. (Galacia 6:4) Ang praktikal nga kaalam motabang kanato sa pagbutang ug realistikong mga tumong sumala sa atong mga katakos ug mga kahimtang. Dugang pa, ang kaalam mogiya niadtong adunay responsableng mga katungdanan sa pag-ila nga sila adunay mga limitasyon ug sila nagkinahanglag tabang ug pagpaluyo matag karon ug unya. Tungod sa pagkamakasaranganon, ang maong mga tawo malipay nga magpatabang, kay nahibalo nga ang isigkamagtutuo mahimong gamiton ni Jehova aron ‘makahupay pag-ayo’ kanila.—Colosas 4:11.

18, 19. (a) Unsay nagpakita nga si Jesus makataronganon ug positibo sa pagpakiglabot sa iyang mga tinun-an? (b) Nganong kita adunay daghang katarongan nga magmapositibo ug magmakataronganon sa pagpakiglabot sa usag usa, ug sa unsang paagi ato kanang mahimo?

¹⁸ “Ang kaalam nga gikan sa langit maoy . . . makataronganon,” matod sa Santiago 3:17. Si Jesus makataronganon ug positibo sa pagpakiglabot sa iyang mga tinun-an. Siya nahibalo sa ilang mga kahuyangan, apan iyang gipangita ang maayo nilang mga hiyas. (Juan 1:47) Siya nahibalo  nga ilang biyaan siya sa gabii nga dakpon siya, apan wala siya magduhaduha sa ilang pagkamaunongon. (Mateo 26:31-35; Lucas 22:28-30) Sa tulo ka higayon milimod si Pedro nga siya nakaila kang Jesus. Bisan pa niana, si Jesus nangaliyupo alang kang Pedro ug nagpahayag ug pagsalig sa iyang pagkamatinumanon. (Lucas 22:31-34) Sa kataposang gabii sa iyang kinabuhi sa yuta, si Jesus wala maghisgot bahin sa mga sayop nga nahimo sa iyang mga tinun-an diha sa iyang pag-ampo ngadto sa iyang Amahan. Hinunoa, sa makapalig-ong paagi iyang gihisgotan ang ilang mga binuhatan hangtod niadtong gabhiona, nga nag-ingon: “Ilang gituman ang imong pulong.” (Juan 17:6) Bisan pa sa ilang pagkadili-hingpit, iyang gipiyal kanila ang buluhatong pagwali sa Gingharian ug paghimog mga tinun-an. (Mateo 28:19, 20) Ang pagsalig ug pagtuo nga iyang gipakita kanila nakapalig-on gayod kanila sa pagtuman sa buluhaton nga iyang gisugo kanila.

¹⁹ Ang mga sumusunod ni Jesus adunay katarongan sa pagsundog sa iyang panig-ingnan niining bahina. Kon ang hingpit nga Anak sa Diyos nagmapailobon sa pagpakiglabot sa iyang dili hingpit nga mga tinun-an, labi pa gayod nga kitang makasasalang mga tawo magmakataronganon sa atong pagpakiglabot sa usag usa! (Filipos 4:5) Imbes kanunayng hunahunaon ang mga kahuyangan sa mga isigkamagsisimba, maayong pangitaon nato ang ilang maayong mga hiyas. Sa pagkamaalamon, atong hinumdoman nga si Jehova nagkabig kanila. (Juan 6:44) Nan, seguradong siya may nakitang maayong mga hiyas kanila, ug busa mao man usab kita. Ang positibong tinamdan makatabang kanato dili lamang sa ‘pagpalabay sa sayop’ kondili sa pagpangita usab ug mga kinaiya nga atong madayeg diha sa uban. (Proverbio 19:11) Sa dihang atong ipahayag ang pagsalig diha sa atong Kristohanong kaigsoonan, kita nagtabang kanila sa pagbuhat sa ilang kinamaayohan  sa pag-alagad kang Jehova ug pagkalipay sa maong pag-alagad.—1 Tesalonica 5:11.

20. Unsay angay natong buhaton sa dagayang tinubdan sa kaalam nga anaa sa mga asoy sa Ebanghelyo, ug ngano?

²⁰ Ang mga asoy sa Ebanghelyo bahin sa kinabuhi ug ministeryo ni Jesus maoy dagayang tinubdan sa kaalam! Unsay angay natong buhaton niining bililhon kaayong gasa? Sa paniklop sa Wali sa Bukid, giawhag ni Jesus ang iyang mamiminaw nga dili lamang paminawan ang iyang maalamong mga pulong kondili buhaton o ipadapat usab kana. (Mateo 7:24-27) Ang pagpahiuyon sa atong mga panghunahuna, mga panukmod, ug mga binuhatan sumala sa maalamong mga pulong ug mga buhat ni Jesus makatabang kanato sa pagkaplag sa labing maayong pagkinabuhi karon ug sa pagpabilin sa dalan paingon sa kinabuhing walay kataposan. (Mateo 7:13, 14) Seguradong wala nay mas maayo o mas maalamong dalan nga mahimo natong subayon!